Waldemar Machała

Zakład Medycyny Ratunkowej i Katastrof

Wojskowej Akademii Medycznej

w Łodzi

Medycyna Ratunkowa – definicje.

Współczesna organizacja pomocy

przedszpitalnej w obrażeniach.

Organizacja i komunikacja służb

działających w miejscu katastrofy.

Zasady postępowania w

zatruciach i pokąszeniach.

Ustawa o

Państwowym Ratownictwie

Medycznym

Sejm RP – 25 lipca 2001 r.

Prezydent RP – 21 września

2001 r.

Definicje:

Wypadek masowy

To wypadek w którym obrażeń doznaje więcej niż jedna
osoba.

Katastrofa

Zdarzenie, którego skutki przekraczają możliwości
efektywnego przeciwdziałania im przez lokalne służby.
Wyróżnia się:

katastrofy naturalne
katastrofy spowodowane przez człowieka.

Kataklizm

Pociąga za sobą ofiary i zniszczenia szpitali oraz innych
elementów infrastruktury służb medycznych. Wyróżnia
się:

huragany
trzęsienia ziemi.

Klęski złożone

Wydarzenia, charakteryzujące się dwoma z
wymienionych określeń:
a. rozruchy

b. konflikt zbrojny

c. migracje ludności

d. kryzys

gospodarczy
e. niedobór żywności

f. głód.

Katastrofa jest wydarzeniem lub serią

wydarzeń, których skutki przekraczają
możliwości systemu medycznego przewidzianego
do pracy w rutynowych warunkach.

Katastrofa jest zdarzeniem w którym miejscowa

administracja nie jest w stanie udzielić pomocy
w nagłych wypadkach.

Wg. Holloway’a jest to sytuacja w której wielu

ludzi próbuje robić szybko to, czego zwykle nie
wykonuje, w warunkach które nie są im znane.

Katastrofa

Znaczenie organizacji i sprawnego działania

centrum zarządzania (Policja, Straż Pożarna,

medyczne służby ratunkowe, administracja,

wolontariusze).

Cechy katastrofy:

Nagłość występowania.

Znaczna liczba poszkodowanych.

Zniszczenia materialne.

Podział katastrof:

Wywołane przez siły natury:

Trzęsienia ziemi i powodzie (80%)
Powódź.
Lawiny, wybuchy wulkanów.
Pożary.
Tajfuny.
Susza.

Wywołane przez ludzi:

Wojny
Katastrofy cywilizacyjne:

Komunikacyjne.
Wypadki przemysłowe i budowlane.
Pożary.

Wtórne skutki katastrof:

Głód.
Choroby zakaźne.
Epidemie.
Zniszczenie środowiska naturalnego.

Strefy katastrofy:

Strefa zniszczenia

Obszar bezpośrednio dotknięty kataklizmem.
Ratownicy docierają tutaj po przybyciu

zorganizowanych oddziałów ratowniczych.

Pomoc polega na wynoszeniu lub

wyprowadzaniu poszkodowanych.

Strefa marginalna

Granicząca ze strefą zniszczeń; groźba

wtórnego zagrożenia.

Miejsce gromadzenia opuszczających strefę

zniszczenia ludzi starszych, dzieci i
niepełnosprawnych.

Przebywanie w niej nie jest bezpieczne.

Strefy katastrofy:

Strefa filtracji

Praktycznie nie dotknięta zniszczeniem.
Miejsce zbiórki poszkodowanych.
Granica kordonu sanitarnego.
Konieczne działania zespołów

psychologicznych.

Duże zapotrzebowanie na zapobieganie

działaniom środowiska (temperatura,
odwodnienie).

Strefa marginalna

Nieznacznie odległa od miejsca katastrofy.
Baza struktur medycznych.

System organizacji i kierowania w miejscu

zdarzenia

Wstępne określenie stref

Wypadku (ściśle zastrzeżona - bezpośrednich
zagrożeń).
Miejsce stanowiska dowodzenia.
Punktu medycznego pomocy kwalifikowanej.
Ewakuacji.
Przeznaczoną dla przedstawicieli administracji
rządowej, samorządowej i prasy.
Dróg dojazdowych i ewakuacji.

Organizacja stref jest początkową fazą

rozmieszczania w terenie. Sposobem
prezentacji wstępnej jest narysowanie prostej
mapki, obejmującej główne cechy
topograficzne i fizyczne jak drogi, granice,
stawy, rzeki, budynki.

System organizacji i kierowania w miejscu

zdarzenia

Bezpieczeństwo

Środki stosowane w celu zabezpieczenia ofiar, służb

wypadkowych i zagrożonej ludności przed

bezpośrednim i/potencjalnym ryzykiem rozszerzenia

obszaru zdarzenia w następstwie np. niekontrolowanej

emisji substancji toksycznej.
Działanie bezpośrednie obejmuje zmniejszanie ryzyka

przez gaszenie pożarów, unieszkodliwianie materiałów

niebezpiecznych, użycie ubrań ochronnych i ewakuację

zagrożonej ludności.
Działanie prewencyjne obejmuje utworzenie

następujących stref (obszarów) zastrzeżonych:

 Strefy wypadku (ściśle zastrzeżonej dla zawodowych

ratowników, odpowiednio wyposażonych i

przeszkolonych).

