ZARYS FIZJOLOGII UKŁADU

ZARYS FIZJOLOGII UKŁADU

ROZRODCZEGO

ROZRODCZEGO

KOT

KOT

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

KOCUR

KOCUR



Kocury dojrzewają płciowo zazwyczaj w wieku

Kocury dojrzewają płciowo zazwyczaj w wieku

8-9 miesięcy, jednak nie jest to równoznaczne

8-9 miesięcy, jednak nie jest to równoznaczne

z osiągnięciem dojrzałości somatycznej

z osiągnięciem dojrzałości somatycznej



Kocury ras długowłosych (pers) oraz dużych

Kocury ras długowłosych (pers) oraz dużych

ras półdługowłosych (maine coon) dojrzewają

ras półdługowłosych (maine coon) dojrzewają

później (9-12 m-cy)

później (9-12 m-cy)



W tym czasie zaznacza się już dymorfizm

W tym czasie zaznacza się już dymorfizm

płciowy

płciowy

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

KOCICA

KOCICA



Kocice dojrzewają płciowo wcześniej od

Kocice dojrzewają płciowo wcześniej od

kocurów, w wieku 7-8 miesięcy, a pierwsza

kocurów, w wieku 7-8 miesięcy, a pierwsza

ruja może wystąpić nawet w wieku 4-6 m-cy

ruja może wystąpić nawet w wieku 4-6 m-cy



Pierwsze krycie nie powinno nastąpić

Pierwsze krycie nie powinno nastąpić

wcześniej niż przed ukończeniem 1 roku

wcześniej niż przed ukończeniem 1 roku

życia. U samic zbyt młodych:

życia. U samic zbyt młodych:

•

Nieregularne cykle płciowe

Nieregularne cykle płciowe

•

Komplikacje porodowe

Komplikacje porodowe

•

Brak instynktu macierzyńskiego, a nawet

Brak instynktu macierzyńskiego, a nawet

agresja wobec miotu

agresja wobec miotu

•

Niewłaściwy rozwój płodów

Niewłaściwy rozwój płodów

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA

PIERWSZA RUJA

PIERWSZA RUJA

Czas pojawienia się pierwszej rui zależy od:

Czas pojawienia się pierwszej rui zależy od:

•

Rasy

Rasy

•

krótkowłose - wcześniej,

krótkowłose - wcześniej,

•

długowłose – między 12 a 21. miesiącem życia

długowłose – między 12 a 21. miesiącem życia

przy masie ok. 80% osobnika dorosłego

przy masie ok. 80% osobnika dorosłego

•

Pory roku (długość dnia świetlnego i

Pory roku (długość dnia świetlnego i

dostępność pokarmu)

dostępność pokarmu)

•

Kondycji kotki

Kondycji kotki

•

Obecności kocura w najbliższym otoczeniu

Obecności kocura w najbliższym otoczeniu

RUJA

RUJA

Objawy:

Objawy:



ocieranie się o przedmioty głową i szyją

ocieranie się o przedmioty głową i szyją



„

„

przylepność”

przylepność”



wokalizacja – wydawanie głośnych dźwięków

wokalizacja – wydawanie głośnych dźwięków



niepokój, czasem agresja

niepokój, czasem agresja



utrata apetytu

utrata apetytu



lordoza (wyginanie grzbietu) i odsłanianie

lordoza (wyginanie grzbietu) i odsłanianie

sromu

sromu



częste oddawanie moczu

częste oddawanie moczu



tarzanie się, przysiadanie i „udeptywanie”

tarzanie się, przysiadanie i „udeptywanie”



nieznaczne rozpulchnienie sromu

nieznaczne rozpulchnienie sromu



niewielki wypływ z pochwy

niewielki wypływ z pochwy

RUJA

RUJA



Od momentu pierwszej rui

Od momentu pierwszej rui

kotki są zdolne do rozrodu

kotki są zdolne do rozrodu

przez 5-7 lat. Kotki starsze

przez 5-7 lat. Kotki starsze

mogą być aktywne płciowo, ale

mogą być aktywne płciowo, ale

starcze zmiany ograniczają

starcze zmiany ograniczają

wielkość miotów, mogą

wielkość miotów, mogą

powodować poronienia i wady

powodować poronienia i wady

wrodzone.

wrodzone.

