„On już nie będzie wiedział, czy jest lato,
czy zima, dzień czy noc, nie będzie umiał
ubrać się ani umyć. Będzie nosić pieluchy
i będzie musiał być karmiony, nie będzie
już nikogo rozpoznawał , ani wiedział
gdzie a w końcu nawet kim jest”

„Small World” Martin Suter

1.Istota choroby, etiologia, patogeneza.

2. Objawy i przebieg choroby.

3. Obserwacja chorego z chorobą Alzheimera.

4. Opieka nad chorym z chorobą Alzheimera

z uwzględnieniem roli pielęgniarki

oraz opiekuna nieprofesjonalnego,

w warunkach domowych i stacjonarnych.

5. System wsparcia społecznego w Polsce i na świecie.

Choroba Alzheimera – współczesne tajemnicze
zagrożenie

Choroba Alzheimera polega na
postępującym zaburzeniu czynności części
mózgu , odpowiedzialnych za funkcje
poznawcze

Osłabieniu ulegają funkcje poznawcze:

orientacja w miejscu, czasie,
przestrzeni, pamięć, uwaga,
koncentracja

Zmiany

chorobowe w

obrębie

mózgowia

Uwarunkowan

ia genetyczne

Procesy zapalne

Czynniki

środowiskowe

Etiologia

Zanik komórek

nerwowych

(neuronów) i miejsc

ich połączeń (synaps)

Wadliwie

przebiegające

procesy

przemiany

materii

(zaburzenia

przemian

białkowych –

białek amyloidu

i tau)

Tworzenie

nieużytecznych

depozytów w

mózgu

Opanowanie neuronów

(białka tau

tworzące sploty

neurofibrylarne) i

przestrzeni pomiędzy

nimi (amyloid tworzące

plaki )– przerwanie

przekazywania

sygnałów

Zmniejszenie

ilości

acetylocholiny -

neuroprzekaźnik

a

Patogeneza

Alois Alzheimer

1906 odkrycie nowej choroby u 56
letniej kobiety - (naukowiec zauważył
podczas sekcji zwłok plaki i sploty
neuroifibrynalne)

Praca pt:

„O swoistej chorobie kory mózgowej”

Odkrycie choroby

Objawy ostrzegawcze:

Zapominanie

– ciągłe pytania o to samo, pomimo uzyskanej odpowiedzi

kto to jest..?, a wiec kto to jest ....?

Wykonywanie rutynowych zadań sprawia trudności

– nieumiejętność otworzenia samochodu, drzwi, uruchomienia
pralki,

Trudności z doborem słów

–„to... do picia herbaty” „do mycia zębów” „do jedzenia”

Zaburzenia orientacji

- gubienie się w najbliższym otoczeniu

Nieumiejętność oceny sytuacji

– niewyłączenie żelazka, niezakręcenie gazu

Trudności w myśleniu

– co zrobić z adresem lub numerem telefonu znajomych

Roztargnienie

– położenie rzeczy niezgodnie z przeznaczeniem

np.portfel do pralki, pranie do lodówki

Wahanie nastroju

– nagłe popadanie we wściekłość

Zmiana osobowości

– agresja, nadpobudliwość, nieufność, reakcje lękowe

Brak napędu

– brak zainteresowań, hobby, bezczynność

Techniki ukrywania problemu :

przypominacze,

notatki ,

listy,

mapy

Objawy charakterystyczne w obserwacji
pielęgniarskiej

Zaburzenia funkcji poznawczych:

pamięci/ dotyczące bieżących wydarzeń: niepamiętanie
aktualnie wykonywanych czynności brak
wspomnień nie rozpoznawanie przedmiotów
zapominanie imion osób bliskich,
nierozpoznawanie członków rodziny
ograniczone zwracanie uwagi na znane głosy, dotyk,

zdolności myślenia/ nieumiejętność radzenia sobie w
życiu zawodowym i rodzinnym – rozwiązywania
problemów, powiązania faktów, radzenia sobie z
codziennymi czynnościami

orientacji w przestrzeni – gubienie się w mieście , we
własnym domu, mieszkaniu,

zaburzenia związane z przyjmowaniem posiłków i
płynów zapominanie o jedzeniu i piciu
nieumiejętność przygotowania posiłków

