Przewozy ładunków niebezpiecznych

Regulacje prawne w dziedzinie

przewozów

ładunków niebezpiecznych

Na terenie Polski umowa przewozu w

transporcie kolejowym jest unormowana w
artykułach 774 – 793 Kodeksu cywilnego.

Artykuł 774 definiuje umowę przewozu

następująco: „Przez umowę przewozu przewoźnik
zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego
przedsiębiorstwa do przewiezienia za
wynagrodzeniem osób lub rzeczy”.

Przepisy Kodeksu Cywilnego mają charakter

ogólny.

Szczegółowe regulacje zawiera Ustawa
„Prawo przewozowe” z dnia 2 września
1994 roku (z późniejszymi zmianami,
ostatnia nowelizacja w 2005 r.), która
weszła w życie 21 stycznia 1995 roku i
zasadniczo rozstrzyga w sprawach
przewozów kolejowych. Zgodnie z art. 1 ust.
3 tejże ustawy, przepisy mogą być
stosowane do przewozów
międzynarodowych, o ile umowy
międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Międzynarodowe

przewozy

kolejowe

uregulowane  są    następującymi  aktami
prawnymi:
-        (COTIF) - Konwencja o
Międzynarodowym Przewozie Kolejami,
której załącznik B znany jest jako:
-    (CIM)  -  Przepisy  Ujednolicone  o
Umowie  Międzynarodowego  Przewozu
Towarów Kolejami,
-  (SMGS)  -  Ustawa  o  Międzynarodowej
Komunikacji Towarowej,

 (PPW) – Przepisy użytkowania wagonów w

kolejowej komunikacji międzynarodowej – które
obowiązują dla stron SMGS,

 (CUV) – Przepisy ujednolicone o umowie

użytkowania wagonów w międzynarodowej
komunikacji kolejowej,

 (RICO) – Regulamin międzynarodowego przewozu

kolejami kontenerów (aneks nr III do CIM),



(RID) – Regulamin dla międzynarodowego

przewozu kolejami towarów niebezpiecznych
(aneks nr 1 do CIM),

 (RIP) – Regulamin międzynarodowego przewozu

kolejami wagonów prywatnych (aneks nr II do CIM),

 (RIV) – Umowa o wzajemnym użytkowaniu

wagonów towarowych w komunikacji
międzynarodowej podpisana przez wszystkich
sygnatariuszy COTIF.

Pojęcie ładunku i materiału

niebezpiecznego

Z punktu widzenia prawnego materiały

niebezpieczne to takie materiały i
przedmioty, których przewóz (jako
ładunki) jest albo zabroniony albo
dopuszczony jedynie na ściśle
określonych w odpowiednich przepisach
warunkach.

W praktyce oznacza to, że transport
ładunków niebezpiecznych - ze względu
na konieczność zapewnienia
bezpieczeństwa ludzi i środowiska -
podlega szczególnym rygorom w
zakresie:

• dopuszczania do przewozu,
• doboru opakowania,
• oznakowania oraz
• wymagań odnoszących się do środka
transportu

•i realizacji przewozu.

Materiały niebezpieczne, przewożone w

ogromnych ilościach różnymi rodzajami
transportu,

zawsze

byty

problemem

globalnym.

Z tego względu w strukturze ONZ

powołano w ramach Europejskiej Komisji
Gospodarczej

(EKG

ONZ)

Komitet

Transportu,

którego

zadaniem

było

doprowadzenie

ujęcia

takich

przewozów w jednolite ramy formalne.

Powołany Komitet Ekspertów ONZ ds.
przewozu materiałów niebezpiecznych
przygotował podstawy do stworzenia
przepisów międzynarodowych
regulujących przewóz materiałów
niebezpiecznych różnymi rodzajami
transportu w postaci
„ Recommendations on the transport of
dangerous goods ",

ADR to umowa europejska dotycząca
międzynarodowego przewozu drogowego
materiałów niebezpiecznych (ADR)
sporządzona w Genewie 30 września 1957 r.
pod auspicjami Komisji Gospodarczej
Narodów Zjednoczonych, opracowana i
wydana przez Europejski Komitet
Transportu Wewnętrznego, ratyfikowana
przez Polskę w 1975r.

Przepisy ADR są nowelizowane w cyklu
dwuletnim (z początkiem roku
nieparzystego). Tak, więc najnowsza
wersja ADR pochodzi z 01.01.2007r.i od
tego czasu jest stosowana w Europie.

Struktura ADR uwzględnia zalecenia oraz
modelowe przepisy ONZ w zakresie
transportu materiałów niebezpiecznych
(the Model regulations and United Nations
Recommendations on the Transport of
Dangerous Goods - ONZ pub. ST/SG/AC
10/11/Rev.3),

• Techniczne Instrukcje Bezpieczeństwa w

transporcie lotniczym materiałów
niebezpiecznych (the Technical
Instructions for the Safe Transport of
Dangerous Goods by Air of the
International Civil Aviation Organization
- ICAO) oraz regulacje dotyczace
drogowego transportu materiałów
nieebzpiecznych (the Regulations
concerning the International Carriage of
Dangerous Goods by Rail of the
Intergovernmental Organisation for
International Carriage by Rail).

Podstawową zasługą Komitetu Ekspertów

ONZ było pogrupowanie materiałów
niebezpiecznych w klasach na
podstawie stwarzanego zagrożenia
dominującego.

