Wybrane aspekty (odrębności)

fizjologii płodu i noworodka

Dariusz Nowak

Katedra Fizjologii Doświadczalnej i

Klinicznej
UM w Lodzi

Fizjologia płodu

• Na początku rozwój łożyska i błon

płodowych jest znacznie szybszy
niż samego płodu (2-3 tyg.) po
implantacji

• 12 tydzień długość 10 cm
• 20 tydz. 25 cm
• Termin porodu (~40 tydz.) 53 cm

Growth of the fetus.

Fizjologia płodu

• Układ krążenia – serce zaczyna bić – 4 tydzień

po zapłodnieniu – HR – 65/min, później rośnie –

140/min – po porodzie

• Komórki krwi- jądrzaste erytrocyty – 3 tydzień
• Układ oddechowy – nie ma oddychania w życiu

płodowym chociaż usiłowania ruchów

oddechowych zaczynają się już pod koniec I

trymestru ciąży (stymulują to bodźce dotykowe,

asfiksja)

• W ciągu ostatnich 3-4 miesięcy nie ma żadnych

prób oddychania (nie wiadomo dlaczego?) –

zapobiega wypełnieniu płuc płynem i

szczątkami ze smółki

Iron, calcium, and phosphorus storage in

the fetus at different stages of gestation

Fizjologia płodu

• Ale małe ilości płynu są wydzielane do płuc

przez nabłonek pęcherzyków do momentu
urodzenia- czysty płyn jest w pęcherzykach

• Układ nerwowy – mielinizacja szlaków

nerwowych kończy się 1 rok po urodzeniu

• Układ pokarmowy – w środkowym okresie

ciąży zaczyna absorbować i wchłaniać dużo
płynu owodniowego , wydalanie smółki do
płynu owodniowego – resztki płynu, śluz i
resztki tego co wydziela przewód pokarmowy

Fizjologia płodu

• Nerki zaczynają wydzielać mocz w ciągu II

trymestru ciąży , mocz płodu stanowi 70-
80% płynu owodniowego.

• Nerkowa kontrola objętości płynów,

elektrolitów i pH rozwija się o urodzeniu

• Glukoza- główne źródło energii płodu
• Witaminy. Wit K – zapobiega krwawieniu

do mózgu kiedy głowa ulega ściskającym
odkształceniom podczas przejścia przez
kanał rodny

Fizjologia noworodka

• Przystosowanie niemowlęcia do życia pozamacicznego –

przerwanie kontaktu z łożyskiem – musi zacząć
oddychać.

• Bodźce powodujące ze zaczyna oddychać- zaczyna

oddychać w ciągu sekund po urodzeniu i ma
prawidłowy rytm oddychania w ciągu mniej niż 1 minuty

• Przyczyny: 1- umiarkowana asfiksja związana z

porodem, 2 - impulsy czuciowe- nagle ochłodzona skóra.

• Jeśli nie oddycha - hipoksja i hiperkapnia narastają –

dodatkowy bodziec i zacznie oddychać w ciągu
następnej minuty po urodzeniu

Fizjologia noworodka

• Hipoksja w czasie porodu
• 1 - uciśnięcie pępowiny
• 2 – przedwczesne odklejenie łożyska
• 3 – nadmierne skurcze macicy – zablokowanie przepływu

krwi matki w łożysku

• 4 - nadmierne użycie środków anestetycznych u matki
U dorosłego zatrzymanie oddechu na 4 min. często śmierć
U noworodka --------- przy porodzie do 10 min – duża szansa

przeżycia, zatrzymanie > 8-10 min uszkodzenie mózgu-
uszkodzenie motorycznych funkcji.

Fizjologia noworodka

• Rozciągnięcie płuc przy pierwszym wdechu
• Pęcherzyki sklejone- napięcie powierzchniowe

, lepki płyn je wyścielający. Trzeba
wygenerować ujemne ciśnienie > - 25 mmHg
by otworzyć pęcherzyki po raz pierwszy.

• Pierwszy wdech jest bardzo silny (~ - 60

mmHg w jamie opłucnowej). Pierwszy
wydech też jest utrudniony bo jest lepki płyn
w oskrzelikach.

Pressure-volume curves of the lungs

(“compliance” curves) of a neonate immediately

after birth

Pressure-volume curves of the lungs

(“compliance” curves) of a neonate immediately

after birth

Pressure-volume curves of the lungs

(“compliance” curves) of a neonate immediately

after birth

Adaptacja układu krążenia po

urodzeniu

•

W życiu płodowym potrzeba dużo tłoczyć krew przez
łożysko a nie trzeba dużo tłoczyć przez płuca i
wątrobę

•

Krew wracająca z łożyska pępowiną omija wątrobę
poprzez ductus venosus

•

Foramen ovale – przepływ krwi z prawego do lewego
przedsionka (utlenowana krew z łożyska omija płuca)

•

Nieutlenowana krew np. z głowy idzie do prawego
przedsionka → tętnica płucna → ductus arteriosus
(omija płuca) → aorta zstępująca → tętnice
pępowinowe → łożysko → krew utlenowana.

