EKONOMIKA
OCHRONY ROŚLIN
Ochrona roślin jest dziedziną nauki oraz praktyki
rolniczej, która bardzo dynamicznie się rozwija.
• Dwudziesty wiek to wiek, w którym na początku
zaczęto stosować napar z tytoniu do zwalczania
mszyc i ciecz bordowską do zwalczania mączniaka
rzekomego,
• Po odkryciu przed ponad 60 lat temu DDT i 2,4-D,
nastąpiło zjawisko powszechnego stosowania
pestycydów
• Herbicydy zrewolucjonizowały praktykę rolniczą.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Trudno jest dzisiaj wytworzyć produkty rolnicze bez
zastosowania chemicznej ochrony roślin.
Zmiany w procesach produkcji roślinnej spowodowały
powstanie nowych struktur organizacyjnych, takich jak:
• doradztwo,
• zarządzanie,
• ustawodawstwo,
• rachunek ekonomiczny (progi zwalczania,
efektywność zwalczania),
• marketing, infrastruktura.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
W funkcjonujących zabezpieczeniach mających na celu
unikanie ewentualnych zagrożeń dla zdrowia człowieka
i środowiska wyróżnić można kilka grup zagadnień:
regulacje prawne dotyczące ochrony roślin i
kwarantanny,
wprowadzenie do praktyki metody biologicznej
ochrony roślin oraz metod integrowanych,
wprowadzanie nowych technologii uprawy,
wytwarzanie i stosowanie nowoczesnej aparatury do
ochrony roślin,
upowszechnianie nauki o ochronie roślin nie tylko
poprzez kształcenie kadry specjalistów, ale także
poprzez szkolenie wykonawców zabiegów oraz rozwój
doradztwa z zakresu ochrony roślin.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Problematyka ekonomiki ochrony roślin w ciągu
ostatnich trzydziestu lat jest podejmowana przez
różnych specjalistów z zakresu produkcji roślinnej.
Jako działalność praktyczna ochrona roślin jest z
ekonomicznego punktu widzenia nakładem
gospodarczym charakteryzującym się specjalistycznymi
cechami, które wywodzą się ze skomplikowanego
procesu produkcji roślinnej przebiegającego w
organizmach żywych, przy współudziale biosfery, do
której wkraczają nowe organizmy w postaci szkodliwych
agrofagów.
Agrofagi te powodują zagrożenie plonu, a producent
rolniczy ma potrzebę przeciwdziałania szkodliwości tych
organizmów.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Przeciwdziałanie to związane jest z ponoszeniem
nowych nakładów, które są bardzo specyficzne. Nakłady
te charakteryzują się następującymi cechami
(Mierzejewska 1992):
nie są czynnikiem plonotwórczym (zabezpieczają
przed utratą plonu),
przeciwdziałają spadkowi opłacalności produkcji
roślinnej,
są nakładem z powiązaniami zewnętrznymi
(sygnalizacja, instruktaż, kontrola),
są nakładami o dużej różnorodności (różne metody,
technologie),
dominującą metodą ochrony roślin jest metoda
chemiczna, która z jednej strony jest bardzo
efektywna, a z drugiej strony może stanowić poważne
zagrożenie dla środowiska
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Ekonomika ochrony roślin zazębia się z jednej strony
z przyrodniczymi problemami ochrony roślin, a z drugiej
z problemami ekonomiczno-organizacyjnymi rolnictwa i
gospodarstw rolnych.
Ekonomika ochrony roślin jest nauką stosowaną,
zajmującą się środkami i celami oraz występującymi
między nimi zależnościami.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Środkami, którymi zajmuje się ekonomika ochrony
roślin są:
rośliny rosnące na polu,
produkty w magazynach,
aparatura do ochrony roślin wraz z siłą pociągową,
środki ochrony roślin,
instytucje i organizacje współuczestniczące w
realizacji zadań ochrony roślin.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Celami
ekonomiki
ochrony
roślin
jest
gospodarowanie
środkami,
a
przede
wszystkim
zmniejszenie
ujemnego
działania
szkodliwego
organizmów, a z tym związana jest:
• ocena szkodliwości agrofagów,
• znajomość sporządzania rachunku kosztów i
ekonomicznej efektywności zabiegów,
• znajomość funkcjonowania infrastruktury ochrony
roślin.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
By racjonalnie działać w ochronie roślin należy
zwrócić uwagę na to, aby koszty zabiegu ochronnego
były rekompensowane odpowiednią ilością produkcji
uratowanej i aby zabiegi te nie stwarzały zagrożeń dla
środowiska i człowieka.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Ekonomika ochrony roślin zajmuje się dwoma
obszarami badań.
