Fizjologia Noworodka

Małgorzata Czyżewska

II Katedra i Klinika Ginekologii,

Położnictwa i Neonatologii AM

Wrocław

Postępowanie z noworodkiem

zdrowym po porodzie

• Zmiana komfortowego środowiska

wewnątrzmacicznego ( ciepło, ciemno, cicho )

na zupełnie inne środowisko zewnętrzne

(często zimno, hałas, światło )- stres

okołoporodowy.

• Noworodek musi więc ustabilizować

podstawowe funkcje organizmu: oddychanie,

krążenie, trawienie, wydalanie, termoregulację.

• Noworodek zdrowy, donoszony wyposażony jest

przez naturę w liczne mechanizmy adaptacyjne

- przystosowanie się do nowej sytuacji i

rozpoczęcie samodzielnego funkcjonowania.

Miejsce zaopatrzenia

noworodka po porodzie

• stanowisko noworodkowe-

zaopatrzenie

noworodka po porodzie w optymalnych

warunkach, ocena, pierwsze badanie,

zabiegi resuscytacyjne

• wyposażenie stanowiska noworodkowego :

stabilny stolik z regulacją pochylenia blatu,

promiennik ciepła zapewniający

temperaturę otoczenia dziecka w

granicach 37 – 38 st C, ssak z kompletem

jałowych cewników do odsysania, źródło

tlenu, stetoskop, waga noworodkowa,

centymetr, sprzęt ( stały i jednorazowy) do

prowadzenia zabiegów resuscytacyjnych,

leki, materiały opatrunkowe, wenflony.

• podczas każdego porodu obecny powinien

być lekarz neonatolog .

ZAOPATRZENIE NOWORODKA

PO PORODZIE

• Po urodzeniu się główki noworodka- delikatne

odessanie wydzieliny z jamy nosowo-

gardłowej

• Bezpośrednio po porodzie ułożenie dziecka w

poziomie macicy, aż do odpępnienia

( ułożenie powyżej macicy- cofnięcie się krwi

naczyniami pępowinowymi do matki-

hipowolemia u dziecka, ułożenie poniżej

poziomu macicy - zwiększony przepływ krwi

do dziecka- hiperwolemia

• Po odpępnieniu noworodka pokazanie matce

celem określenia płci, ułożenie na jej brzuchu,

gdy jego stan na to pozwala ( pogłębienie ich

więzi uczuciowej, rozpoczęcie laktacji)

ZAOPATRZENIE NOWORODKA

PO PORODZIE

• przeniesienie noworodka pod promiennik

ciepła, delikatne osuszenie ciepłymi

pieluszkami, ponowne odessanie z jamy

ustno-gardłowej i nosowej, równoczesne

sprawdzenie drożności przełyku

( wprowadzenie cienkiego cewnika do żołądka

dziecka)

• ocena drożności odbytu- obecność smółki na

końcu cewnika, po wprowadzeniu go do

odbytu.

• zabieg Credego ( profilaktyka rzeżączkowego

zapalenia spojówek)- zakropienie do obu oczu

noworodka po 1 kropli 1% roztworu azotanu

srebra do każdego worka spojówkowego

ZAOPATRZENIE NOWORODKA

PO PORODZIE

• zaopatrzenie pępowiny jałowym

gazikiem zwilżonym 90% spirytusem

• ważenie, mierzenie długości

(ciemieniowo-piętowa i ciemieniowo-

siedzeniowa), obwód głowy i obwód

klatki piersiowej

• Oznakowanie - na rączki lub nóżki

identyfikatory zawierające imię i

nazwisko matki, datę i godzinę

porodu, masę ciała i płeć dziecka.

Klasyfikacja dojrzałości i

masy ciała

Dojrzałość:

• Poród przedwczesny- do ukończenia 37 tyg.

życia płodowego

• Poród o czasie- 38- 41 tydzień

• Poród po terminie- po ukończeniu 41 tyg.

Masa ciała :

• Prawidłowa,noworodek donoszony-NBW

-2500- 3999 g

• Niska masa urodzeniowa- LBW 1500- 2500 g

• Bardzo niska masa urodzeniowa- VLBW -

1000- 1500 g

• Ekstremalnie niska masa ciała- ELBW <

1000 g

ZAOPATRZENIE NOWORODKA

PO PORODZIE

• W trakcie zaopatrywania noworodka-

ocena stanu przy pomocy skali Apgar w 1,

5, 10 minucie życia, dostosowanie

postępowania do uzyskanego wyniku

• Badanie dziecka

• Przekazanie dziecka matce, udzielenie

informacji o jego stanie zdrowia, jeżeli

nie ma przeciwwskazań- rozpoczęcie

karmienia piersią.

