1. Podaj przykłady agrofagów powodujące straty jak i il w plonach

a) Jak plonu: *strączkowiec grochowy *wciornastki *owocówka jabłkóweczka *owocówka śliwkóweczka

b) Il plonu: *pchełka smuzkowana *oprzędnik pręgowaty *stonka ziemniaczana

c)Jaki il plonu: *mszyce np. grochowe *połyśnica marchwianka

2. Pojęcie straty oraz rodzaje

Strata-zniżka plonów spowodowana przez agrofaga wówczas gdy zabieg ochrony nie był przeprowadzony/ Zniżka plonów i spadek opłacalności produkcji spowodowana przez agrofaga mimo zwalczania. Można wyrazić w: *wartości utraconego plonu *ilości utraconego plonu *procentowym wskaźnikiem spadku plonu. Częściej jako pieniężna wartość utraconego plonu.

Rodzaje strat:

* bezpośrednie–różnica pomiędzy wartością plonu (w zł) roślin nie porażonych i porażonych

* pośrednie–będące następstwem szkód(czyli zniżki plonu w t lub % plonu potencjalnego)

* tolerowana–taka, która nie przekracza kosztów zabiegu zwalczającego agrofaga; jeżeli strata przewyższa te koszty zabiegi zwalczania stają się opłacalne, zatem są wskazane; wartość ta jest zmienna, zależy od wartości plonu (cen) i kosztów zwalczania

* potencjalna – jest miarą wpływu agrofaga na wysokość i wartość plonu oraz na opłacalność produkcji gdy nie stosuje się zabiegów ochronnych

Straty są funkcją liczebności agrofagów.

3. Współczynnik szkodliwości agrofaga

* inf o ile plon roślin porażonych jest mniejszy niż roślin zdrowych

* mieści się między 0 i 1; jeżeli W=0 to szkodnik nie powoduje strat, a jeśli W=1 to straty wynoszą 100%

W=(A-a)/A, gdzie: A–plon roślin zdrowych, a –plon roślin porażonych

4. Wpływ roślin GMO na rośliny niedocelowe.

Mimo szybkiego rozkładu i natur pochodzenia, roślina Bt ma wpływ na liczebność mikroorg w glebie w której rosła. Zmiany w liczebności mikroorg glebowych można szybko wyrównać stosując uprawy roślin nietransgranicznych. Gen Bt koduje białko cry, które jest wysoce selektywnym białkiem eliminującym owada, poprzez wiązanie się w jego przewodzie pok z odpowiednimi receptorami, paraliżując tym samym prace ukł pok i zaprzestanie jego dalszej szkodliwej działalności. Badania na temat wpływu GMO na org niedocelowe przeprowadzono na pająkach, dżdżownicach, muchach, złotookach i chrząszczach. Badania prowadzone w Niemczech i Szwajcarii nie wykazały negatywnego wpływu.

5. Czym jest efektywność:

* techniczna–(skuteczna) określa % udział agrofagów niszczonych dzięki zabiegowi i jest ustalana doświadczalnie

* produkcyjna–określa produkcję z 1ha, chcąc określić tę efektywność ocenia się wpływ agrofaga na plon przy określonej skuteczności zabiegu lub wpływ na plon przy różnym zagrożeniu plonu

* ekonomiczna–wyraża korzyści ekonomiczne uzyskane w wyniku przeprowadzenia zabiegu; są to relacje między zabiegiem a kosztami i produkcją uratowaną

Wyrazić ją można za pomocą:

* wskaźnika pokrycia kosztów- E=W/K

* opłacalności zabiegu- O=W-K

* opracowanego wskaźnika zwrotu kosztów zabiegu- (W-K)/K *100

* orientacyjnego wskaźnika opłacalności zabiegu- Z=K/C

W–wartość ur plonu, K–koszt zabiegu, C–cena 1t produktu chronionego, K – koszt zabiegu na 1ha