Organization of the fetal

circulation

Diagram of the fetal circulatory system, showing relative

distribution

of blood flow to the different vascular areas. The numerals

represent the percentage of the total output from both

sides of the

heart flowing through each particular area.

Zmiany w krążeniu po urodzeniu

• Zmiany w oporach. Znika silny przepływ przez łożysko co

powoduje ↑ 2x całkowitego oporu → ↑RR w aorcie i lewej

komorze i przedsionku.

• Opór płucny ↓ 5x bo rozciągnęły się płuca i nie ma kompresji

naczyń oraz nie ma hipoksji w pęcherzykach płucnych i to też

zmniejsza opór → ↓ RR w tętnicy płucnej, prawej komorze i

przedsionku.

• Zamknięcie otworu owalnego (jest tam mała zastaweczka) bo

zmiana ciśnienia w przedsionkach : ↓ w prawym a ↑ w lewym. U

większości dzieci w ciągu kilku miesięcy- lat jest permanentne

zamknięcie – przyrasta, u części nie ale to nie problem

• Zamknięcie ductus arteriosus : ↑ RR w aorcie i ↓ RR w tętnicy

płucnej

Zaraz po urodzeniu odwrócenie przepływu ale już po kilku godzinach

kurczy się bardzo i po 1-8 dniach zatrzymuje całkowicie przepływ

(czynnościowe zamknięcie) następnie po 1-4 miesiącach

anatomiczne zamknięcie (wzrost tkanki łącznej w świetle

przewodu)

Zmiany w krążeniu po urodzeniu

• pO

2

15-20 mmHg po urodzeniu pO

2

~ 100

mmHg to powoduje skurcz

• U części przewód nie zarasta (działanie

prostaglandyn rozszerzających) –
indometacyna – blokuje syntezę prostaglandyn
i zamyka przewód.

• Zamknięcie przewodu żylnego – w ciągu 1 do

3 h ściana mięśniowa kurczy się i krew z żyły
wrotnej idzie przez wątrobę – mechanizm
nieznany

Wybrane dane o układach

noworodka

• Częstość oddechów zaraz po urodzeniu 40/min
• TV – 16 cm

3

, wentylacja minutowa 640 ml/min gdy

przeliczymy na kg masy ciała jest ona 2x ↑ niż u
dorosłego

• Objętość krwi ~ 300 ml.
• Rzut minutowy 500 ml/min – na kg masy ciała 2x ↑

niż u dorosłego

• RR 70/50 mmHg po paru miesiącach 90/60 mmHg
• WBC – 45 tysięcy na mm

3

• Bilirubina, erytrocyty

Changes in the red blood cell count and in serum bilirubin

concentration

during the first 16 weeks of life, showing physiologic

anemia at 6 to 12 weeks of life and physiologic

hyperbilirubinemia

during the first 2 weeks of life.

Wątroba

• Przyjmowanie płynów i ich wydalanie 5x

większe na jednostkę masy niż u dorosłego
(ogólny metabolizm 2x)

• Deficyt funkcji wątroby w ciągu kilku

pierwszych dni :

niewydolność sprzęgania bilirubiny z kwasem

glukuronowym,

Upośledzona synteza białek, upośledzona

glukoneogeneza, produkcja czynników
krzepnięcia

Wybrane dane o układach

noworodka

• Temperatura ciała łatwo spada bo duża

względna powierzchnia ciała

• Odporność – większość odporności od matki z

krwi poprzez łożysko, w ciągu miesiąca

• γ-globuliny spadają o 50%
• Przeciwciała od matki ochraniają przez około

6 miesięcy

• Noworodek sam zaczyna syntezować p-ciała i

stężenie γ-globulin wraca do normy w wieku
12-20 miesięcy.

Fall in body temperature of the neonate

immediately after birth, and instability of

body temperature during the first few

days of life.

Wybrane problemy

endokrynologiczne

• Gdy ciężarna jest leczona androgenami lub gdy

rozwinie się u niej guz produkujący androgeny – u
noworodka będzie wysoki stopień maskulinizacji
narządów płciowych

• Rzadko – ale hormony łożyska i od matki stymulują

gruczoły mlekowe noworodka do produkcji mleka (I
dzień życia) → stany zapalne gruczołów u
noworodka

• Matka ciężarna ma cukrzycę typu II – nadmiar

insuliny – hipertrofia noworodków (dużo tłuszczu),
cukrzyca typu I (brak insuliny) – wzrost noworodka
zmniejszony (skarłowaciały)