CYKL PŁCIOWY

CYKL PŁCIOWY



Koty są sezonowo poliestralne, czyli ich

Koty są sezonowo poliestralne, czyli ich

aktywność płciowa związana jest z długością

aktywność płciowa związana jest z długością

dnia świetlnego.

dnia świetlnego.



Ruja u kotek występuje od wczesnej wiosny do

Ruja u kotek występuje od wczesnej wiosny do

wczesnej jesieni i zanika od października do

wczesnej jesieni i zanika od października do

grudnia.

grudnia.



Koty długowłose są bardziej podatne na zmiany

Koty długowłose są bardziej podatne na zmiany

długości dnia świetlnego. U około połowy kotek

długości dnia świetlnego. U około połowy kotek

krótkowłosych ruja nie zanika sezonowo

krótkowłosych ruja nie zanika sezonowo



Kotki przebywające w domu mogą objawiać ruję

Kotki przebywające w domu mogą objawiać ruję

w ciągu całego roku

w ciągu całego roku

CYKL PŁCIOWY

CYKL PŁCIOWY



Ruja występuje co 14-21 dni i trwa średnio

Ruja występuje co 14-21 dni i trwa średnio

4-6 dni (koty syjamskie ok. 8-10 dni)

4-6 dni (koty syjamskie ok. 8-10 dni)



Owulacja nie występuje samoistnie jako

Owulacja nie występuje samoistnie jako

podstawa cyklu płciowego, tylko jest

podstawa cyklu płciowego, tylko jest

prowokowana aktem krycia

prowokowana aktem krycia



Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia,

Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia,

następuje zanik jaja i zaczyna dojrzewać

następuje zanik jaja i zaczyna dojrzewać

kolejna komórka jajowa, po czym

kolejna komórka jajowa, po czym

następuje kolejna ruja.

następuje kolejna ruja.

PROWOKACJA OWULACJI

PROWOKACJA OWULACJI



Prącie kocura ma

Prącie kocura ma

120-150

120-150

zrogowaciałych

zrogowaciałych

brodawek,

brodawek,

skierowanych w

skierowanych w

stronę podstawy.

stronę podstawy.

Pojawiają się one

Pojawiają się one

ok.. 12 tyg.ż. i

ok.. 12 tyg.ż. i

zanikają ok. 6 tyg.

zanikają ok. 6 tyg.

po kastracji

po kastracji

PROWOKACJA OWULACJI

PROWOKACJA OWULACJI



Wyrostki na prąciu, w czasie kopulacji

Wyrostki na prąciu, w czasie kopulacji

drażnią zakończenia nerwowe w pochwie

drażnią zakończenia nerwowe w pochwie



Odpowiedź neurohormonalna ok. 15 min.

Odpowiedź neurohormonalna ok. 15 min.

po kryciu – wyrzut LH

po kryciu – wyrzut LH



U połowy samic owulacja następuje po

U połowy samic owulacja następuje po

kryciu jednokrotnym, niemal u

kryciu jednokrotnym, niemal u

wszystkich po min. 4 kryciach.

wszystkich po min. 4 kryciach.



Potomstwo może pochodzić od kilku

Potomstwo może pochodzić od kilku

samców

samców

FAZY CYKLU

FAZY CYKLU



Proestrus – bardzo krótka, 1-2 dni,

Proestrus – bardzo krótka, 1-2 dni,

brak tolerancji samca, ograniczone

brak tolerancji samca, ograniczone

objawy

objawy



Estrus – owulacja następuje po 24-36

Estrus – owulacja następuje po 24-36

h po kopulacji. Czasem występuje

h po kopulacji. Czasem występuje

wydłużenie tej fazy przez nakładanie

wydłużenie tej fazy przez nakładanie

się dojrzewania pęcherzyków

się dojrzewania pęcherzyków

jajnikowych – „ruja permanentna”

jajnikowych – „ruja permanentna”