 Obszaru zastrzeżonego (zastrzeżonego dla

uprawnionego personelu pracującego podczas

operacji ratowniczych, przy zarządzaniu i kontroli,

łączności, w pogotowiu ratunkowym, ochronie; Tutaj

powstanie stanowisko dowodzenia, punkt medyczny

pomocy kwalifikowanej, centrum ewakuacji oraz

parking dla różnych pojazdów ratowniczych i

technicznych).

 Obszaru zarezerwowanego (dostępnego dla

przedstawicieli prasy; „Strefa buforowa”).

System organizacji i kierowania w miejscu

zdarzenia

Środki ochrony
Aby umożliwić czynnikom zewnętrznym wpływanie

na przebieg akcji ratowniczej stosowane są
odpowiednie środki ochrony. Zastrzeżony dostęp
do poszczególnych stref zachowany jest przez
stosowanie kontroli tłumu i ruchu drogowego.
Środki ochrony przyczyniają się do
bezpieczeństwa przez:

Ochronę pracowników.
Ochronę ogółu zgromadzonej ludności.
Sprawny przepływ środków ratowniczych.

Ochronę tę zapewniają środki policyjny, jednostki

wyspecjalizowane (wojsko, obrona cywilna),

funkcjonariusze rządowych służb

bezpieczeństwa, ochrona lotniska, ochrona

szpitala.

System organizacji i kierowania w miejscu

zdarzenia

Stanowisko dowodzenia
Celem jest:

Koordynacja pracy służb wypadkowych
biorących udział w akcji ratunkowej w miejscu
zdarzenia.

Łączenie z jednostkami wspierającymi w celu
przekazywania informacji o zdarzeniu i
mobilizacja w razie potrzeby dodatkowych
środków.

Nadzór całościowy opieki nad ofiarami.

Możliwe jedynie przy dobrej łączności

Stanowisko dowodzenia jest konieczne dla

koordynacji jednostek do tej pory ze sobą nie

współpracujących.

Postępowanie z ofiarami

zdarzenia

Poszukiwanie i ratownictwo

Poszukiwanie i ratownictwo
Operacje poszukiwania i ratowania opierają się

wyłącznie na wykwalifikowanych jednostkach straży
pożarnej i jednostkach specjalistycznych,
wspomaganych w razie potrzeby przez ochotników.
Grupy te będą:

Lokalizować ofiary.
Przenosić ofiary z niebezpiecznych miejsc do

punktu zbiorczego.
Oceniać stan ofiar (ocena stanu zdrowia na

miejscu wypadku).
Zapewniać pierwszą pomoc.
Transportować ofiary do punktu medycznego

pomocy kwalifikowanej.

Grupa poszukiwania i ratownictwa pracuje w strefie

bezpośrednich zagrożeń pod kierunkiem wyższego

funkcjonariusza straży pożarnej lub

specjalistycznego personelu.

Postępowanie z ofiarami

zdarzenia

Opieka w terenie

Konieczna w sytuacji w której w okolicy
katastrofy jest niepełnoprofilowy szpital o
ograniczonych możliwościach diagnostyczno
leczniczych. Transport poszkodowanych do
takiego szpitala spowoduje:

Uniemożliwienie świadczenia pomocy
osobom w stanie ciężkim.
Zagrożenie dla pacjentów aktualnie
leczonych w szpitalu.

W przypadku ograniczonych możliwości
szpitala, z powodu dostępnej liczby sprzętu i
personelu transport ofiar do szpitala powinien
być stopniowy. Zakłada to, że ranni będą
otrzymywać odpowiednią pomoc w miejscu
zdarzenia, pozwalającą im na wytrzymanie
tego opóźnienia.

Czynnikami warunkującymi

segregację są:



Liczba i kwalifikacje osób udzielających

pomocy.



Istniejące warunki i możliwości zaopatrzenia.



Dostępne środki lecznicze.



Możliwości transportu.



Klimat.



Zagrożenia zewnętrzne.



Upływ czasu.

Segregacja

jest procesem ciągłym, prowadzonym w każdym
miejscu, w każdym czasie i na każdym szczeblu,
mającym na celu pomoc w przeżyciu i powrocie do
zdrowia możliwie dużej liczbie rannych i chorych.

Postępowanie z ofiarami

zdarzenia

Segregacja

Segregacja
Celem segregacji jest:

Szybka identyfikacja ofiar wymagających
natychmiastowej pomocy w miejscu
zdarzenia.
Identyfikacja osób, które mogą być
uratowane, jedynie przez natychmiastowe
zabiegi chirurgiczne ratujące życie.

