SKAŁY METAMORFICZNE

SKAŁY METAMORFICZNE

(skały przeobrażone) - to jeden z

(skały przeobrażone) - to jeden z

trzech głównych typów skał budujących skorupę ziemską,

trzech głównych typów skał budujących skorupę ziemską,

powstałe ze skał magmowych bądź osadowych na skutek

powstałe ze skał magmowych bądź osadowych na skutek

przeobrażenia

(metamorfizmu)

pod

wpływem

wysokich

przeobrażenia

(metamorfizmu)

pod

wpływem

wysokich

temperatur (np. w pobliżu ognisk magmy) lub wysokiego

temperatur (np. w pobliżu ognisk magmy) lub wysokiego

ciśnienia oraz związanych z nimi procesów chemicznych.

ciśnienia oraz związanych z nimi procesów chemicznych.

Metamorfizm

powoduje

zmiany

składu

mineralnego

i

Metamorfizm

powoduje

zmiany

składu

mineralnego

i

chemicznego skał oraz jej struktury i tekstury.

chemicznego skał oraz jej struktury i tekstury.

Podział skał metamorficznych

Podział skał metamorficznych

Podział ze względu

Podział ze względu

na strukturę wewnętrzną

na strukturę wewnętrzną

Podział ze względu

Podział ze względu

na stopień przeobrażenia

na stopień przeobrażenia

Podział ze względu na strukturę wewnętrzną

Podział ze względu na strukturę wewnętrzną

•

wykazujące foliację

wykazujące foliację

: fyllit, łupek krystaliczny, gnejs,

: fyllit, łupek krystaliczny, gnejs,

amfibolit.

amfibolit.

Foliacja

Foliacja

oznacza uporządkowanie wewnętrznej budowy skały.

oznacza uporządkowanie wewnętrznej budowy skały.

Płaskie i wydłużone ziarna minerałów są ułożone równolegle.

Płaskie i wydłużone ziarna minerałów są ułożone równolegle.

Nie musi pokrywać się z kierunkami uławicania.

Nie musi pokrywać się z kierunkami uławicania.

Foliacja powstaje w wyniku wysokiego ciśnienia (np. nacisku

Foliacja powstaje w wyniku wysokiego ciśnienia (np. nacisku

tektonicznego) i rekrystalizacji ziaren mineralnych. Skutkiem

tektonicznego) i rekrystalizacji ziaren mineralnych. Skutkiem

foliacji jest łatwe dzielenie się skały na cienkie płytki

foliacji jest łatwe dzielenie się skały na cienkie płytki

mineralne.

mineralne.

Fyllit

Fyllit

to drobnoziarnisty łupek krystaliczny należący do skał

to drobnoziarnisty łupek krystaliczny należący do skał

metamorficznych.

Jest

zwykle

koloru

szarego

lub

metamorficznych.

Jest

zwykle

koloru

szarego

lub

szarozielonego. Składa się głównie z kwarcu i serycyt oraz

szarozielonego. Składa się głównie z kwarcu i serycyt oraz

mniejszych ilości chloryt, albitu, bitytu i pyłu grafitowego.

mniejszych ilości chloryt, albitu, bitytu i pyłu grafitowego.

Występuje tu charakterystyczna podzielność na cienkie płytki z

Występuje tu charakterystyczna podzielność na cienkie płytki z

widocznymi warstewkami mikowo-chlorytowymi, kwarcowymi

widocznymi warstewkami mikowo-chlorytowymi, kwarcowymi

lub kwarcowo-skaleniowymi, znaczącymi laminację. Warstewki

lub kwarcowo-skaleniowymi, znaczącymi laminację. Warstewki

te często powyginane są w mikrofałdy.

te często powyginane są w mikrofałdy.

Fyllity powstały w strefie wierzchniej metamorfizmu

Fyllity powstały w strefie wierzchniej metamorfizmu

regionalnego ze skał osadowych i są do nich podobne, ale

regionalnego ze skał osadowych i są do nich podobne, ale

odznaczają się większą łupkowatością.

odznaczają się większą łupkowatością.

W Polsce fyllity występują przede wszystkim w Sudetach

W Polsce fyllity występują przede wszystkim w Sudetach

oraz w głębokim podłożu północno-wschodniej Polski.

oraz w głębokim podłożu północno-wschodniej Polski.