FAZY CYKLU

FAZY CYKLU



Interestrus

Interestrus

Jeśli nie doszło do zapłodnienia, poziom

Jeśli nie doszło do zapłodnienia, poziom

estradiolu spada, brak zachowań

estradiolu spada, brak zachowań

seksualnych, trwa przeciętnie 7 dni (2-19)

seksualnych, trwa przeciętnie 7 dni (2-19)



Diestrus

Diestrus

–

–

jeśli doszło do owulacji i zapłodnienia -

jeśli doszło do owulacji i zapłodnienia -

tworzenie ciałek żółtych i wytwarzanie

tworzenie ciałek żółtych i wytwarzanie

progesteronu

progesteronu

- jeśli doszło do owulacji, ale nie zapłodnienia

- jeśli doszło do owulacji, ale nie zapłodnienia

- ciąża rzekoma, trwająca 40-50 dni

- ciąża rzekoma, trwająca 40-50 dni

FAZY CYKLU

FAZY CYKLU



Anoestrus

Anoestrus

Okres wyciszenia aktywności, brak

Okres wyciszenia aktywności, brak

zachowań płciowych, poziom

zachowań płciowych, poziom

hormonów jest podstawowy. W Polsce

hormonów jest podstawowy. W Polsce

od października do grudnia.

od października do grudnia.

PODSUMOWANIE CYKLU

PODSUMOWANIE CYKLU

Dojrzałość płciowa

Dojrzałość płciowa

6-10 mcy

6-10 mcy

(zakres 4-21 m-cy)

(zakres 4-21 m-cy)

Długość cyklu

Długość cyklu

14-21 dni

14-21 dni

(podlega

(podlega

znacznym wahaniom)

znacznym wahaniom)

Długość estrus

Długość estrus

5,8 dnia (+/- 3,3 dni)

5,8 dnia (+/- 3,3 dni)

Owulacja

Owulacja

prowokowana

prowokowana

Długość ciąży

Długość ciąży

66,9 dnia (+/- 2,9

66,9 dnia (+/- 2,9

dnia)

dnia)

Wielkość miotu

Wielkość miotu

2-5 kociąt (max.8)

2-5 kociąt (max.8)

KOJARZENIE I KOPULACJA

KOJARZENIE I KOPULACJA



Krycie odbywa się na terytorium kocura.

Krycie odbywa się na terytorium kocura.



Często występuje – mimo fazy estrus –

Często występuje – mimo fazy estrus –

brak akceptacji każdego samca,

brak akceptacji każdego samca,

zwłaszcza przy pierwszym kryciu

zwłaszcza przy pierwszym kryciu



Po wspięciu, ze względu na bolesność

Po wspięciu, ze względu na bolesność

aktu kopulacyjnego, kocur przytrzymuje

aktu kopulacyjnego, kocur przytrzymuje

kocicę zębami za kark oraz pazurami za

kocicę zębami za kark oraz pazurami za

boki.

boki.

KOJARZENIE I KOPULACJA

KOJARZENIE I KOPULACJA



Skuteczne metody rozrodu:

Skuteczne metody rozrodu:

•

3-krotne krycie, w odstępach 4 godzinnych

3-krotne krycie, w odstępach 4 godzinnych

w 2 i 3 dniu fazy estrus. (ok. 90% owulacji)

w 2 i 3 dniu fazy estrus. (ok. 90% owulacji)

•

dowolna liczba kopulacji przez pierwsze

dowolna liczba kopulacji przez pierwsze

dni fazy estrus

dni fazy estrus



Większość samic nie akceptuje

Większość samic nie akceptuje

ponownego krycia przed upływem min.

ponownego krycia przed upływem min.

1-2 godzin.

1-2 godzin.

INSEMINACJA

INSEMINACJA

U kotów nie przeprowadza się

U kotów nie przeprowadza się

inseminacji, oprócz badań

inseminacji, oprócz badań

laboratoryjnych. Wynika to z:

laboratoryjnych. Wynika to z:



trudności uzyskania nasienia od samca

trudności uzyskania nasienia od samca

(wyłącznie na drodze elektroejakulacji)

(wyłącznie na drodze elektroejakulacji)



powikłań hormonalnymi kocic

powikłań hormonalnymi kocic



minimalnymi zyskami hodowlanymi (1

minimalnymi zyskami hodowlanymi (1

kocię)

kocię)