Proces segregacji chorych w miejscu zdarzenia

będzie przeprowadzany na trzech poziomach:

Przedlekarskim.

Lekarskim.

Ewakuacyjnym.

Postępowanie z ofiarami

zdarzenia

Segregacja przedlekarska na miejscu wypadku

Podział ofiar na kategorie w terenie:

W miejscu gdzie leżą.

W punkcie zbiorczym.

Segregacja przedlekarska ma na celu

identyfikację tych ofiar, które wymagają
natychmiastowej pomocy medycznej (szybki
transport do punktu medycznego pomocy
kwalifikowanej tych, którzy nie mogą czekać)

Stan ciężki (kolor czerwony i żółty).

Stan lekki (zielone).

Stan agonalny i zmarli (kolor czarny).

Kategorie

poszkodowanych

Kategoria I

pomoc natychmiastowa

Kategoria II

pomoc w ciągu 10 minut

Kategoria III

pomoc w ciągu 30 minut

Kategoria IV

pomoc w ciągu godziny

Kategoria V

pomoc w ciągu dwóch godzin

Stopień pierwszy priorytet w udzielaniu

pomocy (najczęściej konieczność udzielania
pomocy w miejscu katastrofy). Ostre stany
zagrożenia życia:

ostra niewydolność oddechowa

(niedrożność dróg oddechowych)

ostra niewydolność krążenia, krwotok
wstrząs.

Stopień drugi priorytet ewakuacji

(konieczność leczenia szpitalnego).
Obrażenia wymagające wykwalifikowanej
pomocy chirurgicznej oraz usunięcia lub/i
zmniejszenia groźnych dla życia powikłań.
Urazy kończyn, narządu wzroku, oparzenia II-
go i III-go stopnia z szansą na przeżycie (20-
40% powierzchni ciała).

Stopnie nagłości

Stopień trzeci możliwe leczenie odroczone

(lekko ranni). Urazy przy których można
odłożyć leczenie bez zagrożenia życia i
wyzdrowienia. Brak priorytetów w ewakuacji.
Grupa najbardziej „hałaśliwa”, wykazująca
dużą agresywność i skłonność do paniki.
Potrzeba prowadzenia działań
psychoterapeutycznych a w przypadkach
trudnych izolacja. Pacjenci z ranami tkanek
miękkich lub/i złamaniami zamkniętymi.

Stopień czwarty najciężej ranni, bez szans

przeżycia. Formą pomocy jest leczenie bólu i
zapewnienie warunków do godnej śmierci.
Pacjenci z tej grupy muszą być otoczeni
opieką i izolowani. W grupie tej istnieje
konieczność weryfikowania decyzji po
pewnym czasie.

Natychmiastowej pomocy lekarskiej

wymaga 20%

ofiar.

Pomocy chirurgicznej ze wskazań

życiowych

wymaga 20% rannych i

porażonych.

III

Odroczonego postępowania

leczniczego wymaga 40% ofiar (lekko
ranni).

Postępowania zachowawczego

wymaga 20%

ofiar (najciężej ranni).

Procentowy podział pomocy:

Ratowanie życia jest ważniejsze niż

ratowanie kończyn.

Głównym bezpośrednim zagrożeniem

życia jest asfiksja i krwotok.

Selekcję rozpoczyna się od wstępnej

oceny wg. schematu:

Główne zasady selekcji

Drogi oddechowe.

Oddech.

Krążenie.

Segregacja ewakuacyjna

Ta segregacja pozwoli na określenie

priorytetów przy przewożeniu ofiar do

zaadaptowanych i gotowych do przyjęcia

chorych placówek opieki zdrowotnej. Jeśli

punkt medyczny pomocy kwalifikowanej

skutecznie spełnił swoją rolę zapewnienia

opieki, to liczba "czerwonych" ofiar

powinna się zmniejszyć i przed ewakuacją

konieczna będzie zmiana przypisanej

kategorii.

Lekarz kierujący punktem medycznym

pomocy kwalifikowanej zadecyduje,

zgodnie ze stanem ofiar i w łączności ze

stanowiskiem dowodzenia, kto pierwszy i

gdzie będzie przewożony, jakim rodzajem

transportu i pod jaką opieką.

Postępowanie z ofiarami zdarzenia

Segregacja

Centrum zarządzania
ewakuacją

Jeżeli katastrofa ma wiele stref wypadku, a każda z

nich wymaga zorganizowania oddzielnego punktu

medycznego pomocy kwalifikowanej, to należy
wówczas

utworzyć

centrum

koordynacji

zarządzania ewakuacją.
Takie podejście uchroni szpital rejonowy przed

nadmiernym

przeładowaniem.

Jednak

oczekiwaniu na transport, czynności związane ze

stabilizacją podstawowych funkcji życiowych muszą

być wykonane na miejscu, najlepiej we wcześniej

przygotowanym

"szpitalu

polowym".