Drugi obszar obejmuje
szczegółową
problematykę
upraw i agrofagów tych
upraw.
W
badaniach
wykorzystuje się metodę
eksperymentu,
metodę
modelową
oraz
metody
statystyczne.
Pierwszy
obszar
stanowi
problematykę
wspólną
dla
ochrony wszystkich upraw przed
agrofagami taką, jak:
• analiza szkodliwości agrofagów,
• ekonomika,
•
charakterystyka
metod
ochrony roślin,
• zasady sporządzania rachunku
kosztów zabiegów,
• zasady analizy efektywności
ekonomicznej i kosztów
• oraz charakter infrastruktury.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Nakłady na ochronę roślin
W gospodarstwach rolnych, warzywniczych i sadowniczych
ochrona roślin staje się bardzo istotnym czynnikiem produkcji.
Stale wzrastające nakłady na środki ochrony roślin w
procesie produkcji winny poprawić relacje pomiędzy wielkością
produkcji a kosztami.
Warunki gospodarowania w Polsce na przestrzeni lat
ulegały zmianom i tak notowano silne trendy intensyfikacji
produkcji (ograniczenie uprawy zbóż, przy równoczesnym
rozszerzaniu upraw okopowych), jak i też ekstensyfikacji
systemów gospodarowania (ograniczanie okopowych, a wzrost
udziału zbóż i rzepaku).
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
W latach 90-tych ceny pestycydów szybko rosły
w 1993 r.
cena l kg preparatu Decis = 107 kg pszenicy, 125 kg
ziemniaków lub 86 kg rzepaku
w 1989 r.
cena l kg preparatu Decis = cena 26 kg pszenicy, 40 kg
ziemniaków, 25 kg rzepaku,
Dzisiaj?
cena l kg preparatu Decis = … kg pszenicy, … kg
ziemniaków, … kg rzepaku
Prowadząc
ekstensywny
system
organizacji
należy
szczególnie dążyć do osiągania możliwie najwyższych plonów.
Cel ten sprowadza się do znalezienia odpowiedzi na pytanie:
na jakich zasadach należy wprowadzać ochronę roślin do
systemów
gospodarowania
o
wysokiej
intensywności
specjalistycznej?
Odpowiedź ta jest o tyle ważna, gdyż szkody w plonach
spowodowane przez agrofagi zmniejszają dochód brutto,
obniżając równocześnie zysk.
W chwili występowania szkodliwych organizmów, prawie
wszystkie wydatki na uprawę zostały już dokonane i są to
koszty obciążające produkcję. Im mniejszy będzie zysk w
procentach dochodu brutto, tym większa procentowo strata w
wyniku zmniejszenia plonu.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Nakłady na ochronę roślin wyrazić można w różnych
miarach, a mianowicie:
• ilością zużycia środków ochrony roślin w makro i mikroskali,
• krotnością
przeprowadzonych
zabiegów
(stosunek
powierzchni roboczej do chronionej),
• kosztami środków ochrony roślin (Golinowska 1996, 1999,
2002).
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Koszty środków ochrony roślin jako miara intensywności
nakładów na ochronę roślin były obliczane w analizach
porównawczych od dawna, zarówno przez polskich, jak i
zagranicznych badaczy.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
Wpływ oddziaływania zabiegów ochrony roślin na
produkcję rolniczą
Badając oddziaływanie zabiegów ochrony roślin na
produkcję rolniczą i określając opłacalność zabiegów
należy poznać relacje:
agrofag —> plon,
zabieg —> agrofag,
zabieg —> plon,
zabieg —> koszty i opłacalność produkcji.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
.
EKONOMIKA OCHRONY ROŚLIN
koszt ich stosowania
• praca ludzka
• siła pociągowa
• koszty aparatury
• i koszty pośrednie
Koszty zabiegów chemicznych ochrony roślin
koszt pestycydów
• praca kierownictwa
• administracji
• utrzymanie budynków
• i sprzętu o charakterze
ogólnym
cena zastosowanych
pestycydów
technologia ich stosowania
liczba godzin pracy aparatury
wielkość i kształt pola
oraz organizacja pracy.
