Twórczość

Twórczość

teatralna

teatralna

Tadeusza

Tadeusza

Kantora

Kantora

Zarys postaci

Zarys postaci



Urodzony 6 kwietnia 1915 w Wielopolu Skrzyńskim zmarł

Urodzony 6 kwietnia 1915 w Wielopolu Skrzyńskim zmarł

8 grudnia 1990 roku w Krakowie.

8 grudnia 1990 roku w Krakowie.



Żonaty od 1961 roku z malarką Marią Stangret.

Żonaty od 1961 roku z malarką Marią Stangret.



Był reżyserem, malarzem, scenografem, grafikiem,

Był reżyserem, malarzem, scenografem, grafikiem,

autorem manifestów artystycznych, animatorem życia

autorem manifestów artystycznych, animatorem życia

kulturalnego, założycielem Teatru Cricot 2 – gdzie

kulturalnego, założycielem Teatru Cricot 2 – gdzie

wystawiał sztuki Witkacego, a także swoje własne.

wystawiał sztuki Witkacego, a także swoje własne.



Absolwent i profesor ASP w Krakowie.

Absolwent i profesor ASP w Krakowie.



Podczas okupacji stworzył konspiracyjny Teatr Niezależny

Podczas okupacji stworzył konspiracyjny Teatr Niezależny

– wystawiał tam repertuar narodowy – np.: „Balladynę”.

– wystawiał tam repertuar narodowy – np.: „Balladynę”.



Dużo podróżował – przywoził i rozwijał swoje obserwacje

Dużo podróżował – przywoził i rozwijał swoje obserwacje

po powrocie do kraju, to on przywiózł informel,

po powrocie do kraju, to on przywiózł informel,

konceptualizm i happeningi.

konceptualizm i happeningi.

Teatr Niezależny

Teatr Niezależny

Działał w okresie II wojny światowej w

Działał w okresie II wojny światowej w

Krakowie.

Krakowie.

Teatr rezlizował spektakle „Balladyna” i

Teatr rezlizował spektakle „Balladyna” i

„Powrót

„Powrót

Odysa” według Stanisława Wyspiańskiego.

Odysa” według Stanisława Wyspiańskiego.

Sztuki wystawiane były głównie w

Sztuki wystawiane były głównie w

prywatnych mieszkaniach, a aktorzy to

prywatnych mieszkaniach, a aktorzy to

przyjaciele

przyjaciele

Kantora.

Kantora.

Balladyna

Balladyna

Premiera: 22 maja 1943 roku.

Premiera: 22 maja 1943 roku.

Obsada:

Obsada:

Balladyna: Maria Proszkowska - Krasicka

Balladyna: Maria Proszkowska - Krasicka

Alina: Krystyna Zwolińska - Bandurowa

Alina: Krystyna Zwolińska - Bandurowa

Wdowa: Ewa Siedlecka

Wdowa: Ewa Siedlecka

Grabiec: Tadeusz Brzozowski

Grabiec: Tadeusz Brzozowski

Kirkor: Jerzy Turowicz

Kirkor: Jerzy Turowicz

Filon: Marcin Wenzel

Filon: Marcin Wenzel

Kanclerz: Franciszek Puget

Kanclerz: Franciszek Puget

Pustelnik: Zygmunt Jasiecki

Pustelnik: Zygmunt Jasiecki

Chochlik: Anna Chwalibożanka

Chochlik: Anna Chwalibożanka

Skierka: Marta Stebnicka

Skierka: Marta Stebnicka

Biesiadnicy: Andrzej Cybulski, Franciszek Puget, Zygmunt

Biesiadnicy: Andrzej Cybulski, Franciszek Puget, Zygmunt

Jasiecki, Marcin Wenzel

Jasiecki, Marcin Wenzel

Komentator: Mieczysław Porębski

Komentator: Mieczysław Porębski

Głos Goplany: Angelika Kraupe-Świderska

Głos Goplany: Angelika Kraupe-Świderska

Powrót Odysa

Powrót Odysa

Premiera: czerwiec 1944 r.

Premiera: czerwiec 1944 r.