trudności w jedzeniu

utrata zdolności śmiania się

, połykania

utrata kontroli czynności zwieraczy i wydalania

zaniedbania higieniczne,

zaburzenia rytmu dnia i
nocy

zaburzenia chodu, przodopochylenie
upadki nie wychodzenie z łóżka

Zaburzenia podstawowych czynności życia codziennego

Zaburzenia osobowości i życia towarzyskiego

zanik wspomnień dotyczących dawnych zdarzeń,
życia małżeńskiego, dzieci

utożsamianie się z własną osobą i związek z
rzeczywistością stale słabnie pytania o osoby
dawno nieżyjące objawy manii prześladowczej

Zaburzenia artykulacji mowy

„brak słów” kilka słów wypowiadanych, wypowiadane
jedno słowo, jedna sylaba

Całkowita bezradność, niemożliwa komunikacja,
brak kontroli, brak odporności na infekcje
zapalenie płuc śmierć

Postęp choroby

Mini - Mental – State - Examination (skala
Folsteinów)

Ocena: pow 27 pkt. – norma; 10-26 pkt. łagodne otępienie; poniżej 10 pkt.
ciężkie otępienie

Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego

Orientacja w czasie i w miejscu

Orientacja w czasie:

Jaki jest teraz
rok? ....................................................................................

Jaka jest teraz pora
roku?..........................................................................

Jaki jest teraz
miesiąc?..............................................................................

Jaka jest dzisiejsza
data ? .........................................................................

Jaka jest dzisiaj dzień
tygodnia ?...............................................................

Orientacja w miejscu:

W jakim kraju się
znajdujemy ?..................................................................

W jakim województwie się
znajdujemy? ..................................................

W jakim mieście się
znajdujemy? ..............................................................

Jak nazywa się miejsce w którym się
znajdujemy? ...................................

Na którym piętrze się obecnie
znajdujemy?................................................

Zapamiętywanie

Wymienię teraz trzy słowa. Kiedy skończę proszę aby je Pan /Pani
powtórzyła. Poniższe słowa wypowiadamy wolno (jedno na
sekundę)

BYK MUR LAS

Proszę je zapamiętać , bo zapytam o nie powtórnie za kilka minut

Uwaga i liczenie

Proszę odejmować od 100 po 7 , aż powiem stop

Przypominanie

Proszę wymienić trzy słowa , które wcześniej trzeba było
zapamiętać

Funkcje językowe. Prosimy o nazwanie kilku przedmiotów kolejno
pokazywanych: ołówek, zegarek, (szczoteczka do zębów, łyżka,
nóż)

Jak nazywa się ten przedmiot

Jak nazywa się ten przedmiot

Powtarzanie

Proszę dosłownie powtórzyć następujące zdanie:

Ani tak ani nie , ani ale ........................................

Wykonywanie poleceń

a) Proszę uważnie posłuchać treści całego polecenia, a

następnie wykonać to polecenie

Proszę wziąć kartkę do lewej/prawej ręki

Złożyć ją oburącz na połowę

I

położyć na kolana

b) Pokazujemy badanemu tekst polecenia zamieszczony na

okładce

”proszę zamknąć oczy” .

Proszę przeczytać to polecenie i je wykonać

Pisanie:

a) Dajemy osobie badanej czystą kartkę papieru i prosimy o

napisanie dowolnego zdania. Proszę na pisać na tej kartce
jakieś dowolne zdanie

Praksja konstrukcyjna

a) Proszę przerysować ten rysunek dokładnie jak tylko to jest

możliwe

Ogólna liczba
punktów:

Opieka nad osobą chorą na Chorobę Alzheimera
oznacza konieczność powolnego, a często
pełnego cierpienia pożegnania z ukochaną osobą
oraz prawie całkowitą rezygnację z życia
prywatnego a niekiedy i zawodowego

Zasady opieki nad Chorym

z Chorobą Alzheimera

Wyposażyć Chorego i jego bliskich w
informacje na temat Choroby i
zweryfikować posiadane informacje

Wykorzystywać wszystkie zachowane
możliwości (cały „kapitał”) w życiu
codziennym

Akceptować zachowania chorego

Stosować ćwiczenia umysłowe (ćwiczyć umysł)