Centrum

koordynacji i zarządzania ewakuacji będzie:

Zbierało wszystkich poszkodowanych z punktów
medycznych pomocy kwalifikowanej.
Ponownie

oceniało

stan

zdrowia

(segregacja

ewakuacyjna).
Kontynuowało wykonanie czynności związanych z
dalszą stabilizacją.
Zapewniało transport do właściwego ośrodka pomocy
medycznej.

Faza pierwsza o przeżyciu decydują minuty. W

tym czasie nie ma żadnej pomocy z zewnątrz.
Rozmiary szkód nie są jeszcze w całości
rozpoznane. Przyczyną śmierci jest niedotlenienie
i krwotok. Wiele osób można uratować przez
wykonanie prostych zabiegów ratunkowych.

Faza druga o przeżyciu decydują godziny;

istotne jest tworzenie warunków umożliwiających
przeżycie. W tej fazie odgrywa role
organizowana z zewnątrz akcja ratunkowa,
segregacja i zabiegi medyczne ze wskazań
życiowych (osiągnięcie przyrządowe drożności
dróg oddechowych, oddech zastępczy, leczenie
odmy opłucnowej, wdrożenie leczenia
przeciwwstrząsowego). Stworzenie warunków do
ewakuacji. Udział biorą wyszkoleni ratownicy.

Fazy akcji ratunkowej

Faza trzecia trwająca dni lub tygodnie;

działania jej są ukierunkowane na odtworzenie
i przywrócenie funkcji życiowych. Ranni i
poszkodowani powinni otrzymać niezbędną
pomoc ambulatoryjną i szpitalną, udzielona
przez wykwalifikowany personel.

Współczesna opieka w obrażeniach

wymaga spełnienia następujących

kryteriów:

Odpowiednio zorganizowanych i
funkcjonujących struktur w ramach
jednolitego systemu.

Dobrze wyszkolonego personelu z dobrą
motywacją do pracy.

Odpowiedniego wyposażenia.

Doskonałej łączności.

Stałej analizy efektywności działań oraz
ponoszonych kosztów.

Opieka przedszpitalna

Celem opieki przedszpitalnej jest

dostarczenie na miejsce zdarzenia

zespołu dla przeprowadzenia

czynności podtrzymujących życie a

następnie bezpieczne przewiezienie

pacjenta do najbliższego szpitala

zdolnego leczyć stany zagrażające

życiu w ramach „złotej godziny”.

Opieka przedszpitalna

Istnieją trzy koncepcje dla opieki

przedszpitalnej:

Czas pomiędzy urazem a przybyciem służb

ratowniczych nie powinien przekroczyć 8 -

15 minut.

MIEJSCE LECZENIE I STABILIZACJI

CHOREGO

I. Pierwsza zasada „bierz i pędź” (scoop

and run)

Dotyczy urazu przenikającego lub tępego
włącznie z urazem dużych naczyń.
Wykonują paramedycy lub lekarze w ramach
BLS:

Drożność górnych dróg oddechowych.
Oddech i tlenoterapia.
Krążenie

kontrola

krwawienia

zewnętrznego.
Ocena

stanu

neurologicznego

unieruchomienie kręgosłupa szyjnego.
Unieruchomienie złamań.

MIEJSCE LECZENIE I STABILIZACJI

CHOREGO

I. Pierwsza zasada „bierz i pędź” (scoop

and run)

Dotyczy urazu przenikającego lub tępego
włącznie z urazem dużych naczyń.
Wykonują paramedycy lub lekarze w ramach
BLS:

Drożność górnych dróg oddechowych.
Oddech i tlenoterapia.
Krążenie

kontrola

krwawienia

zewnętrznego.
Ocena

stanu

neurologicznego

unieruchomienie kręgosłupa szyjnego.
Unieruchomienie złamań.

II. Druga zasada „zostań i działaj”

(stay and play)

Wykonują lekarze w ramach ALS.

• „Złota godzina” rozumiana jako czas

graniczny od urazu do wprowadzenia
interwencji ratujących życie.

II. Druga zasada „zostań i działaj”

(stay and play)

Wykonują lekarze w ramach ALS.

• „Złota godzina” rozumiana jako czas

graniczny od urazu do wprowadzenia
interwencji ratujących życie.

ZASADY KWALIFIKACJI PACJENTÓW

DO DALSZEGO LECZENIA

Szpitale III stopnia (najbliższe z reguły
powiatowe).
Szpitale

stopnia

(kliniczne

duże

wojewódzkie).
Szpitale I stopnia (Centra Obrażeniowe).

Pacjenci z lekkimi obrażeniami stanowiącymi ok.

80% wszystkich obrażeń mogą być leczeni w
szpitalach III stopnia pod warunkiem, że
szpitale te utrzymują 24 godzinny ostry dyżuru
obejmujący chirurgię ogólną, anestezjologię i
intensywną terapię oraz choroby wewnętrzne.

