PROFILAKTYKA

PROFILAKTYKA

FLUORKOWA

FLUORKOWA

Profilaktykę fluorkową

dzielimy na

egzogenną

i endogenną

PROFILAKTYKA

EGZOGENNA

•

Fluoryzacja kontaktowa (miejscowa, egzogenna)
to działanie preparatami zawierającymi fluor
bezpośrednio na powierzchnię wyrzniętego zęba.

•

Ten rodzaj profilaktyki, zwany również
profilaktyką kontaktową może być realizowany:



Przez lekarza stomatologa, higienistkę, lub
asystentkę.



Pod nadzorem rodziców, opiekunów,
wychowawców.

Skuteczność profilaktyki kontaktowej

zależy od:



Wieku pacjenta i stopnia rozwoju zęba,



Związku, w którym zawarty jest fluor,

jego stężenia i pH,



Stosowanej metody fluorkowania, oraz

czasu trwania kontaktu fluorku z

powierzchnią zęba.

PREPARATY STOSOWANE W

PROFILAKTYCE EGZOGENNEJ

1.

Nieorganiczne lub organiczne roztwory:



2% fluorek sodu,



4-10% fluorek cynowy,



2% zakwaszony fluorofosforan sodu,



Preparaty Fluormex® i Elmex fluid®-
zawierające aminofluorki.

2.

B. Żele fluorkowe:



Fluoro-żel®, Elmex geleé®.

3.

Lakiery fluorkowe:



Fluor Protector® (7mg F

-

/ 1 litr)



Duraphat ® (22 mg F

-

/ 1 litr)

WPŁYW ZWIĄZKÓW FLUORU NA METABOLIZM PŁYTKI

NAZĘBNEJ I PRZEBIEG PROCESU PRÓCHNICOWEGO.



Hamowanie procesu demineralizacji,



Wzmaganie procesu remineralizacji,

MECHANIZM REMINERALIZUJĄCEGO

DZIAŁANIA FLUORU

Ca

10

(PO

4

)

6

(OH)

2

+ 2F

-

Ca

10

(PO

4

)

6

F

2

+

2OH

-

REMINERALIZACJA

DEMINERALIZACJA

Stabilna i labilna rezerwa fluoru.

Stabilna i labilna rezerwa fluoru.

Powstaje fluorek wapnia ( stężenie fluoru większe niż

100 ppm) –

frakcja niestabilna.

Ca

10

(PO

4

)

6

(OH)

2

+ 2F-

Ca

10

(PO

4

)

6

F

2

+ 2OH

-

Ca

10

(PO

4

)

6

(OH)

2

+ 20F- + 8 H+ 10CaF

2

+ 6HPO

4

2-

+

2H

2

O

Stabilna rezerwa fluoru.

Stabilna rezerwa fluoru.

Powstaje stabilna postać- fluoroapatyt ( stężenie fluoru

mniejsze

od 100 ppm).

Labilna rezerwa fluoru.

Labilna rezerwa fluoru.



Długotrwałe stosowanie preparatów fluoru
powodują tworzenie się tzw. stabilnych
rezerw fluoru.



Preparaty o dużych stężeniach powodują
natomiast tworzenie na powierzchni
szkliwa fluorku wapnia, tzw. labilnej
rezerwy fluoru.



Powstały w wyniku wymiany OH

-

i F

-

fluoroapatyt

jest bardziej stabilny i trudniej rozpuszcza się w
kwasach niż hydroksyapatyt.



Fluor jest czynnikiem hamującym
demineralizację!!!!!



Szkliwo zębów świeżo wyrzniętych nie jest
dostatecznie zmineralizowane ani wysycone
fluorem- wbudowywanie w jego strukturę jonów
wapniowych, fosforanowych i związków fluoru
zachodzi, zwłaszcza w przypadku tych ostatnich,
przede wszystkim dzięki metodom kontaktowym.

Mechanizm przeciwpróchnicowego fluoru wynika

także z jego wpływu na metabolizm i wzrost

płytki

bakteryjnej.



