Analiza rachunku zysków i
strat przedsiębiorstwa
Analiza rachunku zysków i
strat przedsiębiorstwa
Rachunek zysków i
strat
Raportuje działalność przedsiębiorstwa, jego
aktywność operacyjną.
W istocie przedstawia zmiany (choć nie
wszystkie) aktywów i zobowiązań spółki
pomiędzy dwoma kolejnymi dniami
bilansowymi.
Nie wszystkie, bo niektóre zmiany są odnoszone
bezpośrednio na kapitał własny z pominięciem
rachunku zysków i strat.
Zasady
Zasadą jest wykazywanie w
rachunku zysków i strat
przychodów wraz ze związanymi z
nimi kosztami.
Przykład
Spółka, która wytworzyła produkt poniosła w związku z tym jakieś
koszty.
Te koszty trafiają do rachunku zysków i strat dopiero w momencie
sprzedaży tego produktu. Wcześniej ich suma znajduje się w
bilansie w pozycji Zapasy.
Jak produkt zostanie sprzedany, to w rachunku zysku i strat
pojawią się przychody ze sprzedaży. W tym samym momencie,
koszty poniesione na wytworzenie produktu wyksięgowywane są z
zapasów i przenoszone do rachunku jako koszty wytworzenia
produktu.
Dzięki temu możliwy jest do zmierzenia wynik finansowy
działalności
operacyjnej.
Zasada ta daje też możliwość manipulacji zyskiem księgowym
przez zarządy spółek.
Rachunek zysków i strat
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
II. Koszty sprzedanych towarów, produktów i materiałów
III. Zysk (strata) ze sprzedaży (I-II)
IV. Koszt sprzedaży
V. Koszty ogólnego zarządu
VI. Zysk (strata) ze sprzedaży (III-IV-V)
VII. Pozostałe przychody operacyjne
VIII. Pozostałe koszty operacyjne
IX. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (VI+VII-VIII)
X. Przychody finansowe
XI. Koszty finansowe
XII. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (IX+X-XI)
XIII. Wynik zdarze nadzwyczajnych
XIV. Zysk (strata) brutto
XV. Podatek dochodowy
XVI. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenie zysku (zwiększenie straty)
XVII. Zysk (strata) netto (XIV-XV-XVI)
Przychody ze
Sprzedaży Netto
Jest to najważniejszy składnik
wszystkich przychodów
osiągniętych w danym okresie
sprawozdawczym przez spółkę.
Co to znaczy netto?
Czym są przychody ze sprzedaży
brutto?
Przychody ze sprzedaży
brutto
Na przychody ze sprzedaży brutto
składa się sprzedaż gotówkowa i
dokonywana na kredyt w
określonym okresie
sprawozdawczym.
Przychody ze sprzedaży
brutto a netto
Przychody ze sprzedaży netto tym
różnią się od przychodów ze
sprzedaży brutto, że są
skorygowane o przewidywane
zwroty sprzedanych produktów i
towarów oraz udzielone rabaty.
Ciekawostka?
Pomimo, że zapłata gotówkowa
może nie być dokonana aż do
kolejnego okresu
sprawozdawczego, przychód jest
wykazywany w momencie
przekazania produktu lub towaru
odbiorcy.
O czym informują
przychody ze sprzedaży
netto?
Trendy wyznaczane przez przychody ze
sprzedaży odzwierciedlają tempo rozwoju
przedsiębiorstwa. Na ich podstawie analitycy
określają przyszły popyt na produkty
wytwarzane przez spółkę.
Zatem wzrastająca sprzedaż świadczy o
wzroście spółki.
Spadająca lub nawet
wzrastająca wolniej niż wskaźnik inflacji świadczy
o spadku popytu rynkowego na produkty i
może być sygnałem ostrzegawczym przed
nadchodzącymi kłopotami finansowymi.
Aby prawidłowo zidentyfikować
trendy w sprzedaży netto trzeba
porównać ze sobą rachunki zysków
i strat z co najmniej trzech do
pięciu lat.
Koszty Sprzedanych
Produktów, Towarów i
Materiałów
W spółce zajmującej się handlem,
koszty sprzedanych towarów są
wydatkami poniesionymi na ich zakup.