• Dokumentacja- wszystkie dane dotyczące

porodu, stanu dziecka, wyniku badania

lekarskiego- historia rozwoju noworodka,

książeczka zdrowia dziecka.

OCENA NOWORODKA PO

PORODZIE

objaw

objaw

punktacja

0

1

2

częstość akcji

częstość akcji

serca

serca

brak

brak

< 100/min

< 100/min

>100/ min

>100/ min

oddechy

oddechy

brak

brak

pojedyncze,

pojedyncze,

płytkie,

płytkie,

nieregularne

nieregularne

głośny płacz

głośny płacz

napięcie

napięcie

mięśniowe

mięśniowe

brak

brak

osłabione

osłabione

prawidłowe

prawidłowe

kolor skóry

kolor skóry

bladość, sinica

bladość, sinica

uogólniona

uogólniona

sinica

sinica

obwodowa

obwodowa

różowa

różowa

reakcja na cewnik

reakcja na cewnik

wprowadzony do

wprowadzony do

nosa

nosa

brak

brak

grymas twarzy

grymas twarzy

kaszel,

kaszel,

kichanie, płacz

kichanie, płacz

Skala Apgar ( wg V.Apgar

1955)

• ocenę przeprowadzamy w 1, 5, 10

minucie życia

• im więcej punktów uzyska noworodek,

tym stan jego jest lepszy

• punktacja w 1 minucie życia określa stan

noworodka w chwili urodzenia, stanowi o

dalszym postępowaniu

• niska punktacja w 1 minucie życia nie ma

znaczenia rokowniczego

• utrzymująca się niska punktacja w 5 i

następnych minutach świadczy o

niedotlenieniu i pogarsza rokowanie co do

przeżycia i rozwoju neurologicznego

Skala Apgar

• 8 - 10 punktów- stan dobry - głośno płacze,

akcja serca> 100/ uderzeń na minutę,

reakcja na bodźce żywa, skóra różowa

(sinica obwodowa- przy ochłodzeniu ),

napięcie mięśniowe prawidłowe -pozycja

zgięciowa

• 4 - 7 punktów- stan średni - słabo żywotny,

o obniżonym napięciu mięśniowym, z

sinicą obwodową lub uogólnioną, oddech

płytki, nieregularny, nie zapewnia

skutecznej wymiany gazowej, mogą

pojawić się bezdechy; akcja serca zwykle

w granicach normy- wymaga stabilizacji

przede wszystkim układu oddechowego

• poniżej 4 punktów- stan ciężki dziecka-

wiotki, bez lub ze słabą reakcją na bodźce,

niewydolny oddechowo z sinicą uogólnioną

i bradykardią- wymaga podjęcia

natychmiastowych zabiegów

reanimacyjnych

BADANIE FIZYKALNE

NOWORODKA

• Pierwsze badanie noworodka- zaraz po

porodzie w sposób szybki ( oziębienie ) i

delikatny ( dodatkowy stres )

• Ocena stanu zdrowia , możliwości

adaptacyjnych, wystąpienia wad

wrodzonych, i uszkodzeń okołoporodowych

• Zapoznanie się z wywiadem dotyczącym

chorób matki, przebiegu ciąży, wystąpienia

patologii u poprzednich dzieci

• Podsumowanie badania- przekazanie

dziecka do odpowiedniego oddziału (matka

z dzieckiem, obserwacyjny, patologii czy

reanimacji )

Wygląd ogólny

• noworodek przyjmuje pozycję zgięciową

( płodową) - kończyny są

przygięte w stawach łokciowych i

kolanowych, głowa znajduje się w linii

środkowej ciała

• proporcje ciała: duża głowa w

porównaniu z resztą ciała, mniejsza

żuchwa, krótka szyja, klatka piersiowa

beczkowata, brzuch wysklepiony

powyżej poziomu klatki piersiowej,

kończyny krótkie z przewagą mięśni

zginaczy, stopy i dłonie stosunkowo

duże, pępek w połowie odległości

między spojeniem łonowym, a

wyrostkiem mieczykowatym

Skóra - wygląd, kolor,

obecność wykwitów

dodatkowych

• różowa, miękka, pokryta mazią

płodową, ( samoistnie wchłania się w

ciągu kilkunastu godzin po porodzie )

• inne zabarwienia świadczą o patologii i

wymagają dalszej diagnostyki i leczenia

( żółtaczka - konflikt

serologiczny, zakażenie

wewnątrzmaciczne), sinica ( oziębienie,

niedotlenienie, zaburzenia oddychania,

wady serca), bladość ( niedokrwistość,

ciężkie zakażenie, zaburzenia krążenia)

Zmiany skórne

• naczyniaki płaskie - nieregularne plamy o

czerwonym zabarwieniu, umiejscowione

głównie u nasady nosa, powiekach i

karku, ustępują samoistnie do ok. 12 m.ż.

