Zewnętrzne narządy płciowe
żeńskie



Krocze – utworzone przez tkanki miękkie
leżące pomiędzy spoidłem tylnym warg
sromowych a przednim brzegiem odbytu



Srom – znajduje się między przednią ścianą
brzucha i kroczem, tworzy on zewnętrzne
narządy płciowe



Dno miednicy – tkanki miękkie położone
między spojeniem łonowym, wierzchołkiem
kości ogonowej i guzami kulszowymi

Srom



Wzgórek łonowy



Wargi sromowe większe – ograniczają
szparę sromową, łączą się od przodu w
spoidło przednie a od tyłu w spoidło
tylne



Wargi sromowe mniejsze – ku przodowi
tworzą napletek i wędzidełko łechtaczki,
ku tyłowi łączą się przez spoidełko warg
sromowych większych

Srom – c.d.



Łechtaczka – zbudowana z 2 ciał
jamistych tworzących trzon
zakończony żołędzią



Gruczoły przedsionkowe większe
(Bartholini)



Gruczoły przedsionkowe mniejsze



Przedsionek pochwy



Błona dziewicza

Pochwa



Rozpoczyna się w przedsionku pochwy



W części górnej obejmuje część pochwową szyjki

macicy



Wejście do pochwy częściowo zamknięte błoną

dziewiczą



Błona śluzowa posiada pofałdowania, pokryta jest

nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, nie posiada

gruczołów, zwilżana przez płyn przesiąkający ze splotu

naczyniowego, oraz śluz szyjkowy, pH – kwaśne,

produkcja kwasu mlekowego przez bakterie



Zmiany cykliczne w nabłonku błony śluzowej pochwy

zależne od cyklu jajnikowego

Macica



Szyjka, cieśń, trzon, dno (górne zaokrąglone

sklepienie)



1/3 dolna część szyjki objęta jest sklepieniami pochwy

– tworzy część pochwową



Trzon składa się z dna, rogów i brzegów



Jama trzonu od dołu łączy się z kanałem cieśni a w

okolicy rogów ze światłem jajowodów



Ściana trzonu zbudowana jest z warstwy śluzowej,

mięśniowej i na zewnątrz otrzewnej (omacicze)



Prawidłowe położenie – przodozgięcie i

przodopochylenie



Układ więzadłowy podtrzymujący

Jajowód



Przewód przebiegający od jajnika do

rogów macicy



Rozpoczyna się ujściem brzusznym a z

jamą macicy łączy się ujściem

macicznym



Wspiera się na więzadle lejkowo-

miednicowym



Składa się z lejka o postrzępionych

brzegach tzw. strzępków, bańki, cieśni i

śródściennej części macicznej

Jajnik



Żeński gruczoł płciowy, parzysty



Leży wewnątrzotrzewnowo w pobliżu ściany bocznej

miednicy mniejszej w rozwidleniu tętnicy biodrowej i

wspólnej



Zawieszony na krezce oraz więzadłach – właściwym

jajnika i wieszadłowym



Składa się z kory (produkcja hormonów płciowych i

dojrzewanie komórek jajowych) i rdzenia



W korze znajdują się pierwotne komórki jajowe

(oogonia), które dojrzewają w kolejnych cyklach

jajnikowych (pęcherzyki Graffa)

Cykliczność w życiu kobiety

Cykl miesiączkowy
Cykl jajnikowy

Istota cykliczności



Uzyskanie zdolnej do zapłodnienia
komórki jajowej



Przygotowanie błony śluzowej macicy
do przyjęcia blastocysty



Prawidłowy rozwój jaja płodowego

Endokrynologia cyklu
miesiączkowego



Neurohormon podwzgórzowy



Gn-RH (gonadoliberyna)



Hormony przysadkowe (gonadotropiny)



LH (lutropina)



FSH (folikulotropina)



Estrogeny



Progesteron



Inne – prolaktyna, hormony steroidowe

jajnika

Gonadotropiny



Działanie ograniczone do jajnika



FSH – działa wybiórczo na komórki
ziarniste (proliferacja i dojrzewanie
pęcherzyków), indukcja receptorów
dla LH



LH – działa wybiórczo na komórki
osłonki pęcherzyka, prowadzi do
syntezy progesteronu

Estrogeny



Wydzielane przez komórki ziarniste
pęcherzyka jajnikowego



Pobudzają lub hamują wydzielanie
gonadotropin w zależności od stężenia



W małych dawkach pobudzają syntezę
gonadoliberyn



Ich narastanie pobudza przedowulacyjny
szczyt wydzielania LH



Estron (E1), 17-beta-estradiol (E2), estriol
(E3)

Estrogeny – rola



Rozwój II i III- rzędowych cech płciowych



Rozrost endometrium – przygotowanie na działanie

progesteronu



Zwiększenie pobudliwości skurczowej macicy i

perystaltyki jajowodów



Produkcja śluzu szyjkowego umożliwiającego

penetracje plemnikom



Wzrost, dojrzewanie i złuszczanie nabłonka pochwy



Pobudzenie rozrostu nabłonka kanalików i

pęcherzyków gruczołowych w gruczołach sutkowych



Działanie ogólnoustrojowe (metaboliczne)