W spółce zajmującej się działalnością
produkcyjną, koszty sprzedanych
produktów są sumą kosztów
poniesionych na ich wyprodukowanie.
Zysk (Strata) Brutto ze
Sprzedaży
Różnica pomiędzy przychodami ze
sprzedaży netto i kosztami
sprzedanych produktów, towarów i
materiałów.
Bezwzględnie powinna być
dodatnia.
Zysk (Strata) Brutto ze
Sprzedaży
Wielkość ta powinna być na tyle
duża, aby pokryć jeszcze pozostałe
koszty operacyjne i pozostawić
odpowiednio wysoki zysk netto.
Nie tylko samą wysokość zysku
(straty) brutto ze sprzedaży jest
istotna.
Ważną informację jest marża zysku, czyli
wyrażony procentowo stosunek zysku
brutto ze sprzedaży do przychodów ze
sprzedaży netto.
Powinniśmy obserwować trendy zmian
marży zysku w czasie.
Powinniśmy porównywać ją ze średnią
marżą zysku w sektorze i marżą zysku
wypracowaną przez inne spółki
działające w branży.
Informacja dla zarządu
Marża zysku dostarcza istotne
informacje przy planowaniu
strategii cenowej przedsiębiorstwa.
Czy przy danej cenie, popyt jest na tyle
elastyczny, że obniżenie ceny
doprowadzi do wzrostu popytu na tyle,
by pokryć stratę spowodowaną niższą
ceną jednostkową i zwiększy tym
samym marżę zysku?
Czy może odwrotnie:
Czy elastyczność popytu jest na tyle
niska, że spokojnie można podnieść
ceny bez obawy o istotny spadek ilości
sprzedawanych produktów?
Koszty Operacyjne
Wszystkie koszty (wyłączając koszty
sprzedanych produktów, towarów i
materiałów), których poniesienie
jest niezbędne w celu prowadzenia
działalności operacyjnej.
Kategorie kosztów
operacyjnych
Koszty sprzedaży,
Koszty ogólnego zarządu.
Koszty sprzedaży
Koszty przechowywania produktów i
towarów w magazynach,
Koszty przygotowania ich do sprzedaży,
Koszty promocji i reklamy,
Koszty związane z samą sprzedażą i
dostarczeniem produktów i towarów do
odbiorcy, jeśli sprzedający ponosi koszty
transportu.
Koszty ogólnego zarządu
Koszty związane z utrzymaniem biura,
księgowości i kadry zarządzającej.
Czyli wszystkie te koszty, które są
niezbędne do prawidłowego
prowadzenia działalności operacyjnej, a
jednocześnie nie da się ich
bezpośrednio przypisać do
produkowanych i sprzedawanych
wyrobów.
Wnikliwe planowanie i kontrola
kosztów operacyjnych może mieć
bardzo pozytywny wpływ na
rentowność spółki.
Pozostałe Przychody i
Koszty Operacyjne
Są to przychody i koszty powstające
w toku działalności operacyjnej
niejako przy okazji.
Czyli nie związane z działalnością
podstawową, ale odnoszące się
jeszcze do działalności operacyjnej.
Przykład
Sprzedaż starych maszyn i urządzeń w
momencie, gdy spółka postanowi
wymienić sprzęt na nowy lub zmienić
technologię produkcji.
Przychodem w takim przypadku będzie
dodatnia różnica pomiędzy ceną
sprzedawanej maszyny i jej wartości
widniejącej w księgach. Jeżeli różnica ta
będzie ujemna, to powstanie koszt.
Zysk (Strata) z
Działalności
Operacyjnej
Pozycja podsumowująca wszystkie
wymienione wcześniej pozycje.
Często nazywany jest określeniem
EBIT będącym skrótem od
angielskiego Earnings Before
Interest and Tax (Zyski przed
kosztami odsetek i podatku
dochodowego).
Zysk (Strata) z
Działalności
Operacyjnej
Ponieważ spółki mają często znaczące inne przychody i
koszty oraz różnią się stopami podatku dochodowego,
wynik finansowy na działalności operacyjnej jest bardzo
ważną kategorią służącą do porównań rentowności
przedsiębiorstw.
