Zatrucia
roślinami
wyższymi o
działaniu
ośrodkowym.

Jola Wołosianka
Dawid Tryc

Substancje toksyczne
wyróżniane wśród roślin
wyższych:



Alkaloidy



Glikozydy: cyjanogenne, nasercowe,

saponiny, glukonolany, antrazwiązki,

kumaryny



Toksalbuminy



Olejki eteryczne  (niektóre)



Żywice (niektóre)



Związki uczulające na światło

Alkaloidy



Należą do bardzo toksycznych substancji

roślinnych działających głównie na

ośrodkowy lub wegetatywny układ nerwowy



Otrzymywane są z różnych gatunków roślin

lub obecnie nawet syntetycznie. 



W

ystępują najczęściej w roślinach wyższych

w postaci soli kwasów organicznych np.

kwasu szczawiowego lub cytrynowego



 Alkaloidy występują w organach

nadziemnych i podziemnych.



Najbardziej toksyczne, lecznicze i

halucynogenne rośliny zawdzięczają swoją

biologiczną aktywność właśnie alkaloidom.

Przykładowe, bardzo cenione alkaloidy, to:

morfina, chinina, nikotyna, strychnina i

kofeina

Podział alkaloidów:



pochodne imidazolu np. pilokarpina 



pochodne pirydyny i piperydyny np. nikotyna, arekolina



pochodne tropanowe np. atropina, skopolamina, kokaina



pochodne indolu i indolinonu np. rezerpina, ajmalina,

strychnina, ergotamina, fizjostygmina



pochodne chinoliny np. chinina, chinidyna



pochodne izochinoliny

np.

morfina, kodeina, papaweryna

Rośliny alkaloidowe o działaniu
ośrodkowym
pobudzającym, oraz obwodowo
parasympatykolitycznym:

Pokrzyk wilcza jagoda
(Atropa belladonna)

Substancje

czynne: alkaloidy tropanowe,

hioscyjamina, atropina i

skopolamina

Powikłania:
-zaburzenia wzroku i
psychiczne mogą
pozostać jeszcze przez
kilka dni, a nawet
tygodni

Objawy:
-rozszerzenie źrenic,
-zaczerwienie twarzy,
suchość w jamie ustnej, sucha skóra,
-tachykardia zatokowa,
-czasami wzrost ciśnienia tętniczego,
-niepokój, pobudzenie psychoruchowe,
-dezorientaja,
-halucynacje,
w ciężkich zatruciach może dojść do
śpiączki, zaburzenia perystaltyki jelit,
zatrzymanie moczu wskutek porażenia
zwieraczy pęcherza moczowego,
wysoka temperatura.

Spożycie jednej jagody
wywołuje objawy
zatrucia u
dziecka, trzy są potencjalni
e
śmiertelne. Dla osoby
dorosłej spożycie 10-
20 jagód
może być zatruciem śmierte
lnym

Bieluń dziędziarzawa 
(Datura stramonium)

Substancje czynne:
Alkaloidy tropanowe: atropina, hioscyjamina
i
skopolamina

Trujące są wszystkie części rośliny, a zwłaszcza liście i nasiona

Objawy:
Sucha, ciepła i zaczerwieniona skóra
Suche śluzówki
Szerokie źrenice
Zniesienie perystaltyki
Zatrzymanie moczu
Tachykardia
Pobudzenie
psychoruchowe
Splątanie, majaczenie, halucynacje
W ciężkich przypadkach: hipertermia, śpiączka, 
drgawki, zatrzymanie oddechu

Lulek czarny

(Hyoscyamus niger)

Substancje czynne:
hioscyjamina i
skopolamina

Objawy:
halucynacje
rozszerzenie źrenicy 
wysuszenie błon śluzowych jamy ustnej
pobudzenie ruchowe

Trujące są wszystkie części rośliny, a
zwłaszcza korzeń i nasiona.