• meszek płodowy (lanugo) - delikatne,

miękkie, słabo widoczne włoski na skórze

ramion, grzbietu, policzkach i czole

• rumień noworodkowy (erythema toxicum)

- małe, białe ( ok.1-2mm) pęcherzykowo-

grudkowe wykwity z czerwoną obwódką.

Pojawiają się w 1-3 dobie życia na całym

ciele, ustępując samoistnie po około

siedmiu dniach. Zawartość pęcherzyków

stanowią granulocyty kwasochłonne.

Zmiany skórne

• milia - drobne białawo-żółte grudki

pojawiające się na skórze brody, czoła i

nosa. Są wynikiem wzmożonej czynności

gruczołów łojowych płodu w ostatnim

trymestrze ciąży. Ustępują samoistnie w

ciągu kilku dni.

• wybroczyny (petechae) - drobne sino-

czerwone plamki przypominające ukłucie

szpilką jako następstwo pękania naczynek

włosowatych w trakcie porodu. Ustępują

samoistnie.

• podbiegnięcia krwawe (ecchymosis) -

zasinienie skóry o różnej wielkości, jako

wynik urazów mechanicznych w trakcie

ciężko przebiegających porodów, objaw

skazy krwotocznej lub ciężkiej posocznicy.

Tkanka podskórna

• dobrze rozwinięta u noworodków

donoszonych, u wcześniaków i dzieci
hipotroficznych słabo lub jej brak.

Głowa

• stanowi około 1/3 długości ciała, obwód

średnio wynosi 35 cm i jest większy o

około 1-2 cm od obwodu klatki piersiowej

• szwy czaszkowe są niezrośnięte. Ciemię

przednie o kształcie rombu o różnej

wielkości, miękkie, w poziomie kości

czaszki, nie tętni. Ciemiączko tylne - w

kształcie trójkątnym jest mniejsze, może

być zarośnięte.

• kości czaszki są twarde, często zachodzą

na siebie. Craniotabes - miękkie ogniska

kości, głównie ciemieniowych, blisko szwu

strzałkowego, są wynikiem nieregularnego

wapnienia.

Głowa

• kształt czaszki zależy od warunków porodu i

części przodującej. U noworodków rodzących

się siłami natury i z ułożenia główkowego

może być wydłużona w stronę ciemienia

małego.

• przedgłowie ( caput succedaneum ) - miękki

obrzęk części przodującej czaszki z

zasinieniem skóry, przechodzący poza

granicę jednej kości. Ustępuje samoistnie w

ciągu kilku dni.

• krwiak podokostnowy - wylew krwi między

blaszki okostnej, ograniczony tylko do jednej

kości. Powiększa się w 1-3 dobie, wchłania

się samoistnie około 2-3 tygodni.

Twarz

• asymetria twarzy sugeruje porażenie

nerwu twarzowego

• szeroki rozstaw oczu, fałda nakątna,

małoocze, nisko osadzone uszy,

zniekształcenia małżowin usznych,

często towarzyszą wadom wrodzonym.

• nos - niedrożność przewodów

nosowych może być spowodowana

śluzem, krwią, wodami płodowymi,

obrzękiem śluzówki lub zarośnięciem

nozdrzy tylnych. Utrzymanie

prawidłowej drożności nosa jest

podstawą w procesie oddychania, gdyż

noworodek oddycha tylko przez nos.

Twarz

• jama ustna - śluzówka jest czerwona,

dobrze ukrwiona, policzki pełne,
wypełnione tkanką tłuszczową, język
duży. Na podniebieniu twardym mogą
być tzw. perły Epsteina - białe drobne
skupienia komórek nabłonkowych.
Nie mają znaczenia klinicznego. W
badaniu należy wykluczyć obecność
rozszczepu podniebienia twardego i
miękkiego.