Porównując zyski z działalności operacyjnej dwóch
różnych spółek można wyciągnąć wnioski na temat
różnic zyskowności biznesów, które prowadzą. W takich
porównaniach automatycznie wyeliminowany jest wpływ
różnic w strukturach kapitału i różnic wynikających z
odmiennych sytuacji podatkowych.
Nie da się takiego porównania przeprowadzić
zestawiając jedynie zysk netto obu spółek.
Pozostałe Przychody i
Koszty
Przychody i koszty, które nie
wynikają z działalności operacyjnej
przedsiębiorstwa.
W rzeczywistym rachunku i strat
nie znajdzie się tej kategorii jako
takiej, gdyż jest to pewien agregat.
Więc będzie rozbity na kilka innych
pozycji.
Pozostałe Przychody i
Koszty
Przychody z inwestycji takie jak
otrzymane dywidendy i odsetki oraz
koszty odsetek płaconych od
zaciągniętych kredytów i pożyczek, czy
wyemitowanych obligacji.
Zyski lub straty z tytułu różnic
kursowych, czyli wynikające ze zmian
kursów walutowych, które również są
niezależne od działalności operacyjnej
przedsiębiorstwa.
Ale uwaga!
Dywidendy płacone
akcjonariuszom spółki nie stanowią
kosztu. Wszelkie transakcje z
akcjonariuszami zwiększają lub
zmniejszają bezpośrednio kapitał
własny.
Zysk (Strata) Brutto
Kwota zarobiona bądź stracona przez
spółkę w wyniku wszelkiej działalności,
operacyjnej i nieoperacyjnej, zanim
weźmie się pod uwagę koszty podatku
dochodowego.
Ponieważ spółki mogą mieć różne
rzeczywiste stopy podatkowe, zysk
brutto również jest dobrą kategorią
służącą do porównań rentowności
przedsiębiorstw między sobą.
Podatek Dochodowy
Czym jest, każdy wie!
Podatek dochodowy wykazywany w tej
kategorii nie jest tylko podatkiem należnym
Urzędowi Skarbowemu w danym okresie
sprawozdawczym.
Na pozycję podatku dochodowego w
rachunku zysków i strat składają się
ponadto zmiany aktywów i rezerw na
odroczony podatek dochodowy, wynikające
z wystąpienia różnic przejściowych.
Przykład
Spółki nie muszą stosować tych
samych stawek amortyzacyjnych
na potrzeby sprawozdań
kierowanych do Urzędu
Skarbowego i sprawozdawczości
finansowej.
Jedne i drugie regulowane są
osobnymi przepisami prawa.
Zakładamy
Zakup maszyny produkcyjnej za 60 000 zł.
Maszyna przyniesie 40 000 zł w każdym roku
jej użytkowania.
Spółka przewiduje, że w toku produkcji
maszyna zużyje się w ciągu 2 lat i przez taki
okres zamierza ją amortyzować odliczając co
roku 30 000 zł.
Przepisy podatkowe wymuszają jednak
amortyzowanie tejże maszyny przez 3 lata.
Po roku:
Wartość bilansowa maszyny
wynosi teraz 30 000 zł.
Z kolei wartość podatkowa 40 000
zł.
Różnica obu tych wartości
nazywana jest różnicą przejściową.
Sytuacja podatkowa
Urząd skarbowy - podatek od kwoty
20 000 zł zysku (40 000 przychodu
minus 20 000 kosztów amortyzacji
podatkowej).
W sprawozdaniu finansowym w
rachunku zysków i strat –podatek
od 10 000 zł (40 000 przychodu
minus 30 000 amortyzacji).
Zysk Netto
Wartość, która zostaje z przychodów ze
sprzedaży netto po uwzględnieniu
wszystkich przychodów i kosztów.
Wyraża kwotę należącą do akcjonariuszy
spółki. Oni zadecydują ile z niej zatrzymać w
spółce, a ile wypłacić sobie w postaci
dywidendy.
Na tej podstawie oceniamy, czy, w ciągu
ostatniego okresu sprawozdawczego
działalność spółki zakończyła się sukcesem,
czy nie.