Powoduje zmniejszenie tolerancji komórek

bakteryjnych na kwasy,



Oddziaływuje na przepuszczalność błony

komórkowej bakterii,



Hamuje enolazę

(enzym w przemianie węglowodanów)



Redukuje produkcję polisacharydów

zewnątrzkomórkowych,

METODY STOSOWANE W

PROFILAKTYCE EGZOGENNEJ

METODY PROFILAKTYKI

EGZOGENNEJ

Fluoryzacja egzogenna (miejscowa,

kontaktowa) wykorzystuje metody takie jak:



wcieranie,



szczotkowanie,



stosowanie pianek, płukanek

zawierających związki fluoru,



stosowanie past zawierających F

-

,



lakierowanie preparatami zawierającymi

związki

fluoru.

METODA KNUTSONA



Polega na czterokrotnym wcieraniu (np. raz w
tygodniu) w powierzchnię zęba związków
nieorganicznych, tj. fluorek sodu, lub
organicznych związków fluoru- aminofluorków,
które są dostępne w postaci roztworów
( Elmex -Fluid®), żelu (Elmex Geleé®)



Metoda najstarsza, rzadko używana

METODA BERGGRENA- WELANDERA



Polega na szczotkowaniu zębów 0,5-1%
wodnym roztworem fluorku sodu przez 3
minuty, 5 razy w ciągu roku w odstępach 2-
tygodniowych.



Dotyczy to dzieci, które opanowały
umiejętność czyszczenia zębów i wypluwania
płynu.



Obecnie stosuje się także roztwory lub żele,
które są podawane bezpośrednio na szczotkę (
6-9 kropli roztworu, lub 0,5 – 1cm żelu).

METODA TORELLA



Płukanie jamy ustnej 10 ml 0,2% roztworu
wodnego fluorku sodu przez 3-5 minut w
odstępach 2-tygodniowych.



Stosowana jest zbiorowo w szkołach i
przedszkolach u dzieci powyżej 6 roku
życia.

LAKIERY FLUORKOWE



Lakiery stosuje się zazwyczaj 2 razy w ciągu roku,
a u osób z wysokim ryzykiem próchnicy - 4 razy w
roku co 3 miesiące na gładkie powierzchnie zębów.



Obecnie na rynku dostępne są: Fluor Protector,
(posmak lakieru do paznokci z pomarańczem,
bezbarwny) Duraphat ( konsystencja gęstej
śmietany, żółty kolor, lubią go dzieci ;) )

Zwraca się szczególną uwagę na bezpieczeństwo

tych preparatów pod względem toksykologicznym.

Technika zabiegu
lakierowania



Profesjonalne oczyszczenie zębów przed

lakierowaniem



Osuszenie



Pokrycie lakierem wszystkich powierzchni

zębów (szczególnie przestrzeni
międzyzębowych !!!) – można to robić
ćwiartkami lub połówkami w jamie ustnej



W dniu wykonywania zabiegu pacjent

powinien wstrzymać się od czyszczenia zębów
oraz 1 – 2 h wstrzymać od jedzenia i picia

PIANKI FLUORKOWE



Wygodna forma preparatu fluorkowego
zawierająca 1% NaF.



Stosowana jest za pomocą jednorazowych,
uniwersalnych aplikatorów.



Stosowana jest przez 4 minuty w jamie ustnej
przy lekko zaciśniętych zębach.



Przez 30 min po zabiegu należy
powstrzymywać się od jedzenia i picia.

PASTY DO ZĘBÓW



Zawierają głównie monofluorofosforan sodu,
fluorek sodu, aminofluorki, oraz fluorek cynawy.



Stosowanie past 2, lub więcej razy dziennie
redukuje próchnicę w granicach 20-30%.



U dzieci do 6 roku życia stosowanie past
zawierających fluor powinno być nadzorowane,
a ilość pasty wydzielona ( o niższej zawartości
fluorków).



Popularne pasty: fluorodent (polskie pasty)
colodent, oraz wiele innych

ZAWARTOŚĆ FLUORU W PASTACH

ZAWARTOŚĆ FLUORU W PASTACH

DO ZĘBÓW.

DO ZĘBÓW.

