Etyka slajdy 2011 12

Slajd 1

Etyka – wszystkie slajdy 

„Etyka zawodu psychologa”

2011/12

___________________________________

Slajd 2

Wprowadzenie

Wykład pierwszy

___________________________________

Slajd 3

Tematyka i cele kursu:

• Etyka zawodowa – co to jest?

„namysł nad dobrem i złem w obszarze
działań związanych z pracą w określonym
zawodzie”

• Cel 1. uwrażliwienie etyczne 
• Cel 2. znajomość standardów

wypracowanych przez środowisko
psychologiczne.

• 15 godzin wykładu, 30 godzin ćwiczeń

___________________________________

Slajd 4

Warunki zaliczenia kursu:

• Zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem

przystąpienia do egzaminu.

• Egzamin dotyczy znajomości standardów

etyczno - zawodowych, a nie ich stosowania.

• Egzamin – test jednokrotnego wyboru, ok. 50

pytań, cztery odpowiedzi do wyboru.

• Próg zaliczenia = 50% + 1, oceny wystawiane

według przedziałów.

• Obecność obowiązkowa i ZALECANA (!!!) – na

ćwiczeniach dopuszczalne 2 nieobecności

___________________________________

Slajd 5

Po co w ogóle potrzebna jest etyka?

• ludzie mają doświadczenie etyczne
• ludzie chcą „być w porządku”
• nie żyjemy już w świecie jednolitych norm etycznych.

Pluralistyczne społeczeństwo zmusza do stawiania
pytań nie tylko etycznych, ale i „metaetycznych”.

• psycholog pracuje w świecie ludzi, ich norm i

wartości, które niekoniecznie podziela w całości.
Dlatego dla psychologa zagadnienia metaetyczne są
szczególnie istotne.

___________________________________

Slajd 6

Psychologia a etyka

• Co psychologia wnosi do etyki?

– wiedza na temat zachowań moralnych człowieka –

teoria motywacji, psychologia społeczna

– wiedza na temat rozwoju moralnego –

psychologia rozwojowa

• Co etyka wnosi do psychologii?

– etyka zawodowa

___________________________________

Slajd 7

Podstawowe pytania:

• Co to jest etyka?
• Co to znaczy dobro/zło?
• Co to znaczy, że coś jest dobre/złe?
• Skąd wiemy, że coś jest dobre/złe?
• Jak możemy uzasadnić nasze sądy w tej

sprawie?

___________________________________

Slajd 8

Doświadczenie etyczne - rozróżnienia

• Fakt występowania danego doświadczenia a

kwestia jego słuszności/niesłuszności

• Teoria wyjaśniająca, dlaczego w określonej

kulturze występuje dane doświadczenie a
kwestia jego akceptowalności

___________________________________

Slajd 9

Doświadczenie etyczne

• dobre/złe
• piękne/niepiękne
• prawdziwe/nieprawdziwe
• słuszne/niesłuszne
• godziwe/niegodziwe

DOŚWIADCZENIE POWSZECHNE, FAKT
JEGO WYSTĘPOWANIA JEST
UNIWERSALNY, PONADKULTUROWY.

TREŚĆ – JUŻ NIE

___________________________________

Slajd 10

Twierdzenie etyczne

• Doświadczenie etyczne przełożone na język

przekonań – sąd etyczny

• Sąd etyczny wyrażony w języku – twierdzenie

etyczne/pytanie etyczne

• Twierdzenie etyczne = zdanie oznajmujące,

zawierające wyrażenia: jest dobre/jest
pożądane/jest obowiązkiem moralnym/jest
chwalebne ...

...lub ich

przeczenia.

___________________________________

Slajd 11

Etyka jako dziedzina filozofii

• Zajmuje się formułowaniem i uzasadnianiem

zdań etycznych

• Zasadnicze podziały:

– etyka normatywna/ etyka opisowa

– etyka normatywna / metaetyka

___________________________________

Slajd 12

Jakie pytania zadaje…

etyka normatywna

• Czy to jest dobre, czy złe?

• Czy to twierdzenie etyczne

jest prawdziwe?

• Jakie ogólne normy

postępowania winny tu
obowiązywać?

metaetyka

• Co to znaczy, że coś jest

dobre/złe?

• Jakie jest znaczenie pojęć

etycznych?

• Jakie zdanie etyczne

uznamy za prawdziwe?

• Jakie są zasady

konstruowania norm?

___________________________________

Slajd 13

POWINNIŚMY DĄŻYĆ DO DOBRA

• Co to jest powinność?
• Co to jest dobro?

Potrzebna jest jakaś zgoda co do zawartości pojęć i

jakaś teoria prawdziwości zdań etycznych.

• Czy zdanie etyczne jest prawdziwe?
• Jakie są warunki prawdziwości?

Tu jeszcze w ogóle nie powstaje kwestia, co należy

robić, a czego zaniechać – to będzie wynikało z
ogólnej teorii.

___________________________________

Slajd 14

Podstawowe stanowiska w etyce

• naturalizm-nonnaturalizm-nonkognitywizm

• obiektywizm-subiektywizm

• relatywizm-absolutyzm

___________________________________

Slajd 15

Podstawowe stanowiska w etyce -

naturalizm

• Twierdzenia etyczne, tak jak wszelkie inne

twierdzenia:

– mówią o faktach
– są weryfikowalne empirycznie

• Dylematy etyczne mogą być rozwiązywane na drodze

rozumowania indukcyjnego.

• Znaczenie twierdzeń etycznych jest takie, że można je

weryfikować empirycznie:

np. „pożądane” = „pożądane przez kogoś”

___________________________________

Slajd 16

Podstawowe stanowiska w etyce -

nonnaturalizm

• twierdzenia etyczne są to twierdzenia o

faktach

• są prawdziwe lub fałszywe
• nie da się ich uzasadnić empirycznie, ich

prawdziwość poznajemy przez np. wgląd,
intuicję, „jawią się”.

