Dermatofity i grzyby

nitkowate

Aleksander Deptuła

Aleksander Deptuła

Katedra i Zakład Mikrobiologii CM

Katedra i Zakład Mikrobiologii CM

UMK

UMK

Grzybica skóry nieowłosionej

(Tinea corporis)

•

Etiologia:

Etiologia:

–

Trichophyton

Trichophyton

spp.

spp.

–

Microsporum

Microsporum

spp.

spp.

–

Epidermophyton floccosum

Epidermophyton floccosum

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

Najczęstsze zakażenie grzybicze u

Najczęstsze zakażenie grzybicze u

człowieka (3-70% populacji)

człowieka (3-70% populacji)

•

zakażenie podeszwowej powierzchni

zakażenie podeszwowej powierzchni

stóp, palców i fałdów międzypalcowych

stóp, palców i fałdów międzypalcowych

wywołane wyłącznie przez dermatofity

wywołane wyłącznie przez dermatofity

•

Athlete’s foot dotyczy każdej formy

Athlete’s foot dotyczy każdej formy

infekcji stóp wywołanej zarówno przez

infekcji stóp wywołanej zarówno przez

dermatofity, drożdżaki jak i bakterie

dermatofity, drożdżaki jak i bakterie

oraz pleśnie

oraz pleśnie

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

Etiologia:

Etiologia:

–

Trihophyton rubrum

Trihophyton rubrum

(60%)

(60%)

–

Trichophyton interdigitale

Trichophyton interdigitale

(25%)

(25%)

–

Epidermophyton floccosum

Epidermophyton floccosum

(10%)

(10%)

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

T. rubrum

T. rubrum

•

E. floccosum

E. floccosum

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

Czynniki

Czynniki

predysponujące

predysponujące

:

:

–

Atopia

Atopia

–

Niedobory immunologiczne

Niedobory immunologiczne

–

Cukrzyca

Cukrzyca

–

Płaskostopie

Płaskostopie

–

Zaburzenia rogowacenia

Zaburzenia rogowacenia

–

Kolagenozy

Kolagenozy

–

Sterydoterapia

Sterydoterapia

–

Leczenie cytostatykami

Leczenie cytostatykami

–

Korzystanie z publicznych urządzeń kąpielowych

Korzystanie z publicznych urządzeń kąpielowych

–

Niekorzystne warunki klimatyczne

Niekorzystne warunki klimatyczne

–

Noszenie niewłaściwego obuwia i skarpet

Noszenie niewłaściwego obuwia i skarpet

–

Grzybica stóp u członka rodziny

Grzybica stóp u członka rodziny

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

Postacie

Postacie

–

Międzypalcowa

Międzypalcowa

–

Hiperkeratotyczna

Hiperkeratotyczna

–

Dyshydrotyczna

Dyshydrotyczna

–

Wrzodziejąca

Wrzodziejąca

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

międzypalcowa

międzypalcowa

•

hiperkeratotyczn

hiperkeratotyczn

a

a

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

dyshydrotyczna

dyshydrotyczna

•

wrzodziejąca

wrzodziejąca

Grzybica stóp

(Tinea pedis)

•

Leczenie miejscowe

Leczenie miejscowe

–

Natamycyna

Natamycyna

–

Mikonazol, klotrimazol, ekonazol,

Mikonazol, klotrimazol, ekonazol,

izokonazol

izokonazol

–

Terbinafina, naftifina

Terbinafina, naftifina

•

Leczenie ogólne (przy niepowodzeniach)

Leczenie ogólne (przy niepowodzeniach)

–

Itrakonazol, flukonazol

Itrakonazol, flukonazol

•

Dezynfekcja obuwia, skarpet

Dezynfekcja obuwia, skarpet

–

10% formalina

10% formalina

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

•

Stanowi 15-40% wszystkich

Stanowi 15-40% wszystkich

schorzeń paznokci i około 30%

schorzeń paznokci i około 30%

schorzeń skóry i jej przydatków

schorzeń skóry i jej przydatków

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

•

Etiologia

Etiologia

–

dermatofity (80%)

dermatofity (80%)

•

T. rubrum

T. rubrum

•

T. mentagrophytes

T. mentagrophytes

–

Candida

Candida

spp. (ok. 20%)

spp. (ok. 20%)

–

grzyby pleśniowe

grzyby pleśniowe

•

Scopuliaropsis brevicaulis

Scopuliaropsis brevicaulis

•

Hendersonula toruloidea

Hendersonula toruloidea

•

Aspergillus

Aspergillus

spp,

spp,

Penicillium

Penicillium

spp,

spp,

Alternaria

Alternaria

spp.

spp.