Zwykle bowiem niebezpieczne

materiały chemiczne charakteryzują się
dwoma lub trzeba rodzajami zagrożeń
występującymi w różnym natężeniu.

Podział na klasy materiałów

niebezpiecznych

Podział materiałów na klasy, chociaż

zachowano ich układ historyczny, jest
rozszerzony i precyzowany w miarę
potrzeb.

Obecnie przedstawia się następująco:

 Klasa l. Materiały i przedmioty
wybuchowe.

 Klasa 2. Gazy.

 Klasa 3. Materiały ciekłe zapalne.

 Klasa 4.1. Materiały stałe zapalne.

 Klasa 4.2. Materiały samozapalne.

 Klasa 4.3. Materiały wydzielające w
zetknięciu z wodą gazy palne.

 Klasa 5.1.  Materiały utleniające.
 Klasa 5.2.  Nadtlenki organiczne.
 Klasa 6.1.  Materiały trujące.
 Klasa 6.2.  Materiały zakaźne.
  Klasa  7.          Materiały
promieniotwórcze.
 Klasa 8.     Materiały żrące.
 Klasa 9.     Różne materiały i
przedmioty

niebezpieczne.

Ich  wynik  jest  do  pewnego  stopnia
subiektywny,  gdyż  zależy  od  rodzaju
zastosowanej  metody,  warunków,  w  jakich
przeprowadzono  badanie,  a  nawet  od
kwalifikacji

umiejętności

oceny

zachodzących

przemian

przez

osobę

prowadzącą badanie.

Zestawienie wyników badań w formie

raportu oraz wiarygodne dane zawarte w
dostępnej literaturze stają się punktem
wyjścia

właściwego

postępowania

klasyfikacyjnego.

Zasady klasyfikowania materiałów

niebezpiecznych do transportu

Klasyfikacja polega na zaliczeniu materiału

właściwej

klasy niebezpieczeństwa, do

punktu

w obrębie klasy oraz do

litery

obrębie punktu.

Klasę niebezpieczeństwa określa się na

podstawie zagrożenia, stwarzanego przez
materiał.

Jeśli jednak charakteryzuje się on

dwoma lub trzema rodzajami zagrożeń, to
decyduje zagrożenie dominujące. Punkt
charakteryzuje grupę chemiczną, do której
należy materiał lub jego odpowiednią
właściwość fiyzykochemiczną.

Za pomocą litery szacuje się

stopień natężenia ustalonego
zagrożenia dominującego.

Klasyfikacja materiału umożliwia precyzyjne,
a więc dające gwarancje bezpieczeństwa,
określenie

warunków

przewozu

przy

wykorzystaniu odpowiednich wymagań RID
lub ADR.

Materiały podlegające przepisom RID i ADR

dzielą się generalnie na materiały wymienione
imiennie w wykazach oraz na tzw. „materiały
inaczej nie określone - oznaczane jako i.n.o.".

Pierwsze nie wymagają żadnego postępowania
klasyfikacyjnego,

gdyż

zostało

ono

przeprowadzone wcześniej w ramach Komitetu
Ekspertów

ONZ

ds.

przewozu

materiałów

niebezpiecznych.

Dla

materiałów

tych

ustalono

precyzyjną

klasyfikację,  wynikające  z  niej  wymagania  i
sposoby  pakowania,  znakowania  opakowań  i
pojazdów  oraz  inne  wymagania  związane  z
przewozem.

Problem polega więc na odszukaniu tych
informacji przez zainteresowanego i zrealizowaniu
na ich podstawie bezpiecznego przewozu.

Nowe przepisy ADR składają się z dwóch

aneksów (Załączników) i 9 części:

Załącznik A: Wymagania ogólne oraz

wymagania dotyczące przedmiotów i
materiałów niebezpiecznych

część 1Przepisy ogólne
część 2Klasyfikacja
część 3Wykaz towarów niebezpiecznych i

wyłączenia dla ilości

ograniczonych

część 4Przepisy dotyczące opakowań i

cystern

część 5Procedury nadawcze
część 6Przepisy dotyczące budowy i

badania

opakowań

część 7Przepisy dotyczące warunków

przewozu,

załadunku,

rozładunku oraz
manipulowania ładunkiem

Załącznik B:

Wymagania dotyczące konstrukcji,
wyposażenia i używania pojazdów
część 8 Wymagania dotyczące załogi
pojazdu,

wyposażenia,

postępowania i dokumentacji
część 9

Wymagania dotyczące konstrukcji i

dopuszczenia pojazdów

Materiały niebezpieczne są klasyfikowane w
jednej z 13 klas.

Każdy z materiałów posiada własną pozycję
oznaczoną czteroliterowym numerem UN i jest
przydzielony do jednej z trzech grup pakowania
(PG).

Te cztery informacje (UN, nazwa wg. ADR,
klasa i PG) w zupełności wystarczą do
identyfikacji każdego niebezpiecznego
materiału.

Jak wyżej wspomniano, poszczególne

pozycje w różnych klasach zostały zaopatrzone w
numer UN (ONZ).

Stosowane są następujące rodzaje pozycji:

Pozycje indywidualne

dla materiałów lub

przedmiotów dobrze zdefiniowanych, w tym
materiałów obejmujących szereg izomerów,

B.