___________________________________

Slajd 17

Podstawowe stanowiska w etyce -

nonkognitywizm

• Twierdzenia etyczne w ogóle nie są sprawozdawcze
• Za ich pomocą wyrażamy nasze preferencje,

deklarujemy własne zasady postępowania, wydajemy
rozkazy itd. [Ayer, Carnap]

„

Rozumowanie etyczne” = wymienianie faktów, które mają

wpłynąć na postawę odbiorcy

• Za ich pomocą wyrażamy emocje – emotywizm

[Berkeley, Hutcheson, Hume, Stevenson]

• Multifunkcjonalizm – funkcje mogą być różne,

ustalamy je w zależności od kontekstu.

___________________________________

Slajd 18

Podstawowe stanowiska w etyce –

problemy z nonkognitywizmem

• Trudno oddzielić wyrażenie preferencji, które jest

zdaniem etycznym, od tego, które nie jest:

Mam ochotę zrzucić staruszkę z krzesła i sama usiąść
= słusznym jest...?
= mam obowiązek...?

• Można mieć zmienne preferencje, inklinację raz wte,

raz wewte: czy wtedy powiemy dobre/złe?

___________________________________

Slajd 19

Podstawowe stanowiska w etyce –

obiektywizm/subiektywizm

• subiektywizm: twierdzenie etyczne jest

zajęciem postawy, dotyczy własnych poglądów
osoby

• obiektywizm: twierdzenie etyczne nie jest

sądem o postawach

___________________________________

Slajd 20

Podstawowe stanowiska w etyce –

relatywizm/absolutyzm

• Relatywizm: dwie osoby mogą akceptować

niezgodne twierdzenia etyczne i żadna z nich
nie jest w błędzie

• Absolutyzm: taka sytuacja jest niemożliwa

Z reguły nonnaturalizm łączy się z

obiektywizmem i absolutyzmem

___________________________________

Slajd 21

Podstawowe stanowiska w etyce –

relatywizm etyczny raz jeszcze

Może być tak, że dwie osoby wyrażają

wzajemnie sprzeczne sądy etyczne, i obie
mają rację.

Istnieją wzajemnie niezgodne opinie etyczne,

które są równie prawdziwe.

Ten sam czyn może być dobry lub zły w

zależności od …

___________________________________

Slajd 22

Podstawowe stanowiska w etyce –

relatywizm etyczny raz jeszcze

• Relatywizm ontologiczny: oba zdania są w

równym stopniu prawdziwe, tj. zastosowanie
metody racjonalnej dostarcza jednakowego
poparcia dla obu.

• Relatywizm metodologiczny: nie istnieje w

etyce racjonalna metoda, która dałaby
przewagę któremukolwiek z twierdzeń.

___________________________________

Slajd 23

Relatywizm etyczny – jak daleko możemy

się posunąć? (wersja

hard

)

• Ruth Benedict: Etnocentryzm jest postawą

niesłuszną, mogą istnieć równie poprawne, a
wzajemnie sprzeczne wzorce życia

• Każdy zbiór norm jest prawomocny dla ludzi,

których życie reguluje

ale: dlaczego zatem nie wybrać innego,

wygodniejszego systemu? Dlaczego takie

wybory nie są powszechne?

___________________________________

Slajd 24

Relatywizm etyczny – jak daleko

możemy się posunąć?

• Każdy zbiór norm jest prawomocny dla ludzi,

których życie reguluje

___________________________________

Slajd 25

Relatywizm etyczny – jak daleko możemy

się posunąć? (wersja

soft

, pluralizm)

Istnieją wzajemnie sprzeczne sądy etyczne,

ale dotyczą one szczegółowej realizacji

wartości, które są powszechnie uznawane

___________________________________

Slajd 26

2 główne sprawdziany zasad

etycznych:

• niesprzeczność:

– wewnętrzna
– zewnętrzna

• ogólność/uogólnialność

___________________________________

Slajd 27

niesprzeczność

• Wewnętrzna:

NALEŻY ZACHOWYWAĆ I NIE ZACHOWYWAĆ TAJEMNICĘ ZAWODOWĄ

• Zewnętrzna:

NALEŻY ZAWSZE DZIAŁAĆ DLA DOBRA KLIENTA
NALEŻY ZAWSZE ZACHOWYWAĆ TAJEMNICĘ ZAWODOWĄ

NALEŻY ZAWSZE UZYSKAĆ ZGODĘ PACJENTA NA TERAPIĘ
PANA X BĘDZIEMY LECZYĆ BEZ WYRAŻENIA PRZEZ NIEGO ZGODY

___________________________________

Slajd 28

ogólność

• Dla każdego zdania szczegółowego domagamy się

poparcia w postaci zdania ogólnego

• Ze zdania ogólnego, po uwzględnieniu zdań o

faktach, wynika zdanie szczegółowe

• Twierdzenie spełniające wymogi ogólności

– jest uniwersalne
– nie odwołuje się do jednostek, tylko do własności
– uogólnialność – np. imperatyw Kanta

___________________________________

Slajd 29

wykład drugi

PODSTAWY ETYKI ZAWODU

PSYCHOLOGA

___________________________________

Slajd 30

Moralność a etyka:

• Etyka jako nauka o moralności.
• Moralność jako przedmiot etyki.
• Etyka odnosi się raczej do pojęć ogólnych,

moralność – do szczegółowych zasad
postępowania.

• W etyce zawodowej: podstawowe wartości

zawodu / szczegółowa deontologia

• oceny moralne postępowania (deontologia)

naruszającego wartości zawodu (etyka)

___________________________________

Slajd 31

Elementy oceny moralnej neg.:

• Dany czyn jest obiektywnie zły.
• Ten, kto go popełnił, był świadomy, że robi źle.
• Moja postawa wobec tego czynu.

___________________________________

Slajd 32

Elementy oceny moralnej pozyt.:

• Dany czyn jest obiektywnie dobry
• Osoba była świadoma, że słusznie postępuje.
• Moja postawa wobec tego czynu.

