Analiza Dokumentów

Dokumenty



Dokument w znaczeniu kryminalistycznym –
każdy przedmiot z treścią utrwaloną różnymi
metodami.



Treść – słowo pisane, cyfry rysunki itp.



Audiodokument – taśma magnetofonowa,
taśma filmowa



Dokument komputerowy



1960 r. – na 100 dokumentów 75 to
dokument ręcznie pisany, 1967 r. – 55/100

Zakres badań
dokumentów



Identyfikacja podłoża i środków kryjących



Identyfikacja osób na podstawie pisma
ręcznego



Identyfikacja podpisów i osób fałszujących
podpisy



Określenie, czy dokument jest
podrobiony, czy przerobiony



Identyfikacja maszyn do pisania



Ustalenie marek maszyn

Zakres badań
dokumentów



Identyfikacja pieczątek



Identyfikacja dokumentów
kopiowanych i powielanych



Identyfikacja druków



Identyfikacja urządzeń do drukowania



Identyfikacja papierów wartościowych



Ustalenie wieku dokumentów

Autorstwo -
wykonawstwo



W badaniach odróżnia się autorstwo i
wykonawstwo



Zadaniem kryminalistyki jest
zidentyfikowanie wykonawcy lub środka
użytego do sporządzenia dokumentu,
ustalenie autorstwa następuje potem



Badania fizyko-chemiczne:
identyfikacja materiału kryjącego i
podłoża dokumentu

Papier



Papier – najczęstszy rodzaj podłoża



Rodzaje papierów: drukowy, do pisania,
pakowy itp.



O klasie papieru decyduje rodzaj i
udział procentowy surowców
włóknistych



Gramatura – ciężar 1m2 wyrażony w
gramach (PN – 5 odmian: bibułka,
bibuła, papier, karton, tektura)

Papier naturalny



Papier naturalny – wytworzony
z naturalnych włókien
roślinnych (do 80% składu).



Wypełniacze (talk, kaolin,
łupki)



Wybielacze



Kleje



Barwniki



Zanieczyszczenia

Papier syntetyczny



Papier syntetyczny – polimery
termoplastyczne: polietylen, polipropylen



Rozwój produkcji papierów
syntetycznych – okres II Wojny Światowej



Trzy zasadnicze grupy papierów
syntetycznych:



papier z syntetycznej pulpy



papier z syntetycznych włókien ciągłych



papier z syntetycznej folii

Papier dokumentowy



Najważniejsze cech papieru
dokumentowego:



struktura włóknista



kapilarność zapewniająca
szybkie wsiąkanie środków
kryjących (barwniki, pigmenty z
atramentów, tuszy i past
długopisowych)



wiązanie się ich z włóknami
papieru

Powierzchnia papieru



Dziewięć rodzajów powierzchni
papieru:



Szorstka



Matowa



Jednostronnie gładka (satynowa)



Gładzona (dla tektury)



Prążkowana



Groszkowana



Marszczona



Lekko marszczona

Struktura wewnętrzna

papieru



Badania przy pomocy UV



Analiza czynników:



Skład włóknisty



Własności fizyczne



Własności
wytrzymałościowe



Własności chemiczne



Cechy specjalne

Własności fizyczne



Własności uwarunkowane strukturą i
wymiarami

: grubość, gramatura, ciężar

objętościowy, gładkość, porowatość



Zachowanie się w stosunku do cieczy,
gazów

: przepuszczalność powietrza,

wody i pary wodnej, tłuszczu,
zwilżalność, stopień zaklejenia,
chłonność wody i tłuszczów, stałość
wymiarów po nawilżeniu i wysuszeniu

Własności fizyczne



Własności optyczne

: barwa, odcień,

przenikalność światła, połysk, rodzaj
powierzchni



Własności termoelektryczne

:

przewodnictwo prądu elektrycznego,
odporność na przebicie, pojemność i
przewodnictwo cieplne

Własności
wytrzymałościowe

i chemiczne



Własności wytrzymałościowe

:



Sztywność,



Twardość



Odporność na zerwanie, przedarcie, zginanie



Własności chemiczne

: wypełniacze, środki

zaklejające, barwniki, zanieczyszczenia,

pH papieru i wyciągu wodnego, skład
popiołu, rodzaj i zawartość kleju

(IR,

wyznaczenie składu pierwiastkowego -
ASA)

Cechy specjalne



Własności charakterystyczne
tylko dla pewnych rodzajów
dokumentów



Stopień spergaminowania dla
papierów pergaminowych



Odporność na starzenie dla
papierów mapowych

Zabezpieczenia
papieru



Ułatwienie wykrycia fałszerstwa

:

papier specjalny zaopatrzony w znaki
bezpieczeństwa, podobne do znaków
wodnych: włókna fluoryzujące, papier
z liniami fluoryzującymi, nadruki
fluoryzujące, arkusze barwione
powierzchniowo (analiza UV).



Specjalne papiery

(KL 60200 i KL

62150 EBD) podłoża dobrze chłonące
tusze, atrament - wydrapywania
wybarwienia łatwe do wykrycia

Badanie papieru



Testy nieniszczące



Obserwacja koloru, grubości, znaków
wodnych, analiza gładkości lub szorstkości i
rodzaju odgłosu (szelestu) podczas jego
poruszania



Badania fluorescencji (różne substancje
fluoryzują na różnych długościach fal w
zakresie 200-400 nm. Fale > 700 nm
(promieniowanie podczerwieni) do
rozróżniania papierów



Promieniowanie RTG

Badania papieru



Wprowadzenie do produkcji nowych
składników pozwala oszacować jego
wiek i wykryć podrobienie starych,
antycznych dokumentów



Regularne zmienianie składników
znaków wodnych



Testy niszczące

: analiza fragmentu

nieuszkadzająca treści dokumentu –
analiza składników papieru

Materiały kryjące



Atrament

– roztwór barwnika naturalnego

lub syntetycznego w odpowiednim
rozpuszczalniku (woda destylowana,
spirytus) z dodatkiem składnika nadającego
konsystencję (gliceryna, guma arabska) i
środka konserwującego (fenol, formalina)



Podział

: żelazo-garbnikowe (oznaczone

symbolem niebiesko-czarne) i barwnikowe
(oznaczone jako niebieskie, zielone,
czerwone, fioletowe)

Atrament ścieralny



Atrament ścieralny

w kolorach:

czarnym, niebieskim, czerwonym –
stosowany w specjalnych piórach.



Łatwa usuwalność – duża lepkość,
nie przenika między włókna
papieru.



Atrament stosowany po 1979 roku.

Materiały kryjące



Pasty długopisowe

-

mieszaniny żywicy syntetycznej
i barwników rozpuszczone w
lotnym rozpuszczalniku)



Tonery

- zabarwione

drobnoziarniste polimery
wykazujące właściwości
elektrostatyczne)



Ołówki

Badania
identyfikacyjne



Trzy rodzaje metod:



Metody fizyczne



Metody fizyko-chemiczne



Metody chemiczne

Metody fizyczne i
fizyko-
chemiczne



Fizyczne: Optyczne

– nie niszczą

dokumentu, mają ograniczone możliwości –
są to głównie oględziny mikroskopowe,
pozwalają ustalić kilka cech środka kryjącego
pisma np.:



intensywność barwy



skala odcieni danej barwy



stopień przeniknięcia atramentu w głąb papieru
lub przebicia na drugą stronę



Metody fizyko-chemiczne

– badania przy

użyciu spektrometru podczerwieni

Metody chemiczne



Analiza chromatograficzna atramentów



Chromatografia bibułowa



Chromatografia cienkowarstwowa



Elektroforeza kapilarna



Analiza laserowa – laser argono-jonowy –
przydatność lasera w określaniu kolejności
nałożenia linii krzyżujących się, w wykrywaniu
tekstów wytartych, usuniętych podpisów na
kartach kredytowych, porównywanie
atramentów, ujawnianie treści pokrytych
korektorem

Ołówki



W zależności od składu chemicznego wyróżnia
się: ołówki grafitowe (czarne) oraz barwne,
ołówki zwykłe, ołówki kopiowe (atramentowe -
mają pręcik grafitowy zawierający m.in.
rozpuszczalne w wodzie barwniki organiczne,
kaolin, talk).