Konopie indyjskie
(Cannabis indica)

Substancje czynne:
Dwubenzopiran, tetrahydrokanabinol
(związki terpenofenoli-
najpopularniejszych alkaloidów bez
atomu azotu)

Wykazuje działanie
psychotropowe

Opis działania:
Podwyższa tętno i
ciśnienie krwi,
powoduje drżenie,
zawroty głowy,
problemy z
koordynacją
ruchów,
zwiększona
wrażliwość
dotykowa i
poszerzenie źrenic

Rośliny działające na rdzeń
przedłużony
i rdzeń kręgowy:

Szalej jadowity
(Cicuta virosa) 

Substancje
czynne:
cykutoksyna

Objawy:
ślinotok,
pieczenie w jamie ustnej,
mdłości, wymioty,
rozszerzenie źrenic,
drgawki, szczękościsk,
utrata świadomości,
trudności w oddychaniu.
Śmierć może nastąpić wskutek
porażenia ośrodka oddechowego

Rośliny glikoalkalodowe o działaniu
ośrodkowym,
oraz drażniącym na przewód
pokarmowy:

Psianka słodkogórz 
(Solanum dulcamara)

Substancje czynne:
solanina

Objawy:
złe samopoczucie
ostra biegunka
kurcze
gorączka
zwolnienie tętna
porażenie
splątanie
omdlenie

Ma ona działanie drażniącena
przewód
pokarmowy działa również na
ośrodkowy
układ nerwowy, początkowo
pobudzająco, a następnie
drażniąco.
Spożycie około 10 jagód może już
wywołać poważne objawy
zatrucia,szczególnie u
małych dzieci

Rośliny o działaniu toksycznym
ośrodkowym:



Rośliny te wywołują

niedotlenienie na

skutek porażenia ośrodka oddechowego i
powodowania bloku enzymatycznego



Czynnik toksyczny: cyjanowodór



Zatrucia są najczęściej powodowane przez gorzkie
migdały oraz pestki jadalnych owoców drzew z rodziny
Rosaceae.



Nasiona zawierają glikozyd cyjanogenny amygdalinę,
który w organizmie ulega hydrolizie, uwalniając
cyjanowodór. W przypadku zjedzenia nasion owoców
pestkowych występuje zatrucie cyjanowoderm per os.

Przykłady roślin:



Śliwa- migdal



Morela zwyczajna



Brzoskwinia zwyczajna



Czereśnia



Wiśnia



Len zwyczajny

Rośliny olejkowe powodujące zmiany
 zwyrodnieniowe
ośrodkowego układu nerwowego:

Tuja zachodnia
(Thuja occidentalis)

Substancje
czynne:
tujon

Działa pobudzająco a
następnie depresyjnie na
OUN

(uszkadza narządy miąższowe,
działa depresyjnue na serce)

Rośliny zawierające żywice i inne
substancje czynne
o działaniu ośrodkowym, oraz
miejscowo drażniącym:

Wilczomlecz sosnka 
( Euphorbia cyparissias)

Substancje czynne:
euforbina, euforben,
euforbol

Objawy:
-drażniąco na błonę śluzową
przewodu pokarmowego, skórę i
spojówki
-drgawki
Kontakt ze skórą prowadzi do
miejscowych reakcji alergicznych, stanów
zapalnych, pęcherzy i długo gojących się
owrzodzeń.

Wawrzynek wilczełyko 
( Daphne mezereum)

Objawy:
nudności, wymioty,
podrażnienie błon śluzowych jamy ustnej,
bóle brzucha, nudności, wymioty,
biegunka (może być wodnista lub
krwawa),
senność
dezorientacja, 
drgawki,
spadek ciśnienia

Substancje
czynne:
mezereina

Liczba kilku jagód uważana jest
za potencjalnie śmiertelną
dla dzieci, kilkunastu dla dorosłych.

Leczenie:



W wywiadzie ważne jest ustalenie

rodzaju zjedzonej rośliny, jej części,
spożytej ilości, a także czasu jaki upłynął
od momentu narażenia do wystąpienia
objawów.



Jeżeli poszkodowany jest w bardzo

ciężkim stanie należy w pierwszej
kolejności podtrzymywać jego
podstawowe funkcje życiowe



Usunięcie jeszcze niewchłoniętej
toksyny poprzez: płukanie żołądka,
wywoływanie wymiotów, podanie węgla
aktywowanego (jeżeli od zatrucia nie
minęło zbyt wiele czasu)



Leczenie objawowe,



Podanie odtrutki, jeżeli istnieje