Progesteron



Jest gestagenem, w okresie poza ciążą w

całości produkowany jest przez jajnik



Syntetyzowany przez komórki ziarniste

pęcherzyka jajnikowego pod wpływem

pobudzającego działania LH



W małych dawkach pobudza uwalnianie

LH, jeśli jego działanie poprzedza

zwiększenie stężenia estrogenów



W dużych dawkach hamuje podwzgórze

Progesteron - rola



Wywołuje zmiany wydzielnicze w

endometrium, poprzednio przygotowanym

estrogenami



Umożliwia implantację zapłodnionego jaja



Powoduje przekrwienie i rozpulchnienie

mięśnia macicy oraz jego relaksację



Znosi działanie estrogenów na gruczoły szyjki

macicy, śluz szyjkowy staje się gęsty,

nieprzenikliwy dla plemników



Powoduje zmiany w nabłonku pochwy



Hamuje czynność skurczową jajowodów



Wpływ ogólnoustrojowy

Cykl jajnikowy



Sterowany przez FSH, LH oraz jajnik



Przebieg cykliczny, dwufazowy



Faza I – dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego
(od 1 do 12-14 dnia cyklu), dojrzewający
pęcherzyk produkuje estrogeny, rozrost
endometrium



Owulacja –jajeczkowanie ok. 12-14 dnia cyklu



Faza II – ciałka żółtego (od 13-14 do 28 dnia
cyklu), pęknięty pęcherzyk po uwolnieniu
komórki jajowej, przekształca się w ciałko żółte
produkujące progesteron

Cykl miesiączkowy – endometrialny
fazy



Miesiączkowa – złuszczenie warstwy czynnościowej, z

pozostałych elementów warstwy podstawowej zaczyna

się odnowa nabłonka



Wzrostowa – folikularna – rozrost błony śluzowej

(gruczołów, unaczynienia) pod wpływem estrogenów



Owulacyjna – dalsze grubienie endometrium, ale bez

zmian jej struktury



Wydzielnicza (lutealna) – pod wpływem ciałka żółtego

dochodzi do dalszego rozrostu endometrium,

powiększenia gruczołów, obrzęknięcia podścieliska



Zanik ciałka żółtego - gwałtowny spadek

progesteronu i estrogenów –zmiany wsteczne w

endometrium na 1-2 dni przed menstruacją

Faza krwawienia miesiączkowego
(1-5 dzień cyklu)

Jajnik – formowanie się ciałka białego z ciałka żółtego

poprzedniego cyklu, wybór pęcherzyków dla zaczynającego

się cyklu

Estrogeny – małe wartości, niewielkie ilości 17 beta estradiolu

syntetyzowanego przez jajnik

Progesteron – małe wartości, w niewielkiej ilości produkowane

przez nadnercza i ciałko żółte z poprzedniego cyklu

Endometrium – miesiączkowe złuszczanie się i wczesna

reorganizacja gruczołów nabłonka

FSH - utrzymujące się obniżenie stężenia FSH
LH – niskie wartości, utrzymujące się na takim poziomie do

momentu tuż przed owulacją

Faza folikularna (6-13 dzień cyklu)



Jajnik – dojrzewanie pęcherzyków oraz rozwój

pęcherzyka dominującego



Estrogeny – wzrost wydzielania estradiolu przez

komórki ziarniste pęcherzyków z maksimum tuż przed

szczytem wydzielania



Progesteron – nadal małe stężenia



Endometrium – proliferacja nabłonka gruczołowego,

brak czynności wydzielniczej gruczołów



FSH – niskie stężenie aż do szczytu wydzielania LH



LH – niskie wartości aż do momentu owulacji

Faza owulacyjna (14 dzień cyklu)



Jajnik – owulacja oraz luteinizacja komórek

ziarnistych pękniętego pęcherzyka

jajnikowego



Estrogeny – gwałtowne zmniejszenie stężenia

estradiolu



Progesteron – stały wzrost stężenia



Endometrium – rozrost gruczołów



FSH – wyraźne zwiększenie wydzielania, ale

mniejsze niż LH



LH – wyraźny szczyt wydzielania co oznacza

początek owulacji

Faza lutealna (15-28 dzień cyklu)



Jajnik –formowanie się ciałka żółtego, jego dojrzewanie

oraz inwolucja przed miesiączką



Estrogeny – stopniowe zwiększanie się wydzielania

estradiolu przez ciałko żółte, ale wartości są niższe od

występujących w fazie przedowulacyjnej



Progesteron – wydzielanie duże aż do końca tej fazy,

przed miesiączką gwałtowny spadek



Endometrium – skręcanie się gruczołów, zmiany w

doczesnej, obrzęk podścieliska, potem dezintegracja



FSH – stopniowe zmniejszanie się poziomu



LH – niskie wartości

Dziękuję za uwagę…