Wysokość kosztów chemicznego zwalczania danego
agrofaga może się znacznie wahać
W ochronie sadów w 1993 r. :
pestycydy - ok. 70%,
koszty pośrednie 17%
eksploatacja maszyn ok. 10%
a praca ludzka 3% kosztów
Koszt środków ochrony roślin stanowi 30-75%
kosztów zabiegów
Koszty ochrony roślin stanowią obecnie od kilku do 25% (np.
rzepaku) nakładów produkcyjnych.
Przepisy determinujące
zasady stosowania i
przechowywania
środków ochrony roślin
23
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
24
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
25
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
26
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
http://isap.sejm.gov.pl/
27
Podstawowy akt prawny w Polsce:
ustawa z dnia 18 grudnia 2003r. o
ochronie roślin
(Dz. U z 2004 r. Nr 11, poz. 94 z późna. zm.)
uwzględnia wytyczne dyrektywy 91/414 EWG
(dotycząca wprowadzania do obrotu środków ochrony
roślin)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Oraz liczne akty wykonawcze wydawane w formie
rozporządzeń
28
Ustawa reguluje zagadnienia z zakresu ochrony
roślin, takie jak:
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
ochronę roślin przed organizmami szkodliwymi
dopuszczanie środków ochrony roślin do
obrotu oraz substancji aktywnej do stosowania
w środkach ochrony roślin
obrót i stosowanie środków ochrony roślin
zadania oraz zasady działalności Państwowej
Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
odpowiedzialności karnej za naruszenie
przepisów ustawy
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
29
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 1
Przepisy ogólne
okres karencji
– czas, który powinien upłynąć
od dnia zastosowania środka ochrony roślin
do dnia zbioru roślin lub produktów
roślinnych przeznaczonych do konsumpcji;
okres prewencji
– czas, po zastosowaniu
środka ochrony roślin, w którym człowiek i
zwierzęta nie powinni stykać się ani
przebywać w pobliżu miejsc, także w
obiektach, w których zastosowano środek
ochrony roślin;
30
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 2
Ochrona roślin przed organizmami
szkodliwymi
• Postępowanie po stwierdzeniu zagrożenia ze
strony organizmów szkodliwych
• Prowadzenie produkcji roślin z zastosowaniem
integrowanej ochrony roślin
• Postępowanie po stwierdzeniu występowania
organizmów kwarantannowych
• Zapobieganie rozprzestrzenianiu się
organizmów kwarantannowych
31
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 2
Ochrona roślin przed organizmami
szkodliwymi
Art. 4. 3. Organizmy niekwarantannowe można
zwalczać lub ograniczać ich występowanie przez:
1) zabiegi agrotechniczne;
2) stosowanie roślin odmian tolerancyjnych lub
odpornych;
3) zwalczanie biologiczne;
4) zabiegi środkami ochrony roślin;
5) zastosowanie co najmniej dwóch metod
zwalczania, wymienionych w pkt 1– 4, zwanych
dalej „integrowaną ochroną roślin”
32
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 3
Dopuszczanie środków ochrony roślin do obrotu oraz
substancji aktywnej do stosowania w środkach
ochrony roślin
Art. 37. 1.
Dopuszczenie środka ochrony roślin do
obrotu wymaga zezwolenia ministra
właściwego do spraw rolnictwa
2. Do obrotu mogą być dopuszczone tylko te
środki ochrony roślin, które przy
prawidłowym stosowaniu, zgodnie z ich
przeznaczeniem, nie stanowią zagrożenia dla
zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska
33
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 3
Dopuszczanie środków ochrony roślin do obrotu oraz
substancji aktywnej do stosowania w środkach
ochrony roślin
Rejestr środków ochrony roślin
http://www.bip.minrol.gov.pl/
Na podstawie art. 47 ustawy z dnia 18 grudnia
2003 r. o ochronie roślin prowadzony jest
rejestr środków ochrony roślin dopuszczonych
do obrotu zezwoleniem Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi:
34
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
datę ważności i numer zezwolenia na dopuszczenie
środka ochrony roślin do obrotu,
nazwę środka ochrony roślin,
producenta środka,
rodzaj środka,
zawartość, nazwę oraz producenta substancji
aktywnej wchodzącej w skład danego środka,
informacje dotyczące klasyfikacji środka ochrony
pod względem stwarzania przez niego zagrożeń
zdrowia człowieka, pszczół i organizmów wodnych,
informacje o dopuszczeniu środka ochrony roślin do
stosowania w strefach ochronnych ujęć wody oraz na
terenie uzdrowisk, otulin parków narodowych i
rezerwatów przyrody.
