ZATRUCIA ROŚLINAMI

Roślina toksyczna – roślina mogąca Stanowic zagrożenie dla życia lub zdrowia zwierzęcia lub człowieka, zawiera substancje mogące po spożyciu lub nawet zetknięciu wywołać poważne objawy zatrucia. Trująca może być cala roślina lub jej cześć

Rośliny trujące – wyraźne negatywne działanie nawet śmierć

Rośliny szkodliwe – objawy nie korzystnie dla zdrowia ale bezpośrednio nie zagrażające zyciu.

W Polsce 200 gatunków niebezpiecznych, w tym 50 trujących, 150 szkodliwych

Podział:

1. W zależności od substancji czynnych występujących (alkaloidy ;glikozydy i saponiny; olejki eteryczne; oleje; inne grupy chemiczne np. : toksoalbuminy)

2. W zależności od działania docelowego

Alkaloidy:

1. najczęściej występują w roślinach trujących

2. latwo ulegaj rozpadowi

3. zlozone z polaczen zasadowych i zaweraja azot w postaci amonowej (pozostałości amonu lub amoniaku)

4. wytwarzane przez organizm roślinny dla odtruwania komórek, samoobrony przed występującymi w okol roślin nie pożądanych

5. wykorzystywanie w lecznictwie

Grupy alkaloidów :

1. Pochodne pirydyny i piperydyny

2. Poch. izochinolowe

3. Poch. indolowe

4. Poch. steroidowe

5. Poch. tropanu

6. Poch. puryn

7. Poch. o rożnej budowie chemicznej

Glikozydy:

1. Z gr.- słodki (glykys)

2. Zbudowany z glikonu – części cukrowej np.: glukoza galaktoza i aglikonu- części niecukrowej o właściwościach toksycznych

3. Ciało stale w większości krystaliczne i rozpuszczalne w wodzie

4. Gorzkie

5. Kilkadziesiąt związków glikozydowych pogrupowanych wg. cech chemicznych aglikonu( m.in. cyjanoglikozydy , glikozydy naparstnikowe, fenolowe)

Saponiny:

1. odrębna grupa glikozydów z łaciny sapo- mydło w roztworach wodnych przy wstrząsaniu dają trwała piane

2. większość nie zawiera azotu i ma bezpostaciowy charakter

3. wprowadzony do krwi prawie wszystkie bardzo trujące

4. najbardziej trujące sapo toksyny w kąkoli

5. wysokie dawki powodują skurcze, porażenie oddychania

6. mniejsze dawki : zapalenie jelit z obrzękiem , wylewami krwi i martwica ścian

7. niszczą erytrocyty

Olejki eteryczne:

1. Lotne ciecze o przyjemnym zapachu

2. Składa się z części płynnej i stałej która łatwo wydzilaja np.: ochlodznie olejku mietowego powoduje krystalizacje mentolu

3. Zbudowane z jednej lub kilku komponentów

Inne grupy chemiczne:

1. Inaczej fitotoksyny , bialka roślinne

2. Wywołują silna hemolizę

3. Ich cząsteczki są duże i nie dają się dializować

4. Podane per os wywołują silne zatrucia ( podrażnienie pp, wymioty , obrzęk i uszkodzenie wątroby i nerek )

5. Podanie poza jelitowo działaj silnie niż po per os

ROŚLINY DZIAŁAJĄCE NA CUN POBUDZAJĄCO : pokrzyk wilcza jagoda, szalej jadowity, bieluń dziędzierzawa, lulek czarny.

Pokrzyk wilca jagoda:

- zawiera alkaloid atropinę i skopolaminę

- występuje na glebach wapiennych

Atropina- spadek wydzielania potu i śluzu, rozszerzenie źrenic, wzrost tętna i oddechów , wzrost akcji serca , spadek napięcia mięsni gładkich jelit i pęcherza (zaparcia, wzdęcia) silne pobodzenie nerwowe , drgawki skurcze, czasami atak furii , niedowłady porażenia apatia, śmierci wskutek porażenia ośrodka oddechowego.

Skopolamina- działanie depresyjne na układ wegetatywny i psychomotoryczny

Szalej- pochodna poliacetyle nowa – poliin, cykutotoksyna .

Występowanie- brzegi rzek, stawów, rowów, moczary.