Szyja

• u noworodka jest krótka
• zgrubienie w okolicy dolnego odcinka

mięśnia mostkowo-sutkowo-

obojczykowego sugeruje krwiak lub

zwłóknienie

• płetwistość szyi u dziewczynek ( nadmiar

skóry z tylno-bocznego odcinka szyi i

barków wzdłuż mięśnia trapezowatego)

występuje w zespole Turnera

• węzły chłonne u noworodka są

niewyczuwalne.

Klatka piersiowa

• kształt beczkowaty o małej

ruchomości ( tor oddychania u
noworodków jest głównie
przeponowy , stąd wciąganie dolnej
części klatki piersiowej, a unoszenie
brzucha), niesymetryczna ruchomość
klatki piersiowej sugeruje odmę
opłucnową lub porażenie nerwu
przeponowego

Płuca

• Częstość oddychania u noworodków jest

zmienna i zależy od stanu aktywności, zmian

płucno - sercowych, neurologicznych i

metabolicznych. Za normopnoe przyjęto liczbę

30-40 oddechów na minutę, a u noworodków

niedojrzałych do 60/min. Szybkość oddychania

powyżej 60 oddechów /min najczęściej

związana jest z patologią płucną i musi być

rozpatrywana jako objaw zagrażającą

niewydolnością oddechową.. Gdy tak

przyspieszony oddech utrzymuje się dłużej

dziecko wyczerpuje siłę mięśni co prowadzi do

bezdechu i bradykardii.

Płuca

• Bezdechy czyli zaprzestanie oddychania

pomiędzy 6-60 sek. są charakterystyczne

w pierwszych tygodniach życia u

wcześniaków nawet bez innych zaburzeń

klinicznych. U noworodków chorych

bezdechy towarzyszą najczęściej

posocznicy, hipoglikemii, zaburzeniom

elektrolitowym, krwawieniom

śródczaszkowym, drgawkom, a także

znacznemu ochłodzeniu dziecka. Takim

bezdechom towarzyszy zwykle

bradykardia i sinica wraz z obniżeniem

prężności tlenu we krwi tętniczej.

• szmer pęcherzykowy jest symetryczny,

dobrze słyszalny

Serce

• Na częstość uderzeń serca wpływa wiek

ciążowy, wiek po urodzeniu, stan układu

autonomicznego ,częstość oddychania ,

działanie leków(atropina) i bodźców

zewnętrznych. Za normokardię u

noworodka donoszonego przyjmujemy

wartość 100-160 uderzeń/min.

• Istotne znaczenie ma wczesne wykrycie

bradykardii, gdyż powoduje ona zawsze

zmniejszenie objętości minutowej serca.

Związana jest z hipotensją i w rezultacie

zmniejszonym dostarczaniem tlenu do

tkanek, szczególnie w mózgu.

Serce

• Zmienność częstości uderzeń serca

jest charakterystyczna dla okresu
noworodkowego.

• tony serca są głośne i dobrze

akcentowane.

• tętno wyczuwalne jest na wszystkich

tętnicach, dobrze wypełnione.

Brzuch

•

miękki, wystaje powyżej poziomu klatki

piersiowej. Zapadnięty, łódkowaty sugeruje

przepuklinę przeponową, zapadnięty w środku

z widocznymi pętlami jelitowymi świadczy o

braku mięśni ściany brzucha.

•

powiększenie obwodu brzucha - konieczna

diagnostyka w kierunku niedrożności przewodu

pokarmowego.

•

rozstęp mięśni prostych brzucha- ubytek w

masie mięśni brzucha, wyczuwalny wzdłuż linii

środkowej podbrzusza. Ustępuje samoistnie.

•

wątroba wyczuwalna na 1-2 cm poniżej łuku

żebrowego, miękka o okrągłym brzegu,

śledziona niemacalna ( powiększenie ich

świadczyć może np. o zrealizowanym

konflikcie serologicznym, zakażeniu

wewnątrzmacicznym, niewydolności krążenia)

Brzuch

• obecność oporów patologicznych w

badaniu palpacyjnym - zbite masy

kałowe, wady wrodzone i nowotwory

nerek, jelit, jajników i trzustki.

• pęcherz moczowy wypełniony moczem

wyczuwalny jest nad spojeniem

łonowym. Po porodzie noworodek może

nie oddawać moczu do 24 godzin.

• sznur pępowiny jest przeźroczysty,

posiada dwie tętnice ( drobne okrągłe,

wystają ponad powierzchnię przeciętej

pępowiny i jedną dużą żyłę o ziejącym

świetle. Obecność tylko dwóch naczyń

wymaga obserwacji w kierunku wad

rozwojowych nerek, serca i jelit.