•

DZIECI W WIEKU

DZIECI W WIEKU

:

:



0 – 2 lat

0 – 500 ppm,



2 – 6 lat

500 – 1000 ppm



powyżej 6 lat 1450 ppm

•

DOROŚLI

DOROŚLI

1450 ppm

PŁUKANKI ZAWIERAJĄCE ZWIĄZKI
FLUORU



Zalecane są jako dodatkowa metoda
profilaktyki egzogennej u osób z dużym
ryzykiem próchnicy. Zalecane szczególnie
dzieciom powyżej 6 roku życia.



Dla większości populacji wystarczające jest
stosowanie fluorkowanych past do zębów.

Cząsteczka MFP (monofluorofosforan) ulega w
jamie ustnej hydrolizie przez niespecyficzne
fosfatazy bakteryjne dyfundując do wewnątrz
płytki, a NaF ulega dysocjacji.
Fluor występuje w formie wolnej zjonizowanej.

PO

3

F

2

-

+ H

2

O H

2

PO

4-

+ F

-

UWALNIANIE JONÓW FLUORU ZE

UWALNIANIE JONÓW FLUORU ZE

ZWIĄZKÓW ZAWARTYCH W PREPARATACH

ZWIĄZKÓW ZAWARTYCH W PREPARATACH

DO HIGIENY JAMY USTNEJ.

DO HIGIENY JAMY USTNEJ.



Istotne działanie kariostatyczne fluoru
występuje przy jego zawartości w
powierzchownej warstwie szkliwa o grubości
30 µm równej 1000 ppm (o,1%).



Celem profilaktycznego stosowania związków
fluoru jest jak najszybsze osiągnięcie takiego
stężenia -co jest bardzo ważne- i utrzymanie
go na tym poziomie przez całe życie.



Konieczność ta wynika z naturalnego
ścierania szkliwa, zabiegów
stomatologicznych- profesjonalne
oczyszczanie, stałych zaburzeń równowagi
jonowej w ślinie.

Fluoryzacja
endogenna

– przyjmowanie

fluoru z:

•wodą,

•produktami spożywczymi,

•w tabletkach

•w kroplach.



Poziomy fluorków w wodach naturalnych

wykazują duże wahania, od 0,1 ppm do
100 ppm (1 ppm = 1mg/l), w zależności
od ilości i rozpuszczalności tych
związków obecnych w glebie.



Stężenie fluorków w pokarmach

przetworzonych wzrasta



Nieszkodliwa dawka dzienna fluoru

wynosi 1 mg/litr.



Zgodnie z zaleceniami Instytutu

Żywności i Żywienia
zapotrzebowanie na związki
fluoru u noworodków i niemowląt
do 6 miesiąca życia wynosi od 0,1
do 0,5 mg/dzień.



W okresie niemowlęcym po 6

miesiącu życia zapotrzebowanie
na fluorki kształtuje się na
poziomie od 0,2 do 1,0 mg/dzień.



W produktach spożywczych ilość
związków fluoru jest niewielka i
kształtuje się na poziomie od 0,2 do 0,3
mg/kg produktu.



W żywności pochodzenia morskiego
znajdują się duże ilości fluorków.



Dość duża zawartość fluoru potencjalnie
przyswajalnego zawarta jest w mleku w
proszku



Informacje o stężeniu fluoru powietrzu,
wodzie można uzyskać w SANEPIDZIE

Najwięcej fluory
zawierają



Ryby morskie



Owoce morza



Herbata



Szpinak



Mąka pszenna

Tabletki fluorkowe



Np. Fluodar (Polfa)



Stosowanie: 200-250 dni w roku



0,5 mg NaF (0,23 mg czystego fluoru)



Zalecenia: miejsca gdzie zawartość fluoru w

wodzie jest minimalna



Toksyczna dawka podana dosutnie wynosi

0,25 g i jest 125 razy większa od dziennej
profilaktycznej, śmiertelna od 4 do 16 g



Istnieją preparaty fluoru połączone z witaminą

D3



Ich stosowanie wymaga kontaktu z pediatrą



D-Flouretten,



Vigantoletten



Zymafluor



Kalcipot