Pozycje ogólne

dla dobrze zdefiniowanej

grupy materiałów lub przedmiotów, które nie są
pozycjami inaczej nie określone (i.n.o.),

. Pozycje szczegółowe

i.n.o.,

obejmujące grupę materiałów lub
przedmiotów o zdefiniowanych
właściwościach chemicznych lub
technicznych, inaczej nie określone,

Pozycje ogólne

i.n.o., obejmujące

grupę materiałów lub przedmiotów
mających jedną lub więcej właściwości
niebezpiecznych, inaczej nie określone.

Materiały niebezpieczne są

klasyfikowane na podstawie
następującego uszeregowania
pierwszeństwa stwarzanego zagrożenia:

a. materiały klasy 7 (z wyjątkiem

materiałów promieniotwórczych w sztukach
przesyłki

wyłączonych, gdzie

pierwszeństwo mają inne właściwości
niebezpieczne);

b. materiały klasy 1;

c. materiały klasy 2;

d. materiały wybuchowe ciekłe odczulone

klasy 3;

e. materiały samoreaktywne i materiały
wybuchowe stałe odczulone klasy 4.1;

f. materiały piroforyczne klasy 4.2;

g. materiały klasy 5.2;

h. materiały klasy 6.1 lub klasy 3, które,
na podstawie ich toksyczności
inhalacyjnej, powinny być zaliczone do I
grupy pakowania. Materiały spełniające
kryteria klasyfikacyjne klasy 8 i mające
toksyczność inhalacyjną dla pyłów i
mgieł (LC50) w zakresie I grupy
pakowania a toksyczność doustną lub
dermalną tylko w zakresie III grupy
pakowania lub mniejszą, powinny być
kierowane do klasy 8;
i. materiały zakaźne klasy 6.2.

Jeżeli materiały lub przedmioty

należące do różnych podklas klasy 1
załadowane są do tej samej jednostki
transportowej, całość ładunku powinna
być traktowana tak, jakby należał on
do najniebezpieczniejszej z tych
podklas (według następującego
porządku: 1.1, 1.5, 1.2, 1.3, 1.6, 1.4).

Klasy

Materiały niebezpieczne objęte tytułem

klasy definiowane są na podstawie ich
właściwości do odpowiedniej klasy.

Zaklasyfikowanie materiału

niebezpiecznego do klasy i do grupy pakowania
wykonywane jest na podstawie kryteriów
zawartych w podrozdziale 2.2.x.1 przepisów
ADR.

Przypisanie materiałowi lub przedmiotowi

niebezpiecznemu jednego lub kilku zagrożeń
dodatkowych dokonuje się na podstawie
kryteriów klasy lub klas odpowiadających tym
zagrożeniom, wymienionym odpowiednio w
przepisach ADR. Poniżej podano definicje i
klasyfikacje wszystkich 13 klas materiałów
niebezpiecznych w podziale na 9 grup.

1. Materiały wybuchowe

Grupa ta zawiera materiały wybuchowe i pirotechniczne
wyszczególnione w 1 klasie i 6 podklasach.

Klasa 1 : Materiały i przedmioty wybuchowe

Materiały wybuchowe: materiały stałe lub ciekłe
(lub mieszaniny materiałów) mogące wydzielać w
wyniku reakcji chemicznej gazy o takiej
temperaturze i ciśnieniu i z taką szybkością, że
mogą powodować zniszczenia w otaczającym
środowisku.
Materiały pirotechniczne: materiały lub mieszaniny
materiałów przewidziane do wytwarzania efektów
cieplnych, świetlnych, dźwiękowych, gazu lub dymu
lub kombinacji tych efektów w wyniku
bezdetonacyjnej, samopodtrzymującej się
egzotermicznej reakcji chemicznej.

Podklasa 1.1
Materiały i przedmioty, które stwarzają
zagrożenie wybuchem masowym.

Podklasa 1.2
Materiały i przedmioty, które stwarzają
zagrożenie rozrzutem, ale nie wybuchem
masowym.

Podklasa 1.3
Materiały i przedmioty stwarzające zagrożenie
pożarem i małe zagrożenie wybuchem lub
rozrzutem lub oba te zagrożenia, ale które nie
stwarzają zagrożenia wybuchem masowym.

Podklasa 1.4

Materiały i przedmioty, które stwarzają tylko
małe zagrożenie w przypadku zapalenia lub
zainicjowania podczas przewozu.

Podklasa 1.5

Materiały bardzo mało wrażliwe stwarzające
zagrożenie wybuchem masowym, które są na
tyle niewrażliwe, że istnieje małe
prawdopodobieństwo ich zainicjowania lub
przejścia od palenia do detonacji w
normalnych warunkach przewozu.

2. Gazy

Klasyfikacja gazów obejmuje czyste gazy,
mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub
więcej gazów z jednym lub więcej innymi
materiałami i przedmiotami zawierającymi
takie materiały.

Gazami są materiały, które:
w temperaturze 50° C mają prężność par
większą niż 300 kPa (3 bary); lub
są całkowicie w stanie gazowym w
temperaturze 20° C pod ciśnieniem
normalnym 101,3 kPa.

Klasa 2: Gazy

Materiały i przedmioty klasy 2 zaliczone są do
jednej z następujących grup zgodnie z ich
właściwościami niebezpiecznymi:

A -duszące
O -utleniające
F -palne
T -trujące
TF -trujące, palne
TC -trujące, żrące
TO -trujące, utleniające
TFC -trujące, palne, żrące
TOC -trujące, utleniające, żrące

podklasa 2.1: gazy palne
(odpowiadające grupom oznaczonym
literą F);

podklasa 2.2: gazy niepalne, nietrujące
(odpowiadające grupom oznaczonym
literami A lub O);

podklasa 2.3: gazy trujące
(odpowiadające grupom oznaczonym
literą T, tzn. T, TF, TC,TO, TFC i TOC).

