LEKI ROŚLINNE STOSOWANE W LECZENIU CHORÓB UKŁADU POKARMOWEGO

Leki układu pokarmowego można podzielić na następujące grupy:

Ściągające

Osłaniające

Przeciwskurczowe

Pobudzające wydzielanie soku żołądkowego

Żółciopędne i żółciotwórcze

Przeczyszczające

Stosowane w chorobie wrzodowej

Przeciwwymiotne

Surowce i substancje ściągające

Tanninum albuminatum-

Fructus Myrtilli- Owoc Borówki

Rhizoma Tormentillae - Kłącze Pięciornika

Rhizoma Bistortae - kłącze wężownika

Gallae

Folium Theae - liść herbaty

Radix Ratanhiae - korzeń ratanii

Folium Rubi Fruticosi – liść Jeżyny

Folium Salviae – liść szałwi lekarskiej

Folium Hamamelidis – liść oczaru

Tanninum albuminatum

Połączenie taniny z białkiem. Uwalniają garbniki nie drażniąc błony śluzowej żołądka.

Gallae - dębianka

Jest narośl na pędzie dębów, jest surowcem garbnikowym. Ma właściwości silnie ściągające i służy do otrzymywania taniny.

Rhizoma Tormentillae - Kłącze Pięciornika

DZIAŁANIE: Utrudniają przenikanie wody przez ściany jelit , hamują biegunkę , działają również bakteriobójczo, zmniejszają stan zapalny błon śluzowych jamy ustnej, gardła, żołądka i jelit i zapobiegają rozszerzaniu naczyń krwionośnych. Zastosowanie pomocnicze mają w czerwonce durze brzusznym.

Działanie niepożądane: Podawane doustnie przez czas dłuższy, mogą spowodować uporczywe zaparcia.W dawkach większych mogą wywołać u osób wrażliwych wymioty oraz kolkę żołądkową lub jelitową.

Folium Rubi Fruticosi – liść Jeżyny

Zastosowanie : podostre i przewlekłe schorzenia żołądka i jelit różnego pochodzenia, objawiających się stanem zapalnym błon śluzowych przewodu pokarmowego, nadmiernym rozwojem flory bakteryjnej, skłonnością do biegunek, bólami brzucha i wzdęciami.

Czasem stosowane jako lek łagodnie moczopędny, napotny, regulujący przemianę materii, ogólnie odtruwający w chorobie reumatycznej, pomocniczo w grypie.

Działanie niepożądane : brak.

Surowce i substancje osłaniające

Semen Lini – nasiona lnu

Oleum Lini- olej lniany

Radix, folium Althaeae – korzeń, liść prawoślazu

Gummi araicum -

Agar

Anthodium Chamomillae- koszyczek rumianku

Tragacantha

Amylum Solani – skrobia ziemniaczana

Carragen-

Semen Lini – Nasiona lnu

Opis surowca: Surowcem są dojrzałe, wysuszone nasiona lnu zwyczajnego.

Związki czynne: Surowiec zawiera śluz (3-6%) i glikozydy cyjanogenne. Surowiec zawiera ponadto sterole, olej tłusty i białko.

Zastosowanie: odwary nasion lnu stosuje się w zapaleniu żołądka i dwunastnicy bądź uszkodzeniu błony śluzowej substancjami żrącymi, zwłaszcza kwasami, a także niektórymi lekami, a także przy zaparciach, w postaci okładów odmiękczających na wrzody, ropnie mnogie oraz w zapaleniu tkanki podskórnej. Zewnętrznie podaje się olej lniany w postaci maści, kremów i mazideł.

Radix, folium Althaeae – korzeń, liść prawoślazu

Opis surowca: Surowiec stanowi korzeń prawoślazu lekarskiego.

Działanie: Ma działanie osłaniające, zmiękczające i przeciw kaszlowe. Ze wzglądu na praktyczny brak innych substancji czynnych niż śluz jest surowcem wykorzystywanym do sporządzania syropu przeciwkaszlowego, który może być bezpiecznie stosowany o bardzo małych dzieci. Może być stosowany także w zapaleniach i podrażnieniach błony śluzowej przełyku i żołądka, nieżycie lub wrzodzie żołądka i dwunastnicy, a także w nadkwaśności.W uporczywych zaparciach wskazane jest przyjmowanie sproszkowanego korzenia prawoślazu

Agar

Składniki: polisacharydy, reszty kwasu siarkowego VI -0,3-5%.

ZASTOSOWANIE: środek łagodnie przeczyszczający, działający w wyniku spęcznienia pokarmu w jelitach, ponadto ma zastosowanie w technologii postaci leku, jako środek spęczniający, żelujący, powodujący rozkład tabletek. Może być również składnik podłoży do hodowania bakterii oraz grzybów i tkanek roślin wyższych.

Agar jest również stosowany w przemyśle spożywczym oraz chemicznym.

Surowce i substancje przeciwskurczowe
(spasmolytica ).