___________________________________

Slajd 33

Co to znaczy „zły czyn”, „naganny

czyn” ?

• Niepożądany?
• Niezgodny z powinnością?
• Zasługujący na karę?
• Zasługujący na potępienie?

Co należy wiedzieć o czynie, aby uznać go za

chwalebny lub naganny?

Ale co z błędami?

___________________________________

Slajd 34

Co sprawia, że dany czyn jest

chwalebny lub naganny?

• Konsekwencje [jaki był skutek?]
• Intencje [czy to było zamierzone?]
• Motywy [dlaczego ktoś chciał to zrobić?]

Wydaje się, że czyny naganne i chwalebne

oceniamy według tego samego klucza…

___________________________________

Slajd 35

Dlaczego psychologom trudno dyskutować

o etyce?

• w dyskusję etyczną zaangażowane są

przekonania filozoficzne, religijne itp. – a co do
tych często nie ma zgody

• dyskusja etyczna rzadko dotyczy kwestii

szczegółowych, z reguły dotyczy spraw
podstawowych, ogólnych.

• ambiwalentny stosunek do prawa

(podejrzliwość w stosunku do kodeksów)

• „ukąszenie” wiedzą psychologiczną

___________________________________

Slajd 36

• warto zajmować się kwestiami

podstawowymi w etyce zawodowej

• trzeba znaleźć kwestię nadrzędną i od niej

zacząć budowanie etyki zawodowej

• taką kwestią może być dobro odbiorcy

tj. pacjenta, klienta, studenta, uczestnika
badań, osoby superwizowanej itd

___________________________________

Slajd 37

Dobro odbiorcy z punktu widzenia różnych

stanowisk w etyce

• Naturalizm:

– definicja jest możliwa, mówimy o faktach, poznajemy przedmiot
– argumentacja przez odwołanie do danych empirycznych
– odpowiedzi nie będą miały koniecznie absolutnego charakteru

• Nonnaturalizm:

– definicja jest możliwa, mówimy o faktach
– argumentacja innego rodzaju: autorytet, intuicja

fenomenologiczna

– odpowiedzi mogą pretendować do absolutnego charakteru

Dyskusja ma na celu poznanie

___________________________________

Slajd 38

Dobro odbiorcy z punktu widzenia różnych

stanowisk w etyce

• Nonkognitywizm:

– nie mówimy o faktach – nie ma sensu pytanie o to,

co to jest dobro.

– zdania etyczne nie są sprawozdawcze, pełnią

natomiast pewne funkcje:

• wyrażanie preferencji
• deklarowanie własnych zasad postępowania
• nakłanianie innych ludzi do określonego postępowania

Dyskusja ma na celu modyfikację
działań i postaw

___________________________________

Slajd 39

Dobro odbiorcy z punktu widzenia różnych

stanowisk w etyce

• Czy istnieje dobro

odbiorcy niezależnie od

poznających je

etyków/psychologów?

[realizm, obiektywizm]

• A jeśli istnieje, to: czy jest

jedno, i można się do

niego odwołać w każdym

przypadku?

[absolutyzm]

• Czy każdy subiektywnie

rozpoznaje, co jest dla
niego dobre, a psycholog
nie może wiedzieć, co jest
dobre dla odbiorcy?

[subiektywizm]

• Czy „ilu ludzi, tyle dóbr”?

Czy „ile opcji
teoretycznych, tyle dóbr”?

[relatywizm]

A przede wszystkim – czy poznajemy, czy konstruujemy?

___________________________________

Slajd 40

Kodeksy etyki zawodowej

• Jako ważny element kształtowania tożsamości

zawodowej.

• Przykładowe sformułowania:

– „Naczelną wartością dla psychologa jest dobro drugiego

człowieka” (kodeks PTP)

– „Psychologists strive to benefit those with whom they

work” (kodeks APA)

– to samo w różnych ujęciach pojawia się niemal w każdym

kodeksie etyki zawodowej psychologa (wyjątek - kodeks
chiński)

___________________________________

Slajd 41

Psychologowie jako środowisko

zawodowe

• Aspiracje – zawód zaufania publicznego [jak lekarze,

prawnicy itp..]

• Wyznaczniki profesji:

– Świadczenie usług dla społeczeństwa
– Kompetencje zdobywa się po długotrwałej i trudnej

edukacji, po pewnym okresie praktyki, pod warunkiem
ciągłego samokształcenia

– Przedstawiciele zawodu tworzą społeczność, środowisko,

które kieruje się własnymi standardami etycznymi

___________________________________

Slajd 42

Psychologowie jako środowisko

zawodowe

• Wyznaczniki profesji:

– Środowisko kontroluje dostęp do zawodu, kształci

adeptów, wprowadza ich w standardy etyczne zawodu,
monitoruje działalność profesjonalną swoich członków.

– Członkowie środowiska starają się być wiarygodni, i

zgadzają się poddać swoją pracę ocenie kolegów po fachu i
ocenie społeczeństwa. W tym celu upubliczniają standardy
etyczne i reguły deontologiczne.

Trzy sposoby ujmowania relacji między środowiskiem zawodowym a
społeczeństwem: perspektyw. konfliktu / p. funkcjonalistyczna /
p.kontraktu

___________________________________

Slajd 43

Kodeksy etyki zawodowej psychologa

• 4.09.1952 – APA Ethical Standards for Psychologists –

170 stron, opisy przypadków.

• Stał się wzorem dla wielu kodeksów w innych

krajach, często przywoływany w argumentacji
etyczno-zawodowej poza USA

• Wielokrotnie krytykowany (por. Pedersen 1995,

Nairn 1998, Bersoff 1999)

• Stopniowa utrata „pierwszego miejsca” – nowelizacje

z 1977 i 2002 roku – na rzecz uzgodnień
międzynarodowych.