Klasa 3: Materiały ciekłe zapalne

Klasa 3 obejmuje materiały i przedmioty
zawierające materiały tej klasy, które:

- są ciekłe zgodnie z kryterium podanym pod
literą (a) w definicji "materiału ciekłego" w
rozdziale 1.2.1;

- w temperaturze 50° C mają prężność par
nie większą niż 300 kPa (3 bary) i nie są
całkowicie w stanie gazowym w temperaturze
20° C i pod ciśnieniem normalnym 101,3 kPa;
oraz
- mają temperaturę zapłonu nie wyższą niż
61° C (patrz rozdział 2.3.2 dotyczący
odpowiedniego badania).

4. Materiały stałe zapalne

W tej grupie wyszczególniono 3 klasy:

Klasa 4.1: Materiały stałe zapalne, materiały
samoreaktywne i materiały wybuchowe stałe
odczulone

Klasa 4.1 obejmuje materiały i przedmioty
zapalne, materiały wybuchowe odczulone,
które są stałe zgodnie z kryterium podanym
pod literą (a) w definicji "materiału stałego" w
rozdziale 1.2.1 oraz materiały samoreaktywne
ciekłe lub stałe.

Do klasy 4.1 należą następujące grupy:

-łatwo zapalne materiały stałe i
przedmioty

-materiały samoreaktywne stałe lub ciekłe

- materiały wybuchowe stałe odczulone

Klasa 4.2: Materiały samozapalne

Klasa 4.2 obejmuje:

- Materiały piroforyczne, wraz z mieszaninami i
roztworami (ciekłymi lub stałymi), które w
zetknięciu z powietrzem, nawet w małych
ilościach, zapalają się w ciągu 5 minut. Spośród
materiałów klasy 4.2 są one najbardziej podatne
na samozapalenie; oraz

- Materiały i przedmioty samonagrzewające się,
wraz z mieszaninami i roztworami, które w
zetknięciu z powietrzem, bez dostarczenia energii
z zewnątrz, są podatne na samonagrzewanie.
Materiały te mogą ulegać zapaleniu tylko w
dużych ilościach (wiele kilogramów) i po upływie
długiego czasu (godzin lub dni).

Klasa 4.3: Materiały wytwarzające w

zetknięciu z wodą gazy palne

Klasa 4.3 obejmuje materiały, które reagując z
wodą wydzielają gazy palne mogące tworzyć z
powietrzem mieszaniny wybuchowe, oraz
przedmioty zawierające takie materiały.

5. Materiały utleniające i

nadtlenki organiczne

W tej grupie wyszczególniono 2 klasy:

Klasa 5.1: Materiały utleniające

Klasa 5.1 obejmuje materiały, które same nie
zawsze są palne, mogą jednak wskutek
wydzielania tlenu powodować zapalenie lub
podtrzymywanie palenia innego materiału, oraz
przedmioty zawierające takie materiały.

Klasa 5.2: Nadtlenki organiczne

Klasa 5.2 obejmuje nadtlenki organiczne i

formulacje nadtlenków organicznych.

Materiały klasy 5.2 dzielą się następująco:
P1 Nadtlenki organiczne, bez temperatury

kontrolowanej

P2 Nadtlenki organiczne, temperatura

kontrolowana.
Nadtlenki organiczne podatne są na rozkład
egzotermiczny w normalnej lub podwyższonej
temperaturze. Rozkład może być inicjowany przez:
ciepło, kontakt z zanieczyszczeniami (np. kwasami,
związkami metali ciężkich, aminami), tarcie lub
uderzenie. Szybkość rozkładu wzrasta wraz z
temperaturą i jest zróżnicowana w zależności od
formulacji nadtlenku organicznego. W wyniku
rozkładu mogą wydzielać się szkodliwe lub palne
gazy albo pary.

6. Substancje toksyczne i

zakaźne

W tej grupie wyróżniono 2 klasy:

Klasa 6.1 Materiały trujące

Klasa 6.1 obejmuje materiały, które są znane z
doświadczenia lub które z punktu widzenia badań
na zwierzętach można uznać, że w odpowiednio
małych ilościach są zdolne podczas jednorazowego
lub krótkotrwałego działania do spowodowania
uszczerbku na zdrowiu człowieka, lub jego śmierci
wskutek wdychania, przenikania przez skórę lub
połknięcia.

Klasa 6.2 Materiały zakaźne

Klasa 6.2 obejmuje materiały zakaźne.
Są one znane lub w uzasadniony sposób
podejrzewane, że zawierają patogeny.
Patogeny definiowane są jako drobnoustroje
(włącznie z bakteriami, wirusami, riketsjami,
pasożytami i grzybami) lub drobnoustroje
rekombinowane (hybrydy lub mutanty), o
których wiadomo lub są w uzasadniony sposób
podejrzane, że wywołują choroby zakaźne u
ludzi lub zwierząt.
Dla potrzeb niniejszej klasy, wirusy,
drobnoustroje, jak również przedmioty skażone
nimi, powinny być uważane za materiały tej
klasy.

