Łączny popyt, wydatki (państwa i
inwestycyjne), mnożnik

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

2

Zacznijmy od rynku dóbr



Keynesowski (popytowy) model gospodarki



John Mynard Kenes (1883-1946) The general theory of
Employment, Interest and Money, 1936 (wyd. polskie:
Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza)



Michał Kalecki (1899-1970) – niezależnie opublikował
podobną teorię w latach 1930. (ale po polsku).



Dla przypomnienia



Tożsamość dochodu:

X

G

I

C

Y









Y – PKB, C- konsumpcja, I – inwestycje, G – zakupy
państwowe, X – export netto (wyrażone w kategoriach
realnych)

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

3

Funkcja konsumpcji



Konsumpcja zależy od rozporządzalnego dochodu (tzn. od

dochodu pomniejszonego o podatki).



Jest to funkcja rosnąca, jako pierwsze przybliżenie można

przyjąć, że jest to funkcja liniowa:



a – współczynnik, nazywany konsumpcją autonomiczna (C

a

)



b – współczynnik, mniejszy od jedności, krańcowa skłonność

do konsumpcji (KSK, MPC); mówi o tym ile z każdej

dodatkowej złotówki dochodu przeznaczamy na konsumpcję

(reszta na oszczędności).

d

bY

a

C





W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

4

Funkcja konsumpcji

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

5

Podatki a dochód rozporządzalny



jeśli średnia stopa podatkowa jest równa t to

możemy napisać



zatem jeśli b=0,9, a t=0,3 to z każdego

przyrostu dochodu narodowego o 100 mln

złotych ludzie przeznacza na konsumpcję 63

mln

(7 mln na oszczędności a 30 mln zabierze państwo w postaci

podatków).

Y

t

b

a

bY

a

C

d

)

1

( 









W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

6

Do jakiego stanu będzie dążyła
gospodarka?



Do takiego stanu w którym wydatki

całkowite w gospodarce (na konsumpcje,

inwestycje, zakupów państwa i eksportu

netto) zrównają się z wielkością produkcji

(dochodu narodowego)



Jeśli założymy (!), że inwestycje, wydatki

państwa i export netto są zmiennymi

egzogenicznymi i są stałe

(autonomiczne) to możemy ‘rozwiązać’

ten problem graficznie i algebraicznie.

Graficznie

X

Dochód (Y) lub PKB

45

o

a+b(1-t)Y+I+G+X

I

G

Wydatki

C=a+b(1-t)Y

Wydatki nieliniowe

Dochód (Y) lub PKB

45

o

Wydatki

stabilny

stabilny

niestabilny

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

9

algebraicznie (analitycznie)

X

G

I

C

Y









Y

t

b

a

bY

a

C

d

)

1

( 









X

G

I

Y

t

b

a

Y













)

1

(

)

1

(

1

t

b

X

G

I

a

Y













W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

10

Mnożnik



Co się stanie jeśli zmieni się jedna ze
zmiennych egzogenicznych np. I albo
G?

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

12

Mnożnik jest zawsze większy od jedności

I

Mnoznik

I

t

b

Y

















)

1

(

1

1

)

1

(

1

1

t

b

dI

dY







)

1

(

1

t

b

X

G

I

a

Y













W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

13

Podobnie jest z mnożnikiem wydatków państwa
(?!)

Czy w przypadku
spadku inwestycji
prywatnych,
wzrost wydatków
państwa o
dokładnie tyle
samo spowoduje
stabilizację PKB?

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

14

Uchylenie założenia o egzogenicznym
charakterze eksportu



Eksport netto =eksport – import



Eksport >import 

nadwyżka handlowa



Eksport <import 

 deficyt handlowy



Interesuje nas zależność eksportu netto od

dochodu



Przy wzroście dochodu będzie nam rósł

import (importochłonność gospodarki).



Jeśli założymy autonomiczność eksportu (?)

to wówczas przy wzroście dochodu będzie

nam malał eksport netto, zatem

mY

g

X





m - krańcowa
skłonność do
importu

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

15

mY

g

G

I

Y

t

b

a

Y















)

1

(

m

t

b

g

G

I

a

Y















)

1

(

1

m

t

b

Mnoznik









)

1

(

1

1

•Dla gospodarki otwartej mnożnik ten jest mniejszy
niż dla gospodarki zamkniętej.

•Dla b =0,9, t =0,3, m =0,1 jest on równy 2,1

•dla gospodarki zamkniętej = 2,7.

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

16

Rynki finansowe a łączny popyt

Funkcja popytu inwestycyjnego



Jeśli uznamy inwestycje za zmienną endogeniczną to

musimy się zastanowić, od czego te inwestycje zależą?



od stopy procentowej (są z nią skorelowane ujemnie).

Przyczyny:



ta część przedsiębiorców, która finansuje inwestycje z pożyczek

przy wyższych stopach procentowych rezygnuje z ich wzięcia;



przy wysokich stopach procentowych ludzie będą trzymali swe

oszczędności w papierach wartościowych aniżeli kupowali dobra

inwestycyjne (np.. rzeczowe, akcje).



Zatem możemy napisać, że

dR

e

I





I – inwestycje
R – stopa procentowa

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

17

Funkcja inwestycji

W

it

o

ld

K

w

a

śn

ic

k

i

(I

N

E

,

U

W

r)

,

N

o

ta

tk

i

d

o

w

y

k

ła

d

ó

w

18

Eksport netto a stopa procentowa



Wzrost stopy procentowej powoduje:



dla zagranicy waluta krajowa staje się bardziej atrakcyjna, i obcokrajowcy

lokują swoje oszczędności np. w złotówkach (dolarach) (możemy

powiedzieć, że zagranica pożycza danemu krajowi pieniądze)



mniej atrakcyjne jest lokowanie oszczędności krajowców w walutach

zagranicznych.



Oba powyższe powodują, że waluta krajowa staje się atrakcyjniejsza,

i przyczynia się to do wzrostu kursu walutowego (złotówka staje się

droga).



To znów powoduje, że towary krajowe stają się mniej atrakcyjne dla

zagranicy i przestają je kupować (spada eksport) a krajowcy kupują

chętniej towary zagraniczne (rośnie import).



W sumie wzrost stopy procentowej powoduje spadek eksportu netto.

nR

mY

g

X







R

Y

X

500

1

,

0

525