Obsada:

Obsada:

Odys: Tadeusz Brzozowski

Odys: Tadeusz Brzozowski

Penelopa: Jadwiga Lauowa

Penelopa: Jadwiga Lauowa

Telemark: Marta Stebnicka

Telemark: Marta Stebnicka

Pastuch I: Andrzej Cybulski

Pastuch I: Andrzej Cybulski

Pastuch II: Ali Bunsch

Pastuch II: Ali Bunsch

Femios: Marcin Wenzel

Femios: Marcin Wenzel

Melanto: Anna Chwalibożanka

Melanto: Anna Chwalibożanka

Zalotnicy: Andrzej Cybulski, Ali Bunsch, Marcin Wenzel, Franciszek Puget

Zalotnicy: Andrzej Cybulski, Ali Bunsch, Marcin Wenzel, Franciszek Puget

Reżyseria: Tadeusz Kantor

Reżyseria: Tadeusz Kantor

Muzyka: Janina Garścia 

Muzyka: Janina Garścia 

Teatr Marionetek

Teatr Marionetek

W 1938 r. w Bratniaku Akademii Sztuk Pięknych przy placu Matejki w Krakowie

W 1938 r. w Bratniaku Akademii Sztuk Pięknych przy placu Matejki w Krakowie

z grupą studentów (między innymi: Erna Rosenstein, Jadwiga Madziarska, Jerzy

z grupą studentów (między innymi: Erna Rosenstein, Jadwiga Madziarska, Jerzy

Zitzman, Zenobiusz Zwolski) Tadeusz Kantor wystawia spektakl marionetkowy

Zitzman, Zenobiusz Zwolski) Tadeusz Kantor wystawia spektakl marionetkowy

Śmierć Tintagilesa

Śmierć Tintagilesa

  M. Maeterlincka.

  M. Maeterlincka.

Po latach artysta wspomina: 

Po latach artysta wspomina: 

"(...) Lata 1937-38, kiedy to wystawiłem na scenie marionetek

"(...) Lata 1937-38, kiedy to wystawiłem na scenie marionetek

Śmierć Tintagilesa

Śmierć Tintagilesa

będąc ofiarą fascynacji abstrakcyjnych, podziwiając Malewicza, Mondriana, Klee,

będąc ofiarą fascynacji abstrakcyjnych, podziwiając Malewicza, Mondriana, Klee,

czyste formy stworzone przez Gropiusa, Moholy-Nagy, Schlemmera... Byłem

czyste formy stworzone przez Gropiusa, Moholy-Nagy, Schlemmera... Byłem

konstruktywistą, ale zacząłem zastanawiać się, gdzie umieścić wielka tajemnicę

konstruktywistą, ale zacząłem zastanawiać się, gdzie umieścić wielka tajemnicę

małych dramatów Maeterlincka, ekskomunikowanego symbolizmu, niepokojów

małych dramatów Maeterlincka, ekskomunikowanego symbolizmu, niepokojów

Kafki. Zastanawiałem się, czego szukam w kryptach, gdzie pochowani są

Kafki. Zastanawiałem się, czego szukam w kryptach, gdzie pochowani są

królowie polscy lub na podwórzu pełnym odpadków i pokrzyw, gdzie spoczywa

królowie polscy lub na podwórzu pełnym odpadków i pokrzyw, gdzie spoczywa

poezja

poezja

Bruno Schulza? Ten mój spektakl był wystawiony tylko jeden raz. (...)"  

Bruno Schulza? Ten mój spektakl był wystawiony tylko jeden raz. (...)"  

 

 

Teatr Cricot 2

Teatr Cricot 2

Założony w 1955r. Na początku działał w Domu

Założony w 1955r. Na początku działał w Domu

Plastyków, potem w średniowiecznych

Plastyków, potem w średniowiecznych

piwnicach

piwnicach

Galerii Krzysztofory. Tadeusz Kantor w 1980r.

Galerii Krzysztofory. Tadeusz Kantor w 1980r.

dostał od władz miasta siedzibę dla archiwum

dostał od władz miasta siedzibę dla archiwum

swojego teatru, przy ul. Kanonicznej. Co

swojego teatru, przy ul. Kanonicznej. Co

cieakwe

cieakwe

Teatr Cricot 2 nigdy nie istaniał jako instytucja.

Teatr Cricot 2 nigdy nie istaniał jako instytucja.