Pomagać w orientacji

Troszczyć się o bezpieczeństwo
chorego

Racjonalnie gospodarować możliwościami
opiekuna - dbać o własne siły, zapewniać
odpoczynek, wcześnie reagować przy
cechach przemęczenia i niewydolności

Korzystać z doświadczeń i pomocy
innych (stowarzyszeń, grup wsparcia)

Współodczuwać potrzeby chorego

biologiczne jak i psychospołeczne

Uporządkować sprawy życiowe we wczesnym
okresie choroby

Usuwać i zabezpieczać źródła
zagrożenia

Zaburzenia pamięci

Dążenie do możliwie największej niezależności

m in. poprzez:

Ćwiczenia psychomotoryczne połączone z treningiem mózgu,

Ustalenie harmonogramu dnia i wykonywanie czynności o tej
samej,

Ciągłe odtwarzanie tych samych czynności zgodnie z
„instrukcją”: np.telefonowanie, korzystanie z windy,
mycie,jedzenie, korzystanie z toalety,

Używanie wskazówek i przypominaczy, tablic orientacyjnych,
znaków graficznych,

Oglądanie zdjęć i rozpoznawanie osób na zdjęciach (twarz-
zdarzenie-osoba-imię i nazwisko),

oferowanie pomocy gdy istnieje wyraźna potrzeba

pracujemy Z osobą a nie Dla niej,

wiele rzeczy możemy wykonywać razem

chorym powinien „zmagać się z zadaniami”

błędy traktujemy humorystycznie

gdy chory jest poirytowany, niecierpliwy odwracamy jego uwagę

dobrze wykonane zadanie powinno być nagradzane

Dbanie o aktualizację informacji

informowanie o aktualnym dniu tygodnia,

porze roku, czasie

Poproszenie chorego aby zapisywał sobie rozkład dnia,
adres zamieszkania, miejsca przechowywania różnych
rzeczy np, dokumentów, kluczy, portfela

Noszenie przy sobie informacji o sobie - identyfikatora:

imię i nazwisko, adres, telefon,

jestem chory na Chorobę Alzheimera

Zaburzenia koordynacji:

Gry ruchowe rzucanie piłki, ringo, taniec

Zapobieganie urazom i upadkom: anty poślizgowe
wykładziny, kapcie na gumowej podeszwie,
przyklejone do podłogi dywany oświetlenie,
usuniecie progów.

Zagrożenie bezpieczeństwa:

zabezpieczenie ostrych narzędzi, kruchych
przedmiotów, gniazdek elektrycznych, leków,

ochrona przed kontaktem z wrzątkiem, trucizną,
substancją toksyczną,

zabezpieczenie rzeczy cennych,

podawanie przez opiekuna papierosów, zapalniczki,

specjalne zamki w drzwiach uniemożliwiające
jednostronne zamykanie,

korzystanie w obecności opiekuna z czajnika
elektrycznego, pralki, kuchenki.

Zapewnienie kontaktu z osobą
bliską,

wyrażanie miłości, dotyk, głaskanie,
przytulanie, przemawianie,
bycie w towarzystwie osoby bliskiej

Pamiętanie że nowe otoczenie, świat zewnętrzny

obcy ludzie, hałas, nieprzyjemne dźwięki

mogą irytować chorego

Zaburzenia mowy, trudności w
komunikowaniu się:

zachęcanie chorego do opowiadania historii i
zdarzeń z przeszłości

mówienie do chorego powoli, wyraźnie, krótkimi
zdaniami, prostym językiem,wspomaganie
rozmowy gestem,mimiką,

patrzenie w oczy, całkowita koncentracja na
rozmowie,

gdy chory posługuje się kilkoma wyrazami lub
często jednym wyrazem wspomaganie rozmowy
gestem, zastępowanie wyrazów innymi słowami,
unikamy wypytywania, zadawania pytań wprost.

ułatwienia w korzystaniu z telefonu

Dyskomfort spowodowany uczuciem zimna,
gorąca,

uczuciem głodu, wzmożonym pragnieniem,
występowaniem zaparć chory często wyraża
ruchem, niepokojem,chodzeniem w
miejscu”dreptaniem”, „wierceniem się”

Czego nie należy robić:

nie okazywać zniecierpliwienia, nie kłócić się i
nie dyskutować, nie stawiać nadmiernych
wymagań, nie odbierać poczucia przydatności,
nie zmieniać rytmu dnia.