Pozostali pacjenci będą wymagali opieki w

szpitalach II, w tym ok. 5- 15% w szpitalach I,
stopnia.

GENERALNE ZASADY KWALIFIKACJI

PACJENTÓW DO LECZENIA W

SZPITALACH I i II STOPNIA

GCS< 13 pkt.
Skurczowe ciśnienie tętnicze krwi < 90 mm
Hg.
Częstość oddechów< 10/ min. lub> 29/ min.
Skala urazu (TS)< 11 pkt.
Urazy przenikające.
Paradoksalne ruchy klatki piersiowej.
Liczne złamania kości długich.
Uszkodzenia miednicy.
Niedowłady.
Duża energia urazu.
Skrajny przedział wiekowy (< 5 lat i > 55 lat).
Istotne schorzenia przez urazem.

Wybór miejsca leczenia dla pacjenta z

obrażeniem

Centrum obrażeniowe

Szpital II/ III stopnia

 Mnogie obrażenia ciała

 Liczni ranni

 Nagłe

interwencje

(laparotomia), które nie

mogą być odroczone

 Prawdopodobieństwo

konieczności

przeniesienia pacjenta w

tym samym dniu

 Niebezpieczeństwa

związane

odległym

transportem (zła pogoda,

brak

wyszkolonego

zespołu)

 Szczególne

problemy

specjalistyczne

 Obrażenia, które mogą

poczekać na definitywne

leczenie

Szczegółowe kryteria segregacji pacjentów do

szpitali I- go stopnia

 Oparzenie

 Niepełnej głębokości życiowo ważnych okolic< 10%

 Każde niepełnej głębokości> 30%

 Każde pełnej głębokości> 10%

 Obrażenie z powodu inhalacji dymu

 Uraz fizyczny

 Hipotermia< 32 stopni C **

 Prawie utopienie

 Spożycie substancji żrących

 Obrażenia głowy

 Wgniecenie kości czaszki wymagające operacji

 Postępujące zaburzenia świadomości

 Od początku nieprzytomny

 Obrażenia twarzy

 Liczne złamania kości czaszki

 * W przypadku umierającego może być konieczne leczenie w szpitalu lokalnym

 ** Szpitale drugiego stopnia mogą być odpowiednie w przypadku braku

dostępności do Centrum Obrażeniowego. Niektóre z tych obrażeń będą

zdiagnozowane dopiero na etapie początkowej opieki szpitalnej.

Pułapki w opiece przedszpitalnej

Niewłaściwe zabezpieczenie dróg oddechowych.
Szybki przewóz do niewłaściwego szpitala.
Brak

zabezpieczenia

dostępu

dożylnego,

przetaczania płynów.
Pominięcie obrażenia rdzenia kręgowego i brak

stosownego

unieruchomienia

(kołnierz

usztywniejący, deska).
Nieleczona lub przeleczona hipowolemia.
Odwleczony transport (np. czekanie na karetkę

kiedy dostępny jest prywatny pojazd).
Niewłaściwe unieruchomienie złamanych kończyn.
Brak przewidywania problemów.
Brak przygotowania do improwizacji gdy właściwy

szpital jest niedostępny.
Nie opanowanie krwawienia zewnętrznego lub

brak kontroli nad późniejszym krwawieniem.
Stosowanie

nieodpowiednich

leków

lub

niewłaściwe

drogi

ich

podania

oraz

nie

poinformowanie o tym lekarza przyjmującego

opiekę nad pacjentem.
Użycie

zbyt

małej

liczby

pomocników

przenoszenia pacjenta.

Podstawowe czynniki medyczne

przyczyniające się do powstawania,

możliwych do uniknięcia, zgonów

Niewłaściwe zabezpieczenie drożności dróg

oddechowych.

Nieadekwatna podaż płynów.

Przeoczone lub opóźnione rozpoznanie ciękiego

obrażenia.

Opóźnienie decyzji o zabiegu operacyjnym.

Opóźnione rozpoczęcie resuscytacji lub

interwencji chirurgicznej.

Łączność

Główne składowe systemu łączności:

Jednolity numer telefonu.
Jedno centrum łączności dla wszystkich służ
ratunkowych na 200- 500 tyś. mieszkańców.
Wystarczająca ilość personelu i sprzętu dla
jednoczesnego przyjmowania dwóch rozmów
na 10 tyś. mieszkańców/ 24 godziny.
Stała

łączność

pomiędzy

personelem

działającym na miejscu zdarzenia a szpitalami
włączonymi do systemu MSN.
Możliwość rejestracji wszystkich rozmów i
przechowywania ich przez 2 lata.
Koordynacja współpracy pomiędzy służbami
ratunkowymi w przypadku klęsk żywiołowych i
katastrof.