Rejestr środków ochrony roślin zawiera:
35
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
36
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 61. 1. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
mogą być wprowadzane środki ochrony roślin:
1) dopuszczone do obrotu, zaopatrzone w
etykiety-instrukcje stosowania w języku polskim;
37
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
38
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
39
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 67. Zabrania się :
1. sprzedaży środków ochrony roślin:
a) osobom nietrzeźwym lub niepełnoletnim,
b) po upływie terminu ich ważności,
c) w opakowaniach zastępczych,
d) przy zastosowaniu automatów lub samoobsługi, w
handlu okrężnym,
e) w pomieszczeniach, w których jest prowadzona
sprzedaż żywności lub pasz,
f) w opakowaniach, na których nie została zamieszczona
aktualna etykieta-instrukcja stosowania,
g) osobom nieposiadającym aktualnego zaświadczenia o
ukończeniu szkolenia, w przypadku środków ochrony
roślin zaliczanych do bardzo toksycznych lub
toksycznych dla człowieka;
2) podawania informacji niezgodnych z etykietą-
instrukcją stosowania
40
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 68.
1. Można stosować wyłącznie środki ochrony
roślin:
• dopuszczone do obrotu
• zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania,
ściśle z podanymi w niej zaleceniami,
• w taki sposób, aby nie dopuścić do
zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub
środowiska
41
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 68.
2. Zabiegi środkami ochrony roślin
wykonuje się z uwzględnieniem
stosowania w pierwszej kolejności
metod:
• biologicznych,
• agrotechnicznych,
• hodowlanych
• lub integrowanej ochrony roślin
42
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 70.
Na roślinach uprawianych w:
strefach ochronnych ujęć wody
na terenie uzdrowisk, otulin parków
narodowych oraz rezerwatów przyrody
można stosować wyłącznie środki ochrony roślin,
których stosowanie w tych strefach i na tych
terenach nie jest zabronione
43
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 71.
1. Posiadacze gruntów lub
obiektów magazynowych,
gdzie prowadzone są
zabiegi ochrony roślin,
prowadzą ewidencję tych
zabiegów.
44
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
2. Ewidencja, o której mowa w ust. 1, zawiera:
1) nazwę rośliny, produktu roślinnego lub
przedmiotu;
2) powierzchnie uprawy roślin lub obiektów
magazynowych;
3) powierzchnie, na których są wykonywane
zabiegi ochrony roślin oraz terminy ich
wykonywania;
4) nazwy zastosowanych środków ochrony roślin i
ich dawki;
5) przyczyny zastosowania środków ochrony
roślin.
45
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 74.
Zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin w
produkcji rolnej i leśnictwie mogą być
wykonywane przez osoby, które:
• ukończyły szkolenie w zakresie stosowania
środków ochrony roślin
• posiadają aktualne zaświadczenie o
ukończeniu tego szkolenia
46
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 76.
1. Środki ochrony roślin stosuje się sprzętem
sprawnym technicznie, który użyty zgodnie z
przeznaczeniem zapewnia skuteczne zwalczanie
organizmów szkodliwych
i nie spowoduje zagrożenia zdrowia człowieka,
zwierząt lub środowiska.
4. Badania sprawności technicznej opryskiwaczy
powinny być przeprowadzane w odstępach czasu
nie dłuższych niż 3 lata.
47
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 4
Obrót i stosowanie środków ochrony roślin
Art. 77.
1. Środki ochrony roślin na terenie otwartym stosuje
się:
1) przy użyciu opryskiwaczy, jeżeli:
a) prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s,
b) miejsce stosowania środka ochrony roślin
jest oddalone o co najmniej 5 m od krawędzi
jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg
publicznych zaliczanych do kategorii dróg
gminnych oraz powiatowych,
48
5 m
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Art. 77. 1. Środki ochrony roślin na terenie otwartym
stosuje się przy użyciu opryskiwaczy, jeżeli:
b) miejsce stosowania środka ochrony roślin jest
oddalone o co najmniej 20 m od:
• pasiek,
•plantacji roślin zielarskich,
• rezerwatów przyrody, parków narodowych,
stanowisk roślin objętych ochroną gatunkową,
• wód powierzchniowych oraz od granicy
wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej
ujęć wody;
3. Zabrania się stosowania środków ochrony roślin
bez zachowania okresu prewencji
49
20 m
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 6
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy
Art. 107.