Zewnętrzne narządy

płciowe

• gruczoły piersiowe mogą się powiększać i

wydzielać mleko pod wpływem estrogenów

matki u noworodków obojga płci. Stan ten

nie wymaga leczenia, ustępuje samoistnie.

• u noworodków płci żeńskiej wargi sromowe

większe przykrywają mniejsze. W

przypadku przerośniętej łechtaczki należy

wykonać wykluczyć zespół nadnerczowo-

płciowy. Czasami stwierdza się białawą

wydzielinę z pochwy ( może być

podbarwiona krwią ) jako odpowiedź na

spadek stężenia matczynych estrogenów.

• u noworodków płci męskiej moszna jest

duża, nie przylega do krocza, o

pofałdowanej powierzchni, może być

przebarwiona. Jądra znajdują się w

mosznie. Dość często obserwuje się

wodniaki jąder czyli nagromadzenie się

płynu pomiędzy jądrem, a jego osłonkami.

Ustępują samoistnie.

Odbyt

• sprawdzamy drożność poprzez

wprowadzenie cienkiego cewnika do
odbytu na głębokość około 8 cm
( ślad smółki na końcu cewnika).
Noworodek oddaje smółkę do 24
godzin po porodzie. Jej brak po tym
czasie wymaga obserwacji dziecka w
kierunku niedrożności przewodu
pokarmowego.

Kończyny

• oceniamy ułożenie kończyn oraz ich

ruchy spontaniczne.

• nieprawidłowe ułożenie lub

ograniczenie ruchomości jednej z

kończyn sugeruje porażenie lub

złamanie (uraz okołoporodowy).

• stawy biodrowe sprawdzamy w

kierunku wrodzonego zwichnięcia,

poprzez badanie kąta odwodzenia ud

(objaw Ortolaniego) i objawu

przeskakiwania w stawach biodrowych

w trakcie ich odwodzenia i

przywodzenia.

BADANIE NEUROLOGICZNE

NOWORODKA

• Wykonuje się po okresie adaptacyjnym

w 2-3 dobie życia, najlepiej w czasie
czuwania dziecka, pomiędzy
karmieniami.

• Ocenie podlega jego napięcie

mięśniowe, zachowanie spontaniczne
oraz odruchy automatyczne na
działające bodźce, świadczące o
dojrzałości i sprawności centralnego
układu nerwowego.

BADANIE NEUROLOGICZNE

NOWORODKA

• odruch Moro - obecny od urodzenia. Faza I

-odwiedzenie ramion z wyprostowaniem

rąk, nadgarstków i palców, II faza - ruchem

obejmowania następuje przywiedzenie

kończyn górnych do klatki piersiowej i

dziecko zaczyna płakać.

• odruch szukania - podczas drażnienia

okolicy kącika warg lub policzka

noworodek otwiera usta, wysuwa język i

zwraca się w stronę badaną.

• odruch ssania - po włożeniu do buzi

brodawki sutkowej lub smoczka

noworodek automatycznie rozpoczyna

ssanie.

BADANIE NEUROLOGICZNE

NOWORODKA

• odruch szyjny - obrócenie głowy

noworodka w jedną stronę powoduje

wyprostowanie ręki po tej samej stronie i

zgięcie nogi po stronie przeciwnej.

• odruch chwytny - podczas dotyku

wewnętrznej powierzchni dłoni lub stóp

dochodzi do zaciśnięcia paluszków dziecka.

• odruch pełzania - w pozycji na brzuszku

następują ruchy imitujące pełzanie

podczas drażnienia części podeszwowej

stóp.

• odruch podparcia - w pozycji pionowej po

oparciu stopami o podłoże noworodek

prostuje nogi i tułów, a następnie wykonuje

nogami ruchy przypominające chodzenie

( odruch stąpania).

OCENA DOJRZAŁOŚCI

NOWORODKA

Ocenę dojrzałości przeprowadzamy na

podstawie:

• badania fizykalnego - zewnętrzne cechy

dojrzałości występują niezależnie od
stanu ogólnego dziecka

• badania neurologicznego - centralny

układ nerwowy jest odpowiedzialny za
wystąpienie reakcji motorycznych, które
są niezależne od masy ciała noworodka.

