Charakterystyka
Charakterystyka
rozrodu u bydła
rozrodu u bydła
►
Rozród wpływa zasadniczo na efekty
Rozród wpływa zasadniczo na efekty
ekonomiczne chowu bydła mlecznego i
ekonomiczne chowu bydła mlecznego i
mięsnego, poprzez uzyskiwanie od krów
mięsnego, poprzez uzyskiwanie od krów
regularnie mleka (po każdym wycieleniu)
regularnie mleka (po każdym wycieleniu)
i potomstwa przeznaczonego do
i potomstwa przeznaczonego do
dalszego wychowu lub na opas.
dalszego wychowu lub na opas.
►
Obecnie w rozmnażaniu bydła duże
Obecnie w rozmnażaniu bydła duże
znaczenie ma sztuczna inseminacja, a
znaczenie ma sztuczna inseminacja, a
mniejsze krycie naturalne.
mniejsze krycie naturalne.
►
Użytkowanie rozpłodowe młodego bydła
Użytkowanie rozpłodowe młodego bydła
zapoczątkowuje się w wieku, w którym
zapoczątkowuje się w wieku, w którym
zwierzęta obu płci są dostatecznie
zwierzęta obu płci są dostatecznie
wyrośnięte i rozwinięte fizycznie.
wyrośnięte i rozwinięte fizycznie.
►
Buhaje i jałówki rozpoczyna się
Buhaje i jałówki rozpoczyna się
użytkować rozpłodowo przeważnie w
użytkować rozpłodowo przeważnie w
wieku 15-19 miesięcy.
wieku 15-19 miesięcy.
►
Dojrzałość rozpłodowa zwierząt jest
Dojrzałość rozpłodowa zwierząt jest
poprzedzona dojrzałością płciową,
poprzedzona dojrzałością płciową,
przypadającą u bydła w wieku 6-8 miesięcy.
przypadającą u bydła w wieku 6-8 miesięcy.
►
Od tego czasu w jądrach buhajów
Od tego czasu w jądrach buhajów
permanentnie są wytwarzane plemniki, a
permanentnie są wytwarzane plemniki, a
u
u
jałówek cyklicznie, co 19-21 dni, owuluje
jałówek cyklicznie, co 19-21 dni, owuluje
zwykle jedna komórka jajowa.
zwykle jedna komórka jajowa.
►
Komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia
Komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia
tylko w krótkim okresie czasu, tj. ok. 20-24
tylko w krótkim okresie czasu, tj. ok. 20-24
godz. po owulacji.
godz. po owulacji.
►
Plemniki w drogach rodnych samicy
Plemniki w drogach rodnych samicy
zachowują zdolność do zapłodnienia
zachowują zdolność do zapłodnienia
komórek jajowych przez ok.
komórek jajowych przez ok.
24-30 godzin.
24-30 godzin.
W drogach rodnych samicy poruszają się
W drogach rodnych samicy poruszają się
one z szybkością 4 mm na minutę. W
one z szybkością 4 mm na minutę. W
związku z tym bardzo ważnym czynnikiem
związku z tym bardzo ważnym czynnikiem
warunkującym skuteczne pokrycie
warunkującym skuteczne pokrycie
(zapłodnienie) samicy jest odpowiedni
(zapłodnienie) samicy jest odpowiedni
moment jej krycia lub unasiennienia.
moment jej krycia lub unasiennienia.
►
Krowy i jałówki powinny być pokryte
Krowy i jałówki powinny być pokryte
12 - 18 godz. od początku rui.
12 - 18 godz. od początku rui.
►
Po zapłodnieniu komórki jajowej, co
Po zapłodnieniu komórki jajowej, co
odbywa się w górnym odcinku
odbywa się w górnym odcinku
jajowodu, rozpoczyna się
jajowodu, rozpoczyna się
ciąża, która
ciąża, która
trwa 270-289 dni
trwa 270-289 dni
; u szlachetnych ras
; u szlachetnych ras
europejskich wynosi średnio 278 dni.
europejskich wynosi średnio 278 dni.
►
U bydła za płodną uznaje się samicę
U bydła za płodną uznaje się samicę
rodzącą w roku jedno cielę, co
rodzącą w roku jedno cielę, co
oznacza, że okres między kolejnymi
oznacza, że okres między kolejnymi
wycieleniami powinien być zbliżony
wycieleniami powinien być zbliżony
365 dni.
365 dni.
►
Następne więc pokrycie lub
Następne więc pokrycie lub
unasiennienie powinno nastąpić
unasiennienie powinno nastąpić
między 50. a 90 dniem po porodzie.
między 50. a 90 dniem po porodzie.