1. Kto:
23) podaje informacje niezgodnie z etykietą-
instrukcją stosowania,
24) stosuje środki ochrony roślin niedopuszczone
do obrotu lub w sposób niezgodny z etykietą-
instrukcją stosowania,
25) stosuje niedozwolone środki ochrony roślin na
roślinach uprawnych w strefach ochronnych
źródeł, ujęć wody lub na terenach uzdrowisk,
otulin parków narodowych i rezerwatów przyrody,
26) nie prowadzi ewidencji wykonywanych
zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin lub
nie przetrzymuje jej przez okres dwóch lat,
– podlega karze grzywny
50
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
U
s
ta
w
a
z
d
n
ia
1
8
g
ru
d
n
ia
2
0
0
3
r.
o
o
c
h
ro
n
ie
r
o
ś
li
n
Rozdział 6
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy
Art. 107.
1. Kto:
27) stosuje środki ochrony roślin lub uprawia
rośliny wbrew zakazom, ograniczeniom lub
warunkom określonym przez wojewodę,
28) wykonuje zabiegi środkami ochrony roślin, nie
mając wymaganego aktualnego zaświadczenia o
ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania
środków ochrony roślin,
30) stosuje środki ochrony roślin sprzętem
niesprawnym technicznie lub uchyla się od
obowiązku przeprowadzania technicznego badania
opryskiwaczy,
31) stosuje środki ochrony roślin niezgodnie z
obowiązującymi zasadami ich stosowania
– podlega karze grzywny
51
Oprócz ustawy o ochronie roślin ważnym
źródłem regulacji prawnych w zakresie
stosowania i przechowywania środków ochrony
roślin są rozporządzenia
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Rozporządzenia regulują m.in.
zasady badań opryskiwaczy (Dz. U. Nr 137, poz.
1544)
wymagań technicznych dla opryskiwaczy (Dz. U.
Nr 121, poz. 1303)
dopuszczalnych poziomów pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w środkach
spożywczych lub na ich powierzchni (Dz. U. Nr
119, poz. 817)
bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i
magazynowaniu środków ochrony roślin (Dz. U. Nr
99, poz. 896)
52
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I
ROZWOJU WSI z dnia 15 listopada 2001 r.
w sprawie przeprowadzania badań opryskiwaczy
(Dz. U. Nr 137, poz. 1544)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Rozporządzenie określa m.in.
zasady oceny sprawności
technicznej opryskiwaczy
zasady dokumentacji badania
opryskiwacza
zasady oznakowania
opryskiwaczy
zasady prowadzenia rejestru
przebadanych opryskiwaczy
53
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI
z dnia 15 listopada 2001 r.
w sprawie przeprowadzania badań opryskiwaczy
(Dz. U. Nr 137, poz. 1544)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Załącznik nr 1
Jednostki organizacyjne upoważnione do
przeprowadzania szkoleń w zakresie badań
opryskiwaczy i potwierdzania wymaganej ich
sprawności technicznej:
Załącznik nr 2
Wyposażenie techniczne i sprzęt diagnostyczny do
przeprowadzania badań opryskiwaczy
Załącznik nr 3
Zakres badań opryskiwaczy
54
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I
ROZWOJU WSI
z dnia 4 października 2001 r.
