Transplantacje

Odróżnia się następujące

rodzaje transplantacji

•Autotransplantacje,

allotransplantacje,
ksenotransplantacje

•ex mortuo, ex vivo

Problemy etyczne

• Traktowanie ludzkich zwłok
• określenie momentu śmierci
• handel ludzkimi organami
• granice transplantacji
• przeszczepy jako forma reinkarnacji
• podejmowanie decyzji za osoby

niepełnosprawne umysłowo i nieletnie

• zabijanie zwierząt wyższych w celu

pozyskania ich organów

Z jednych ludzkich zwłok

można pobrać

•

dwie nerki, serce, wątrobę, trzustkę, płuca, a
więc uratować 6 osób, ponadto dwie następne
mogą rozpocząć dializę.

•

rogówkę i jądra w przypadku mężczyzn, dzięki
czemu można komuś poprawić jakość życia.

•

fragment jelita, szpik kostny, tchawica, skóra,
mięśnie, nerwy, usta, dłonie wraz z
przedramieniem.

•

Ludzkie zwłoki są także używane do testowania
bezpieczeństwa poduszek samochodowych, a
zwłoki dzieci do testowania bezpieczeństwa
fotelików samochodowych.

Z jednych ludzkich zwłok

można pobrać

•

dwie nerki, serce, wątrobę, trzustkę, płuca, a
więc uratować 6 osób, ponadto dwie następne
mogą rozpocząć dializę.

•

rogówkę i jądra w przypadku mężczyzn, dzięki
czemu można komuś poprawić jakość życia.

•

fragment jelita, szpik kostny, tchawica, skóra,
mięśnie, nerwy, usta, dłonie wraz z
przedramieniem.

•

Ludzkie zwłoki są także używane do testowania
bezpieczeństwa poduszek samochodowych, a
zwłoki dzieci do testowania bezpieczeństwa
fotelików samochodowych.

Sytuacja prawna w Polsce:

nie wymaga się zgody

rodziny na obranie organu,

ale zawsze o ta zgodę się

pyta.

Ustawa z 30.08. 1991 o

zakładach opieki zdrowotnej,

art. 24, us.1, “Dopuszcza się
pobranie ze zwłok narządów

lub tkanek dla celów

leczniczych, jeżeli osoba

zmarła nie wyraziła za życia

sprzeciwu”

Kolejne rodzące się

pytania

• pozostawienie zwłok w ziemi lub

ich spalenie można traktować jako
nierozsądne marnotrawienie

• czy nakaz ratowania życia nie stoi

wyżej od nakazu respektowania
prawa człowieka do świadomej
decyzji o sobie?

Czy transplantacje, to współczesny

kanibalizm?

• w wyniku transplantacji następuje

wchłonięcie części organizmu jednego
człowieka przez innego człowieka, czyli
swoiste “zjadanie”. A więc czy przeszczep
organu różni się istotnie od zjedzenia go?

• Wolniewicz: “Wbrew tendencji naszej epoki

trzeba rzeczy nazwać po imieniu:
transplantacja jest to żerowanie na
trupach, nowoczesne ludożerstwo,
neokanibalizm”.

Ksenotransplantacje

• silniejsza reakcja odrzuceniowa
• groźba zakażenia biorcy chorobą

odzwierzęcą

• dawcy filogenetyczni bliscy – szympans i

pawian;

• dawcy filogenetyczni odlegli – świni
• potrzeby transplantologii doprowadzą do

opracowania metod hodowli genetycznie
przystosowanych zwierząt jako żywych
pojemników przechowywania organów i
tkanek do przeszczepów

Spór o status embrionu

ludzkiego

• Czy wszystko, co fizycznie możliwe,

jest zarazem moralnie dobre?

• Niszcząc ludzki embrion niszczymy

coś, czy kogoś?

• Czy status osoby ludzkiej należy

przyznać na każdym szczeblu
rozwoju człowieka?

Zwolennicy badań nad

embrionem

Embrion nie jest istotą

ludzką, bo nie ma

biologicznego powodu do

przyznania pełnego statusu

osobowego kilku

komórkowemu organizmowi

tylko dlatego, że w interakcji

z organizmem matki może

stać się osobą

Przeciwnicy badań nad

embrionem

Jeżeli nie ma powodu do przyznania statusu

osoby ludzkiej embrionowi ludzkiemu, to nie

ma także podstaw, by tą godność mu

odebrać.

„Wyobraźmy sobie mur, zza którego słychać

bawiące się dzieci. Mamy pewne przesłani,

by sądzić, że to nagranie i dzieci tam

jeszcze nie ma. Mur jest wysoki, nie

możemy sprawdzić naszych podejrzeń. W

tych okolicznościach wymogiem

elementarnej ostrożności jest

powstrzymanie się od działań, które

mogłyby zagrozić życiu lub zdrowiu dzieci.”

(Szewczyk, Bioetyka, s. 237)

Od jakiego momentu mamy do czynienia

z osobą ludzką?