►
Osiągnięcie dojrzałości płciowej oznacza
Osiągnięcie dojrzałości płciowej oznacza
fizjologiczną zdolność jałówek do zajścia w
fizjologiczną zdolność jałówek do zajścia w
ciążę.
ciążę.
►
Nie dopuszcza się jednak do tego ze względu
Nie dopuszcza się jednak do tego ze względu
na zbyt słaby rozwój fizyczny ich organizmów.
na zbyt słaby rozwój fizyczny ich organizmów.
►
Zbyt wczesna ciąża, a w zasadzie zbyt
Zbyt wczesna ciąża, a w zasadzie zbyt
wcześnie rozpoczęte użytkowanie mleczne,
wcześnie rozpoczęte użytkowanie mleczne,
może u nich spowo dować:
może u nich spowo dować:
osłabienie konstytucji i odporności,
osłabienie konstytucji i odporności,
niedorozwój fizyczny oraz urodzenie słabego
niedorozwój fizyczny oraz urodzenie słabego
potomstwa.
potomstwa.
►
Jałówki dopuszczane są do krycia lub
Jałówki dopuszczane są do krycia lub
sztucznego unasienniania po osiągnięciu
sztucznego unasienniania po osiągnięciu
przez nie dojrzałości rozpłodowej.
przez nie dojrzałości rozpłodowej.
►
Uważa się, że zdolna do rozpłodu jałówka
Uważa się, że zdolna do rozpłodu jałówka
powinna osiągnąć 65-70% masy ciała
powinna osiągnąć 65-70% masy ciała
dorosłej krowy danej rasy tj. 15-18 miesięcy i
dorosłej krowy danej rasy tj. 15-18 miesięcy i
masę ciała 350-400 kg.
masę ciała 350-400 kg.
►
Wynikiem skutecznego pokrycia jałówek w
Wynikiem skutecznego pokrycia jałówek w
wyżej podanym wieku są ich pierwsze
wyżej podanym wieku są ich pierwsze
wycielenia, przypadające w optymalnym
wycielenia, przypadające w optymalnym
wieku 24 - 27 miesięcy.
wieku 24 - 27 miesięcy.
►
Cykl rujowy u jałówek i krów trwa 19-21 dni (u jałówek
Cykl rujowy u jałówek i krów trwa 19-21 dni (u jałówek
- 20 dni, a u krów - 21 dni).
- 20 dni, a u krów - 21 dni).
►
U bydła ruję nazywa się latowaniem lub gonieniem.
U bydła ruję nazywa się latowaniem lub gonieniem.
►
Trwa ona od 18 do 36 godzin.
Trwa ona od 18 do 36 godzin.
►
Objawy rui
Objawy rui
–
–
FAZA PRZEDRUJOWA
FAZA PRZEDRUJOWA
,
,
1. Obwąchiwanie innych krów;
1. Obwąchiwanie innych krów;
2. Próby obskakiwania innych krów;
2. Próby obskakiwania innych krów;
3. Srom wilgotny, zaczerwieniony, lekko obrzmiały;
3. Srom wilgotny, zaczerwieniony, lekko obrzmiały;
4. Krowa nie stoi przy obskakiwaniu przez inne samice.
4. Krowa nie stoi przy obskakiwaniu przez inne samice.
5.
5.
Porykiwanie, spadek apetytu i obniżenie wydajności mleka,
Porykiwanie, spadek apetytu i obniżenie wydajności mleka,
6. Wyciek niewielkiej ilości bardzo rzadkiego, wodnistego
6. Wyciek niewielkiej ilości bardzo rzadkiego, wodnistego
śluzu.
śluzu.
►
Objawy rui -
Objawy rui -
FAZA RUI WŁAŚCIWEJ
FAZA RUI WŁAŚCIWEJ
,
,
1. Krowa jest niespokojna, często ryczy;
1. Krowa jest niespokojna, często ryczy;
2. Obwąchuje narządy płciowe innych krów, (lizanie ich)
2. Obwąchuje narządy płciowe innych krów, (lizanie ich)
3. Srom jest obrzmiały i zaczerwieniony;
3. Srom jest obrzmiały i zaczerwieniony;
4. Wypływ śluzu z pochwy - obfity wyciek przejrzystego,
4. Wypływ śluzu z pochwy - obfity wyciek przejrzystego,
bardzo ciągliwego śluzu rujowego, zwisającego w kształcie
bardzo ciągliwego śluzu rujowego, zwisającego w kształcie
sopla
sopla
5. Krowa przy obmacywaniu wygina grzbiet;
5. Krowa przy obmacywaniu wygina grzbiet;
6. Stoi nieruchomo przy obskakiwaniu; a także obskakuje
6. Stoi nieruchomo przy obskakiwaniu; a także obskakuje
inne krowy
inne krowy
7. Ma podwyższoną temperaturę ciała;
7. Ma podwyższoną temperaturę ciała;
8. Zmniejsza się apetyt i wydajność mleka. która
8. Zmniejsza się apetyt i wydajność mleka. która
charakteryzuje:
charakteryzuje:
►
Objawy rui –
Objawy rui –
FAZA PORUJOWA
FAZA PORUJOWA
1. Brak tolerancji na obskakiwanie przez inne
1. Brak tolerancji na obskakiwanie przez inne
krowy oraz chęci wspinania się na nie,
krowy oraz chęci wspinania się na nie,
2. Zanikający wyciek śluzu porujowego, który
2. Zanikający wyciek śluzu porujowego, który
jest mętny i bardzo lepki, czasem z
jest mętny i bardzo lepki, czasem z
domieszką krwi.