___________________________________

Slajd 44

Dobro klienta w kodeksach etyki

zawodowej

• Struktura kodeksu: preambuła [część aspiracyjna] +

szczegółowe rozstrzygnięcia [część regulacyjna]

• Norma podstawowa znajduje się zawsze w części

aspiracyjnej – zazwyczaj bez komentarza – kodeks
polski jako chlubny wyjątek

[„rozwiązywanie trudności życiowych i osiąganie

lepszej jakości życia na drodze rozwoju

indywidualnych możliwości oraz ulepszanie kontaktów

międzyludzkich”]

• Stosowane pojęcia: beneficience/nonmaleficience,

welfare, well-being, doing good

___________________________________

Slajd 45

Kodeksy – badania porównawcze

• Dbałość o dobro odbiorcy jest podstawową normą

etyczną psychologa. Norma ta nie jest w sposób
zadowalający uściślona, „dobro” nie jest zdefiniowane
(choć wskazane są pewne kierunki – prawa człowieka,
jego nieskrępowany rozwój itp.).

• norma sformułowana częściej negatywnie (minimalizacja

szkód), niż pozytywnie (maksymalizacja dobra)

• Jedynym w pełni podzielanym standardem jest

zasada

poufności

– nawet tam, gdzie o dobru się nie wspomina.

___________________________________

Slajd 46

Kodeksy – badania porównawcze

• Normy pojawiające się regularnie w kodeksach

(Gautier 2002, 2003):

– szacunek dla praw człowieka i godności ludzkiej
– dbałość o innych ludzi i troska o ich dobro [welfare]
– kompetencja
– uczciwość
– odpowiedzialność zawodowa, naukowa i społeczna

ale...

___________________________________

Slajd 47

Pytania:

• Czy da się w zadowalający sposób uściślić

pojęcie „dobra odbiorcy”?

Status pojęć

etycznych

• Czy takie dookreślenie może mieć uniwersalny

charakter?

Dyskusja relatywizm/absolutyzm

• Czy musimy się zadowolić „nieczynieniem zła”

zamiast „czynienia dobra”?

___________________________________

Slajd 48

Próby uniwersalizacji zasad etyczno -

zawodowych

• International School Psychology Association 1997
• International Association of Educational and

Vocational Guidance 2001

• International Association of Marriage and Family

Counselors 2002

• Internetional Federation of Social Workers 2003

___________________________________

Slajd 49

Próby uniwersalizacji zasad etyczno -

zawodowych

• EFPA – Meta-Code of Ethics, 1995
• Trójstronne forum APA CPA i MPS – próba

stworzenia meta-kodeksu
północnoamerykańskiego, 2000

• International Union of Psychological Science –

2002 – rozpoczęcie prac nad

Universal Declaration of Ethical Principles for

Psychologists

___________________________________

Slajd 50

Universal Declaration of Ethical

Principles for Psychologists

• Z założenia wolna od szczegółowej deontologii
• 4 zasady ogólne:

– Respect for the Dignity of Persons and Peoples
– Competent Caring for the Well-Being of Persons and

Peoples

– Integrity
– Professional and Scientific Responsibilities to Society

„working for benefit of persons and peoples” „maximizing benefit” „minimizing risk”
„concern for the well-being of persons and peoples”, „promotion of the well-being of
society and all it’s members”

___________________________________

Slajd 51

Badania: „konflikty etyczne w ciągu

ostatniego roku”

• poufność
• konflikt ról i interesów

Pope and Vetter (1992),Wielka Brytania (Lindsay & Colley,

1995), Norwegia (Odland & Nielsen, 1996), Szwecja
(Colnerud,1999), Finlandia (Colnerud, Hansson, Salling, &
Tikanen,1996),RPA (Slack&Wassenaar, 1999), Kolumbia (Sinclair &
Pettifor, 1996), Nowa Zelandia (Davis, Seymour,& Read, 1997),
Kanada (Sinclair & Pettifor, 1996),Meksyk (Hernandez-Guzman &
Ritchie, 2001).

___________________________________

Slajd 52

Etyka badań naukowych w

psychologii.

Wykład trzeci

___________________________________

Slajd 53

Główne wartości uznawane przez

środowisko zawodowe psychologów:

• Dobro

– poszanowanie dobra odbiorcy

• Prawa człowieka i godność ludzka

– Wolność

– poszanowanie autonomii

– Własność

– poszanowanie poufności

• Kompetencja

• Prawda

- uczciwość

• Odpowiedzialność naukowa, zawodowa i

społeczna

___________________________________

Slajd 54

Podstawowe kwestie w etyce badań

naukowych

• Dobro odbiorcy – pierwszego rzędu i

wszystkich kolejnych

• Prawa człowieka i godność ludzka

– autonomia– zasada

zgody świadomej

– prywatność – zasada poufności – ochrona

prywatności i intymności

• Kompetencja
• Uczciwość –

konflikt ról i interesów

• Odpowiedzialność i solidarność zawodowa

___________________________________

Slajd 55

„Efektem złej nauki jest zła etyka”

• Kwestie etyczne zaczynają się już na poziomie

wyboru problemu badawczego:

– Czy nadrzędną wartością jest prawda?
– Czy problem jest ważny?
– Kto jest moim klientem? Jak rozumiem dobro, do

którego dążę?

• …i projektowania badań:

– „Błędy w nauce rodzą błędy etyczne” – źle

zaprojektowane badanie jest badaniem nieetycznym

___________________________________

Slajd 56

Psycholog wobec uczestników badań

• Kwestia unikania szkody
• Kwestia świadomej zgody
• Kwestia poufności i anonimowości

I najtrudniejsza z nich wszystkich:

KWESTIA OCENY RYZYKA

___________________________________

Slajd 57

Unikanie szkody

• Jak rozumiemy „dobro” w odniesieniu do osób

badanych?

– Zysk – samoocena? Zysk materialny?
– Unikanie szkody?

• Jak rozumiemy „szkodę”, którą możemy

wyrządzić?