- prawdopodobnie używany do wyroków śmierci w starożytnej Grecji

- bardzo silne drgawki- działanie na CUN

- poraża ośrodek naczyniowo-ruchowy i oddechowy, nerw błędny co doprowadza do zgonu

- dawka śmiertelna dla człowieka to 3 g. kłącza

-pierwsze objawy zatruć natychmiastowe nawet jeden kęs lub samo pogryzienie

OBJAWY ZATRUCIA U ZWIERZAT :

Niepokój

Drżenie

Wzrost pobudliwości

Ślinieni

Wzdęcie żołądka

Częste oddawanie kału i moczu

Drgawki i skurcze rozpoczynają się od głowy i rozszerzaj na cale ciało

Zwierze nie może wstać, upada , bije o ziemie głową i nogami

Piana w katach pyska

Charakterystyczna won pietruszki w wydychanym powietrzu

Bieluń dziędzierzawa

Alkaloidy: hioscyjamina, skopolamina

Wyst.: Duze rozpowszechnienie , modna w ogrodach

Jako środek narkotyczny

Objawy:

Zdenerwowanie

Kopanie

Gryzienie

Ataki szalu

Piana w katach pyska

Po ataku osłabienie, apatia, chwianie się i upadanie

Lulek

Alkaloidy: hioscyjamina, skopolamina, atropina

Wys.: pospolity chwast

Objawy:

Gorączka

Rozszerzenie źrenic

Suchość w gardle

Senność

Przy dużych dawkach: ataki szalu i szybka śmierć

ROŚLINY WYWOŁUJĄCE DEPRESJE I PORAŻENIE CUN

Szczwół plamisty (pietrasznik)

Alkaloid : koniina Wyst.: cala polska

Silny jad: dawka śmiertelna 0,05 – 0,1 g.

Wąchanie szkodliwe , pospolity chwast przy rozcieraniu mysi zapach

Objawy u bydła:

Ogólne osłabieni e

Chwiejny chód

Porażenia

Spadek tętna

Ciężki oddech

Zimna skóra

Rozszerzenie źrenic

Skurcze miesni szkieletowych

Porażenie pęcherza

Stale wydziela się mocz o mysim zapachu

Wydychane powietrze tez ma mysi zapach

Mak lekarski

Morfina, kodeina, narkotyna, papaweryna

Powszechnie uprawiany

Opium : zestalony, suchy sok mleczny z naciętych makówek

Objawy u koni:

Apatia

Otępienie

Niewrażliwość na kucie igła

Chwiejny chód

Drżenie Galek ocznych

Bydło:

Nadmierne slinienie

Drzenie miesni

Wzrost tetna

Później uspokojenie, posmutnienie i bezsenność

Cieleta są odporniejsze

Kozy , owce, króliki, świnie bardzo odporne

Mak polny

Alkaloid : readyna

Czerwone płatki niebezpieczne dla krów

Glistnik jaskółcze ziele

Ponad 20 alkaloidów , występuje pospolicie , zatrucia przypadkowe , niemiła woń odstrasza zwierzata, leczenie objawowe

Objawy kozy:

Silna biegunka, ogólne osłabienie, chwiejny chód

Świnie:

Głuchota , ogólne osłabienie, skurcze miesni

ROSLINY WYWOLUJACE DEPRESJE CUN I RONOCZESNIE DZIALAJA NA PRZEWOD POKARMOWY

Tojad mocny

Alkaloid: akonityna Wyst. Niektórzy twierdza ze w tatrach i Karpatach

Bardzo toksyczna roślina, nalewka tinctura aconiti, ośrodek oddechowy najpierw pobudza potem poraża ,

Pobudza ośrodek motoryczny i wymiotny,

Rozszerza źrenice, powoduje spadek ciśnienia krwi

Objawy: ślinotok, niepokój, duszność, zgrzytanie zębami, wzrost temp. I oddechów, późnej chwiejny chód, niedowłady, porażenia, drgawki przed śmiercią

Cis pospolity

Taksyna, glikozyd, toksykatyna, alkaloid: miozyna

Trująca cala roślina wyjątkiem czerwonej osnówki nasienia szczególnie trujące młode gałaski, zawartość toksyny największa w zimie

Male dawki- dzialanie uspokajające podobnie jak naparstnica

Większe dawki- działanie narkotyczne powodując wymioty zawroty Glowy, rozszerzenie źrenic, drgawki, śmierć przez porażenie ośrodka oddechowego

Objawy:

Występują szybko , zwierzęta mogą paść w ciągu 1 godziny z objawami podnieceni i silnych drgawek

Przy przewlekłym zatruciu- kolki, wzdęcia, wymioty, biegunki, sztywny nie skoordynowany chód, spadek CTO, zmniejszenie wrażliwości na bodźce

Postępowanie lecznicze:

Szybkie opróżnienie i glokanie żołądka

Leki pobudzające akcje serca i pp.