Klasa 7: Materiały

promieniotwórcze

W rozumieniu ADR następujące materiały
promieniotwórcze nie należą do klasy 7:
materiały promieniotwórcze, które stanowią
integralną część środka transportu;

materiały promieniotwórcze przemieszczane na
terenie zakładu, gdzie podlegają one
odpowiednim, obwiązującym tam przepisom
bezpieczeństwa, jeżeli przemieszczanie ich nie
dotyczy dróg publicznych i kolejowych;

materiały promieniotwórcze wszczepione lub
wprowadzone do organizmu człowieka lub
żywego zwierzęcia, w celach diagnostycznych lub
leczniczych;

materiały promieniotwórcze znajdujące się w
wyrobach powszechnego użytku,
dopuszczonych do stosowania przez organ
nadzoru, po ich sprzedaży końcowemu
użytkownikowi;

materiały naturalne i rudy zawierające
naturalnie występujące izotopy
promieniotwórcze, które nie są przeznaczone
do przetwarzania w celu wykorzystywania
tych izotopów, pod warunkiem, że stężenie
promieniotwórcze materiału nie przekracza
dziesięciokrotnie wartości określonej pod
2.2.7.7.2.

8. Materiały żrące

Materiały i przedmioty, które atakują tkankę

nabłonkową skóry lub błony śluzowej, oraz
materiały, które w razie wycieku mogą uszkodzić
lub zniszczyć inne towary lub środki transportu.

Klasa 8 obejmuje materiały i przedmioty

zawierające materiały niniejszej klasy, które
wskutek działania chemicznego atakują tkankę
nabłonkową skóry lub błony śluzowej, jeśli wejdą z
nią w kontakt, oraz materiały, które w razie
wycieku mogą uszkodzić lub zniszczyć inne towary
lub środki transportu, a także mogą powodować
inne zagrożenia. Tytuł niniejszej klasy obejmuje
również materiały, które tworzą żrącą ciecz tylko w
obecności wody, lub które wydzielają żrące pary lub
mgły wobec naturalnej wilgoci powietrza.

9. Różne materiały i

przedmioty niebezpieczne

Są to materiały i przedmioty, które podczas
przewozu stwarzają zagrożenie inne niż materiały
określone w pozostałych klasach.

Klasa 9: Różne materiały i przedmioty
niebezpieczne

Materiały i przedmioty klasy 9 dzielą się

następująco:
M1 -Materiały, które wdychane w postaci
drobnego pyłu, mogą stanowić zagrożenie dla
zdrowia
M2 -Materiały i przyrządy, które w razie pożaru
mogą tworzyć

dioksyny

M3 -Materiały wydzielające pary zapalne

M4 -Akumulatory litowe

M5 -Przedmioty ratownicze

M6-M8 -Materiały zagrażające
środowisku

M9-M10 -Materiały o podwyższonej
temperaturze

M11 -Inne materiały stwarzające
zagrożenie podczas przewozu, ale nie
odpowiadające definicjom innych klas

Zasady znakowania taboru do

przewozu ładunków
niebezpiecznych

Nadawca,

podczas

przewozu

materiałów

niebezpiecznych, zobowiązany jest do umieszczania
tzw. tablicy identyfikacyjnej na:

wagonach – cysternach,
kontenerach – cysternach,
wagonach krytych,
wagonach do przewozu towaru luzem,
wagonach ze zdejmowanym zbiornikiem,
wagonach przystosowanych do przewozu
zestawów transportowych,
małych lub dużych kontenerach dla
towarów luzem,
pojazdach samochodowych

• Tablica ma kształt prostokąta w kolorze

pomarańczowym o wymiarach: 40 cm
(podstawa) i 30 cm (wysokość). Brzegi
tablicy powinny być obwiedzione pasem
koloru czarnego o szerokości 15 mm.

• Oznaczenie może być z płyty metalowej,

płyty z folii samoprzylepnej, rysunku lub
w innej formie pod warunkiem, że użyty
materiał będzie odporny na działanie
warunków atmosferycznych i zapewni
trwałość oznaczeń.

• Numery identyfikacyjne powinny składać

się z czarnych cyfr o wysokości 100 mm i
grubości linii 15 mm. Liczba górna
oznacza numer identyfikacyjny zagrożenia

• Liczba

dolna

oznacza

numer

identyfikacyjny materiału.

• Oba numery powinny być oddzielone od

siebie czarną poziomą linią o szerokości 15
mm przechodzącą przez środek tablicy.

• Obowiązek

umieszczenia

tablicy

identyfikacyjnej dotyczy również przy
przewozie

próżnych

nieoczyszczonych

wagonów po materiałach niebezpiecznych.

1202

numer identyfikacyjny zagrożenia

(2 lub 3 cyfry, ewentualnie poprzedzone

znakiem X)

Numer

identyfikacyjny

materiału (4

cyfry)

Tablica

ostrzegawcza:

30cm

0cm

Nalepki

• Klasa 1 Substancje i przedmioty wybuchowe
• Podklasa 1.1, 1.2, 1.3

Nazwa: Substancje i przedmioty wybuchowe
Wymiary:
Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu
obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku, co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm
od krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia
o takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na
wielkość sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą
być zmniejszone pod warunkiem, że nalepki pozostaną
dobrze widoczne.
Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm
(wyjątkowo dopuszczalne 100 x 100 mm), wewnątrz
nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna
przebiegać równoległa linia w tym samym kolorze co kolor
symbolu
Symbol ( eksplodująca bomba): czarny
Tło: pomarańczowe
Uwagi: cyfra "1" w dolnym narożu,
** Miejsce na wpisanie podklasy; nie należy wypełniać w
przypadku, gdy skłonność do wybuchu jest zagrożeniem
dodatkowym,
* Miejsce na wpisanie grupy zgodności; nie należy
wypełniać w przypadku, gdy skłonność do wybuchu jest
zagrożeniem dodatkowym.

