Zatrucia środkami ochrony roślin
Środki ochrony roślin są to substancje przeznaczone do ochrony roślin uprawnych przed organizmami szkodliwymi, niszczenia niepożądanych roślin, regulowania wzrostu, rozwoju i innych procesów biologicznych w roślinach uprawnych oraz do poprawy właściwości lub skuteczności tych substancji. W nazewnictwie międzynarodowym dla wszystkich środków ochrony roślin przyjęła się ogólna nazwa pestycydy. Zatrucia środkami ochrony roślin czyli pestycydami mogą zdarzyć się zarówno w miejscu ich produkcji, w czasie magazynowania, w trakcie transportu a najczęściej podczas ich stosowania.
Zatrucia czterochlorkiem węgla (tetra)
Są to zatrucia przypadkowe – zawodowe i przypadkowo celowe. Zatrucie następuje przez drogi oddechowe lub przewód pokarmowy.
Tetrachlorek węgla na organizmy ludzkie działa szkodliwie. Wywołuje podrażnienie błon śluzowych, skóry, płuc, rogówki. Powoduje uszkodzenie organów wewnętrznych, a w szczególności wątroby i nerek. Tetrachlorek węgla do organizmu człowieka przedostaje się przede wszystkim poprzez skórę i drogi oddechowe. Dobrze rozpuszcza się w lipidach, warunkując ich toksyczne działanie na układ nerwowy. Rozmieszczenie tetrachlorku węgla w tkankach jest proporcjonalne do zawartych w nich lipidów i dlatego jest łatwo magazynowany w szpiku kostnym, wątrobie, nerkach, mózgu, sercu, tkance nerwowej oraz w błonach elementów morfotycznych. Wykazuje dużą odporność na czynniki detoksykacyjne. Tetrachlorek węgla jest słabo metabolizowany w organizmie i z tej przyczyny, w przeważającej ilości, jest wydalany w stanie niezmienionym. Okres biologicznego półtrwania wynosi aż 75 dni. Dawka śmiertelna dla człowieka szacowana jest na 4 000 mg na kilogram wagi ciała.
Objawy zatrucia:
- wywiera narkotyczne działanie na OUN oraz posiada silne właściwości hep atoksyczne i neurotoksyczne. W większości wydalany jest w postaci niezmienionej przez płuca. Zatrucie przebieg dwufazowo:
1. Objawy działania narkotycznego, bóle i zawroty głowy, wymioty, pobudzenie psychoruchowe i śpiączka. W wyniku porażenia ośrodkowa oddechowego lub zatrzymania czynności serca może nastąpić zgon.
2. Toksyczne uszkodzenie nerek i wątroby, gdzie przyczyną zgonu może być mocznica lub ostry, żółty zanik wątroby,
Leczenie takie jak w zatruciu tri, dodatkowo stosuje się hiperwentylację z zastosowaniem respiratorów. Wczesne przetaczanie krwi i hemodializa zmniejszają nasilenie zmian miąższowych w wątrobie i nerkach. Należy podawać preparaty osłaniające wątrobę i nerki. Uszkodzeniom zapobiega acetylosteina a także hiperbaria tlenowa.
Nie należy podawać adrenaliny i innych amin katecholowych.
Niezbędne leki to tlen i hydrokortyzon.
Odtrutka proponowana w leczeniu to N-acetylocysteina.
Zatrucie trichloroetylenem (tri)
Są to zatrucia przemysłowe – przypadkowe, zawodowe, przypadkowe – niezawodowe a także zatrucia celowe (w celu odurzenia).
Zatrucie następuje drogami oddechowymi (wąchanie celowe) jak i drogą pokarmową.
Trichloroetylen (TRI) jest bezbarwną, lotną cieczą o aromatycznym zapachu.
Aktualnie znajduje zastosowanie przy odtłuszczaniu metali, produkcji atramentów, materiałów przylepnych, jako rozpuszczalnik farb, emalii, smoły, gumy, wywabiacz plam, fumigant. W przeszłości TRI był powszechnie
używany do czyszczenia garderoby, oraz ze względu na właściwości narkotyczne jako anestetyk w chirurgii i położnictwie. Ze względu na właściwości odurzające stosowany przez toksykomanów (trilomania).