Edukacja

Szerokich rzesz społeczeństwa w zakresie

podstawowych

sposobów

podtrzymywania

czynności życiowych (BLS).

Służb publicznych (straż pożarna, policja,

wojsko) w zakresie BLS.

Studentów medycyny w zakresie BLS i

zaawansowanych sposobów podtrzymywania

czynności życiowych (ALS).

Pielęgniarek i paramedyków w zakresie BLS

bądź ALS.

Specjalistów medycyny stanów nagłych w

zakresie ALS.

Główny ciężar w zakresie edukacji powinny

przejąć Regionalne Centra Obrażeniowe

Analiza efektów i kosztów systemu

opieki w obrażeniach

Potrzeby:

Szpitale II- go stopnia (jeden na 200 tyś.

mieszkańców).
Szpitale I- go stopnia (jeden na milion

mieszkańców).

Wymogi:

Stosowania jednolitych skal ciężkości obrażeń

w opiece przedszpitalnej (GCS, TS, RTS, PSCO).
Stosowanie jednolitych skal ciężkości obrażeń

w opiece szpitalnej (ISS, AIS, TRISS).
Stałe gromadzenie danych w bazach danych

(lokalnych, regionalnych, krajowych).
Stała analiza efektywności i kosztów na

wszystkich etapach działania.

Tylko ok. 15% pacjentów z obrażeniami wymaga

leczenia w Centrach Obrażeniowych; na ich

leczenie powinno się przeznaczać ok. 25%

całości

kosztów

związanych

funkcjonowaniem systemu.

Korzyści

systemu

opieki

Korzyści

systemu

opieki

obrażeniach

60-70% ofiar obrażeń wielonarządowych stanowi
grupę tzw. zgonów możliwych do uniknięcia.
Badania (San Diego; USA) wykazały, że
wprowadzenie systemu zmniejszyło wskaźnik
zgonów możliwych do uniknięcia z 30% do 4%.
Działania

lecznicze

ramach

systemu

zmniejszają stopień inwalidztwa u ofiar obrażeń.
Szpitale I- i II-go stopnia prowadzą edukację dla
wszystkich

podmiotów

uczestniczących

systemie.
Szpitale pracujące w ramach systemu są
odpowiedzialne za planowanie oraz działanie w
przypadkach klęsk żywiołowych i katastrof w
skali lokalnej, regionalnej i krajowej.

Korzyści systemu opieki w obrażeniach w

znacznym stopniu rekompensują nakłady

poniesione na jego organizację.

Szczegółowe kryteria segregacji ... cd.

 Obrażenia oka

 Oparzenia

 Zranienie lub rozerwanie gałki ocznej

 Tępe obrażenia gałki ocznej wymagające operacji

 Obrażenia szyi

 Rana penetrująca z ewidentnym obrażeniem trzewnym lub

naczyniowym

 Złamanie kręgosłupa

 Obrażenia rdzenia kręgowego na każdym poziomie

 Obrażenia

klatki

piersiowej

 Stłuczenie serca

 Krwiak/ odma opłucnowa, wymagająca operacji

 Obrażenia dużych naczyń

 Penetrujące obrażenia serca*

 Złamanie więcej niż trzech więcej żeber lub klatka piersiowa

cepowata

 Obrażenia

brzucha

 Obrażenia mniejszego narządu wymagające operacji**

 Obrażenia dużego narządu

 Obrażenia naczyń

Obrażenia

kończyny górnej

 Zmiażdżenie ręki lub ramienia

 Amputacja urazowa

 Utrata palca wymagająca jego przyszycia

Obrażenia

kończyny dolnej

 Złamanie kości udowej/ miednicy

 Złamanie zamknięte niestabilne

 Złamanie złożone

 Złamanie przezpanewkowe

 Złamanie obustronne

Zasady

postępowania w

zatruciach i

pokąszeniach

Zatrucia

Trucizna - każda substancja

szkodliwa dla organizmu
ludzkiego.

Paracelsus - dawka decyduje o truciźnie (XVI w)

Zatrucia są czwartą przyczyną

zgonów

zgonów po:

chorobach układu krążenia

chorobach nowotworowych

wypadkach komunikacyjnych.

Przyczyny zatruć:

Pomyłka (przechowywanie trucizn w

nietypowych i niedostatecznie
oznakowanych naczyniach.

Nieświadomość (dzieci).

Lekkomyślność (kierowca uruchamiający

samochód w zamkniętym garażu).

Nadużycie (przedawkowanie leków lub

alkoholu).

Zamach samobóojczy.

Częstość występowania

poszczególnych grup trucizn w ostrych

zatruciach u dorosłych

Schuster; „Przypadki

nagłe”

Leki

75%

Środki nasenne, uspokajające

65%

Inne ś rodki farmakologiczne

10%

Węglowodory

Alkilofosfaty

Tlenek węgla

Alkohol

Kwasy i zasady

Metale ciężkie

Inne

Drogi przedostawania się

trucizny:

Przewód pokarmowy (leki, substancje

używane w gospodarstwie domowym i

przemyśle, trujące rośliny,

przeterminowane środki spożywcze).