W latach 1955-1973 Kantor wystawiał spektakle śliśle związane z etapami jego

W latach 1955-1973 Kantor wystawiał spektakle śliśle związane z etapami jego

twórczości malarskiej. Tematy czerpał głównie z Witkacego.Pierwszy spektakl

twórczości malarskiej. Tematy czerpał głównie z Witkacego.Pierwszy spektakl

Mątwa

Mątwa

. Następne spektakle tworzy już sam. W 1975r. odbyła się premiera seansu

. Następne spektakle tworzy już sam. W 1975r. odbyła się premiera seansu

Umarła klasa

Umarła klasa

, który stał się legendą teatru światowego. Teoretycznym

, który stał się legendą teatru światowego. Teoretycznym

wyjaśnieniem jego koncepcji był "Manifest teatru śmierci". Dla artysty był to

wyjaśnieniem jego koncepcji był "Manifest teatru śmierci". Dla artysty był to

początek

początek

teatru pamięci

teatru pamięci

. Swoją twórczość Tadeusz Kantor nazywał

. Swoją twórczość Tadeusz Kantor nazywał

Wielką i

Wielką i

Niebezpieczną Wyprawą w Nieznane

Niebezpieczną Wyprawą w Nieznane

. W spektaklu z 1980 r. "Wielopole, Wielopole„

. W spektaklu z 1980 r. "Wielopole, Wielopole„

przywołał na scenę czas dzieciństwa. Losy swoich zmarłych bliskich splata z

przywołał na scenę czas dzieciństwa. Losy swoich zmarłych bliskich splata z

postaciami i wydarzeniami z Biblii, które dopełniają klisze historii. W 1985 r. Jego

postaciami i wydarzeniami z Biblii, które dopełniają klisze historii. W 1985 r. Jego

teatr, który nazywał

teatr, który nazywał

Budą jarmarczną

Budą jarmarczną

, przedstawił kolejny spektakl - "Niech

, przedstawił kolejny spektakl - "Niech

sczezną artyści". Na scenie przedstawia umieranie, funkcjonowanie pamięci, akt

sczezną artyści". Na scenie przedstawia umieranie, funkcjonowanie pamięci, akt

tworzenia, los artysty i dzieła sztuki. W spektaklu "Nigdy tu już nie powrócę„

tworzenia, los artysty i dzieła sztuki. W spektaklu "Nigdy tu już nie powrócę„

(1988 r.) powraca do swojego wojennego spektaklu "Powrót Odysa", który

(1988 r.) powraca do swojego wojennego spektaklu "Powrót Odysa", który

rozgrywa się w zburzonej

rozgrywa się w zburzonej

maszynie pamięci

maszynie pamięci

 - ławkach z"Umarłej klasy". Artysta

 - ławkach z"Umarłej klasy". Artysta

inscenizuje swój  ślub, na który zaprasza postacie z Teatru Cricot 2, wygłasza

inscenizuje swój  ślub, na który zaprasza postacie z Teatru Cricot 2, wygłasza

przejmujący manifest o trudzie tworzenia i bólu przemijania. Spektakl kończy 

przejmujący manifest o trudzie tworzenia i bólu przemijania. Spektakl kończy 

przy dźwiękach "Marsza Rakoczego" Berlioza - scena

przy dźwiękach "Marsza Rakoczego" Berlioza - scena

wielki ambalaż końca XX-ego

wielki ambalaż końca XX-ego

Wieku

Wieku

przedmioty i postacie znane z jego teatru zostają zakryte czarnymi

przedmioty i postacie znane z jego teatru zostają zakryte czarnymi

płachtami. Lecz nie jest to jeszcze ostateczne pożegnanie Tadeusza Kantora ze

płachtami. Lecz nie jest to jeszcze ostateczne pożegnanie Tadeusza Kantora ze

sceną i z twórczością.

sceną i z twórczością.

Mątwa

Mątwa

Premiera: 12 maja 1956r.

Premiera: 12 maja 1956r.

Obsada:

Obsada:

Paweł Bezdeka - Kazimierz Mikulski

Paweł Bezdeka - Kazimierz Mikulski

Posąg Alice d` Or - Jadwiga Marso

Posąg Alice d` Or - Jadwiga Marso

Papież Juliusz II - Marian Słojkowski

Papież Juliusz II - Marian Słojkowski

Ella - Maria Ciesielska

Ella - Maria Ciesielska

Król Hyrkan IV - Jerzy Nowak

Król Hyrkan IV - Jerzy Nowak

Tetrykon - Stanisław Gronkowski

Tetrykon - Stanisław Gronkowski

Matrona I - Krystyna Łukasiewicz

Matrona I - Krystyna Łukasiewicz

Matrona II - Maria Jarema

Matrona II - Maria Jarema

Zmarłe Żony - Stefania Górniak, Zofia Bielawska

Zmarłe Żony - Stefania Górniak, Zofia Bielawska

Dwóch Wujów - Leopold R. Nowak, Andrzej

Dwóch Wujów - Leopold R. Nowak, Andrzej

Pawłowski

Pawłowski

Reżyser - Tadeusz Kantor

Reżyser - Tadeusz Kantor

Kostiumy - Maria Jarema

Kostiumy - Maria Jarema

W małym dworku

W małym dworku

Premiera: 14 stycznia 1961

Premiera: 14 stycznia 1961

Obsada:

Obsada:

anastazja nibek

anastazja nibek

widmo

widmo

matki

matki

m. zającówna

m. zającówna

zosia i anielka nibekówny

zosia i anielka nibekówny

sieroty

sieroty

m. stangret  i  s.

m. stangret  i  s.

górniak

górniak

jęzory pasiukowski

jęzory pasiukowski

poeta

poeta

j.günthner

j.günthner

aneta wasiewiczówna

aneta wasiewiczówna

guwernantka

guwernantka

a.

a.

szymańska

szymańska

kozdroń

kozdroń

ekonom

ekonom

kubanek

kubanek

maszejko

maszejko

lokaj, grabarz i

lokaj, grabarz i

wiele innych funkcji

wiele innych funkcji

Umarła klasa

Umarła klasa

Premiera: 15 listopada 1975

Premiera: 15 listopada 1975

Dziś są moje urodziny

Dziś są moje urodziny

Premiera: 1991 rok

Premiera: 1991 rok

Ważniejsze wyróżnienia

Ważniejsze wyróżnienia



1976 - nagroda honorowa za przedstawienie "Umarłej klasy" na 17. Festiwalu

1976 - nagroda honorowa za przedstawienie "Umarłej klasy" na 17. Festiwalu

Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu

Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu



1976 - nagroda im. Boya za "Umarłą klasę"

1976 - nagroda im. Boya za "Umarłą klasę"



1977 - nagroda krytyki im. Norwida za "Umarłą klasę"

1977 - nagroda krytyki im. Norwida za "Umarłą klasę"



1978 - nagroda za najlepszy spektakl "Umarłą klasę", Caracas

1978 - nagroda za najlepszy spektakl "Umarłą klasę", Caracas



1978 - nagroda im. Rembrandta przyznawana przez międzynarodowe jury

1978 - nagroda im. Rembrandta przyznawana przez międzynarodowe jury

Fundacji im. Goethego w Bazylei za rzeczywisty wkład w kształtowanie obrazu

Fundacji im. Goethego w Bazylei za rzeczywisty wkład w kształtowanie obrazu

sztuki naszej epoki

sztuki naszej epoki



1980 - nagroda OBIE (USA) za rok 1979 za wystawienie "Umarłej klasy"

1980 - nagroda OBIE (USA) za rok 1979 za wystawienie "Umarłej klasy"



1981 - nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie teatru za

1981 - nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie teatru za

twórczość scenograficzną

twórczość scenograficzną



1982 - dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za upowszechnianie kultury

1982 - dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za upowszechnianie kultury

polskiej za granicą

polskiej za granicą



1986 - nagroda "Targa Europea" nagroda przyznawana wybitnym

1986 - nagroda "Targa Europea" nagroda przyznawana wybitnym

przedstawicielom kultury i nauki w Europie, Włochy

przedstawicielom kultury i nauki w Europie, Włochy



1986 - nagroda krytyków nowojorskich za najlepszy spektakl na Brodwayu

1986 - nagroda krytyków nowojorskich za najlepszy spektakl na Brodwayu

(reżyseria i gra aktorów)

(reżyseria i gra aktorów)



1989 - Komandor Orderu Sztuki i Literatury, Francja

1989 - Komandor Orderu Sztuki i Literatury, Francja



1990 - Wielki Krzyż Zasługi Republiki Federalnej Niemiec za znaczący wpływ

1990 - Wielki Krzyż Zasługi Republiki Federalnej Niemiec za znaczący wpływ

wywarty na współczesną sztukę w Europie i za zasługi w ożywieniu obrazu

wywarty na współczesną sztukę w Europie i za zasługi w ożywieniu obrazu

kulturalnego RFN.

kulturalnego RFN.