OCENA DOJRZAŁOŚCI

NOWORODKA

Po określeniu dojrzałości noworodka i

uwzględnieniu jego urodzeniowej masy

ciała, przy pomocy siatek centylowych

( tabela 6 ) kwalifikujemy dziecko do jednej

z grup:

• noworodki odpowiednie do wieku

płodowego (AGA- appropriate for

gestational age) - masa ciała mieści się w

przedziale 10-90 percentyla

• za małe do wieku płodowego (SGA- small

for gestational age) - masa ciała jest poniżej

10 percentyla

• za duże do wieku płodowego (LGA - large

for gestational age) - masa ciała jest

powyżej 90 percentyla

Przyjęcie noworodka do

oddziału

• ponownie sprawdzić tożsamość dziecka –

obrączki i dane w dokumentacji.

• dokonać wstępnej oceny stanu noworodka

– ocena objawów życiowych – temperatura,

tętno, częstość oddechów (patrz niżej),

obserwacja pod kątem wad wrodzonych,

nieprawidłowego zachowania - odnotować

w raporcie i w karcie noworodka

• skontrolować stan pępowiny

• ocenić dojrzałości noworodka (np. wg skali

Ballard)

Przyjęcie noworodka do

oddziału

• kąpiel noworodka (uwaga! nie zaczynać

pielęgnacji noworodka chorego od kąpieli!)

• podać wit. K, jeśli nie została podana na

sali porodowej

• szczególnej obserwacji wymagają

noworodki po porodzie zabiegowym (cięcie

cesarskie, próżnociąg, kleszcze)

• zapoznać się z danymi w dokumentacji

dziecka (wywiad położniczy, ocena

noworodka po porodzie- punktacja Apgar)

Przyjęcie do oddziału

noworodka chorego

• przygotować inkubator, sprawdzić

temperaturę w jego wnętrzu

• przygotować sprzęt do resuscytacji,

monitorowania

• pobrać krew do badań u noworodka

według wskazań lekarskich

• dalsze postępowanie zgodnie z

zaleceniem lekarza

Testy przesiewowe u

noworodków

• Aktualnie w Polsce obowiązują,

zgodnie z zaleceniem MZiOS dwa
powszechne testy przesiewowe w
kierunku chorób metabolicznych: w
kierunku fenyloketonurii i
hipotyreozy, a od niedawna również
test w kierunku mukowiscydozy

Testy przesiewowe u

noworodków

• Krew na bibułę pobiera się między 72 a 120

godziną życia, w przypadku wczesnego

wypisu możliwe jest pobranie przed

ukończeniem 3 doby życia, a po upływie 48

godziny życia, ale noworodki te mogą

wymagać powtórnego badania.

• Wcześniaki i noworodki urodzone z masą ciała

<1500 g –testy pobiera się dwukrotnie –

między 3 a 5 dobą życia i po upływie ok.2 tyg.

• W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w

teście przesiewowym rodzice są informowani

na adres domowy przez odpowiednie

laboratorium.

Testy przesiewowe u

noworodków

Fenyloketonuria
• Stężenie fenyloalaniny w normie (< 3mg/dl)–

dziecko zdrowe.

• Stężenie fenyloalaniny nieco podwyższone (3-

8mg/dl), co oznacza małe prawdopodobieństwo

choroby, ale do rodziców dziecka wysyłana jest

druga bibuła w celu zweryfikowania rozpoznania.

• Stężenie fenyloalaniny mocno podwyższone

(≥8mg/dl) – dzieci takie są natychmiast

wzywane do Poradni Endokrynologicznej lub

Poradni Wad Metabolicznych gdzie prowadzi się

dalszą diagnostykę i ustala rozpoznanie choroby

oraz prowadzi leczenie.

Testy przesiewowe u

noworodków

Hypotyreoza

• Stężenie TSH w normie (< 15 mIU/L) –

dziecko zdrowe.

• Stężenie TSH nieco podwyższone (15-35

mIU/L), oznacza małe prawdopodobieństwo

choroby, ale do rodziców dziecka wysyłana

jest druga bibuła w celu zweryfikowania

rozpoznania.

• Stężenie TSH mocno podwyższone (≥35

mIU/L) – dzieci takie są natychmiast wzywane

do Poradni Endokrynologicznej, gdzie

prowadzi się dalszą diagnostykę i ustala

rozpoznanie choroby oraz prowadzi leczenie

Testy przesiewowe u

noworodków

Mukowiscydoza

•

zawartości immunoreaktywnego trypsynogenu IRT we

krwi dziecka wynosi poniżej 140 ng/dl.

