WYKŁAD 4

GINEKOLOGIA

I POŁOŻNICTWO

Podstawy

anatomii

i fizjologii płodu

Rozwój płodu

CEL WYKŁADU

1.Omówienie i

prezentacja
rozwoju
wewnątrzmaciczn
ego człowieka

2.Omówienie i

prezentacja
poszczególnych
faz w rozwoju
płodu w okresie
ciąży

PODZIAŁ ROZWOJU WEWNĄTRZMACICZNEGO

CZŁOWIEKA

Wewnątrzmaciczny
rozwój człowieka
można podzielić na:

1.

Okres przedzarodkowy

, tj. wczesny

okres rozwojowy: od zapłodnienia
do końca 1. tygodnia rozwoju.

2.

Okres zarodkowy

: od początku 2.

tygodnia (8. dnia) do końca 8. tygodnia
(56. dnia) rozwoju.

3.

Okres płodowy

: od 9. tygodnia (57.

dnia) do końca 38. tygodnia
rozwoju.

1

2

3

Okres przedzarodkowy

Zapłodnienie (fertilisatio) jest połączeniem gamety męskiej
i żeńskiej, w wyniku którego powstaje diploidalna zygota. W
chwili zapłodnienia zostaje także zdeterminowana płeć.
Zapłodnienie zachodzi w bańce jajowodu.

Bruzdkowanie (fissio s. segmentatio) polega na serii
podziałów
mitotycznych, które w konsekwencji prowadzą do powstania
organizmu wielokomórkowego. Pierwszy podział mitotyczny
zygoty następuje w jajowodzie po około 30 godzinach od
zapłodnienia. Powstają 2 potomne blastomery. Po około 40
godzinach osiągnięte zostaje stadium 4 blastomerów, po 3-4
dniach stadium 12-16 blastomerów (morula). W wyniku
m.in.

reorganizacji

rozmieszczenia

blastomerów

i

wytworzenia się jamy blastocysty (jamy płodowej) w
procesie tzw. kawitacji powstaje blastocysta, w której
wyraźnie zaznaczone jest biegunowe nagromadzenie
komórek, tworzące węzeł zarodkowy (embrioblast) oraz
obwodowo ułożone komórki trofoblastu.

Rozpoczyna się okres zarodkowy rozwoju.

OKRES

PRZEDZARODKOWY

ZAPŁODNIENIE

ROZWÓJ PŁODU

Zapłodnienie

Zapłodnienie
(Fertilisatio) jest to
proces łączenia i
zespolenia jądra
gamety męskiej
(plemnika) z jądrem
gamety żeńskiej
(komórki jajowej),
prowadzący do
powstania struktury
potomnej (zygoty).

Zapłodnienie
nie jest pojedynczym
zdarzeniem, ale
ciągiem zmian, w
których
biorą udział obie,
odpowiednio
przygotowane
komórki płciowe.

ROZWÓJ PŁODU

I tydzień ciąży

Bruzdkowanie (fissio s.
segmentatio) polega na serii
podziałów
mitotycznych, które w
konsekwencji prowadzą do
powstania organizmu
wielokomórkowego.

Pierwszy podział mitotyczny
zygoty następuje w jajowodzie po
około 30 godzinach od
zapłodnienia. Powstają
2 potomne blastomery. Po około
40 godzinach osiągnięte zostaje
stadium
4 blastomerów, po 3-4 dniach
stadium 12-16 blastomerów
(morula).

W wyniku m.in. reorganizacji
rozmieszczenia blastomerów
i wytworzenia się jamy
blastocysty (jamy płodowej) w
procesie tzw.
kawitacji powstaje blastocysta, w
której wyraźnie zaznaczone jest
biegunowe nagromadzenie
komórek, tworzące węzeł
zarodkowy
(embrioblast) oraz obwodowo
ułożone komórki trofoblastu.

ROZWÓJ PŁODU

2 tydzień ciąży

Około 8. dnia rozwoju komórki embrioblastu układają się w dwie warstwy:
zewnętrzny epiblast (zawiązek ektodermy) oraz wewnętrzny hipoblast
(zawiązek endodermy). Proces różnicowania listków zarodkowych nosi nazwę
gastrulacji (gastrulatio). Przestrzeń pomiędzy epiblastem a trofoblastem to
jama owodni (cavum amnioticum) wysłana amnioblastami, a przestrzeń między
hipoblastem a trofoblastem to zewnątrzzarodkowa jama ciała (exocoeloma), tj.
pęcherzyk żółtkowy pierwotny (saccus vitellinus primitivus).