Drogi oddechowe (dymy, gazy, aerozole).

Skóra (ukąszenia i ugryzienia przez

zwierzęta).

Donaczyniowo.

Kilkoma drogami.

Punkty działania w

organizmie:

Mózg.

Układ bodźco-przewodzący.

Mięśnie.

Układ krwionośny.

Inne narządy.

Ogólne postępowanie w przypadku

zatruć:

Zapobieganie dalszemu działaniu trucizny:

Dbałość o bezpieczeństwo własne.
Wyniesienie ze strefy niebezpiecznej.
Usunięcie przyczyny (zakręcić gaz).
Ostrzeżenie pozostających w strefie

innych osób.

Pomoc podstawowa:

Oddech (w przypadku bezdechu wdrożenie

sztucznego oddychania za wyjątkiem:
zatruć truciznami kontaktowymi – środki
ochrony roślin, cyjanowodór).

Wstrząs.
Wezwanie medycznych służb ratunkowych

(ZATRUCIE).

Usunięcie trucizny:

Zdjąć ubranie.
Obmywać skórę.
Prowokowanie wymiotów, jeżeli zatruty

jest przytomny (a trucizna nie jest żrąco -
parząca).

Zabezpieczenie przedmiotów służących do
ustalenia rodzaju trucizny:

Opakowanie po lekach.
Naczynia, resztki jedzenia.
Wymiociny, stolec, mocz.

W ŻADNYM WYPADKU NIE NALEŻY

PODAWAĆ DO PICIA MLEKA ANI

INNYCH NAPOJÓW.

Im dłużej substancja trująca

przebywa w przewodzie

pokarmowym - tym więcej się jej

wchłania.

Im szybciej zostanie ona wydalona z

organizmu (wymioty, płukanie

żołądka) - tym mniejsza jej ilość

przedostanie się do ustroju.

Toksyny wchłaniane przez drogi

oddechowe i błonę śluzową znacznie

szybciej przechodzą do krwi i

miejsca swego działania.

Tylko niewielka ilość trucizny wywołuje

objawy charakterystyczne dla jej

działania.

Należy zawsze zbadać otocznie chorego.

Większość trucizn wywołuje objawy

niespecyficzne:

Nudności, wymioty, bóle brzucha,

biegunka.

Bóle głowy, zaburzenia świadomości.

Zaburzenia oddechu, objawy wstrząsu.

Zaburzenia czynności serca.

Zaburzenia psychiczne.

Wstępne rozpoznanie zatrucia opiera

się o:

dokładny wywiad
badanie kliniczne:

Zabarwienie skóry (sinica - hipoksja i

methemoglobinemia, kolor różowo-wiśniowy -
karboksyhemoglobina; Kolor intensywnie różowy
- środki antycholinergiczne, alkohol, kokaina,
cyjanki).

Zmiany na skórze (ślady po nakłuciach,

pęcherze, pot).

Ciepłota ciała (hipertermia - leki

antycholinergiczne, trójcykliczne antydepresanty,
inhibitory MAO, tlenek węgla, fenole i salicylany;
Hipotermia - barbiturany, środki sedatywne,
etanol, opioidy).

Zapach z ust (alkohol, aceton, eter, benzyna,

gorzkie migdały).

Wygląd wymiocin, moczu i krwi

(zhemolizowana

krew, masa tabletkowa; ciemny k. moczu: hematuria,
hemoglobinuria, mioglobinuria; krew - brązowa:
methemoglobinemia lub nadmiernie czerwona w
zatruciach cyjankami lub CO).

Drgawki

(trójcykliczne antydepresanty, fenotiazyny,

CO, glikol etylenowy, teofilina, środki fosforoorganiczne,
salicylany, lit).

Zaburzenia rytmu serca

(bradykardia:  - blokery,

- blokery, naparstnica, fosforoorganiczne środki

owadobójcze; tachykardia: antycholinergiki, trójcykliczne
antydepresanty, teofilina, sympatykomimetyki,
barbiturany).

Zaburzenia oddechowe

(hiperpnoe: kwasica

ketonowa, mleczanowa lub metaboliczna - zatrucie
metanolem, glikolem etylenowym, salicylanami;
tachypnoe: środki foforoorganiczne; bradypnoe:
barbiturany; obrzęk płuc; gazy toksyczne, salicylany,
glikol etylenowy, śr. fosforoorganiczne,  - bloker,

trójcykliczne antydepresanty).

Największe nasilenie objawów po kilku
godzinach:

Muchomor sromotnikowy

godzin

Glikol etylenowy

6 godzin

Metanol

godzin

Paracetamol

godzin

Parakwat

48 godzin

Salicylany

12 godzin

Arsen

24 godziny

Badania laboratoryjne:

10 ml krwi (pobranej na kroplę heparyny i na

skrzep).

