Anna Werner

Anna Werner

Katarzyna Wyrozumska

Katarzyna Wyrozumska

Wioletta Karoń

Wioletta Karoń

Aleksander Matyl

Aleksander Matyl

Damian Pres

Damian Pres

Temperament – definicja i

Temperament – definicja i

pojęcie.

pojęcie.

Temperament a

Temperament a

osobowość.

osobowość.

1.Definicja i pojęcie

1.Definicja i pojęcie

temperamentu

temperamentu

Zespół stałych cech psych.

Zespół stałych cech psych.

charakteryzujących dynamikę

charakteryzujących dynamikę

emocjonalnego życia człowieka,

emocjonalnego życia człowieka,

sposoby zew. wyrażania uczuć i

sposoby zew. wyrażania uczuć i

zachowania się. Są to cechy

zachowania się. Są to cechy

wrażliwości na: bodżce,

wrażliwości na: bodżce,

impulsywność, siła i trwałość

impulsywność, siła i trwałość

reakcji emocjonalnych oraz tempo

reakcji emocjonalnych oraz tempo

przebiegu procesów psych.

przebiegu procesów psych.

Cechy te zależą od wrodzonych

Cechy te zależą od wrodzonych

właściwości syst. nerwowego, które mogą

właściwości syst. nerwowego, które mogą

jednak ulegać znacznym zmianom pod

jednak ulegać znacznym zmianom pod

wpływem doświadczenia, wychowania,

wpływem doświadczenia, wychowania,

uczenia się oraz czynników farmakol.

uczenia się oraz czynników farmakol.

Zachowanie się człowieka w konkretnej

Zachowanie się człowieka w konkretnej

sytuacji zależy nie tylko od cech jego

sytuacji zależy nie tylko od cech jego

temp., ale również od wielu innych

temp., ale również od wielu innych

czynników jak np.: wprawa, stopień

czynników jak np.: wprawa, stopień

zainteresowania, aktualny stan

zainteresowania, aktualny stan

pobudliwości, a przede wszystkim od

pobudliwości, a przede wszystkim od

cech osobowości człowieka. (PWN)

cech osobowości człowieka. (PWN)

2. Wg Galena (na podstawie Hipokratesa)

2. Wg Galena (na podstawie Hipokratesa)

istnieją 4 rodzaje temp.:

istnieją 4 rodzaje temp.:

a) choleryk – człowiek wybuchowy, o

a) choleryk – człowiek wybuchowy, o

silnych i szybko powstających reakcjach

silnych i szybko powstających reakcjach

uczuciowych

uczuciowych

b) sangwinik – człowiek o żywym i

b) sangwinik – człowiek o żywym i

zmiennym usposobieniu, wrażliwy

zmiennym usposobieniu, wrażliwy

,

,

o

o

szybko przemijających reakcjach

szybko przemijających reakcjach

uczuciowych.

uczuciowych.

c) flegmatyk – powolny, słabo reagujący na

c) flegmatyk – powolny, słabo reagujący na

bodżce

bodżce

d) melancholik – człowiek o usposobieniu

d) melancholik – człowiek o usposobieniu

łagodnym, biernym, wolno powstających

łagodnym, biernym, wolno powstających

reakcjach uczuciowych.

reakcjach uczuciowych.

3.Staroż. Grecy wywodzili temp. z różnic

3.Staroż. Grecy wywodzili temp. z różnic

indywidualnych w zakresie emocji,

indywidualnych w zakresie emocji,

twierdzili, że fizjol. podstawą temp. są

twierdzili, że fizjol. podstawą temp. są

„humory”. Temp. Nie zmienia się w ciągu

„humory”. Temp. Nie zmienia się w ciągu

życia – ujawnia się w zachowaniu już we

życia – ujawnia się w zachowaniu już we

wczesnym dzieciństwie.

wczesnym dzieciństwie.