ROZWÓJ PŁODU

3 tydzień ciąży

Na początku 3. tygodnia rozwoju indukcyjne działanie struny grzbietowej
powoduje wytworzenie z komórek ektodermy płytki nerwowej (lamina neuralis),
zapoczątkowując proces neuralizacji (neuralisatio). W 3. tygodniu z płytki nerwowej
Powstaje rynienka nerwowa (sulcus neuralis), a w 4. tygodniu cewa nerwowa
(tubus neuralis). Zamknięcie otworu przedniego cewy nerwowej następuje około 25.
dnia, a otworu tylnego około 27. dnia rozwoju. Komórki bocznych części cewy
nerwowej tworzą grzebienie nerwowe (crista neuralis). Z cewy nerwowej powstanie
ośrodkowy układ nerwowy, płat tylny przysadki, szyszynka i siatkówka oka, z
grzebieni nerwowych zaś zwoje nerwów czaszkowych i współczulnych, rdzeń
nadnerczy, ciałka przyzwojowe, komórki barwnikowe, komórki C i komórki układu
APUD.

ROZWÓJ PŁODU

4 tydzień ciąży

W 4. tygodniu w dnie pierwotnej komory serca pojawia się
grzebień mięśniowy stanowiący zawiązek części
mięśniowej przegrody międzykomorowej. W górnej części z
tzw. poduszek wsierdziowych powstaje zawiązek błoniastej
części przegrody. Oba zawiązki, rozrastając się w końcu 7.
tygodnia, oddzielają od siebie prawą i lewą komorę. Pień
tętniczy po podziale wytwarza zawiązek aorty i pnia
płucnego. Równolegle do rozwoju serca powstaje układ
naczyń tętniczych i żylnych.

Około 22. dnia rozwoju
pojawiają się skurcze
serca: początkowo
jest ich około 65 na
minutę, w 10. tygodniu
rozwoju zaś nawet około
175 na minutę.

Ciśnienie tętnicze krwi
płodu waha się od 40 do
70
mm Hg (5,3-9,3 kPa).

ROZWÓJ PŁODU

5 tydzień ciąży

Na przełomie 4. i 5. tygodnia dochodzi do podziału
pierwotnego
przedsionka i pierwotnej komory. Podział przedsionka na
prawy
i lewy spowodowany jest powstaniem dwóch rosnących z
góry i dołu przegród.
Otwór pomiędzy obu przegrodami nazywany jest
otworem
pierwotnym.

ROZWÓJ PŁODU

6 tydzień ciąży

ROZWÓJ PŁODU

7 tydzień ciąży

ROZWÓJ PŁODU

8 tydzień ciąży

ROZWÓJ PŁODU

3 miesiąc

W tym okresie większość
narządów i układów jest już
ukształtowana.
Głowa stanowi połowę
wielkości płodu. Oczy płodu
są szeroko
rozstawione, powieki
zamknięte, a uszy osadzone
nisko. W końcu 3. miesiąca
rozwoju w okolicy płytek
paznokciowych pojawiają się
zagłębienia. W 10. tygodniu
zanika przepuklina
fizjologiczna, tj. następuje
cofnięcie pętli jelitowych do
jamy brzusznej. W 12.
tygodniu
rozwoju możliwe jest
rozróżnienie płci.
Rozpoczyna się wydalanie
moczu i aktywność ruchowa,
jednak jest ona na tyle
słaba, że matka
jej nie wyczuwa. Pojawia się
odruch ssania i mrużenia
powiek. Długość
ciemieniowo-siedzeniowa
(CRL) wynosi około 87 mm,
a masa ciała 45 g.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 16 tydzień

Następuje dośrodkowe
przesunięcie oczu.
Małżowiny uszne
przesuwają
się ku górze. Zaznaczają
się rysy twarzy. Pojawiają
się brwi i rzęsy. Tułów i
kończyny rosną znacznie
szybciej niż głowa.
Postępuje proces
kostnienia.