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

•

Postacie

Postacie

–

Dystalna i boczna grzybica

Dystalna i boczna grzybica

podpaznokciowa

podpaznokciowa

–

Proksymalna grzybica

Proksymalna grzybica

podpaznokciowa

podpaznokciowa

–

Powierzchowna biała grzybica

Powierzchowna biała grzybica

paznokci

paznokci

–

Grzybica wewnątrzpaznokciowa

Grzybica wewnątrzpaznokciowa

–

Grzybica dystroficzna

Grzybica dystroficzna

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

•

Problemy diagnostyczne

Problemy diagnostyczne

–

W 40-60% przypadków ewidentnych

W 40-60% przypadków ewidentnych

zmian klinicznych udaje się uzyskać

zmian klinicznych udaje się uzyskać

dodatni wynik hodowli

dodatni wynik hodowli

–

Kryteria diagnostyczne

Kryteria diagnostyczne

•

Każdy wyhodowany grzyb dermatofitowy

Każdy wyhodowany grzyb dermatofitowy

należy uznać za patogen

należy uznać za patogen

•

Wyhodowane grzyby drożdżopodobne lub

Wyhodowane grzyby drożdżopodobne lub

pleśniowe należy uznać za patogen w

pleśniowe należy uznać za patogen w

przypadku stwierdzenia ich elementów w

przypadku stwierdzenia ich elementów w

preparacie bezpośrednim

preparacie bezpośrednim

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

•

Czynniki predysponujące

Czynniki predysponujące

–

Podeszły wiek

Podeszły wiek

–

Niedobory immunologiczne

Niedobory immunologiczne

–

Zaburzenia endokrynologiczne

Zaburzenia endokrynologiczne

–

Sportowcy

Sportowcy

–

Urazy płytek paznokciowych

Urazy płytek paznokciowych

–

Grzybica innych okolic ciała

Grzybica innych okolic ciała

Grzybica paznokci

(Tinea unguinum)

•

Leczenie:

Leczenie:

–

Miejscowe

Miejscowe

•

Stosuje się, gdy zajęte są pojedyncze płytki

Stosuje się, gdy zajęte są pojedyncze płytki

paznokciowe oraz zakażenie ograniczone do

paznokciowe oraz zakażenie ograniczone do

dystalnej części paznokcia

dystalnej części paznokcia

•

Lakier – cyklopiroks, amorolfina

Lakier – cyklopiroks, amorolfina

•

Mycospor Onychoset – plastry z 40% mocznikiem

Mycospor Onychoset – plastry z 40% mocznikiem

oraz maść z bifonazolem

oraz maść z bifonazolem

–

Ogólne

Ogólne

•

Przy zajęciu licznych płytek paznokciowych lub

Przy zajęciu licznych płytek paznokciowych lub

niepowodzeniach leczenia miejscowego

niepowodzeniach leczenia miejscowego

•

Terbinafina

Terbinafina

•

Itrakonazol

Itrakonazol

Łupież pstry

(Tinea versicolor)

•

Etiologia –

Etiologia –

Malassezia furfur

Malassezia furfur

(

(

Pityrosporum ovale

Pityrosporum ovale

)

)

•

Objawy zakażenia:

Objawy zakażenia:

–

Plamiste odbarwienia zakażonej skóry

Plamiste odbarwienia zakażonej skóry

–

Świąd

Świąd

–

Złuszczanie naskórka

Złuszczanie naskórka

•

Leczenie:

Leczenie:

–

Ketokonazol

Ketokonazol

Łupież pstry

(Tinea versicolor)