4.Allport – twórca psychologii osobowości

4.Allport – twórca psychologii osobowości

Dwa aspekty temp.:

Dwa aspekty temp.:

A)-zakres emocji (e. rozległe-e. zawężone)

A)-zakres emocji (e. rozległe-e. zawężone)

- siła emocji (e. silne – e. słabe)

- siła emocji (e. silne – e. słabe)

B) Drugi dotyczy indywidualnych uczuć,

B) Drugi dotyczy indywidualnych uczuć,

którego wskaźnikiem są: ciś. krwi, tętno,

którego wskaźnikiem są: ciś. krwi, tętno,

reakcja skórno - galwaniczna

reakcja skórno - galwaniczna

5.Wg Eysencka:

5.Wg Eysencka:

Współczesna def. temp. odwołuje się do

Współczesna def. temp. odwołuje się do

emocji: „mniej lub bardziej stały, trwały

emocji: „mniej lub bardziej stały, trwały

system zachowań afektywnych”

system zachowań afektywnych”

6. Mahrabian i Falender:

6. Mahrabian i Falender:

„

„

Przez temp. rozumie się charakterysty-

Przez temp. rozumie się charakterysty-

czny stan emocjonalny”

czny stan emocjonalny”

7. Goldsmith i Campos :

7. Goldsmith i Campos :

„

„

Przez pojęcie temp. Rozumiemy różnice

Przez pojęcie temp. Rozumiemy różnice

indywidualne w emocjonalności […].

indywidualne w emocjonalności […].

Pojęcie to obejmuje różnice indywidualne w

Pojęcie to obejmuje różnice indywidualne w

emocjach pierwotnych – strachu, złości,

emocjach pierwotnych – strachu, złości,

smutku, przyjemności, ciekawości itp. – jak

smutku, przyjemności, ciekawości itp. – jak

i bardziej zgenaralizowany poziom

i bardziej zgenaralizowany poziom

aktywacji, którego wyrazem są parame-

aktywacji, którego wyrazem są parame-

try czasowe i siłowe reakcji behawioral-

try czasowe i siłowe reakcji behawioral-

nych.

nych.

8.Temperament jako styl zachowania.

8.Temperament jako styl zachowania.

Wg Thomasa i Chessa temp. dotyczy

Wg Thomasa i Chessa temp. dotyczy

sposobu w jaki ktoś się zachowuje, def. go

sposobu w jaki ktoś się zachowuje, def. go

czysto opisowo, jednak uważali, iż jest

czysto opisowo, jednak uważali, iż jest

on uwarunkowany genetycznie.

on uwarunkowany genetycznie.

9. Def. Temp. Wywodzące się z orientacji

9. Def. Temp. Wywodzące się z orientacji

biologicznej.

biologicznej.

Temp. posiada podłoże biol:

Temp. posiada podłoże biol:

-dziedziczność

-dziedziczność

-stałość

-stałość

-populacja

-populacja

-wiek

-wiek

A) Temp. jako przejaw układu nerwowego

A) Temp. jako przejaw układu nerwowego

W klasyfikacji Pawłowa „t. był uważany

W klasyfikacji Pawłowa „t. był uważany

jako psychol. przejaw typu wyższej czyn-

jako psychol. przejaw typu wyższej czyn-

ności nerwowej – szybkości i siły reakcji

ności nerwowej – szybkości i siły reakcji

zachowania”

zachowania”

B) Temp. jako odziedziczony składnik

B) Temp. jako odziedziczony składnik

dziedziczności

dziedziczności

a) Salomon i Diamond :

a) Salomon i Diamond :

-podobieństwo cech temperamentalnych

-podobieństwo cech temperamentalnych

człowieka do innych ssaków

człowieka do innych ssaków

-temp. jako ewolucyjna funkcja przystoso-

-temp. jako ewolucyjna funkcja przystoso-

wawcza

wawcza

b) Temp. nazywamy te cechy osobowości,

b) Temp. nazywamy te cechy osobowości,

które są dziedziczone i obecne od wczesne-

które są dziedziczone i obecne od wczesne-

go dzieciństwa (odrzucenie wpływu oddzia-

go dzieciństwa (odrzucenie wpływu oddzia-

ływania środowiska).

ływania środowiska).

10. Temp. jako pojęcie odnoszące się do

10. Temp. jako pojęcie odnoszące się do

formalnych cech zachowania

formalnych cech zachowania

Thomas i Chess : Temp. odnosi się nie tylko do

Thomas i Chess : Temp. odnosi się nie tylko do

emocji, lecz do wszelkich zachowań

emocji, lecz do wszelkich zachowań

Podsumowanie:

Podsumowanie:

-pod pojęciem temperamentu należy

-pod pojęciem temperamentu należy

rozumieć cechy zachowania, pod wzg

rozumieć cechy zachowania, pod wzg

których ludzie się różnią, różnice te opisuje

których ludzie się różnią, różnice te opisuje

się za pomocą takich pojęć jak:

się za pomocą takich pojęć jak:

dyspozycja, cecha, właściwość, czynnik,

dyspozycja, cecha, właściwość, czynnik,

atrybut, wymiar, typ, kategoria

atrybut, wymiar, typ, kategoria

-względna stałość w ciągu życia i spójność

-względna stałość w ciągu życia i spójność

-

-

temp. ma podłoże biol. – odnosi się do

temp. ma podłoże biol. – odnosi się do

takich parametrów zachowania, jak – siła,

takich parametrów zachowania, jak – siła,

energia, intensywność, szybkość, tempo,

energia, intensywność, szybkość, tempo,

zmienność, ruchliwość.

zmienność, ruchliwość.