50 - 100 ml moczu.
Popłuczyny z żołądka.

Badanie w moczu (najszybciej):
barbiturany, benzodwuazepiny, fenotiazyny,
trójcykliczne antydepresanty, leki
antyhistaminowe, opioidy).

Schemat leczenia zatrutych

pacjentów

Podtrzymywanie podstawowych

czynności życiowych.

Substytucja niewydolnego oddechu.

Podtrzymywanie krążenia

(przetaczanie płynów, podawanie
katecholamin).

Monitorowanie funkcji życiowych.

Żywienie.

Zastępowanie funkcji niewydolnych

nerek.

Leczenie powikłań związanych z

zakażeniem.

Zapobieganie wchłaniania

trucizny z przewodu

pokarmowego:

Prowokacja wymiotów.

Płukanie żołądka.

Węgiel aktywowany.

Środki przeczyszczające.

Płukanie jelit.

Przyspieszenie eliminacji

trucizny z organizmu

Hiperwentylacja.

Forsowna diureza.

Hemodializa i hemoperfuzja.

Transfuzja wymienna - w
przypadku
methemoglobinemii.

Plazmafereza - zatrucia
grzybami, digoksyną,
teofiliną.

Antidota

Nalokson - antagonista opioidów.

Flumazenil - antagonista

benzodwuazepin.

Glukagon - zatrucia -blokerami i

blokerami Ca

Antagonista digoksyny F

Acetylocysteina.

Alkohol etylowy.

4-metylpyrazol (4-MP) - inhibitor

dehydrogenazy alkoholowej (metanol i
glikol etylenowy).

Atropina.

Pokąszenia

Pierwotna toksyczność jadu.

Zakażenie miejscowe.

Natychmiastowa reakcja związana z

nadwrażliwością na jad.

Nadwrażliwość opóźniona.

Przenoszenie chorób zakaźnych.

Ukąszenia przez owady błonkoskrzydłe

Pszczoły
Osy
Szerszenie

Składniki jadu:

Histamina
Serotonina
Aminy
Fosfolipaza
Hialuronidaza

Typy reakcji na ukąszenie:

Reakcja miejscowa
Reakcja toksyczna
Reakcja anafilaktyczna
Reakcja opóźniona
Reakcje nietypowe

Reakcja toksyczna

Ukąszenia mnogie
Wymioty
Biegunka
Obrzęk miękkich tkanek
Zawroty głowy
Utrata przytomności
Drgawki
Śmierć

Reakcja anafilaktyczna

Kompleks antygen –

przeciwciało

Uwolnienie histaminy
Uwolnienie SRS-A
Pokrzywka
Świąd
Suchy kaszel
Skurcz głośni i oskrzeli
Obrzęk płuc
Obniżenie BP
Wstrząs
Utrata przytomności
Śmierć

Reakcja opóźniona

Przypomina chorobę posurowiczą
Ból głowy
Pogorszenie samopoczucia
Uogólniony świąd
Gorączka
Cechy zapalenia wielostawowego
Objawy występują po ok. 15 dniach

Reakcje nietypowe

Encefalopatia
Zapalenie naczyń
Zapalenie nerwów
Zaburzenia

autonomiczne

Leczenie

Reakcja miejscowa

Usunięcie żądła (nie wyciskanie)
Toaleta rany i zimny okład
Doustnie:

Leki antyhistaminowe
Leki przeciwbólowe
Rzadko leki kortykosteroidowe

Reakcja toksyczna

Postępowanie miejscowe
Dożylna podaż płynów
Leki antyhistaminowe

50-100 mg difenhydraminy

Leki steroidowe

125 mg metylprednizolonu
lub 2 mg/ kg hydrokortizonu

Adrenalina sc – 0.3 – 0.5 mg

Albuterol –

wziewnie

Intubacja
Hipotensja –

aminy katecholowe

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zatrucie glikozydami naparstnicy med rat
Med Rat zatrucia
Specjalistyczny nadzór nad pacjentem, AM, rozne, medycyna ratunkowa, med rat
rat test KATASTROFY, AM, rozne, medycyna ratunkowa, med rat
testmed.rarunkowa, AM, rozne, medycyna ratunkowa, med rat
med rat 12 odpowiedzi
21 05 2009 GIEŁDA MED RAT
rat als-ms, AM, rozne, medycyna ratunkowa, med rat
rat triage ms, AM, rozne, medycyna ratunkowa, med rat
med rat 1 ola lacka wykl, studia pielęgniarstwo
Med-rat - Drogi podawania leków, studia pielęgniarstwo
Przelom nadcisnieniowy med rat
Wykłady dr Muras Med Rat
med rat prezentacja
Górnicki Med rat stany nag(1)
test krazenie med rat 2 2006

więcej podobnych podstron

med rat def zatrucia pokąsania

Document Outline