• Moment połączenia komórki jajowej z plemnikiem

(wtedy określa się kod genetyczny) - zygota i noworodek
są tymi samymi, bytami, choć nie takimi samymi;

• osiągnięcie takiego stadium rozwoju, w którym nie

będzie już mogły powstać bliźniaki jednojajowe (do 14
dni)

• pojawienie się zaczątków układu nerwowego (6-26

tydzień)

• zdolność do samodzielnego ruchu (13-20 tydzień)
• możliwość życia poza organizmem matki (w Polsce 25-

27 tydzień)

• moment narodzin

Kodeks etyki lekarskiej:

Art. 45.
1. Lekarz uczestniczący w eksperymentach
medycznych musi je przeprowadzać zgodnie z
zasadami badań naukowych. Eksperymenty z udziałem
człowieka powinny być poprzedzone badaniami in vitro
oraz in vivo na zwierzętach. Zwierzęta poddawane
eksperymentom należy odpowiednio traktować i w
miarę możliwości chronić przed cierpieniem.

2.

Lekarzowi nie wolno przeprowadzać eksperymentów

badawczych z udziałem człowieka w stadium
embrionalnym.
3. Lekarz może przeprowadzać eksperymenty
lecznicze z udziałem człowieka w stadium
embrionalnym tylko wtedy, gdy spodziewane korzyści
zdrowotne w sposób istotny przekraczają ryzyko
zdrowotne embrionów nie poddanych eksperymentowi
leczniczemu.

.

Art. 46.

Projekt każdego eksperymentu z udziałem

człowieka powinien być jasno określony i

przedłożony do oceny niezależnej komisji

etycznej w celu uzyskania jej akceptacji.

Art. 47.

Eksperyment medyczny z udziałem

człowieka może być przeprowadzony

wyłącznie pod nadzorem lekarza

posiadającego odpowiednio wysokie

kwalifikacje.

Eutanazja

• Eugenika - koncepcja rozwoju ludzkości przez

odpowiedni dobór i selekcję „pozytywnych”
cech dziedzicznych, jakimi charakteryzują się
„zdrowe” i „silne” osoby (I poł. XX wieku).

• rozwój medycyny w latach 70-tych
• prawo pacjenta do odmowy leczenia
• rachunek ekonomiczny
• „testament życia”
• dekryminalizacja eutanazji

• Eugenika - koncepcja rozwoju ludzkości przez

odpowiedni dobór i selekcję „pozytywnych”
cech dziedzicznych, jakimi charakteryzują się
„zdrowe” i „silne” osoby (I poł. XX wieku).

• rozwój medycyny w latach 70-tych
• prawo pacjenta do odmowy leczenia
• rachunek ekonomiczny
• „testament życia”
• dekryminalizacja eutanazji

Historia wprowadzania

eutanazji

• Australia, Terytorium Północne,

1995 (obow. 2 lata)

• Holandia 2001
• Belgia 2002
• Stan Oregon

Terminy związane z

eutanazją

• Wspomagane samobójstwo

(pacjent sam podejmuje decyzję i
wprowadza ją w czyn oraz
korzysta z pomocy lekarza

• kryptonazja
• uporczywa terapia
• zabójstwo z litości

Rodzaje eutanazji

• Bierna (przez zaniechanie lub

zaprzestanie działania) i czynna
(pośrednia, przez podanie np. środka
przeciwbólowego i bezpośrednia, przez
podanie środka powodującego śmierć)

• dobrowolna, niedobrowolna (pacjent

się nie zgadza), przymusowa (nikt się o
zgodę nie pyta)

• Dyskusje dotyczą przypadku

eutanazji czynnej bezpośredniej
dobrowolnej

Czy opowiadam się za eutanazją w

przypadku

•

Osób beznadziejnie chorych na chorobę
nieuleczalną lub osób krańcowo
zdegenerowanych

•

chcących zakończyć swe życie

•

na ich wyraźną prośbę

•

formułowaną wielokrotnie

•

przy czynnym udziale personelu medycznego

•

działającego z upoważnienia włądzy
państwowej

Sytuacja prawna eutanazji w

Polsce

• Zabójstwo z litości: kto zabija człowieka

„na jego żądanie i pod wpływem
współczucia dla niego” podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do
5 lat”. W wyjątkowych sytuacjach sąd
może odstąpić od wykonania kary.

• Brak jednoznaczności co do osób

małoletnich i o jakiego rodzaju
cierpienia tu chodzi

• Gdy chory świadomie odmawia zgody na dalsze

leczenie, lekarz nie ponosi odpowiedzialności karnej
za to zakończenie (ponosiłby odpowiedzialność za jej
kontynuowanie wbrew woli pacjenta)

• Kodeks Etyki Lekarskiej: lekarz nie ma obowiązku

prowadzenia uporczywej terapii ani stosowania
środków nadzwyczajnych wobec pacjentów
znajdujących się w stanie krytycznym

• polskie prawo nie ma żadnych uregulowań

dotyczących dopuszczalności (lub zakazu) tzw.
testamentów życia

• pomoc w samobójstwie jest zakazana, tu się nie

przewiduje nadzwyczajnego złągodzenia kary