Atropina

Folium Belladonnae – liść pokrzyku

Folium Stramonii - liść bielunia

Folium Hyoscyami – liść lulka

Papawreryna

Anthodium Chamomollae – koszyczek rumianku

Fructus Ammi Visnagae – owoc aninka

Radix Glycyrrhizae- korzeń lukrecji

Fructus Carvi – owoc kminku

Fructus Anisi – owoc anyżu

Radix Angelicae – korzeń arcydzięgiela

Radix Pimpinellae – korzeń bidrzeńca

Folium Menthe piperitae – liść mięty pieprzowej

Herba Fumariae – ziele dymnicy

Herba Asperulae - ziele marzanki wonnej

Izosalipurpozyd

alkaloidy furochinilinowe

en-in- dicykloeter

Folium Belladonnae – liść pokrzyku

Zastosowanie : Najczęściej w stanach skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. . W nadmiernej potliwości i ślinotoku. Rzadziej stosuje się sam surowiec w zatruciach glikozydami nasercowymi – zmniejszają bradykardię, lub w zatruciach grzybami (muchomor sromotnikowy) .

 Spożycie części rośliny może wywołać ostre zatrucie. Należy skontaktować się z lekarzem. Jako odtrutkę stosuje się pilokarpinę

Folium Stramonii - liść bielunia

Działanie:

 Działają porażająco na zakończenia nerwów przywspółczulnych.

Hamują czynność wydzielniczą gruczołów potowych, błon śluzowych nosa, oskrzeli i wydzielanie soku żołądkowego.

Wywołują charakterystyczne rozszerzenie źrenic.

Działają także rozkurczająco na mięśnie gładkie, zwłaszcza zwieraczy układu pokarmowego.

Powodują przyspieszenia akcji serca.

Surowiec ma działanie przeciwskurczowe i przeciwbólowe. 

Środki przeczyszczające - laxantia

Drażniące jelito grube

Oleum Ricini- olej rycynowy

Aloe

Cortex Frangulae – kora kruszyny

Rhizoma Rhei - korzeń rzewienia

Folium sennae – liść senesu

Sennozydy

Pęczniejące

Agar

Semen lini- nasiona lnu

Semen Psyllii – nasiona pełsznika

Osmotyczne

Mel

Manna

Sorbitolum

Drażniące jelito cienkie

Fructus Rhamni cartharicae

Łagodne

Flos Pruni spinosae – kwiat tarniny

Radix Glycyrrhizae – korzeń lukrecji

Cae recens

Rhizoma Rhei - korzeń rzewienia

Surowiec zawiera dwie grupy związków o przeciwstawnym działaniu: antrazwiązki oraz garbniki. Zależnie od dawki powoduje łagodne przeczyszczające, lub lekkie zaparcia. W małych dawkach działa ściągająco w zapaleniu żołądka oraz zapierająco. W większych dawkach działa łagodnie przeczyszczająco.

Działania niepożądane. Przekrwienie okrężnicy oraz narządów miednicy małej po większych dawkach preparatów z rzewienia mogą być niebezpieczne dla kobiet ciężarnych. W przypadku dłuższego stosowania rzewienia jako środka przeczyszczającego zawarte w nich szczawiany mogą powodować tworzenie się kamieni szczawianowych w moczu.

Aloe

Działanie: biostymulujące, przeczyszczające, bakteriobójcze, żółciotwórcze, zwiększa procesy regeneracyjnei siły odpornościowe organizmu, hamuje rozwój niektórych nowotworów.

Aloes stosowany jest w okulistyce, schorzeniach rogówki i siatkówki, w wolno gojących się ranach, odleżynach, egzemach, działanie przeczyszczające uwarunkowane jest obecnością aloiny, glikozydów antrachinowych.

Przeciwwskazania: zapalenie narządów miednicy małej, zapalenie nerek, ciąża, manstruacja.

Folium sennae – liść senesu

Działanie: przeczyszczające, żółciopędne, powoduje podrażnienie ścian jelita grubego co prowadzi do wydzielania przez jego nabłonek śluzu i pobudzenia perystaltyki. Liście senesu charakteryzują się szybkim działaniem.
Wskazania: Zaparcia anatomiczne szczególnie w wieku podeszłym i u osób otyłych.

Stosowane w chorobie wrzodowej

Atropina

Anthodium Chamomollae – koszyczek rumianku

Lichen islandicus

Leki przeciwwymiotne

Skopolamina

Rhizoma Zingiberis – korzeń imbiru

Lichen islandicus - tarczownica islandzka

Zastosowanie:

Infekcje górnych dróg oddechowych, nieżyt żołądka, choroba wrzodowa, zapalenie odbytu. Surowiec polecany przy leczeniu gruźlicy, jako środek pomocniczy, osłaniający śluzówki przewodu pokarmowego, o działaniu przeciwwymiotnym (zapobiega nudnościom przy dużych dawkach antybiotyków) .

Rhizoma Zingiberis – korzeń imbiru

Stosowany przy uczuciu pełności, po obfitych posiłkach, nadkwasocie, i skłonnościach do wymiotów.

Zmniejsza nasilenie objawów choroby morskiej, niweluje poranne nudności ponadto wykazuje działanie pobudzające układ odpornościowy, niszczy wirusy, posiada działanie rozgrzewające, działa przeciwzapalnie, przeciwdziała nadmiarowi gazów w jelitach, zmniejsza wydzielanie kwasów żołądkowych, działa napotnie (pomaga usuwać toksyny)