Klasa 1 Substancje i przedmioty

wybuchowe

Podklasa 1.4

Wymiary:
Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu
obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o
takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na
wielkość sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być
zmniejszone pod warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze
widoczne.
Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm
(wyjątkowo dopuszczalne 100 x 100 mm), wewnątrz nalepki
w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu
Cyfra "1.4": czarna, numer podklasy powinien mieć ok. 30
mm wysokości i ok. 5 mm grubości,
Tło: pomarańczowe
Uwagi: cyfra "1" w dolnym narożu,
* Miejsce na wpisanie grupy zgodności; nie należy wypełniać
w przypadku gdy skłonność do wybuchu jest zagrożeniem
dodatkowym.

Klasa 1 Substancje i przedmioty

wybuchowe

Podklasa 1.5

Wymiary:
Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu
obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o takim
samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na wielkość
sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być zmniejszone
pod warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze widoczne.
Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm
(wyjątkowo dopuszczalne 100 x 100 mm), wewnątrz nalepki w
odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu
Cyfra "1.5": czarna, numer podklasy powinien mieć ok. 30 mm
wysokości i ok. 5 mm grubości,
Tło: pomarańczowe
Uwagi: cyfra "1" w dolnym narożu,
* Miejsce na wpisanie grupy zgodności; nie należy wypełniać w
przypadku gdy skłonność do wybuchu jest zagrożeniem
dodatkowym.

Klasa 1 Substancje i przedmioty

wybuchowe

Podklasa 1.6

Wymiary:
Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu
obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o takim
samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na wielkość
sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być zmniejszone
pod warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze widoczne.
Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm
(wyjątkowo dopuszczalne 100 x 100 mm), wewnątrz nalepki w
odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu
Cyfra "1.6": czarna, numer podklasy powinien mieć ok. 30 mm
wysokości i ok. 5 mm grubości,
Tło: pomarańczowe,
Uwagi: cyfra "1" w dolnym narożu,
* Miejsce na wpisanie grupy zgodności; nie należy wypełniać w
przypadku gdy skłonność do wybuchu jest zagrożeniem
dodatkowym.

Klasa 2 Gazy: palne

Podklasa 2.1

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt

45° (kształt rombu), o długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz
nalepki, w odległości 5 mm od krawędzi, powinna przebiegać, równolegle
do niej, linia o takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na
wielkość sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być zmniejszone
pod warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm, wewnątrz

nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( płomień ): czarny lub biały
• Tło: czerwone
• Uwagi: cyfra "2" w dolnym narożu

Klasa 2 Gazy: niepalne i nietrujące

Podklasa 2.2

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu

obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o takim
samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na wielkość
sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być zmniejszone
pod warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm,

wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi,
powinna przebiegać równoległa linia w tym samym kolorze co
kolor symbolu

• Symbol ( butla do gazu ): czarny lub biały
• Tło: zielone
• Uwagi: cyfra "2" w dolnym narożu;
• Butle do gazów klasy 2, ze względu na swój kształt, ustawienie i

urządzenia mocujące podczas przewozu, mogą być zaopatrzone
w nalepki o podanych wzorach lecz o wymiarach zmniejszonych
zgodnie z wartościami podanymi w normie ISO 72225:1994
"Butle do gazu - nalepki ostrzegawcze", z przeznaczeniem do
umieszczania na niecylindrycznej części butli (na szyjce).

Klasa 2 Gazy: trujące

Podklasa 2.3

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm, wewnątrz

nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

•
• Symbol (czaszka i piszczele): czarne
• Tło: białe
• Uwagi: cyfra "2" w dolnym narożu
•

Klasa 3 Materiały ciekłe zapalne

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm, wewnątrz

nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

•
• Symbol ( płomień ): czarny lub biały
• Tło: czerwone
• Uwagi: cyfra "3" w dolnym narożu
•

Klasa 4.1 Materiały stałe zapalne,

samoreaktywne

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu

obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku
co najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5
mm od krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do
niej, linia o takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze
względu na wielkość sztuki przesyłki podane wymiary
nalepek mogą być zmniejszone pod warunkiem, że
nalepki pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250

mm, wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm od jej
krawędzi, powinna przebiegać równoległa linia w tym
samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( płomień ) i cyfra: czarne
• Tło: białe z siedmioma czerwonymi pionowymi pasami
• Uwaga: cyfra "4" w dolnym narożu;
• Nalepka zgodna ze wzorem nr 4.1 oznacza również, że

dany produkt może być palny; nie wymaga zatem
nalepki zgodnej ze wzorem nr 3,

Klasa 4.2

Materiały

samozapalne

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt

kwadratu obróconego o kąt 45° (kształt rombu),
o długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz
nalepki, w odległości 5 mm od krawędzi,
powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o
takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze
względu na wielkość sztuki przesyłki podane
wymiary nalepek mogą być zmniejszone pod
warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze
widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x

