Prawo i jego funkcje
Prawo i jego funkcje
Prawo
–
system
norm
(zasad)
postępowania, których naruszenie grozi
sankcją (karą).
Prawo musi być uporządkowanym zespołem
norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy.
Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle
określony ład, niemożliwym byłoby
posługiwanie się nim. Uporządkowanie to
wyraża się w gałęziach prawa, w ramach
których występują instytucje prawne. W
Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się
9
gałęzi prawa:
1) prawo państwowe (konstytucyjne)
–
reguluje podstawowe prawa i obowiązki
obywateli oraz działania najważniejszych
instytucji wymienionych w konstytucji;
2) prawo cywilne
– reguluje stosunki
majątkowe i niektóre stosunki osobiste
pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;
3) prawo rodzinne
– reguluje osobiste i majątkowe
stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki
wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli;
4) prawo pracy
– reguluje stosunki między
pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy;
5) prawo administracyjne
– reguluje strukturę
organów administracyjnych oraz stosunki prawne
powstające w toku władczej działalności tych organów;
6) prawo finansowe
– reguluje gromadzenie środków
pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i
wydatkowanie, a także określających strukturę oraz
tryb działania organów i instytucji finansowych, jest
powiązane z prawem administracyjnym;
7) prawo gospodarcze
– przedmiotem
jego regulacji są przedsiębiorcy, ich
działalność oraz środki służące realizacji tej
działalności;
8) prawo karne
– określa, jakie czyny są
przestępstwami, ustala kary za te
przestępstwa, przy pomocy tego prawa
państwo ochrania istniejący porządek
9) prawo procesowe
– dzieli się na prawo
cywilne procesowe i prawo karne procesowe,
nie jest jednolitym zespołem norm.
Kiedy prawo jest skuteczne?
Prawo można nazwać skutecznym kiedy:
-jest jasne i precyzyjne
– istnieje jedna
interpretacja zrozumiała dla wszystkich;
-jest ogólne
– prawo musi być skierowane
do szerokiego adresata;
-spójne
– kiedy jeden przepis nie
wyklucza drugiego, ale go uzupełnia
-możliwe do spełnienia
-stabilne-
prawo nie powinno być
zmieniane zbyt często
-podane do powszechnej wiadomości
–
przepisy prawa muszą być opublikowane,
by każdy mógł się z nimi zapoznać
Publikacja aktów prawnych:
Każdy obywatel ma obowiązek zapoznać się z prawami
funkcjonującymi w jego kraju. Aby ułatwić dostęp do
zapisów prawa, każdy przepis musi być opublikowany.
W Polsce akty ogłasza się w dziennikach urzędowych:
- Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej
-Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”
-Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski B”
-dzienniki urzędowe ministrów kierujący swymi
ministerstwami;
-dzienniki urzędowe urzędów celnych;
-wojewódzkie dzienniki urzędowe.
Vacatio legis – okres pomiędzy ogłoszeniem aktu a
jego wejściem w życie; w Polsce jest to okres 14
dni; to czas na zapoznanie się obywateli z
przepisem i przygotowanie organów do jego
realizacji;
Funkcje prawa
• FUNKCJA STABILIZACYJNA
Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje
stosunki między społeczeństwem a
państwem. Poprzez funkcję stabilizacyjną
utrwala porządek istniejący w
społeczeństwie.
• FUNKCJA DYNAMIZUJĄCA
Zmienia różne obszary życia społecznego –
no. Gospodarkę, życie rodzinne itd.
• FUNKCJA OCHRONNA
Prawo chroni obywateli przed nadmierną
władzą państwa oraz wskazuje zachowania
akceptowane w społeczeństwie.
• FUNKCJA ORGANIZACYJNA
Prawo reguluje wymiar i rozkład czasu pracy.
• FUNKCJA REPRESYJNA
Prawo zawiera katalog kar wymierzanych za
popełnienie niedozwolonych czynów.
• FUNKCJA WYCHOWAWCZA
Polega na wprowadzeniu w życie wzorców
postaw, kształtowaniu tych postaw.
• FUNKCJA GWARANCYJNA
Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą
określonych w nim zasad postępowania nie
poniosą negatywnych konsekwencji ze
strony państwa
• FUNKCJA: REGULATOR
KONFLIKTÓW
Prawo pomaga rozwiązywać konflikty
np. poprzez sądy.
• FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA
Prawo bierze udział w tworzeniu
kultury państwa, np. umacniając
system wartości.
Źródła prawa w polskim porządku
prawnym
- Konstytucja
- orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego
- ratyfikowane umowy
międzynarodowe
- ustawy i rozporządzenia z mocą
ustawy
- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa
zasadnicza, najważniejszy akt prawny
Rzeczypospolitej Polskiej, została uchwalona
2.04.1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe
• Ustawa – jest aktem prawnym o charakterze
powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana
jest przez parlament.
• Zakazy lub nakazy określonego postępowania są
formułowane przez dyrektywę. Nie można orzec o
jej prawdziwości, ponieważ nie jest ona
twierdzeniem o rzeczywistości. Można orzec o jej
obowiązywaniu.
• Prawo wspólnotowe to prawo składające się na
system prawny Wspólnot Europejskich i Unii
Europejskiej.
• Rozporządzenia zbliżone są swoim charakterem do
ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają
przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają
charakter wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.
• Źródłem prawa jest także orzeczenie
Trybunału Konstytucyjnego.
• Uchwały organizacji międzynarodowych;
• Zwyczaj międzynarodowy to norma
(zasada) ukształtowana zwyczajowo.
• Umowa międzynarodowa to porozumienie
zawarte przez dwa lub więcej podmioty
(kraje) prawa międzynarodowego. Umowy
międzynarodowe mogą mieć różne nazwy,
m.in.: traktat, konwencja, układ,
porozumienie, statut, protokół, pakt,
konkordat, konstytucja.
• Ratyfikacja to ostateczne wyrażenie woli
związania się daną umową międzynarodową,
przez kompetentny organ państwa. Tym
organem może być głowa państwa lub
parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy
międzynarodowe ma prawo ratyfikować
Prezydent RP.
Czy wiesz, że…..
Często na salach sądowych
umieszcza się wizerunek
Temidy - patronki
zgromadzeń ludowych,
opiekunki pokrzywdzonych
i potrzebujących pomocy.
Przedstawiano ją z rogiem
obfitości. Tradycja utrwaliła
wyobrażenie Temidy z
zawiązanymi oczami, z
wagą i mieczem.
Co zapamiętałem
• Co to jest prawo?
• Jakie znam gałęzie prawa?
• Co to jest vacatio legis?
• Jakie znam funkcje prawa?
• Jaki obowiązuje w Polsce system
prawa?
• Gdzie publikujemy prawo?
• Czego symbolem jest Temida?
Dziękuję za uwagę!