Prawo i jego funkcje

Prawo

–

system

norm

(zasad)

postępowania, których naruszenie grozi

sankcją (karą).

Prawo musi być uporządkowanym zespołem

norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy.

Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle

określony ład, niemożliwym byłoby

posługiwanie się nim. Uporządkowanie to

wyraża się w gałęziach prawa, w ramach

których występują instytucje prawne. W

Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się

9

gałęzi prawa:

1) prawo państwowe (konstytucyjne)

–

reguluje podstawowe prawa i obowiązki

obywateli oraz działania najważniejszych

instytucji wymienionych w konstytucji;

2) prawo cywilne

– reguluje stosunki

majątkowe i niektóre stosunki osobiste

pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;

3) prawo rodzinne

– reguluje osobiste i majątkowe

stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki

wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli;

4) prawo pracy

– reguluje stosunki między

pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy;

5) prawo administracyjne

– reguluje strukturę

organów administracyjnych oraz stosunki prawne

powstające w toku władczej działalności tych organów;

6) prawo finansowe

– reguluje gromadzenie środków

pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i

wydatkowanie, a także określających strukturę oraz

tryb działania organów i instytucji finansowych, jest

powiązane z prawem administracyjnym;

7) prawo gospodarcze

– przedmiotem

jego regulacji są przedsiębiorcy, ich

działalność oraz środki służące realizacji tej

działalności;

8) prawo karne

– określa, jakie czyny są

przestępstwami, ustala kary za te

przestępstwa, przy pomocy tego prawa

państwo ochrania istniejący porządek

9) prawo procesowe

– dzieli się na prawo

cywilne procesowe i prawo karne procesowe,

nie jest jednolitym zespołem norm.

Kiedy prawo jest skuteczne?

Prawo można nazwać skutecznym kiedy:

-jest jasne i precyzyjne

– istnieje jedna

interpretacja zrozumiała dla wszystkich;

-jest ogólne

– prawo musi być skierowane

do szerokiego adresata;

-spójne

– kiedy jeden przepis nie

wyklucza drugiego, ale go uzupełnia

-możliwe do spełnienia

-stabilne-

prawo nie powinno być

zmieniane zbyt często

-podane do powszechnej wiadomości

–

przepisy prawa muszą być opublikowane,

by każdy mógł się z nimi zapoznać

Publikacja aktów prawnych:

Każdy obywatel ma obowiązek zapoznać się z prawami

funkcjonującymi w jego kraju. Aby ułatwić dostęp do

zapisów prawa, każdy przepis musi być opublikowany.

W Polsce akty ogłasza się w dziennikach urzędowych:
- Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej

-Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”

-Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski B”

-dzienniki urzędowe ministrów kierujący swymi

ministerstwami;

-dzienniki urzędowe urzędów celnych;

-wojewódzkie dzienniki urzędowe.

Vacatio legis – okres pomiędzy ogłoszeniem aktu a
jego wejściem w życie; w Polsce jest to okres 14
dni; to czas na zapoznanie się obywateli z
przepisem i przygotowanie organów do jego
realizacji;

Funkcje prawa

• FUNKCJA STABILIZACYJNA

Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje

stosunki między społeczeństwem a

państwem. Poprzez funkcję stabilizacyjną

utrwala porządek istniejący w

społeczeństwie.

• FUNKCJA DYNAMIZUJĄCA

Zmienia różne obszary życia społecznego –

no. Gospodarkę, życie rodzinne itd.

• FUNKCJA OCHRONNA

Prawo chroni obywateli przed nadmierną

władzą państwa oraz wskazuje zachowania

akceptowane w społeczeństwie.

• FUNKCJA ORGANIZACYJNA

Prawo reguluje wymiar i rozkład czasu pracy.

• FUNKCJA REPRESYJNA

Prawo zawiera katalog kar wymierzanych za

popełnienie niedozwolonych czynów.

• FUNKCJA WYCHOWAWCZA

Polega na wprowadzeniu w życie wzorców

postaw, kształtowaniu tych postaw.

• FUNKCJA GWARANCYJNA

Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą

określonych w nim zasad postępowania nie

poniosą negatywnych konsekwencji ze

strony państwa

• FUNKCJA: REGULATOR

KONFLIKTÓW

Prawo pomaga rozwiązywać konflikty

np. poprzez sądy.

• FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA

Prawo bierze udział w tworzeniu

kultury państwa, np. umacniając

system wartości.

Źródła prawa w polskim porządku

prawnym

- Konstytucja
- orzeczenia Trybunału

Konstytucyjnego

- ratyfikowane umowy

międzynarodowe

- ustawy i rozporządzenia z mocą

ustawy

- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa

zasadnicza, najważniejszy akt prawny

Rzeczypospolitej Polskiej, została uchwalona

2.04.1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe

• Ustawa – jest aktem prawnym o charakterze

powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana

jest przez parlament.

• Zakazy lub nakazy określonego postępowania są

formułowane przez dyrektywę. Nie można orzec o

jej prawdziwości, ponieważ nie jest ona

twierdzeniem o rzeczywistości. Można orzec o jej

obowiązywaniu.

• Prawo wspólnotowe to prawo składające się na

system prawny Wspólnot Europejskich i Unii

Europejskiej.

• Rozporządzenia zbliżone są swoim charakterem do

ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają

przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają

charakter wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.

• Źródłem prawa jest także orzeczenie

Trybunału Konstytucyjnego.

• Uchwały organizacji międzynarodowych;

• Zwyczaj międzynarodowy to norma

(zasada) ukształtowana zwyczajowo.

• Umowa międzynarodowa to porozumienie

zawarte przez dwa lub więcej podmioty

(kraje) prawa międzynarodowego. Umowy

międzynarodowe mogą mieć różne nazwy,

m.in.: traktat, konwencja, układ,

porozumienie, statut, protokół, pakt,

konkordat, konstytucja.

• Ratyfikacja to ostateczne wyrażenie woli

związania się daną umową międzynarodową,

przez kompetentny organ państwa. Tym

organem może być głowa państwa lub

parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy

międzynarodowe ma prawo ratyfikować

Prezydent RP.

Czy wiesz, że…..

Często na salach sądowych
umieszcza się wizerunek
Temidy - patronki
zgromadzeń ludowych,
opiekunki pokrzywdzonych
i potrzebujących pomocy.
Przedstawiano ją z rogiem
obfitości. Tradycja utrwaliła
wyobrażenie Temidy z
zawiązanymi oczami, z
wagą i mieczem.

Co zapamiętałem

• Co to jest prawo?
• Jakie znam gałęzie prawa?
• Co to jest vacatio legis?
• Jakie znam funkcje prawa?
• Jaki obowiązuje w Polsce system

prawa?

• Gdzie publikujemy prawo?
• Czego symbolem jest Temida?

Dziękuję za uwagę!