Zaburzenia rytmu dnia i nocy

Przywrócenia właściwego rytmu z
zastosowaniem środków farmakologicznych

Zapewnienie aktywności w ciągu dnia –
ćwiczenia gimnastyczne, spacery, ergoterapia
(malowanie, majsterkowanie, uprawnianie
ogrodu, tkanie, lepienie, kulturoterapia –
biblioterapia, muzykoterapia – słuchanie i
granie, śpiewanie, taniec, humorystyczne
filmy,

Nie pozwalanie na przesypianie całych dni.

Zachowania seksualne

Najistotniejsze pragnienie dotyczy bliskości
drugiej osoby, tęsknoty za bezpieczeństwem,
czułością miłością, okazaniem bliskości.

Często chory może zachowywać się
niewłaściwe- masturbacje, nadpobudliwość.

Trudności z posiłkami

regularne spożywanie posiłków, o tej samej
porze, w tym samym pomieszczeniu,

nakrywanie stołu z chorym, przypominanie o
przeznaczeniu np. sztućców,

wybór jednego sztućca, rozdrobnienie pokarmu,
zapewnienie urozmaiconych i bogatych posiłków,
instrukcje przy jedzeniu, pamiętanie o
pogryzieniu, przeżuciu i połknięciu pokarmu
przez chorego.

kontrola przyjmowania płynów 2-3 litry na dobę

Dieta chorego

produkty bogate w witaminy C, E, A, B

zawarte w kiełkach, ziarnach, lisciach zielonych warzyw,

marchwi,

ryby

produkty mleczne

produkty bogate w żelazo : mięso,wątróbka, fasola

specjalne talerze i
sztućce dla osób z
ograniczoną
sprawnością manualną
i słabą
koordynacją wzrokowo-
ruchową

porcjowane leki w pudełku z przegródkami,

kontrola ich zażywania i połykania,

Przyjmowanie leków

Higiena osobista

zachęcanie i przekonywanie do „pięknego
wyglądu” mycia się, czesania,

przy kąpieli zapewnienie intymności,
wygody – taboret pod prysznicem,mata anty
poślizgowa, pachnące kosmetyki,

zintegrowany
zestaw
kąpielowy

łóżko kąpielowe

podnośnik
kąpielowy

wózek
prysznicowy

uchwyty
łazienkowe /
wannowe

Ubieranie się wg instrukcji:

zestaw ubrań poukładane w kolejności,

uwzględniające upodobania chorego,

udogodnienia zamki błyskawiczne, rzepy

(pomocna forma zabawy lub piosenka)

Korzystanie z toalety

Ustalone godziny, oświetlenie drogi w nocy,
uchwyty, rysunki przypominające ,

Zapewnienie regularnych wypróżnień – dieta,
ruch, odpowiednia ilość płynów.

Obserwacja wypróżnień i zachowania chorego
w toalecie

krzesła
kąpielowe

krzesło
toaletowe

fotele
sanitarne

Agresja, gniew, podejrzliwość

Wynikają z postawy obronnej, rozpaczy,
niepewności, ochrony siebie a nie potrzeby
zranienia kogoś.

Unikanie spierania się z chorym, okazywania
jego nie radzenia sobie, odwrócenie uwagi,

Można wykorzystywać muzykę, pamiętać że
chory szybko zapomina o niemiłych
incydentach, łagodzić napięcia dotykiem,
czułym gestem, ciepłym słowem.

W razie oskarżeń o kradzież rzeczy, ważna jest
pomoc w szukaniu i ich znalezieniu.