W 16. tygodniu rozwoju
u płodów żeńskich
różnicują się jajniki.
Długość CRL wynosi
około 140 mm, a masa
ciała 200 g.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 20 tydzień

W 18. tygodniu rozwoju
ostatecznie wykształca się
u płodów żeńskich
macica i rozpoczyna proces
udrażniania pochwy. W 20.
tygodniu rozwoju u płci
męskiej rozpoczyna się
proces zstępowania jąder.

W 20. tygodniu skóra
zostaje pokryta mazią
płodową. Pojawia się
owłosienie płodowe
(lanugo).

Powstają zawiązki zębów. W
okolicy zamostkowej,
okołonerkowej i karkowej
rozwija się tkanka
tłuszczowa
brunatna. Wyczuwalne są
ruchy płodu. Długość CRL
wynosi 190 mm, a masa
ciała około 460 g.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 24 tydzień

W tym okresie
znacznie wzrasta
masa płodu.
Proporcje ciała
zbliżają się do
proporcji
noworodka. W
naczyniach pojawia
się krew. Skóra jest
cienka,
przezroczysta,
różowoczerwona i
pomarszczona.
Płód zaczyna
słyszeć. Znacznie
wzrasta aktywność
ruchowa płodu.
Długość CRL wynosi
230-250 mm, a
masa ciała 820-1000
g.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 30 tydzień

Rozwija się tkanka tłuszczowa żółta. Włosy na głowie są dobrze
rozwinięte. W 28. tygodniu rozwoju hemopoezę przejmuje szpik
kostny i tym samym kończy się okres hemopoezy wątrobowo-
śledzionowej. Następuje intensywny rozwój mózgu. W 26.
tygodniu rozpoczyna się wydzielanie surfaktantu. Układ
oddechowy oraz ośrodkowa kontrola oddychania są już na tyle
dobrze rozwinięte, że płody urodzone w tym czasie mogą przeżyć.
Następuje otwarcie oczu. Płód zaczyna odróżniać światło i
ciemność.
Długość CRL wynosi 270-280 mm, a masa ciała 1300-1700 g.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 32 tydzień

Skóra w tym okresie jest gładka, różowa, a tkanka
podskórna stanowi około 8% masy ciała. Kończyny są
dobrze rozwinięte. W 30. tygodniu rozwoju pojawia się
odruch źreniczny. Płody urodzone w tym czasie są
zdolne do samodzielnego przeżycia. Długość CRL wynosi
300-320 mm, a masa ciała 2250-2500 g.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 36 tydzień

Następuje spowolnienie wzrostu
płodu. Zanika owłosienie płodowe.
Paznokcie pokrywają opuszki palców.
Tkanka tłuszczowa może stanowić do
16% masy ciała płodu. Skóra zmienia
kolor na biały lub niebieskoróżowy.

ROZWÓJ PŁODU

Ciąża 40 tydzień

Jądra znajdują się w mosznie. Silnie
zaznaczony jest odruch chwytania i odruch
źreniczny. Obwód głowy jest zbliżony do
obwodu brzucha. Długość CRL wynosi
około 360 mm, a masa ciała 3350-3400 g.

ROZWÓJ PŁODU

Rozwój układu oddechowego

W rozwoju układu oddechowego wyróżnia się cztery stadia:

1. Stadium rzekomogruczołowe: od 5. do 16. tygodnia rozwoju. Płuea
w tym okresie przypominają utkanie gruczołowe.

2. Stadium kanalikowe: od 17. do 25. tygodnia, w którym zostaje
wytworzone w powstających oskrzelach i oskrzelikach światło.

3. Stadium woreczków końcowych: od 26. tygodnia do porodu. Następuje
szybki rozwój woreczków końcowych wraz z pęcherzykami płucnymi.
Pojawiają się pneumocyty typu I oraz pneumocyty typu II (wydzielające
surfaktant).
Pod koniec 7. miesiąca ilość surfaktantu jest już wystarczająca do przeżycia
urodzonego w tym czasie płodu.

4. Stadium pęcherzykowe: obejmuje okres rozwoju postnatalnego do
około 8. roku życia. W tym okresie liczba pęcherzyków płucnych
wzrasta z około 50 do 300 milionów.

Po porodzie, wraz z pierwszymi wdechami, następuje rozprężenie
pęcherzyków płucnych. Około 3. dnia po urodzeniu wszystkie pęcherzyki
płucne są już powietrzne.

NOWORODEK

PYTANI
A ?

Dziękuj
ę za
uwagę