Diagnostyka

•

Trichophyton

Trichophyton

–

Hodowla trwa około 2-3 tygodni, różnorodne

Hodowla trwa około 2-3 tygodni, różnorodne

zabarwienie

zabarwienie

–

Makrokonidia gładkie, z cienką ścianą,

Makrokonidia gładkie, z cienką ścianą,

występują przegrody

występują przegrody

–

Identyfikacja w oparciu o testy biochemiczne

Identyfikacja w oparciu o testy biochemiczne

•

Microsporum

Microsporum

–

Oglądanie skóry w lampie Wooda – zielone

Oglądanie skóry w lampie Wooda – zielone

zabarwienie

zabarwienie

–

Powolny wzrost

Powolny wzrost

–

Grubościenne, wielokomórkowe

Grubościenne, wielokomórkowe

makrokonidia o kształcie wrzeciona

makrokonidia o kształcie wrzeciona

Diagnostyka

•

Epidermophyton floccosum

Epidermophyton floccosum

–

Kolonie białe, żółte lub oliwkowe

Kolonie białe, żółte lub oliwkowe

–

Liczne, gładkościenne makrokonidia

Liczne, gładkościenne makrokonidia

o kształcie maczugowatym

o kształcie maczugowatym

•

Malassezia furfur

Malassezia furfur

–

Preparat bezpośredni po traktowaniu

Preparat bezpośredni po traktowaniu

KOH: strzępki grzybni i pączkujące

KOH: strzępki grzybni i pączkujące

drożdżaki

drożdżaki

•

E. floccosum

E. floccosum

•

M. furfur

M. furfur

Grzybice podskórne

Chromomikoza

•

Etiologia

Etiologia

–

Fonsecaea pedrosoi

Fonsecaea pedrosoi

–

Fonsecaea compacta

Fonsecaea compacta

–

Phialophora verrucosa

Phialophora verrucosa

•

Epidemiologia

Epidemiologia

–

Rezerwuarem grzybów są ziemia i

Rezerwuarem grzybów są ziemia i

rozkładające się szczątki roślinne

rozkładające się szczątki roślinne

Chromomikoza

•

Objawy

Objawy

–

Grzyby wytwarzają w tkankach

Grzyby wytwarzają w tkankach

złotobrązowe sclerotic bodies, często

złotobrązowe sclerotic bodies, często

zlokalizowane w komórkach

zlokalizowane w komórkach

olbrzymich

olbrzymich

–

Ciałka dzielą się przez podział

Ciałka dzielą się przez podział

–

Wywołują ziarninowanie

Wywołują ziarninowanie

–

Zmiany w skórze mogą przyjmować

Zmiany w skórze mogą przyjmować

formy płaskie lub brodawkowate

formy płaskie lub brodawkowate

Chromomikoza

Chromomikoza

•

Diagnostyka

Diagnostyka

–

Opiera się na hodowli i izolacji

Opiera się na hodowli i izolacji

–

Grzyby te wytwarzają ciemny barwnik, który

Grzyby te wytwarzają ciemny barwnik, który

gromadzi się w ścianie komórkowej grzybni

gromadzi się w ścianie komórkowej grzybni

–

Konidia zawierają przegrody

Konidia zawierają przegrody

•

Leczenie

Leczenie

–

Chirurgiczne usunięcie zmiany

Chirurgiczne usunięcie zmiany

–

Przy dużych zmianach stosuje się również

Przy dużych zmianach stosuje się również

leczenie ogólne Amfoterycyną B lub

leczenie ogólne Amfoterycyną B lub

itrakonazolem

itrakonazolem

Grzybice głębokie

Zygomikoza

•

Etiologia

Etiologia

–

Rhizopus

Rhizopus

spp.

spp.

–

Mucor

Mucor

spp.

spp.

–

Absidia

Absidia

spp.

spp.