•

W przypadku wykrycia nieprawidłowego poziomu IRT we

krwi powyżej 140 ng/dl w pierwszym pomiarze test

uważany jest za pozytywny, co może oznaczać, ze dziecko

jest chore na mukowiscydozę. W celu potwierdzenia

diagnozy najczęściej wykonuje się badanie DNA i test

potowy.

Jeżeli wynik testu znajduje się w granicach 120-140 ng/dl

test należy powtórzyć. Uzyskanie ponownego wyniku

powyżej 120 ng/dl upoważnia do przeprowadzenia dalszej

diagnostyki w kierunku mukowiscydozy.

Testy przesiewowe u

noworodków

• Badanie w kierunku dysplazji stawu

biodrowego - występuje z częstością
1:1000, badanie polega na fizykalnym
stwierdzeniu ograniczenia
odwodzenia i /lub objawu
przeskakiwania w stawie
biodrowym ,w trakcie
upowszechniania jest badanie
przesiewowe stawów biodrowych z
użyciem USG.

Program powszechnych

przesiewowych badań słuchu

• Program został wdrożony w Polsce od

1.01. 2004 roku dzięki Fundacji
Wielkiej Orkiestry Świątecznej
Pomocy. Badanie screeningowe
słuchu u noworodków jest obecnie
obowiązkowe i wykonywane we
wszystkich szpitalach położniczych.

Program powszechnych

przesiewowych badań słuchu

• Rejestracja otoemisji akustycznych (OAE -

otoacoustic emissions). W badaniach słuchu u

noworodków stosuje się rejestrację wywołanej

otoemisji akustycznej (TEOAE), która powstaje w

odpowiedzi na dźwięk. Badanie kolejno obu uszu

odbywa się przy pomocy czułej sondy, wkładanej

do przewodu słuchowego zewnętrznego (sonda,

oprócz mikrofonu, który rejestruje emisje uszne,

ma także wbudowaną słuchawkę, która wysyła

do ucha dźwięk o odpowiednim natężeniu).

Badanie powinno się odbywać w wyciszonym

pomieszczeniu, po ukończeniu 1 dnia życia,

podczas badania dziecko powinno spać

• Fakt zarejestrowania otoemisji świadczy o tym,

że komórki słuchowe są sprawne.

Program powszechnych

przesiewowych badań słuchu

• Rejestracja słuchowych potencjałów

wywołanych z pnia mózgu (ABR-

Auditory Brainstem Response)

• Postępowanie poprzesiewowe: Dzieci z

nieprawidłowym wynikiem badania

przesiewowego oraz z dzieci, u których

stwierdzono obecność czynników ryzyka

uszkodzenia słuchu kierowane są do

ośrodków, w których wykonywane są

badania diagnostyczne.

Szczepienia ochronne w

okresie noworodkowym

• Przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B
• Podanie: szczepionki domięśniowo, w ciągu 24

godzin po urodzeniu (najlepiej w ciągu 12

godzin); (kolejne dawki w 2 i 6 miesiącu życia)

• Wskazania: należy zaszczepić noworodka

niezależnie od masy ciała, jeżeli jego stan

kliniczny jest wyrównany

• Przeciwwskazania: choroba z podwyższoną

temperaturą, nadwrażliwość na składniki

szczepionki, niewyrównany stan kliniczny

• Uodpornienie czynno-bierne u noworodków

matek- nosicielek HBV

Szczepienia ochronne w

okresie noworodkowym

Przeciw gruźlicy

• Podanie śródskórne szczepionki BCG, w 1 dobie życia,

równoczesne lub nie później niż w 24 godziny od szczepienia

przeciw WZW typu B

• Wskazania: masa ciała > 2000 g

• Przeciwwskazania: wcześniactwo z masą ciała <2000 g, Hbd

(tydzień ciąży) < 32, ciężki uraz okołoporodowy, konflikt

serologiczny, zakażenie potwierdzone badaniem

bakteriologicznym, leczenie immunosupresyjne, ostre stany

chorobowe oraz przewlekłe w trakcie zaostrzenia, w czasie

ich trwania i 4 tygodnie po ustąpieniu ostrych objawów

• U wcześniaków szczepienie BCG wykonuje się po osiągnięciu

masy ciała powyżej 2000g

• Szczepienie przeciw gruźlicy w przypadku noworodków

urodzonych przez matki HIV + musi być poprzedzone

konsultacją specjalistyczną

• Dzieci, które nie były zaszczepione przy urodzeniu, powinny

otrzymać szczepionkę do 12 miesiąca życia

WYPIS NOWORODKA DO DOMU

• Lekarz przeprowadza ocenę stanu

zdrowia- bilans zdrowia w dniu wypisu
noworodka ze szpitala

• Konieczne jest rozeznanie środowiska

domowego, do którego trafia
noworodek.
W przypadkach drastycznie złych
warunków wnioskuje się o przekazanie
dziecka do pogotowia rodzinnego.