Osobowość

Osobowość

Pojęcie używane w 3 różnych znaczeniach:

Pojęcie używane w 3 różnych znaczeniach:

1.Na określenie tego, co warunkuje

1.Na określenie tego, co warunkuje

jedność i tożsamość człowieka

jedność i tożsamość człowieka

2.Na określenie wzoru, do którego

2.Na określenie wzoru, do którego

osiągnięcia zmierza proces wychowania i

osiągnięcia zmierza proces wychowania i

samowychowania

samowychowania

3.Na określenie układu stałych cech lub

3.Na określenie układu stałych cech lub

mech. wew. regulujących zachowanie się

mech. wew. regulujących zachowanie się

człowieka i przebieg jego procesów psych.

człowieka i przebieg jego procesów psych.

Problematyka osobowości ujmowana była z

Problematyka osobowości ujmowana była z

różnych punktów widzenia:

różnych punktów widzenia:

A) Orientacja biol.- kładzie nacisk na

A) Orientacja biol.- kładzie nacisk na

determinanty somatyczne – instynkt i

determinanty somatyczne – instynkt i

popęd

popęd

B) Orientacja psychol. – uwzgl. samoświa-

B) Orientacja psychol. – uwzgl. samoświa-

domość

domość

Obecnie, traktuje się składniki biogenne,

Obecnie, traktuje się składniki biogenne,

psychogenne i socjogenne jako wzajemnie

psychogenne i socjogenne jako wzajemnie

na siebie oddziaływujące i tworzące całość.

na siebie oddziaływujące i tworzące całość.

Na rozwój osobowości mają wpływ przede

Na rozwój osobowości mają wpływ przede

wszystkim: wychowanie i nauczanie,

wszystkim: wychowanie i nauczanie,

własna aktywna działalność, wpływ środo-

własna aktywna działalność, wpływ środo-

wieka oraz wrodzone i dziedziczne zadatki

wieka oraz wrodzone i dziedziczne zadatki

człowieka.

człowieka.

Kształtujące się w toku życia składniki

Kształtujące się w toku życia składniki

osobowości, z punktu widzenia funkcji,

osobowości, z punktu widzenia funkcji,

które pełnią, dzieli się na:

które pełnią, dzieli się na:

1.Właściwości dynamiczne, warunkujące

1.Właściwości dynamiczne, warunkujące

kierunek dążeń człowieka

kierunek dążeń człowieka

2.Schematy poznawcze (obraz świata,

2.Schematy poznawcze (obraz świata,

pogląd na świat, obraz własnej osoby,

pogląd na świat, obraz własnej osoby,

opinie poglądy)

opinie poglądy)

3.Postawy – specyf. sposób reagowania

3.Postawy – specyf. sposób reagowania

4.Mech. kontroli – panowanie nad sobą,

4.Mech. kontroli – panowanie nad sobą,

odporność, sposoby radzenia sobie z tym,

odporność, sposoby radzenia sobie z tym,

co zagraża osobowości

co zagraża osobowości

Do czynników określających osobowość

Do czynników określających osobowość

niektórzy zaliczają: temperament,

niektórzy zaliczają: temperament,

inteligencję i zdolności.

inteligencję i zdolności.

Wg Allporta osobowość to:

Wg Allporta osobowość to:

„

„

nawyki, postawy ogólne i specyficzne

nawyki, postawy ogólne i specyficzne

upodobania […]

upodobania […]

Temperament to jeden ze składników

Temperament to jeden ze składników

osobowości, to materiał wyjściowy, na

osobowości, to materiał wyjściowy, na

osnowie którego kształtuje się osobowość

osnowie którego kształtuje się osobowość

(charakter).

(charakter).

Niektórzy autorzy terminów temp. i osobo-

Niektórzy autorzy terminów temp. i osobo-

wość używają zamiennie.

wość używają zamiennie.