– Ból fizyczny
– Cierpienie psychiczne – lęk, obniżenie samooceny
– Straty „duchowe” – naruszenie lub utrata cenionych

wartości

– Inne koszty – czasowe, materialne

___________________________________

Slajd 58

Dokumenty, które powinien znać

psycholog 

• Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa(w całości)
• Tzw. „Raport z Belmont” (Ethical Principles and

Guidelines for the Protection of Human Subjects
of Research) United States Department of Health
and Human Services) 1979

• Deklaracja helsińska- Światowe Stowarzyszenie

Lekarzy, 1964, 2008

• „Dobre obyczaje w nauce” - Polska Akademia

Nauk, Komitet Etyki w Nauce, 2001

___________________________________

Slajd 59

Quis custodies ipsos custodes?

• Ustawa o Zawodzie Psychologa – w sferze

marzeń…

– Samorząd zawodowy
– Sądy psychologiczne

• Instytucje typu IRB - Komisja ds. Etyki Badań

Naukowych

– Opiniowanie projektów
– Ocena postępowania

___________________________________

Slajd 60

Opracowanie wyników – statystyka a

etyka

• Wyniki surowe a wyniki przeliczone
• Standaryzacja i normalizacja
• Kwestia „wartości progowych” – na

przykładzie IQ

• Wyniki liczbowe a wnioski z badań

…wystarczy minimum
wiedzy i dobra wola…

___________________________________

Slajd 61

Prezentacja wyników badań

• Wnioski – z jaką pewnością psychologia je

formułuje?

• Wskazanie dalszych kierunków badań =

świadomość własnych ograniczeń.

• Graficzna prezentacja wyników – co można

zrobić z wykresem?

– Manipulacja opisem osi
– Manipulacja samym kształtem wykresu.

___________________________________

Slajd 62

Prawda

• Publikujemy wyniki zgodne z rzeczywistymi i

poprawnie wyprowadzone wnioski.

• Kto jest autorem publikacji?

– Kwestia współautorstwa w relacji „równej”
– Kwestia współautorstwa w relacji „pochyłej” –

promotor, kierownik placówki

– Kwestia współautorstwa w dużej grupie badaczy.
– Kwestia autorstwa osoby zmarłej.

___________________________________

Slajd 63

Rzetelne publikacje

•

Publikacja powinna zawierać wszelkie

potrzebne

informacje:

– Informacje o autorze – afiliacja, kontakt
– Uzasadnienie wyboru tematu
– Opis stanu badań
– Metodologię
– Wyniki bez komentarza
– Komentarz do wyników
– Wnioski i dalsze kierunki badań
– Ewentualne informacje o źródłach finansowania badań – WAŻNE!

•

Publikacja powinna umożliwiać wymianę myśli i

krytykę

naukową

•

Publikacja nie powinna zawierać informacji

zbędnych

– Dane osobowe!!!
– Osobiste, pozamerytoryczne uwagi autora
– Wycieczki osobiste pod adresem konkurencji

___________________________________

Slajd 64

Gdzie publikować?

• To nie jest wszystko jedno…
• Środowisko naukowe ma swoje czasopisma,

wydawnictwa itp. Publikacja w renomowanym
czasopiśmie to honor dla badacza, ale również
gwarancja rzetelności badań – anonimowa
recenzja, wysoki poziom recenzentów i redakcji.

• Jakie to są czasopisma?

– „lista filadelfijska”
– lista europejska ERIH
– „lista ministerialna” – dostępna na stronach MNiSW

___________________________________

Slajd 65

Kiedy publikować?

• Poszanowanie prawdy domaga się, aby nie

kierować się pozamerytorycznymi względami
co do czasu publikacji badań

ale…

• Czasem sumienie każe odłożyć publikację w

czasie

• Czy są wyniki, których lepiej nie publikować?

– Kwestia ewentualnej krzywdy?
– Kwestia politycznej poprawności?

___________________________________

Slajd 66

Co to jest scientific misconduct?

• Poważne wykroczenia

– FFP (fabrication /

falsification / plagiarism)

– Fabrykowanie danych (badań nie było)
– Fałszowanie wyników (badania były, ale wyszło co

innego)

– Plagiat (w tym również autoplagiat)

• Uchybienia

to np. :

– Pomyłki w cytowaniu
– Niewłaściwa kolejność autorstwa
– Przytaczanie informacji ustnej bez podania źródła

___________________________________

Slajd 67

Pytania, na które warto sobie odpowiedzieć
PRZED przeprowadzeniem badań:

• Po co to robię? Czy problem jest ważny?
• Czy procedura została przemyślana we wszystkich

szczegółach?

• Jakie koszty poniosą uczestnicy badania?
• Czy zysk poznawczy równoważy te koszty?
• Jakie jest zdanie moich kolegów po fachu? Może

poddać go czyjejś ocenie?

SOLIDARNOŚĆ ZAWODOWA JEST POSTULATEM

ETYCZNYM!

___________________________________

Slajd 68

Kwestie etyczne w diagnozowaniu i

orzecznictwie psychologicznym

Wykład czwarty

___________________________________

Slajd 69

Diagnoza psychologiczna

 Dia – gnosis – wiedza zdobyta przez rozróżnianie 
 Opinie, orzeczenia, ekspertyzy itp. – zasadnicza część

aktywności psychologów

 W jakich sprawach orzekamy?

 Praca zawodowa – 36 zawodów wymaga opinii psychologa!
 Licencje i pozwolenia – prawo jazdy, broń…
 Kwestie szkolne – dojrzałość szkolna, edukacja specjalistyczna,

trudności szkolne itp.

 Postępowanie sądowe



w sprawach karnych – motywacja, osobowość, prawdopodobieństwo

wystąpienia określonych zachowań



w sprawach rodzinnych – rozwody, przyznanie opieki itp..

 Oraz wiele innych sytuacji…



Na wniosek klienta



Zlecenie ze strony instytucji

___________________________________

Slajd 70

O co chodzi w diagnozie:

• O prawdę – tym razem o prawdę dotyczącą

pojedynczego człowieka lub grupy osób, a nie, jak
w badaniach naukowych, o prawdę o populacji
czy o ludziach „w ogóle”.