W promieniowaniu UV można odróżnić pismo
wykonane ołówkiem rysunkowym od pisma
wykonanego ołówkiem kopiowym



Badanie pisma wykonanego ołówkami –
odczynniki chemiczne dające określone reakcje w
zależności od rodzaju barwnika

Atrament
niewidoczny



Metody konwencjonalne i metoda
ESDA – powszechnie stosowana w
analizie pisma wgłębionego

Analiza pisma



Badania identyfikacyjne –
porównawcze



Próbka porównawcza:



pismo bezwpływowe, które można uzyskać
w urzędach



próbka pisma na żądanie - obarczona
różnym stanem psychicznym sprawcy



pismo wykonane tą samą ręką

Analiza pisma



Metoda kaligraficzna

– porównywanie

kształtu liter w oderwaniu od siebie



Metoda opisowa lub sygnalityczna

–

analiza zespołu liter i ich wzajemnych
związków



Metoda grafometryczna

– pomiar różnych

elementów pisma, analiza wartości
względnych np. wzajemny stosunek
poszczególnych elementów, jak wysokość
liter do ich szerokości

Odtwarzanie pisma

zniekształconego



Trzy metody ujawnianie zamazanego
tekstu:



Metoda nie niszcząca – zastosowanie fotografii w
świetle przechodzącym



Usunięcie korektora za pomocą odczynników – acetonu,
(niszczy dokument, musi poprzedzić ją fotografia)



Użycie substancji powodującej przeźroczystość papieru
– substancją tą działa się na miejsca zamazania od
strony przeciwnej, ujawniony tekst to odbitka lustrzana,
fotografia umożliwia odczytanie wprost

Odtwarzanie pisma

zniekształconego



Zalanie pisma płynami – usunięcie materiału
kryjącego i odtworzenie kształtu rękopisu –
metoda sensybilizacji, zastosowanie
ultradźwięków i fotografia w promieniach
podczerwonych



Stosowanie luminescencji w podczerwieni –
występuje często nawet jeśli na dokumencie po
starciu chemicznym lub mechanicznym pozostają
nikłe ślady atramentu



Lasery same bądź w połączeniu z chromatografią
cienkowarstwową (laser argonowy lub miedziowy)

Odtwarzanie i
identyfikacja
dokumentów
zamoczonych



Zależy od:



rodzaju środka kryjącego



gatunku papieru



czasu zanurzenia w wodzie (zmywalne atramenty
barwnikowe ulegają całkowitemu zniszczeniu)



Metoda zamrożenia i dehydratacji (komora
próżniowa, zamarznięty materiał łagodnie
się podgrzewa – woda wyparowuje
bezpośrednio ze stanu zamarzniętego)

Banknoty



Specjalna technika produkcji, materiał i
środki podlegają reglamentacji



Badanie banknotów:



sposób fałszerstwa



papier (gramatura, odcień, grubość)



strona przednia – awers (portrety, napisy, sposób
wykonania numeracji, błędy graficzne)



strona odwrotna – rewers (tło zadrukowanej
części banknotu, kontrast rysunków)



znak wodny

Monety



Ustalenie technika fałszerstwa
( metoda odlewnicza czy tłoczenie)



waga,



kolor metalu



skład chemiczny metalu



nieprawidłowość w moletowaniu
(karbowaniu otoku)



porowatość powierzchni



niewłaściwy dźwięk

Wiek dokumentu



Klasyczna metoda chemicznego określenia
wieku dokumentu na podstawie badań
Mezgera, Ralla i Hessa (1933 rok)
ograniczona bo przemieszczenie chlorków i
siarczanów jest uzależnione składu
chemicznego atramentów i rodzaju papieru.



Stosowana gdy dwa kwestionowane co do
wieku teksty były napisane tym samym
atramentem i na tym samym podłożu, a
dokumenty były przechowywane w
identyczny sposób.

Wiek dokumentów



Badanie rowków powstałych od
silnego naciskania środków
pisarskich – z biegiem czasu rowki
stają się bardziej płytkie.



Wiek dokumentu po wieku
ekstrahowanych z nich tuszów.