Trichloroetylen wchłania się dobrze drogą wziewną, doustnie, natomiast znacznie gorzej penetruje przez skórę. Dawka śmiertelna wynosi 3-5 ml/kg m.c. Trichloroetylen jest metabolizowany przez enzymy mikrosomalne w wątrobie. Początkowo z trichloroetylenu powstaje związek epoksydowy,
tlenek trichloroetylenu. Następnie przekształca się on w aldehyd trichlorooctowy, który jest redukowany do alkoholu trichloroetylowego (TCE) i utlenia się do kwasu trichlorooctowego (TCA). Są to główne metabolity trichloroetylenu, które wydalane są z moczem. Wydalanie trichloroetanolu
przy narażeniu wziewnym rozpoczyna się w początkowym okresie narażenia i osiąga szczyt po kilku godzinach.
Ostre zatrucie objawia się:
- bólami, zawrotami głowy, nudnościami, wymiotami, zaburzeniami widzenia, zaburzeniami skupienia uwagi, pobudzeniem psychoruchowym, rozszerzeniem źrenic, osłabieniem odruchów, śpiączką, różnorodnymi zaburzeniami rytmu serca oraz oddychania.
Leczenie w zatruciu drogą doustną to eliminacja niewchłoniętej trucizny przez płukanie żołądka z dodatkiem oleju parafinowego i podawanie leków przeczyszczających.
Trucizny wchłonięte, przez:
- podanie płynów, wspomaganie oddychania (przyspiesza eliminację przez drogi oddechowe), dokładny nadzór gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, monitoring pracy serca (w razie zaburzeń rytmu – propanolol, sztuczne oddychanie prowadzić tylko za pomocą aparatu AMBU – nie wolno metodą usta-usta).
Odtrutki nie są znane.
Zatrucie środkami fosforoorganicznymi
Są to zatrucia zawodowe i przemysłowe – przypadkowe.
Zatrucie może nastąpić poprzez przewód pokarmowy, drogi oddechowe, spojówki oczu i skórę.
Organofosforany są silnymi inhibitorami cholinoesteraz, enzymów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Insektycydy z tej grupy hamują zarówno acetylocholinoesterazę rozkładającą acetylocholinę (ACh) w płytce motorycznej, jak i cholinoesterazę znajdującą sie w osoczu krwi, narządach wewnętrznych i zwojach nerwowych. Wynikiem ich działania jest zwiększenie się poziomu ACh i butyrylocholiny, co powoduje zaburzenia funkcjonowaniu mięśni i w rezultacie ich paraliż.
Ostre zatrucia objawiają się:
- nudnościami, wymiotami, nadmiernym poceniem się, ślinotokiem, łzawieniem, bolesnymi skurczami jelit, kaszlem, drżeniem włókien mięśniowych, sztywnością mięśni, drgawkami, zanikiem wrażliwości na ból, zahamowaniem odruchów, niezbornością ruchów, oczopląsem, obrzękiem płuc, porażeniem mięśni oddechowych lub ośrodka oddechowego co (powoduje trudności w oddychaniu), bradykardią, utratą przytomności oraz zatrzymaniem krążenia powodując zgon.
Działania ratownicze i lecznicze:
- przy zatruciu kontaktowym usunąć skażoną odzież, umyć ciało wodą z mydłem
- przy zatruciu doustnym gdy pacjent jest przytomny podawać płyny obojętne z dodatkiem sody oczyszczonej, węgla lekarskiego i spowodować wymioty oraz przeprowadzić płukanie żołądka i jelit w celu usunięcia trucizny niewchłoniętej.
- Atropina 2 mg i w miarę potrzeby by powstrzymać nadmierne wydzielanie śluzu w oskrzelach 20-30 mg/24h. Jeżeli stan chorego poprawia się, zmniejszamy dawkę atropiny
- podanie toksogoniny 250 mg co 2h 2-3 razy.
- drenaż ułożeniowy, tlenoterapia w razie zaburzeń oddychania stosujemy sztuczne oddychanie, wspomaganie oddychania (z zastosowaniem maski AMBU)
- monitorowanie pracy serca
- gdy trucizna została już wchłonięta - diureza osmotyczna naturalna i w razie potrzeby preparaty krążeniowe
- nie podawać do picia mleka, olejów, alkoholu
Odtrutki:
- tlen, atropina, pralidoksym, toksogonina