• O prawdę, której znajomość zostanie użyta do

podjęcia ważnych decyzji dotyczących losu
człowieka, a zatem kwestia dobra nie jawi się już
„w dalszej perspektywie”

• O prawdę, którą psycholog może poznać i ujawnić

dzięki swoim kompetencjom zawodowym i
uczciwości badawczej.

___________________________________

Slajd 71

Cel diagnozy:

• Najczęściej - ocena miejsca klienta na hipotetycznym

continuum jakiejś zmiennej psychologicznej.

• Czasem – szersza ocena funkcjonowania klienta w

określonych obszarach

• Bardzo rzadko – diagnoza nozologiczna

Obszar dyskusyjny – granica kompetencji zawodowych i

tożsamości zawodowej psychologa i psychiatry…

___________________________________

Slajd 72

Sytuacja diagnozy

• Oczami klienta:

– Nie zawsze wyraził zgodę, nie zawsze informed

consent

– Od wyniku diagnozy dużo zależy
– Lęk przed oceną
– Odgadywanie, o co chodzi…

• Oczami psychologa:

– Wiedza z zakresu psychometrii
– Wiedza ogólna, system wartości
– Wiedza uprzednia o osobie badanej
– Rutyna, wypalenie zawodowe
– Nastawienia i uprzedzenia

Ustalenie relacji jako
najtrudniejsze zadanie…

Utrzymanie relacji
współpracy i zaufania, a
zarazem spełnienie
wymogów obiektywizmu i
niezaangażowania.

___________________________________

Slajd 73

Najczęściej popełniane błędy i

nadużycia:

• Zaniechanie diagnozy
• Niewłaściwe użycie testów
• Braki w wiedzy dot. psychometrii
• Fałszowanie wyników
• Błędy w obliczeniach wyników
• Nieumiejętne odniesienie do norm
• Błędy w interpretacji

___________________________________

Slajd 74

Główne obszary namysłu:

 Prowadzenie diagnozy:

 Dobór metod diagnostycznych
 Postępowanie diagnostyczne

 Dokumentacja:

 Tworzenie
 Przechowywanie
 Udostępnianie

 Formułowanie opinii:

 Zakres tematyczny
 Język

 Wydawanie opinii

___________________________________

Slajd 75

Test testowi nierówny…

 Stosować sprawdzone metody…

 tzw. „kryteria Dauberta”: falsyfikacji, recenzji, publikacji, wartości

diagnostycznej (poziom błędu), standaryzacji i powszechnej

akceptacji (1993)

 Stosować je w całości…
 Nie diagnozować na podstawie jednej metody czy techniki.
 Dobry test jest:

 Rzetelny
 Trafny
 Standaryzowany
 Dopasowany do kontekstu, sytuacji, osoby
 Uwzględniający różnice kulturowe czy różne ograniczenia osób

badanych

___________________________________

Slajd 76

Postępowanie diagnostyczne:

 Odpowiednie warunki badania

 Oświetlenie, temperatura, poziom hałasu
 Wystarczający czas, bez pośpiechu
 Bez osób trzecich (poza wyjątkowymi przypadkami)

 Kontrakt

 Świadoma zgoda = wiedza + chęć + możność
 Zgoda opiekuna w przypadku małoletniego lub osoby

ubezwłasnowolnionej

 Badanie bez zgody – Kodeks Postępowania Karnego Art. 74 par.2

ust.2 – obowiązek poddania się badaniu

 Badany ma prawo milczeć – jest to realizacja ogólniejszego prawa

do obrony.

 Spokojna, rzeczowa atmosfera
 Prawo osoby badanej do prywatności – bez zbędnych pytań!
 Prawo osoby badanej do informacji zwrotnej
 Prawo osoby badanej do opinii na piśmie

___________________________________

Slajd 77

Jak pisać opinię?

• Dbając o dobro osoby…
• …i poszanowanie jej praw.
• Kompetentnie
• Uczciwie
• Odpowiedzialnie

• Wartością jest prawda – uznajemy, że dobrem

osoby badanej jest uzyskanie przez nią
zgodnej z prawdą informacji o sobie.

___________________________________

Slajd 78

Opinia:

•

Tylko na temat – nic ponadto!

•

Stwierdzenia ogólne, bez liczb, bez żargonu psychologicznego, język polski literacki

•

Bez etykiet – psycholog powinien unikać wskazywania jednostki chorobowej – to
nie jest nasze zadanie.

•

Pełna dokumentacja składa się z :

– Opinii
– Protokołu badania
– Arkuszy testowych
– Innych: np. rysunki i inne wytwory
– Notatek psychologa

•

…z czego tylko opinia wychodzi na zewnątrz.

___________________________________

Slajd 79

Dokumentacja:

 Wszystko powinno być notowane i przechowywane przez

psychologa

 Wyjątek – przyznanie się pacjenta psychiatrycznego do

popełnienia czynu zabronionego. Takich oświadczeń nie utrwala

się (Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego art.51).

 Tajemnica zawodowa nie zwalnia z utrzymania porządku w

notatkach!

 Co udostępniamy?

 Zaświadczenie o badaniu
 Opinię/orzeczenie
 Nie udostępniamy:



Wyników surowych (wyjątek – na pisemny wniosek sądu)



wytworów, arkuszy testowych, zapisów wywiadu



Informacji o technikach diagnostycznych i testach – odsyłamy do

literatury (nawet sędziego)

___________________________________

Slajd 80

Co robimy z dokumentacją?

 Przechowujemy

 zwyczajowo 5 lat od zakończenia sprawy
 w zamkniętej szafie 

 Przechodząc na emeryturę lub zmieniając pracę

 Postępujemy wg. zasad panujących w placówce
 Rozwiązania zwyczajowe:



Komisyjnie przekazujemy następcy i spisujemy protokół przekazania



Komisyjnie niszczymy surową dokumentację, pozostawiając opinie i

protokół badania

 Na wypadek śmierci

 Większość instytucji ma swoje procedury, ale…
 Wskazujemy na piśmie osobę odpowiedzialną za zniszczenie

dokumentacji – kolegę po fachu.