6. Wymień czynniki biol i ekon wpływające na wartości progowe:

a) biologiczne: odmiana, stadium rozwoju rośliny i agrofaga, przebieg pogody, zagęszczenie roślin w łanie, poziom nawożenia, występowanie wrogów naturalnych czy innych agrofagów

b) ekonomiczne: wartość rynkowa produktów, koszty zwalczania

7. Co to jest skrót IPM, gdzie można znaleźć wartości progów ekon szkodliwości dla poszczególnych agrofagów?

IPM–(Integrated Pest Management)-łączne wykorzystanie wszystkich dostępnych sposobów i metod zwalczania agrofagów włączając w to: * agrotechnika, * odmiany odporne, * wrogów naturalnych, * biologiczne i chemiczne zwalczanie

Jest celem skutecznego, bezpiecznego i opłacalnego obniżenia agrofaga do poziomu poniżej którego nie wyrządza on szkód gospodarczych.

Inaczej: umiejętności oraz wiedza producenta a także optymalne stosowania różnych technik i taktyk ochrony roślin biorące pod uwagę szereg takich czynników jak: wysokie plony; zysk netto; stopień podejmowanych decyzji produkcyjnych; zrównoważony rozwój gospodarstwa; bezpieczeństwo ludzi i środowiska.

Wartości progów ekonomicznej szkodliwości dla poszczególnych agrofagów można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

8. W jakich przypadkach uzyskanie wiarygodnych wartości progowych jest szczególnie trudne?

* gdy mamy gat, u których dynamika populacji jest uzależniona od wrogów naturalnych

* gdy wymagane są wielokrotne zabiegi w ciągu sezonu wegetacyjnego

* gdy rośliny są sukcesywnie narażone na atak danego gatunku agrofaga w ciągu całego sezonu wegetacyjnego (przędziorki)-np. uprawa bawełny w środkowym Sudanie

9. W jakich postaciach możemy przedstawić progi zagrożenia, podaj po jednym przykładzie konkretnym (z wyznaczeniem nazwy agrofaga, wartością progu i warunkami w których jest on stwierdzony).

a) ilość uszkodzonych roślin na jednostkę powierzchni:

* zabrus tenebrioides – łokaś garbatek; * jesień – wschody do przerwania wegetacji 1-2 larwy lub 4 świeżo uszkodzone rośliny na m²; * wiosna – początek wegetacji 3-5 larw lub 8-10 świeżo uszkodzonych roślin na m²(pora roku, faza rozwojowa rośliny)

b) ilość stadiów rozwojowych szkodnika na jednostkę powierzchni:

* łokaś garbatek; * jesień – wschody do przerwania wegetacji 1-2 larwy lub 4 świeżo uszkodzone rośliny na m²; * wiosna – początek wegetacji 3-5 larw lub 8-10 świeżo uszkodzonych roślin na m²(pora roku, faza rozwojowa rośliny)

c) ilość stadiów rozwojowych szkodnika na roślinę lub część rośliny:

* skrzypionki; * larwy wyjadają podłużne białe smogi na liściach wzdłuż nerwów; * próg zagrożenia: 1-1,5 larwy na źdźbło w okresie wyrzucania liścia flagowego; * mszyca zbożowa

* próg zagrożenia: 5 mszyc na kłosie w okresie kłoszenia lub zaraz po wykoszeniu (faza rozwojowa rośliny)

d) ilość stadiów rozwojowych szkodnika na 100 roślin:

* ploniarka zbożówka; * próg zagrożenia: 6 larw na 100 roślinach (części przeglądanych roślin lub ich części)

e) ilość stadiów rozwojowych szkodnika na pułapkę:

* owacnica jabłkowa; * do określenia masowego lotu motyli omacnicy prosowianki stosuje się pułapki odławiające, które rozmieszcza się na plantacji w połowie czerwca; * odłowy są przeprowadzane do pułapek świetlnych. Omacnica jako motyl nocny skutecznie wabiona jest przez sztuczne światło. Metoda ta w porównaniu z stosowaniem pułapek feromonowych jest dużo bardziej efektywna (czas wywieszenia pułapki, sposób wywieszania pułapki i rozmieszczenie)

f) odsetek uszkodzonych roślin:

* owacnica prosowianka

g) ilość stadiów rozwojowych szkodnika na określoną powierzchnię łowną:

* kwieciak jabłkowiec; * próg zagrożenia wynosi:

5-10 CHRZĄSZCZY STRZĄŚNIĘTYCH Z 35 GAŁĘZI NA PŁACHTĘ ENTOMOLOGICZNĄ (0,4X0,6M)

* wioną w fazie pękania pąków; * w okresie bezlistnym strząsanie należy przeprowadzić w dzień słoneczny, w południe przy temperaturze powietrza 10-12⁰C (ilość przeglądanych roślin lub ich części, faza rozwojowa rośliny, warunki pogodowe)

10. Gdzie można zaleźć inf praktyczne na temat przygotowania programu ochrony roślin?

* na str internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i na str Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu.

11.Przykłady wyceny społecznych skutków stosowania pestycydów.

* koszty ochrony roślin z lat 60 i 70 XX w powinny być obciążone kosztami neutralizacji przeterminowanych pestycydów składanych w mogielnikach.;

* konsekwencją nadmiernego stosowania pestycydów jest uodparnianie się populacji patogenów, szkodników czy chwastów na dany lub pokrewny związek chem. Koszt zwalczania populacji odpornej są dużo wyższe.

* dla przędziorka w szklarniach Mierzejewska przyjęła ryzyko, ze odporne rasy pojawią się po 5 latach stosowania preparatów i zanim znajdzie się nowy środek skuteczny w zwalczaniu, spadek produkcji wyniesie 30%; tak więc uniknięcie ryzyka uodparniania się przędziorków w szklarniach chronionych biologicznie ocenia ona na 6%.

* działania na rzecz środowiska i ochrony zdrowia człowieka Mierzejewska przyjęła symbolicznie jako 1% wartości wytworzonego produktu.

12. Jakie są najczęściej uprawiane rośliny GM i jakie cechy podlegają u tych odmian modyfikacji?

a) rośliny GMO: soja, kukurydza, bawełna, rzepak, ziemniak, burak cukrowy, papaja, lucerna, dynia, papryka, pomidor, topola

b) modyfikacje: odporność na herbicydy, odporność podwójna lub potrójna na herbicydy i owady, odporność na owady

13. Wyjaśnij pojęcia:

a) Próg szkodliwości–nasilenie agrofaga po przekroczeniu, którego następuje istotna zniżka plonu danej rośliny

b) Próg ekonomicznej szkodliwości (opłacalności)–najniższe nasilenie agrofaga, przy którym opłaca się go zwalczać; różnica między progiem szkodliwości i opłacalności; wynika z kosztów, jakie musimy ponieść, aby zabieg był skuteczny

c) Próg zagrożenia-najniższa liczebność populacji agrofaga grożąca przy dalszym wzroście stratami wyższymi niż strata tolerowana dla danej uprawy

* zmienny, gdyż zależy od wielu czynników:

-fazy rozwojowej roślinny; -obfitości kwitnienia lub plonowania; -od strat tolerowanych, które zmieniają się w zależności od roku i rejonu

Różnice między poszczególnymi wartościami progów:

Próg szkodliwości określający liczebność populacji, przy której można zauważyć najmniejszą stratę w ilości i jakości plonu.

Próg ekonomicznej szkodliwości określa liczebność populacji szkodnika, przy której koszt wykonania zabiegu ochronnego jest równy stracie wartości plonu spowodowanej przez tego szkodnika →jednak gdy wtedy wykonamy zabieg, istnieje niebezpieczeństwo, że populacja szkodnika będzie z różnych powodów dalej się zwiększała, a wtedy straty wartości plonu mogą przekroczyć koszt wykonania zabiegu.

Zabieg należy więc wykonać przed osiągnięciem przez populację współczynnika progu ekonomicznej szkodliwości. Taka liczebność nosi nazwę progu zagrożenia.