domieszką krwi.
3. Stopniowe zanikanie niepokoju i
3. Stopniowe zanikanie niepokoju i
pobudzenia, powrót apetytu,
pobudzenia, powrót apetytu,
4. Zmniejszanie się obrzmienia warg
4. Zmniejszanie się obrzmienia warg
sromowych i zaczerwienienia ścian
sromowych i zaczerwienienia ścian
przedsionka pochwy,
przedsionka pochwy,
►
U krów zdarzają się ruje bez wyraźnych
U krów zdarzają się ruje bez wyraźnych
objawów, tzw.
objawów, tzw.
ruje ciche
ruje ciche
.
.
►
Zwiększenie odsetka rui przebiegających
Zwiększenie odsetka rui przebiegających
bezobjawowo lub o słabej wyrazistości
bezobjawowo lub o słabej wyrazistości
występuje zwykle w okresie zimowym,
występuje zwykle w okresie zimowym,
zwłaszcza gdy krowy są żywione paszami
zwłaszcza gdy krowy są żywione paszami
ubogimi w sole mineralne i witaminy i nie
ubogimi w sole mineralne i witaminy i nie
korzystają z ruchu na świeżym powietrzu.
korzystają z ruchu na świeżym powietrzu.
►
U krów ze słabo zaznaczonymi objawami rui
U krów ze słabo zaznaczonymi objawami rui
jest trudno w praktyce ustalić jej początek, a
jest trudno w praktyce ustalić jej początek, a
tym samym wybrać właściwy moment na
tym samym wybrać właściwy moment na
dokonanie zabiegu inseminacyjne go.
dokonanie zabiegu inseminacyjne go.
►
Owulacja u krów zachodzi po około 14
Owulacja u krów zachodzi po około 14
godzinach po zakończeniu rui.
godzinach po zakończeniu rui.
►
Najwięcej owulacji występuje w godzinach
Najwięcej owulacji występuje w godzinach
popołudniowych i wieczornych, tj. między 14,
popołudniowych i wieczornych, tj. między 14,
a 20., rzadziej w nocy i rano.
a 20., rzadziej w nocy i rano.
►
Ogromną więc rolę dla skutecznego pokrycia
Ogromną więc rolę dla skutecznego pokrycia
lub unasiennienia samicy odgrywa moment
lub unasiennienia samicy odgrywa moment
dokonania krycia lub sztucznego
dokonania krycia lub sztucznego
unasiennienia.
unasiennienia.
►
Właściwy moment przypada między 12, a 18
Właściwy moment przypada między 12, a 18
godziną po rozpoczęciu rui.
godziną po rozpoczęciu rui.
►
Dla określenia właściwego momentu
Dla określenia właściwego momentu
inseminacji bardzo ważnym jest więc
inseminacji bardzo ważnym jest więc
zaobserwowanie początku rui.
zaobserwowanie początku rui.
►
W praktyce samice, u których stwierdzono
W praktyce samice, u których stwierdzono
ruję po południu i wieczorem inseminuje się
ruję po południu i wieczorem inseminuje się
rano następnego dnia, a samice
rano następnego dnia, a samice
rozpoczynające ruję rano i przed południem
rozpoczynające ruję rano i przed południem
unasiennia się wieczorem tego samego dnia.
unasiennia się wieczorem tego samego dnia.
►
Właściwe rozpoznanie początku rui jest
Właściwe rozpoznanie początku rui jest
podstawowym warunkiem powodzenia krycia
podstawowym warunkiem powodzenia krycia
lub unasienniania.
lub unasienniania.
DRAMIŃSKI
Wykrywacz Rui
dla bydła
Zastosowanie w
Elektronicznym
wykrywaczu rui
nowoczesnej
technologii
pozwala hodowcy
określić
dokładny moment
w czasie cyklu
płciowego, w
którym odbywa się
owulacja (również
przy cichej rui !!!).