 Posiadane metody diagnostyczne przekazujemy w testamencie

kolegom po fachu, np. poradni – nie zostawiamy rodzinie.

___________________________________

Slajd 81

Kwestie etyczne w dziedzinie

psychoterapii i pomocy

psychologicznej

wykład piąty

___________________________________

Slajd 82

Pomoc psychologiczna

• Czym jest?

– Zastosowaniem wiedzy…
– …dla dobra odbiorcy…
– …przy jego aktywnym udziale
– Jest relacją

• Formy pomocy psychologicznej:

– Wspieranie osobistego rozwoju
– Promocja zdrowia
– Prewencja
– Poradnictwo
– Interwencja kryzysowa
– Rehabilitacja psychologiczna
– Resocjalizacja
– Psychoterapia

___________________________________

Slajd 83

Psychoterapia

• Nauka?
• Sztuka?
• Relacja?
• Zastosowanie relacji do celów leczniczych?
• Manipulacja?
• Spotkanie?

Lehner (1952)
„Psychoterapia to niezdefiniowana technika ,
stosowana w rozwiązywaniu niesprecyzowanych
problemów, a jej skutków nie da się przewidzieć.
Wiemy tylko, że wymaga rygorystycznego
szkolenia.

___________________________________

Slajd 84

Ingerowanie w ludzką psychikę:

• Modyfikacja zachowania

• Poprawa funkcjonowania

• Poprawa nastroju

• Przebudowa osobowości

___________________________________

Slajd 85

Najczęściej podnoszone kwestie

szczegółowe

• Świadoma zgoda – kontrakt terapeutyczny
• Niejednoznaczne relacje – konflikt ról i interesów
• Wątpliwości dotyczące stosowanych technik

terapeutycznych

• Kwestia wartości i wartościowania w pracy

terapeuty:

– Konflikt wartości między terapeutą a klientem
– Konflikt wartości między klientem a innymi ludźmi
– Kwestie tzw. vulnerable persons

___________________________________

Slajd 86

Rozwiązania formalne

• Kodeks etyczno – zawodowy PTP

• Kodeks etyczny psychoterapeuty Polskiego

Towarzystwa Psychiatrycznego

• Rozwiązania szczegółowe, np. Kodeks etyczny

Arteterapeuty.

___________________________________

Slajd 87

Kontrakt terapeutyczny

• Kto jest klientem? Status klienta (terapia

niedobrowolna, klient małoletni itp.)

• Nad czym pracujemy? Jakie cele sobie stawiamy?
• Na czym polega terapia?
• Częstotliwość i czas trwania spotkań, szacowany

całościowy czas terapii, kontakt poza sesjami, umowa
na wypadek odwołania spotkania.

• Prawa i obowiązki klienta i terapeuty.
• Zakres poufności, kwestia dokumentowania terapii.
• Kwestie finansowe – cena, sposób płatności itp.

___________________________________

Slajd 88

Świadoma zgoda

• wiedza + chęć + możność udzielenia zgody
• Problem zgody w terapii rodzinnej – co, jeśli

jedna z osób się nie zgadza?

• Problem zgody osoby niepełnoletniej –

problematyczny 16 rok życia

• Czy pacjent jest zdolny do wyrażenia zgody

– Potencjalnie?
– Aktualnie?

___________________________________

Slajd 89

Poufność

• Granice poufności
• Poufność w terapii rodzinnej
• Poufność w terapii grupowej

– Grupy terapeutyczne
– Grupy psychoedukacyjne

Wielu dylematów da się uniknąć (lub przynajmniej
złagodzić) , jeśli dobrze przemyśli się kontrakt.

___________________________________

Slajd 90

Etyka a technika (terapeutyczna)

• Czynniki leczące – ogólne i specyficzne (tu

techniki terapeutyczne)

• Konieczność kształcenia się i superwizji – ale

czy to wystarczy?

• 2002 – APA – postulat evidence – based

therapy

w związku z tragicznymi nadużyciami z lat

wcześniejszych

___________________________________

Slajd 91

Dyskusyjne techniki terapeutyczne -

przykłady

• „wyparte wspomnienia”, „fałszywa pamięć”
• Stosowanie bodźców awersyjnych
• Terapia dyrektywna (i niedyrektywna)
• Intencja paradoksalna
• „testowanie” nowych zachowań w relacji z

terapeutą

• Regresja
• Ograniczanie swobody – ograniczenie swobody

ruchu, oddychania itp.

___________________________________

Slajd 92

Psychoterapia a światopogląd

• Czy istnieje psychoterapia wolna od

rozstrzygnięć aksjologicznych?

• Czy psycholog może wyjść poza swój system

wartości?

• W jakim zakresie osobiste poglądy psychologa

wpływają na wykonywanie zawodu?

• Co zrobić, jeśli skutkiem psychoterapii będzie

konflikt wartości?

___________________________________

Slajd 93

Kwestie problematyczne:

• Poglądy psychologa na seksualność człowieka

– Wyrażane explicite
– Inne, oddziałujące pośrednio

• Ich potencjalny konflikt

z poglądami/potrzebami klienta

• Techniki terapeutyczne:

– „próbowanie nowych zachowań”
– zastępcze partnerki / partnerzy (IPSA)

• Jakość życia seksualnego psychologa może

wpływać na spostrzeganie problemów klienta.

___________________________________

Slajd 94

Pieniądze – temat wstydliwy

• Za co biorę pieniądze?
• Od kogo?
• Im przejrzyściej, tym lepiej – stałe, umiarkowane

stawki, jawny cennik

• Cena i sposób płatności powinien być ujęty w

kontrakcie

– ew. skala podwyżki
– Pobieranie opłaty za nieodwołane wizyty
– Co w sytuacji, gdy pacjent w toku terapii np. traci

pracę?