w sprawie wymagań technicznych dla opryskiwaczy
(Dz. U. Nr 121, poz. 1303)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Wymagania odnośnie:
wyposażenia opryskiwacza
zabezpieczenia przed skażeniem środowiska
równomierności wydatkowania cieczy
55
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1)
z dnia 16 maja 2007 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów
pozostałości pestycydów, które mogą znajdować się
w środkach spożywczych lub na ich powierzchni
(Dz. U. Nr 119, poz. 817)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
1. Rozporządzenie określa:
1) najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w środkach
spożywczych pochodzenia roślinnego lub na ich
powierzchni, z wyłączeniem ziarna zbóż,
2) najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w ziarnie
zbóż lub na jego powierzchni, a także stosowanych
przy fumigacji ziarna zbóż;
56
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia 16 maja 2007 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w środkach spożywczych lub na
ich powierzchni
(Dz. U. Nr 119, poz. 817)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
1. Rozporządzenie określa:
3) najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w środkach
spożywczych pochodzenia zwierzęcego lub na ich
powierzchni;
4) najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości
pestycydów w środkach spożywczych
przeznaczonych dla niemowląt (do 12. miesiąca
życia włącznie) i małych dzieci (w wieku od roku do
3 lat)
57
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1)
z dnia 16 maja 2007 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości
pestycydów, które mogą znajdować się w środkach spożywczych lub na
ich powierzchni
(Dz. U. Nr 119, poz. 817)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
§ 6. Najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości
pestycydów, które nie zostały wymienione
w
załącznikach
do niniejszego rozporządzenia, nie
mogą przekraczać poziomu
0,01 mg/kg
środka
spożywczego.
58
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia 24 czerwca 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy
stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony
roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-
mineralnych
(Dz. U. Nr 99, poz. 896)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa I Rozwoju Wsi z
dnia 5 maja 2005 r. (Dz. U. Nr 88, poz. 752).
zmieniające rozporządzenie w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i
magazynowaniu środków ochrony roślin oraz
nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych
59
1. Rozporządzenie określa wymagania
bezpieczeństwa
i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu:
1) Środków ochrony roślin, z wyłączeniem
organizmów żywych,
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy
stosowaniu środków ochrony roślin
wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy
magazynowaniu środków ochrony roślin
informuje pracowników o sposobach zabezpieczeń
przed powstaniem zagrożeń
miejscu, czasie i sposobie stosowania oraz
magazynowania środków ochrony roślin
60
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
zawartości apteczek
sposobach udzielania pierwszej pomocy w razie
wystąpienia zatrucia
sposobie postępowania z niezużytymi środkami
ochrony roślin i nawozami
sposobie mycia oraz czyszczenia pojazdów i sprzętu
po zakończeniu pracy
metodach postępowania podczas przechowywania
oraz transportu środków ochrony roślin i nawozów
sposobie oznaczenia magazynów w których
przechowywane są środki ochrony roślin
61
Ponadto integrowana produkcja regulowana
jest rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie
integrowanej produkcji
(Dz. U. z 2004 r. Nr 178, poz. 1834 z późn. zm.)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Szczegółowe zasady integrowanej ochrony dla
poszczególnych roślin uprawnych znajdują się w
metodykach integrowanej produkcji zatwierdzonych
przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i
Nasiennictwa
62
R
o
zp
o
rz
ą
d
ze
n
i
w
s
p
ra
w
ie
i
n
te
g
ro
w
a
n
e
j
p
ro
d
u
k
c
ji
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
63
Zasady rolnictwa ekologicznego regulowane są
przez przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 2009
r. o rolnictwie ekologicznym
(Dz. U. Nr 116, poz. 975)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
oraz Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 889/2008 z
dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe
zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr
834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i
znakowania produktów ekologicznych
64
Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 w
sprawie produkcji ekologicznej i znakowania
produktów ekologicznych
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
• dodatkowe nawozy
• środki poprawiające żyzność gleby
• środki ochrony roślin
powinny być używane wyłącznie w przypadku,
gdy ich użycie jest zgodne z celami i zasadami
produkcji ekologicznej
65
Artykuł 12
Zasady produkcji roślinnej
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
g) zapobieganie szkodom wyrządzanym przez
szkodniki, choroby i chwasty polega przede
wszystkim na ochronie naturalnych wrogów,
doborze gatunków i odmian, stosowaniu
płodozmianu, odpowiednich technik uprawy i
procesów termicznych;
h) w przypadku stwierdzonego zagrożenia
uprawy dozwolone jest wyłącznie stosowanie
środków ochrony roślin dopuszczonych do
stosowania w produkcji ekologicznej na mocy
art. 16;
ro
z
p
o
rz
ą
d
ze
n
ia
R
a
d
y
(
W
E
)
n
r
8
3
4
/2
0
0
7
66
Artykuł 16
Produkty i substancje stosowane w rolnictwie i
kryteria ich dopuszczania
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
1. Komisja zezwala, zgodnie z procedurą, o
której mowa w art. 37 ust. 2, na stosowanie w
produkcji ekologicznej produktów i substancji
– i włączenie ich do zamkniętego wykazu,
które mogą być stosowane w rolnictwie
ekologicznym :
a) jako środki ochrony roślin;
ro
z
p
o
rz
ą
d
ze
n
ia
R
a
d
y
(
W
E
)
n
r
8
3
4
/2
0
0
7
67
w przypadku środków ochrony roślin
obowiązują następujące zasady:
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
ich stosowanie ma kluczowe znaczenie dla
zwalczania szkodliwego organizmu lub
choroby, których nie można zwalczyć za
pomocą alternatywnych metod biologicznych,
fizycznych lub hodowlanych lub praktyk
uprawy;
jeżeli produkty nie są pochodzenia roślinnego,
zwierzęcego, mikrobiologicznego ani
mineralnego i nie są one identyczne z ich
formami naturalnymi, mogą one zostać
dopuszczone do stosowania wyłącznie, jeżeli
ich warunki stosowania wykluczają wszelki
bezpośredni kontakt z jadalnymi częściami
uprawy
ro
z
p
o
rz
ą
d
ze
n
ia
R
a
d
y
(
W
E
)
n
r
8
3
4
/2
0
0
7
68
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z
dnia 5 września 2008 r.