250 mm, wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm
od jej krawędzi, powinna przebiegać równoległa
linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( płomień ): czarny
• Tło: górna połowa biała, dolna połowa czerwona
• Uwaga: cyfra "4" w dolnym narożu

Klasa 4.3 Materiały wytwarzające w

kontakcie z wodą gazy zapalne

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu

obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o
takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na
wielkość sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą
być zmniejszone pod warunkiem, że nalepki pozostaną
dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm,

wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi,
powinna przebiegać równoległa linia w tym samym kolorze
co kolor symbolu

• Symbol (płomień) i cyfra: czarne lub białe
• Tło: niebieskie
• Uwaga: cyfra "4" w dolnym narożu

Klasa 5.1 Materiały utleniające

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu

obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co
najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm
od krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej,
linia o takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze
względu na wielkość sztuki przesyłki podane wymiary
nalepek mogą być zmniejszone pod warunkiem, że
nalepki pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250

mm, wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm od jej
krawędzi, powinna przebiegać równoległa linia w tym
samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( płomień nad kołem ): czarny
• Tło: żółte
• Uwaga: cyfry "5.1" w dolnym narożu

Klasa 5.2

Nadtlenki organiczne

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt

kwadratu obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o
długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz
nalepki, w odległości 5 mm od krawędzi, powinna
przebiegać, równolegle do niej, linia o takim
samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na
wielkość sztuki przesyłki podane wymiary
nalepek mogą być zmniejszone pod warunkiem,
że nalepki pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x

250 mm, wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm
od jej krawędzi, powinna przebiegać równoległa
linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( płomień nad kołem ): czarny
• Tło: żółte
• Uwaga: cyfry "5.2" w dolnym narożu;

Klasa 6.1

Materiały trujące

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt

kwadratu obróconego o kąt 45° (kształt rombu), o
długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz
nalepki, w odległości 5 mm od krawędzi, powinna
przebiegać, równolegle do niej, linia o takim samym
kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na wielkość
sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być
zmniejszone pod warunkiem, że nalepki pozostaną
dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x

250 mm, wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm od
jej krawędzi, powinna przebiegać równoległa linia w
tym samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( czaszka i piszczele ): czarne
• Tło: białe
• Uwaga: cyfra "6" w dolnym narożu; dopuszcza się

napisy świadczące o właściwościach toksycznych:
"Trucizna", "Toxic", "Poison".

Klasa 6.2

Materiały

zakaźne

• Dolna połowa może zawierać napis:
• "MATERIAŁ ZAKAŹNY" (INFECTIOUS SUBSTANCE) oraz
• "W RAZIE USZKODZENIA LUB WYCIEKU NATYCHMIAST POWIADOMIĆ

SŁUZBY MEDYCZNE" ( In case of Damage or Leakage Immediately Notify
Public Health Authority ).

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt

45° (kształt rombu), o długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki,
w odległości 5 mm od krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej,
linia o takim samym kolorze jak kolor symbolu. Ze względu na wielkość
sztuki przesyłki podane wymiary nalepek mogą być zmniejszone pod
warunkiem, że nalepki pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm, wewnątrz nalepki

w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać równoległa linia
w tym samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( trzy półksiężyce nałożone na koło ) i napisy: białe
• Tło: białe
• Uwaga: cyfra "6" w dolnym narożu;
• Oprócz nalepki zgodnej ze wzorem nr 6.2, sztuki przesyłki z substancjami

zakaźnymi powinny być zaopatrzone w inne nalepki wymagane ze względu
na właściwości tych substancji.

Klasa 7 Materiały promieniotwórcze

Kategoria I - Biała

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt 45° (kształt

rombu), o długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od
krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o takim samym kolorze jak kolor
symbolu.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm (wyjątkowo dopuszczalne 100 x

100 mm), wewnątrz nalepki w odległości 5 mm od jej krawędzi powinna przebiegać czarna,
równoległa linia. Wysokość cyfry "7" nie powinna być mniejsza niż 25 mm.

• Symbol ( trójlistek ): czarny
• Tło: białe
• Uwaga: napis (obowiązkowy): czarny w dolnej połowie nalepki: "PROMIENIOWANIE"
• "ZAWARTOŚĆ ......"
• "AKTYWNOŚĆ ....."
• Jeden pionowy, czerwony pasek po wyrazie "PROMIENIOWANIE", (wyraz promieniowanie

może być zastąpiony odpowiednim numerem UN (ONZ) przesyłki);

• cyfra "7" w dolnym narożu;
• Szczegóły dotyczące stosowania nalepek klasy 7 zawarte są w 5.2.2.1.11 przepisów ADR.

Klasa 7 Materiały

promieniotwórcze

Kategoria II - Żółta

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt 45°

(kształt rombu), o długości boku co najmniej 100 mm. Wewnątrz nalepki, w
odległości 5 mm od krawędzi, powinna przebiegać, równolegle do niej, linia o
takim samym kolorze jak kolor symbolu.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm (wyjątkowo

dopuszczalne 100 x 100 mm), wewnątrz nalepki w odległości 5 mm od jej
krawędzi powinna przebiegać czarna, równoległa linia. Wysokość cyfry "7"
nie powinna być mniejsza niż 25 mm.