Fillit

Fillit

Łupek krystaliczny, łupek metamorficzny

Łupek krystaliczny, łupek metamorficzny

- przeobrażone skały

- przeobrażone skały

osadowe bogate w substancje węgliste i bitumiczne, dobrze

osadowe bogate w substancje węgliste i bitumiczne, dobrze

zaznaczone. Łupki krystaliczne stanowią obszerną grupę skał

zaznaczone. Łupki krystaliczne stanowią obszerną grupę skał

metamorficznych

powstających

w

płytkich

strefach

metamorficznych

powstających

w

płytkich

strefach

metamorfizmu, o różnym składzie mineralnym i wyraźnie

metamorfizmu, o różnym składzie mineralnym i wyraźnie

zaznaczonej teksturze łupkowej. Mają doskonałą łupkowatość,

zaznaczonej teksturze łupkowej. Mają doskonałą łupkowatość,

czyli podzielność płasko-równoległą. Według definicji opartej

czyli podzielność płasko-równoległą. Według definicji opartej

na składzie mineralogicznym łupek krystaliczny nazywa się

na składzie mineralogicznym łupek krystaliczny nazywa się

skałą złożoną ze skaleni (do 20%), kwarcu (do 80%), węglanów

skałą złożoną ze skaleni (do 20%), kwarcu (do 80%), węglanów

(do 50%), a przede wszystkim łyszczyków, amfiboli.

(do 50%), a przede wszystkim łyszczyków, amfiboli.

Częstokroć w ich składzie dominuje jeden minerał, decydujący

Częstokroć w ich składzie dominuje jeden minerał, decydujący

o ich właściwościach i nadający im nazwę, np. łupek grafitowy,

o ich właściwościach i nadający im nazwę, np. łupek grafitowy,

serycytowy, talkowy, chlorytowy, mikowy i inne. Właściwości

serycytowy, talkowy, chlorytowy, mikowy i inne. Właściwości

pochodzące od dominującego składnika są jednak często

pochodzące od dominującego składnika są jednak często

maskowane przez obecność innych minerałów, np. kwarcu

maskowane przez obecność innych minerałów, np. kwarcu

Gnejs

Gnejs

to skała metamorficzna o składzie granitu, najczęściej

to skała metamorficzna o składzie granitu, najczęściej

powstała z jego przeobrażenia. Gnejsy mogą powstać również

powstała z jego przeobrażenia. Gnejsy mogą powstać również

ze skał osadowych. Gnejsy powstałe ze skał osadowych

ze skał osadowych. Gnejsy powstałe ze skał osadowych

nazywamy

nazywamy

paragnejsami

paragnejsami

,

pochodzenia

magmowego

,

pochodzenia

magmowego

ortognejsami

ortognejsami

. Ma kolor jasnoszary, ciemnoszary, różowy i inny,

. Ma kolor jasnoszary, ciemnoszary, różowy i inny,

często pasiasty. Jego tekstura może być drobnolaminowana -

często pasiasty. Jego tekstura może być drobnolaminowana -

najczęściej biało-czarne naprzemianległe laminy, warstewkowa,

najczęściej biało-czarne naprzemianległe laminy, warstewkowa,

oczkowa, pręcikowa, rzadziej słabo kierunkowa; struktura

oczkowa, pręcikowa, rzadziej słabo kierunkowa; struktura

drobno-, średnio- lub gruboziarnista. Składa się z kwarcu,

drobno-, średnio- lub gruboziarnista. Składa się z kwarcu,

skaleni - plagioklazów lub skalenia potasowego, biotytu,

skaleni - plagioklazów lub skalenia potasowego, biotytu,

muskowitu. W niektórych odmianach mogą występować

muskowitu. W niektórych odmianach mogą występować

amfibol, piroksen, granat, oraz minerały akcesoryczne: apatyt,

amfibol, piroksen, granat, oraz minerały akcesoryczne: apatyt,

turmalin, cyrkon i in.

turmalin, cyrkon i in.

Skała ta spotykana na całym świecie, jedynie na kontynentach,

Skała ta spotykana na całym świecie, jedynie na kontynentach,

głównie na obszarach tarcz krystalicznych. W Polsce występują

głównie na obszarach tarcz krystalicznych. W Polsce występują

w Sudetach, Tatrach Zachodnich oraz w podłożu północno-

w Sudetach, Tatrach Zachodnich oraz w podłożu północno-

wschodniej Polski.

wschodniej Polski.