TOKSYKOLOGIA
Wykład 3.
ZATRUCIA ROŚLINAMI I GRZYBAMI
Rodzaje zatruć roślinami
zatrucia omyłkowe, niezamierzone
zatrucia kryminalne
zatrucia zawodowe
zatrucia samobójcze
zatrucia jatrogenne (przedawkowanie leków roślinnych, np. glikozydy naparstnicy)
zatrucia sytuacyjne(np. spanie na sianie)
zatrucia stanowiące ryzyko podróży (np. picie mleka krów karmionych roślinami związanych z danym terenem, innym niż przywykliśmy
zatrucia powiązane z importem roślin, ich rozpowszechniania
Rodzaje trucizn roślinnych:
toksykoalbuminy
kumaniny: działają żółciopędnie, moczopędnie
antrazwiązki – glikozydy działające przeczyszczająco, wzmacniają perystaltykę jelit
alkaloidy, np. nikotyna, akonityna; wywołują późne zatrucia
glikozydy cyjanogenne – w migdałach, nasionach brzoskwini, moreli, wisni, śliwek. Sprawcą zatruć jest cyjanowodór, który zaburza oddychanie
glikozydy nasercowe – szkodzą sercu w przedawkowaniu (zaburzają jego rytm)
saponiny
żywice- niektóre działają przeczyszczająco
olejki eteryczne – drażnią skórę, mogą powodować martwicę.
Fawizm – uczulenie na fasolę; może powodować anemię hemolityczną. Leczenie: podawanie dożylnie płynów, ewentualnie transfuzja krwi
Lataryzm – choroba związana ze spożywania nasion groszku. Objawy: porażenie kończyn dolnych.
Salamina wystepuje w owocach, kwiatach, niedojrzałych ziemniakach.
Zatrucia roślinami uszkadzające OUN
- bieluń dziędzierzawa – rośnie na śmietnikach, polach, ogrodach jako chwast
- szczał plamisty – zawierakoniinę; poraża zakończenia nerwów ruchowych
-pokrzyk wilcza jagoda – zatrucia najczęściej u dzieci, omyłkowe zjedzenie kilku jagód prowadzi do zatrucia
- wawrzynem
lulek czarny – korzeń bywa mylony z pietruszką, chrzanem
- ciemiężyca biała – wszystkie części rośliny są trujące. Substancje toksyczne – alkaloidy o charakterze estrowym, wchłania się przez skórę z układu pokarmowego
Leczenie – płukanie żołądka, podawanie odpowiednich leków
- konwalia majowa – substancje toksyczne – glikozydy nasercowe. Objawy: nudności, wymioty, biegunka, osłabienie, migotanie komór, przedsionków, zatrzymanie serca w rozkurczu, zaburzenia w widzeniu barw
- tajad mocny zawiera akonityne – substancje toksyczne, poraża ośrodki w mózgu i rdzeniu kręgowym, bóle głowy, oczu, kończyn, pieczenie w ustach i gardle, drżenie mięśni, ślinotok, biegunka
- ziemowit jesienny – we wszystkich częściach jest kolchicyna, która ma zdolność przenikania przez łożysko
-cykuta – ma cykutotoksynę
cis pospolity ma substancje toksyczne – alkaloidy, tj. taksyne, glikozydy
- czworelist pospolity- ma taksoalbuminę. Działa na nerki, układ pokarmowy, wątrobę.
Grzyby
Zawierają wodę, węglowodany, białka, tłuszcz, witaminy i niektóre substancje toksyczne
Zatrucia grzybami:
- o krótkim okresie utajenia – objawy kliniczne SA po upływie pó; do pięci godzin
o długim okresie utajenia – po upływie 6 godz. Po spożyciu grzyba
Podział zatruć:
- zatrucia grzybami wykonujące uszkodzenia narządów miąższowych
- spowodowane grzybami jadalnymi
- wywołujące ostry niezyt żołądkowo- jelitowego
Grupa1. Grzyby zawierające cyklopeptydy, np. muchomor sromotnikowy, jadowity
- narząd krytyczny – wątroba
faza I – nudności, wymioty, biegunka
faza II - żółtaczkowe uszkodzenie wątroby
fazaIII – śpiączka wątrobowa, zgon
zespól sromotnikowi: zaburzenia żołądkowo jelitowe, zaburzenia czynności nerek, cytolityczne uszkodzenie wątroby, śpiączka wątrobowa, żółtaczka, niewydolność oddechowa i krążenia
Grupa1a. Grzyby zawierające orelaninę
Czynnik toksyczny – orelanina, narząd krytyczny – nerki
Grupa2. grzyby zawierające gyromitrynę
-czynnik toksyczny – gyromitryna, narząd krytyczny OUN
Grupa 3. grzyby zawierające koprynę
- czynnik toksyczny – kopryna, rodzaj grzyba – czernidlak pospolity; zaczerwienienie skóry, nudności
Grupa4. grzyby zawierające muskarynę
Czynnik toksyczny – muskaryna, rodzaj grzyba: strzępiaj ceglasty, czerwony
Zespół muskarynowy – zaburzenia żołądkowo- jelitowe, nudności, ból brzucha, zwężenie źrenic, zalokowanie oddychania i krążenia, zaburzenia wzroku, śmierć w wyniku zatrzymania serca
Grupa5. grzyby zawierające pochodne izoksazolu
-czynniki toksyczne - muscymol, rodzaj muchomor czerwony, plamisty
- narząd krytyczny- OUN, zaburzenia równowagi, pobudzenie, drgawki
Grupa6. Grzyby zawierające psycholicyne
czynniki toksyczne – psylicybina, psylocyna, rodzaj – kołpaczek motylkowy, omamy wzrokowe, słuchowe, zaburzenia równowagi
Grupa7. grzyby zawierające substancje drażniące układ pokarmowy
-czynniki toksyczne – rózne
- grzyby: gołąbek, pieczarka, gąska, narząd krytyczny – układ pokarmowy
Zatrucia jadami
- zmija zygzakowata; jad węża zawiera mieszaninę różnych składników: albuminy, polipeptydy, enzymy
- skorpion pustynny – jad zawiera neurotoksyny; skutki ukąszenia – ból w miejscu ukąszenia, pieczenie
- osy, pszczoły; użądlenie powoduje bół, obrzęk, zaczerwienienie, rodzaje alergiczne, wstrząs, duszności
Mykotoksyny – metabolitywtórne grzybów (pleśni); duża odporność na wysokość temperatury
Podział mykotokstyn – aflotoksyny, ochratoksyny, patuliny.