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Artykuł 5
Zwalczanie szkodników, chorób i chwastów
W przypadku gdy odpowiednia ochrona roślin
przed szkodnikami i chorobami nie jest
możliwa z wykorzystaniem środków
określonych w art. 12 ust. 1 lit. a), b), c) oraz
g) rozporządzenia (WE) nr 834/2007,
w produkcji ekologicznej można stosować
jedynie środki, o których mowa w załączniku II
do niniejszego rozporządzenia.
R
o
zp
o
rz
ą
d
z
e
n
ie
K
o
m
is
ji
(
W
E
)
n
r
8
8
9
/2
0
0
8
69
ZAŁĄCZNIK II
Pestycydy — środki ochrony roślin określone w
art. 5 ust. 1
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
1. Substancje pochodzenia roślinnego lub
zwierzęcego
R
o
zp
o
rz
ą
d
z
e
n
ie
K
o
m
is
ji
(
W
E
)
n
r
8
8
9
/2
0
0
8
70
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
2. Mikroorganizmy wykorzystywane do biologicznego
zwalczania szkodników i chorób
R
o
zp
o
rz
ą
d
z
e
n
ie
K
o
m
is
ji
(
W
E
)
n
r
8
8
9
/2
0
0
8
4. Substancje używane w pułapkach i dozownikach
3. Substancje produkowane przez mikroorganizmy
71
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
5. Substancje przeznaczone do spryskiwania
powierzchni między roślinami uprawnymi
R
o
zp
o
rz
ą
d
z
e
n
ie
K
o
m
is
ji
(
W
E
)
n
r
8
8
9
/2
0
0
8
7. Inne substancje
6. Inne substancje używane w sposób tradycyjny w
rolnictwie ekologicznym
72
Wykaz środków ochrony roślin
zakwalifikowanych do stosowania w rolnictwie
ekologicznym
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
BIOCHIKOL 020 PC
Poli - Farm Sp. z o.o.
BIOCHIKOL-K AL.
Poli - Farm Sp. z o.o.
BIOCHRON AL
Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowe
"EKODARPOL”
BIOCZOS BR
P.P.H. "HIMAL”
BIOSEPT 33 SL
Cintamani Poland Majewscy i Koć sp.j.
CARPOVIRUSINE SUPER S.C. Natural Plant Protection
CONTANS XX
Prophyta Biologischer Pflanzenschutz GmbH
(ż.o.)
73
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Wykaz środków ochrony roślin zakwalifikowanych do stosowania w
rolnictwie ekologicznym
74
Zapobieganie wprowadzaniu i
rozprzestrzenianiu się organizmów
kwarantannowych
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi
z dnia 21 lutego 2008 r.
(Dz. U. nr 46, poz. 272)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
75
USTAWA
z dnia 11 maja 2001 r.
o opakowaniach i odpadach opakowaniowych
(Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638, 2003 r. Nr 7, poz. 78,
z 2004 r. Nr 11, poz. 97, Nr 96, poz. 959, z 2005 r. Nr 175,
poz. 1458.)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Art. 1.