•

Epidemiologia

Epidemiologia

–

Grzyby z tych rodzajów występują na

Grzyby z tych rodzajów występują na

całym świecie

całym świecie

–

Można je znaleźć w próbach gleby,

Można je znaleźć w próbach gleby,

spleśniałych warzyw, owoców i

spleśniałych warzyw, owoców i

pieczywa

pieczywa

Zygomikoza

•

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

–

Choroba dotyczy głównie chorych ze źle

Choroba dotyczy głównie chorych ze źle

kontrolowaną cukrzycą

kontrolowaną cukrzycą

–

Zakażenie rozpoczyna się w rejonie zatok

Zakażenie rozpoczyna się w rejonie zatok

obocznych nosa, skąd rozprzestrzenia się na

obocznych nosa, skąd rozprzestrzenia się na

sklepienie jamy ustnej i nosa, gdzie widoczne

sklepienie jamy ustnej i nosa, gdzie widoczne

są naloty

są naloty

–

Grzyby mogą przechodzić do naczyń

Grzyby mogą przechodzić do naczyń

krwionośnych i powodować zatory

krwionośnych i powodować zatory

–

Mogą przechodzić przez blaszkę sitową do

Mogą przechodzić przez blaszkę sitową do

mózgu, prowadząc do zgonu w ciągu kilku dni

mózgu, prowadząc do zgonu w ciągu kilku dni

Zygomikoza

Zygomikoza

•

Diagnostyka

Diagnostyka

–

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny

–

Preparat bezpośredni po traktowaniu

Preparat bezpośredni po traktowaniu

KOH

KOH

–

Hodowla: z materiału pobranego z jamy

Hodowla: z materiału pobranego z jamy

nosowo-gardłowej, wzrost po 24-48 h

nosowo-gardłowej, wzrost po 24-48 h

–

Identyfikacja: na podstawie morfologii-

Identyfikacja: na podstawie morfologii-

niepodzielne strzępki układające się we

niepodzielne strzępki układające się we

wstążki

wstążki

–

Immunodyfuzja

Immunodyfuzja

Zygomikoza

Zygomikoza

•

Leczenie

Leczenie

–

Kontrola cukrzycy

Kontrola cukrzycy

–

Amfoterycyna B

Amfoterycyna B

Aspergiloza

•

Etiologia

Etiologia

–

Aspergillus fumigatus

Aspergillus fumigatus

–

Aspergillus niger

Aspergillus niger

–

Aspergillus flavus

Aspergillus flavus

–

Aspergillus terreus

Aspergillus terreus

•

Epidemiologia

Epidemiologia

–

Zarodniki grzybów z tego rodzaju

Zarodniki grzybów z tego rodzaju

spotyka się bardzo często w próbach

spotyka się bardzo często w próbach

gleby, w niefiltrowanym powietrzu,

gleby, w niefiltrowanym powietrzu,

farbach i żywności

farbach i żywności

Aspergiloza

•

Czynniki ryzyka rozwoju

Czynniki ryzyka rozwoju

inwazyjnej aspergilozy

inwazyjnej aspergilozy

–

Neutropenia <500/μl

Neutropenia <500/μl

–

Stan po przeszczepie szpiku kostnego

Stan po przeszczepie szpiku kostnego

–

Stan po transplantacji narządów

Stan po transplantacji narządów

–

Anemia aplastyczna

Anemia aplastyczna

Aspergiloza

•

Postacie i obraz kliniczny

Postacie i obraz kliniczny

–

Postać alergiczna

Postać alergiczna

•

Wynika z nadwrażliwości na antygeny

Wynika z nadwrażliwości na antygeny

grzybicze

grzybicze

•

Głównie manifestuje się jako astma

Głównie manifestuje się jako astma

oskrzelowa

oskrzelowa

–

Postać inwazyjna

Postać inwazyjna

•

Komórki grzyba naciekają miąższ płucny

Komórki grzyba naciekają miąższ płucny

•

Mogą naciekać naczynia krwionośne

Mogą naciekać naczynia krwionośne

prowadząc do ciężkich powikłań

prowadząc do ciężkich powikłań

•

Możliwy jest rozsiew ogólnoustrojowy lub do

Możliwy jest rozsiew ogólnoustrojowy lub do

zatok obocznych nosa i OUN

zatok obocznych nosa i OUN

Aspergiloza

•

Grzybniak kropidlakowy

Grzybniak kropidlakowy

(

(

aspergilloma

aspergilloma

)

)

–

Zazwyczaj powstaje w jamach

Zazwyczaj powstaje w jamach

pogruźliczych

pogruźliczych

–

Półksiężycowate przestrzenie

Półksiężycowate przestrzenie

powietrzne otaczające masę grzybni

powietrzne otaczające masę grzybni

w RTG

w RTG

Aspergiloza

•

Diagnostyka

Diagnostyka

–

Preparat bezpośredni i hodowla z:

Preparat bezpośredni i hodowla z:

plwociny, bioptatu, BAL

plwociny, bioptatu, BAL

–

ELISA

ELISA

•

Stwierdzenie w surowicy lub płynie

Stwierdzenie w surowicy lub płynie

mózgowo-rdzeniowym galaktomannanu

mózgowo-rdzeniowym galaktomannanu

lub D-manitolu

lub D-manitolu

–

PCR

PCR

Aspergiloza

Aspergiloza

Aspergiloza

•

Leczenie

Leczenie

–

Postać alergiczna: objawowo

Postać alergiczna: objawowo

–

Grzybniak kropidlakowy: leczenie

Grzybniak kropidlakowy: leczenie

chirurgiczne

chirurgiczne

–

Postać inwazyjna:

Postać inwazyjna:

•

Amfoterycyna B w połączeniu z flucytozyną,

Amfoterycyna B w połączeniu z flucytozyną,

•

itrakonazol,

itrakonazol,

•

worikonazol

worikonazol

•

kaspofungina

kaspofungina