BILANS ZERO

NOWORODKA.

• Noworodki z ryzyka okołoporodowego kwalifikowane są

do I grupy dyspanseryjnej, która obejmuje :

• 1.Zagrożenia ze strony matki

• 1.1 Zagrażające poronienie (przebiegające z

krwawieniem lub bez, stwierdzone przez lekarza i

wymagające leczenia )

• 1.2 Poród przed terminem ( po ukończeniu 22 tygodni

a przed ukończeniem 37 tygodni życia płodowego )

• 1.3 Krwawienie z dróg rodnych w czasie ciąży

( wymagające leczenia )

• 1.4 Łożysko przodujące z towarzyszącym

krwawieniem

• 1.5 Zatrucie ciążowe (występują przynajmniej 2

objawy -białkomocz + obrzęki, białkomocz+

nadciśnienie )

• 1.6 Zaburzenia hormonalne matki ( cukrzyca, choroby

tarczycy wymagające leczenia, zaburzenia hormonów

płciowych wymagające leczenia w ciąży i inne )

BILANS ZERO

NOWORODKA.

• 2.Zagrożenia ze strony noworodka

• 2.1 Ocena w skali Apgar poniżej 6 w pierwszej

minucie życia

• 2.2 Niska urodzeniowa masa ciała ( masa ciała

poniżej 5 percentyla dla danego wieku płodowego )

• 2.3 Drgawki ( bez względu na przyczynę )

• 2.4 Zaburzenia oddychania ( nawet o lekkim

przebiegu )

• 2.5 Choroba hemolityczna płodu ( także

noworodki z nasiloną żółtaczką powyżej 15 mg% w

pierwszym tygodniu życia )

• 2.6 Ciężkie zakażenie ( w tym także każde

zapalenie płuc, nawet o lekkim przebiegu )

• Noworodki urodzone z wadą rozwojową

kwalifikowane są do II grupy dyspanseryjnej zaś

urodzone z wadą rozwojową serca do VIII.

WYPIS NOWORODKA DO

DOMU

• Zazwyczaj wypis noworodka następuje wraz z

matką – przedłużenie hospitalizacji dziecka

powinno być brane pod uwagę przy patologiach

okresu połogu

• Noworodek donoszony, bez objawów chorobowych

jest wypisywany po ukończeniu 72 godzin życia - z

uwagi na pobierane wówczas testy metaboliczne

w kierunku fenyloketonurii i hipotyreozy

• Konieczne jest udzielenie wstępnych porad

dotyczących opieki nad dzieckiem (kąpiel,

ubieranie, pielęgnowanie skóry oraz gojenie się

kikuta pępowiny) i laktacji

WYPIS NOWORODKA DO

DOMU

• Obowiązuje wydanie książeczki zdrowia. Jest

to dokument przeznaczony do notowania

medycznych i rozwojowych danych dziecka

(dane z okresu ciąży i porodu, szczepienia,

badania przesiewowe, okresowe badania

profilaktyczne, zachorowania, pobyty

szpitalne, transfuzje preparatów krwi oraz

podaż immunoglobulin)

• W przypadku powikłań okresu

noworodkowego niezbędnym elementem

dokumentacji medycznej jest wypis – karta

informacyjna leczenia szpitalnego

WYPIS NOWORODKA DO

DOMU

• Wcześniak wypisywany z oddziału

noworodkowego powinien:

• Osiągnąć masę ciała 1800-2000g

• Utrzymywać prawidłową ciepłotę ciała w

łóżeczku (sprawna termoregulacja)

• Być w stabilnym stanie klinicznym, nie

wykazywać objawów chorobowych (poza

schorzeniami przewlekłymi)

• Być w stanie, w którym możliwa jest w pełni

opieka w domu (zakres tej opieki w niektórych

przypadkach może obejmować tlenoterapię,

monitorowanie pulsoksymetrem, żywienie przez

sondę, fizykoterapię klatki piersiowej,

rehabilitację). Zazwyczaj noworodek wymaga

dalszej podaży leków w domu-są to preparaty

doustne np. witaminy, żelazo.