1. Ustawa określa wymagania, jakim muszą
odpowiadać opakowania ze względu na zasady
ochrony środowiska oraz sposoby postępowania z
opakowaniami
i
odpadami
opakowaniowymi,
zapewniające ochronę życia i zdrowia ludzi oraz
ochronę
środowiska,
zgodnie
z
zasadą
zrównoważonego rozwoju.
2. W sprawach dotyczących postępowania z
odpadami
opakowaniowymi
w
zakresie
nieuregulowanym w ustawie stosuje się przepisy o
odpadach.
76
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi
z dnia 13 maja 2004 r.
w sprawie wykazu substancji aktywnych,
których stosowanie w środkach ochrony roślin
jest zabronione
(Dz. U. Nr 130, poz. 1391)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
77
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi
z dnia 8 czerwca 2004 r.
w sprawie wymagań dotyczących treści
etykiety-instrukcji stosowania środka ochrony
roślin
(Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1498)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Określa jakie informacje muszą się znaleźć na
etykiecie-instrukcji stosowania środków ochrony
roślin
Załącznik nr 1
KODY FORM UŻYTKOWYCH ŚRODKA OCHRONY
ROŚLIN
78
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Załącznik nr 2
MIĘDZYNARODOWE UMOWNE ZNAKI
OSTRZEGAWCZE
(piktogramy)
79
oUstawa o ochronie roślin
o Ustawa o odpadach
o Ustawa o opakowaniach i odpadach
opakowaniowych
o Ustawa o substancjach i preparatach
chemicznych
nakładają na sprzedawców, importerów i
producentów środków ochrony roślin
obowiązek odbioru i unieszkodliwiania
jednostkowych opakowań po środkach ochrony
roślin!
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
80
Etykieta - Instrukcja stosowania preparatu
określa czy opakowanie po danym środku
należy zwrócić sprzedawcy
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Zwrotowi podlegają opakowania po środkach
toksycznych lub bardzo toksycznych dla ludzi,
pszczół lub organizmów wodnych. Na takie
opakowanie należy nałożyć kaucję
Wysokość kaucji na opakowania środków
ochrony roślin określa Rozporządzenie Ministra
Zdrowia, Dz.U. 2004 nr. 202 poz.2078
Sprzedawcy mają obowiązek odbioru
opakowań na które nałożyli kaucję i zwrotu
kaucji!!
81
Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 24 sierpnia 2004 r.
w sprawie wysokości kaucji na opakowania
jednostkowe niektórych środków
niebezpiecznych
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Kaucję na opakowania jednostkowe środków
ochrony roślin będących środkami
niebezpiecznymi:
1) o pojemności do 500 cm
3
lub o zawartości
netto do 500 g –1 zł,
2) o pojem. 500 - 1000 cm
3
lub o zawart. 500 -
1000 g –2 zł,
3) o pojem. 1000-5000 cm
3
albo o zawart. 1000-
5000 g –5 zł,
4) o pojemności większej niż 5000 cm
3
albo o
zawartości netto większej niż 5000 g –10 zł
- jednak nie wyższej niż 30% ceny środka
niebezpiecznego zawartego w opakowaniu.
82
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW
w sprawie szczegółowych warunków i trybu
udzielania pomocy finansowej na wspieranie
przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy
dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju
obszarów wiejskich
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Wymagania odnośnie stosowania środków
ochrony roślin podane w Zadaniach
realizowanych w ramach pakietów lub
wariantów
Zadania realizowane w ramach pakietu –
utrzymanie łąk ekstensywnych
wariant P01a01 – na łąkach jednokośnych
użytkowanych ekstensywnie, zaliczanych do łąk
bagiennych, łąk trzęślicowych oraz muraw
ciepłolubnych
Zakaz stosowania pestycydów i herbicydów
83
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW
w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie
przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju
obszarów wiejskich
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
Zadania realizowane w ramach pakietu –
ochrona gleb i wód
wariant K01a – na gruntach ornych
Niestosowanie pestycydów i herbicydów, z
wyjątkiem selektywnego i miejscowego
niszczenia uciążliwych chwastów z
zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np.
mazaczy herbicydowych), po uzgodnieniu z
podmiotem, o którym mowa w § 4
rozporządzenia
84
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia 4 września 2007 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie
kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i
preparatów chemicznych
(Dz. U. Nr 174, poz. 1222)
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
85
Przepisy determinujące zasady stosowania i przechowywania środków ochrony roślin
86