Depresja i Halucynacje

Aktywizacja chorego, unikanie bezczynności i
wypatrywania przez okno, eliminacja lęku,
unikanie perswazji,

Niebezpieczeństwa i szczególne utrudnienia

- ucieczki chorego z domu i zaginięcia
- agresja fizyczna i słowna wobec opiekuna
- wypadki samochodowe
- niezaspokajanie samodzielne żadnych potrzeb
biologicznych

-brak możliwości całodobowej opieki i kontroli
chorego (dostęp do niebezpiecznych urządzeń,
wychodzenie przez okno)

-wykonywanie przez chorego czynności prawnych
np. zapisywanie spadku osobom obcym

Życie zawodowe i sprawy formalne

sprawdzenie ubezpieczenia, testamentu, spraw
finansowych,

rezygnacja z prawa jazdy,

rezygnacja z pracy,

przekazanie firmy , obowiązków,gospodarki
finansami,

notarialne przekazanie niektórych uprawnień
opiekunowi osobie, której chory ufa ,

sąd okręgowy wydaje decyzję o ustaleniu opiekuna
prawnego ustala jego obowiązki i prawa,

Pomoc bliskim – opiekunom
chorego

Objawy stresu opiekuna:

żal, złość, zniecierpliwienie, nadpobudliwość,

poczucie winy,obwinianie się, bezradność

zerwanie kontaktów z przyjaciółmi, rodziną,

zaniedbywanie zainteresowań, utrata zdolności
relaksacji

lęk o przyszłość,

przygnębienie, smutek,

wyczerpanie fizyczne, bezsenność,

trudności z koncentracją,

choroby somatyczne

problemy seksualne,

Kontakt z grupami wsparcia w celu uzyskania
wsparcia molarnego, praktycznej pomocy,
skorzystania ze szkoleń, kursów, doświadczeń
innych w podobnej sytuacji, doradztwa,
pomocy psychologicznej, pomocy materialnej.

Wsparcie opiekuna

Zapewnienie sobie odpoczynku – „urlop” w
wakacje wakacje, „wychodne” - spotkania
towarzyskie, skorzystanie z ośrodka opieki
stacjonarnej, wolontariatu, dzielenie opieki
wśród rodziny.

7/24/365

konieczność okresowego ładowania baterii

Sytuacja opiekuna w świetle

badań własnych



Zakres opieki :

Chory wymagał pomocy lub był

całkowicie niesamodzielny przy:



kąpieli, czesaniu, jedzeniu, ubieraniu

się przy czynnościach fizjologicznych



prowadzeniu gospodarstwa domowego



poruszaniu się poza domem (zakupy,

spacery, załatwianie spraw, wyjazdy)

Kto udzielał pomocy

najczęściej



Rodzina



Sąsiedzi



Stowarzyszenia (50%)



Ośrodek pomocy społecznej

Jaka to była pomoc



Rzeczowa- środki pomocnicze
(ubrania, pieluchomajtki)



Usługowa- wykwalifikowany
opiekun , wolontariusz



Świadczenia zdrowotne (lekarz,
pielęgniarka, terapeuta zajęciowy)

Jak opiekun się relaksował



Oglądanie telewizji,



Spacery,



Czytanie prasy, książek



Towarzystwo innych,



Internet,



Kontakty z rodziną częściej, z
przyjaciółmi rzadko

Urlop



Wyjazd na wakacje wcale lub 1 x
w roku



Wyjazd na święta wcale lub 2 x w
roku



Inne – wcale

Trudności



Brak siły,



Deficyt zdrowia,



Niedostateczne wsparcie
psychiczne ze strony bliskich osób,



Rzadziej brak pieniędzy, pomocy,
sprzętu

Na kogo opiekun liczy,

jakiego wsparcia potrzebuje

najbardziej



Stowarzyszenia,



Opieka pielęgniarska,



Środki pomocnicze,



Terapia zajęciowa,



Pomoc społeczna

Stres opiekuna

1.

Radość

rzadko

2.

Zadowolenie

rzadko

3.

Spokój, opanowanie

często

4.

Utrata poczucia

humoru

często

5.

Zmartwienie

często

6.

Smutek

często

7.

Żal

często

8.

Niemożność

relaksacji

często

9.

Lek o przyszłość

często

Stres opiekuna

10.

Wyczerpanie fizyczne

często

11.

Brak kontaktów towarzyskich

często

12.

Brak urlopu

często

13.

Nasilenie objawów

somatycznych (wrzody żołądka,

arytmia serca, choroba

wieńcowa)

często

14.

Występowanie objawów dotąd

niespotykanych (bóle, zawroty

głowy, biegunki, bóle

kręgosłupa, infekcje,
zaburzenia pamięci)

często