• Symbol ( trójlistek ): czarny
• Tło: górna połowa - żółta z białym obrzeżem, dolna polowa - biała
• Uwaga: napis (obowiązkowy): czarny, w dolnej połowie nalepki:
• "PROMIENIOWANIE"
• "ZAWARTOŚĆ ......"
• "AKTYWNOŚĆ ....."
• Napis w czarnej ramce: "WSKAŹNIK TRANSPORTOWY";
• Dwa pionowe, czerwone paski po wyrazie "PROMIENIOWANIE" (wyraz

promieniowanie może być zastąpiony odpowiednim numerem UN (ONZ)
przesyłki);

• cyfra "7" w dolnym narożu;

Materiały
promieniotwórcze
Kategoria III - Żółta

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm (wyjątkowo

dopuszczalne 100 x 100 mm), wewnątrz nalepki w odległości 5 mm od jej
krawędzi powinna przebiegać czarna, równoległa linia. Wysokość cyfry
"7" nie powinna być mniejsza niż 25 mm.

• Symbol ( trójlistek ): czarny
• Tło: górna polowa - żółta z białym obrzeżem, dolna polowa biała
• Uwaga: napis (obowiązkowy): czarny, w dolnej połowie nalepki:
• "PROMIENIOWANIE"
• "ZAWARTOŚĆ ......"
• "AKTYWNOŚĆ ....."
• Napis w czarnej ramce: "WSKAŹNIK TRANSPORTOWY";
• Dwa pionowe, czerwone paski po wyrazie "PROMIENIOWANIE", (wyraz

promieniowanie może być zastąpiony odpowiednim numerem UN (ONZ)
przesyłki);

• cyfra "7" w dolnym narożu;

Klasa 8 Materiały żrące

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego o kąt

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm, wewnątrz

nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna przebiegać
równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

•
• Symbol ( ciecz wyciekająca z dwóch probówek, atakująca rękę i metal):

czarny

• Tło: górna połowa biała, dolna połowa czarna z białym obrzeżem Uwaga:

cyfra "8" biała, w dolnym narożu

Nalepka dodatkowa nr 11

• Minimalne wymiary: prostokąt o formacie A5 (148x210mm);

wymiary nalepek mogą być zmniejszone, pod warunkiem, że nalepki
te pozostaną dobrze widoczne.

• Symbol ( dwie strzałki postawione na linii ): czarny
• Tło: białe lub odpowiednio kontrastujące
• Uwaga: Z wyjątkiem klas 1 i 7, na dwóch przeciwległych stronach

następujących sztuk przesyłki powinna być umieszczona nalepka
zgodna ze wzorem nr 11:

• - na sztukach przesyłki zawierających naczynia z materiałami

ciekłymi, jeżeli zamknięcia tych naczyń nie są widoczne z zewnątrz;

• - na sztukach przesyłki zawierających naczynia z urządzeniami

odpowietrzającymi lub na naczyniach z urządzeniami
odpowietrzającymi bez opakowań zewnętrznych;

• - na sztukach przesyłki zawierających gazy skroplone, schłodzone.

Klasa 9 Różne materiały i

przedmioty niebezpieczne

• Wymiary:
• Nalepki na przesyłkach: powinny mieć kształt kwadratu obróconego

o kąt 45° (kształt rombu), o długości boku co najmniej 100 mm.
Wewnątrz nalepki, w odległości 5 mm od krawędzi, powinna
przebiegać, równolegle do niej, linia o takim samym kolorze jak
kolor symbolu. Ze względu na wielkość sztuki przesyłki podane
wymiary nalepek mogą być zmniejszone pod warunkiem, że nalepki
pozostaną dobrze widoczne.

• Nalepki na pojazdach: minimalne wymiary: 250 x 250 mm,

wewnątrz nalepki w odległości 12,5 mm od jej krawędzi, powinna
przebiegać równoległa linia w tym samym kolorze co kolor symbolu

• Symbol ( siedem pionowych pasów w górnej połowie ): czarny
• Tło: białe
• Uwaga: cyfra "9" podkreślona, w dolnym narożu

Znaki ADR dodatkowe

znakowanie przesyłek zawierających ograniczone ilości
materiałów niebezpiecznych wyłączających stosowanie
przepisów ADR:
:znak LQ - ("Limited Quantities")oznacza, że do przewozu
tego materiału lub przedmiotu niebezpiecznego nie mają
zastosowania przepisy innych działów ADR

• Minimalne wymiary: oznakowanie LQ lub

UNxxxx powinno być naniesione w polu rombu,
o długości boku co najmniej 100 mm, z
obrzeżem zaznaczonym linią. Jeżeli wymaga tego
rozmiar sztuki przesyłki, to podany wymiar może
być zmniejszony, pod warunkiem, że
oznakowanie pozostanie dobrze widoczne.

Znak

dla substancji o

podwyższonej temperaturze

•

Pojazdy-cysterny, kontenery-cysterny, cysterny
przenośne, specjalne pojazdy lub kontenery albo
specjalnie wyposażone pojazdy lub kontenery, dla
których wymagany jest znak dla substancji o
podwyższonej temperaturze być zaopatrzone - w
przypadku pojazdów - na obu bokach i z tyłu, a w
przypadku kontenerów, kontenerów-cystern i cystern
przenośnych - na obu bokach oraz z przodu i z tyłu - w
znak zgodny z podanym wzorem.

•

Minimalne wymiary: znak w kształcie trójkąta o długości
boku co najmniej 250 mm w kolorze czerwonym.

Document Outline