___________________________________

Slajd 95

wykład szósty

TAJEMNICA ZAWODOWA

PSYCHOLOGA

___________________________________

Slajd 96

Tajemnica zawodowa – kwestie prawne

W Konstytucji RP

art. 47 - Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia

oraz do decydowania o swoim życiu osobistym

art.49 - Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się.

art. 51, ust.1 - Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania

informacji dotyczących jego osoby.

W ustawie O ochronie informacji niejawnych

z dn. 22.01.1999 – tajemnica państwowa, tajemnica

służbowa

Art.2 par. 2 - tajemnicą służbową - jest informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową,

uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której

nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub

prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej

___________________________________

Slajd 97

Tajemnica zawodowa – kwestie prawne

W ustawie O ochronie danych osobowych

z dn. 28.08.1997

Art. 6.

1. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące

zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić

bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer

identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej

cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

___________________________________

Slajd 98

Tajemnica zawodowa – kwestie prawne

W ustawie O ochronie zdrowia psychicznego

z dn. 19.08.1994, rozdz.6

Art. 50. 1. Osoby wykonujące czynności wynikające z niniejszej ustawy są obowiązane do
zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powezmą wiadomość w związku z
wykonywaniem tych czynności, stosownie do odrębnych przepisów, a nadto z zachowaniem
przepisów niniejszego rozdziału.
2. Od obowiązku zachowania tajemnicy osoba wymieniona w ust. 1 jest zwolniona w
stosunku do:
1) lekarza sprawującego opiekę nad osobą z zaburzeniami psychicznymi,
2) właściwych organów administracji rządowej lub samorządowej co do okoliczności, których
ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej,
3) osób współuczestniczących w wykonywaniu czynności w ramach pomocy społecznej, w
zakresie, w jakim to jest niezbędne,
4) służb ochrony państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy w
zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie
przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Art. 51. W dokumentacji dotyczącej badań lub przebiegu leczenia osoby, wobec której
podjęto czynności wynikające z niniejszej ustawy, nie utrwala się oświadczeń obejmujących
przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. Zasadę tę stosuje się
również do dokumentacji dotyczącej badań przeprowadzonych na żądanie uprawnionego
organu.

___________________________________

Slajd 99

Tajemnica zawodowa – kwestie prawne

W ustawie O zawodzie psychologa

z dn. 8.06.2001 – zawieszona 

Art. 14.

1. Psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem,

uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:

1) poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych osób,

2) tak stanowią ustawy.

___________________________________

Slajd 100

Tajemnica zawodowa – kwestie

prawne

•

W Kodeksie pracy

– art. 100 § 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

•

1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

•

2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

•

3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów

•

przeciwpożarowych,

•

4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których
ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

•

5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

•

6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

•

W Kodeksie Karnym:

„kto wbrew przepisom lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu ujawnia lub wykorzystuje informację, z

którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną (…) podlega

grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2” (Kodeks Karny, Dz.U. z 1997 Nr

88 poz.553 z późn. zm.)

___________________________________

Slajd 101

Tajemnica zawodowa

• Dotyczy informacji powziętych w toku

postępowania zawodowego („wykonywania

czynności służbowych”).

• Dotyczy dwóch stron: psychologa i osoby, która

udziela informacji.

• Może być rozszerzona na zespół leczący.
• Obowiązuje również po śmierci klienta
• Ma charakter nieabsolutny – jest ograniczona

prawem i okolicznościami (inaczej niż tajemnica

spowiedzi czy tajemnica adwokacka)

___________________________________

Slajd 102

Czy psycholog może zostać z tajemnicy

zwolniony? Czasami tak.

KPK, art. 180

Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy

związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co

do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub

prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy.

Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej,

radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mogą być przesłuchiwane co

do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla

dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na

podstawie innego dowodu. W postępowaniu przygotowawczym w

przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie decyduje sąd,

na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od

daty doręczenia wniosku prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje

zażalenie.

___________________________________

Slajd 103

Ustawa O zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów

z dn. 8 czerwca 2001 r

art.14/ Okoliczności ujawnienia tajemnicy zaw.:

Gdy poważnie zagrożone jest zdrowie, życie klienta lub innych osób.
Gdy tak stanowią ustawy.

art. 21 KE-ZP:

Psychologa obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. Ujawnienie
wiadomości objętych tajemnicą zawodową może nastąpić jedynie wtedy,
gdy poważnie zagrożone jest bezpieczeństwo klienta lub innych osób. Jeśli
jest to możliwe decyzje w tej sprawie należy dokładnie omówić z
doświadczonym i bezstronnym kolegą. Materiały poufne powinny być
komisyjnie zniszczone, jeśli zaistnieją warunki grożące ich ujawnieniem.

___________________________________

Slajd 104

Jakich konfliktów etycznych

doświadczyłeś w ciągu ostatniego roku?

• poufność
• konflikt ról i interesów

Pope and Vetter (1992),Wielka Brytania (Lindsay &
Colley, 1995), Norwegia (Odland & Nielsen, 1996),
Szwecja (Colnerud,1999), Finlandia (Colnerud,
Hansson, Salling, & Tikanen,1996),RPA
(Slack&Wassenaar, 1999), Kolumbia (Sinclair &
Pettifor, 1996), Nowa Zelandia (Davis, Seymour,&
Read, 1997), Kanada (Sinclair & Pettifor,
1996),Meksyk (Hernandez-Guzman & Ritchie, 2001).

___________________________________

Slajd 105

Najczęściej doświadczane „problemy

z poufnością”

• Treść informacji poufnej
• Zakres poufności
• Konflikt lojalności:

– Klient a inni klienci
– Klient a instytucja
– Klient a społeczeństwo

• Konflikt interesów:

– Klient a inni klienci
– Klient a moje interesy

największy
problem:

OCENA RYZYKA

___________________________________

Slajd 106

OCENA RYZYKA

• Co się stanie, jeśli ujawnię?
• Co się stanie, jeśli nie ujawnię?

z punktu widzenia dobra klienta…

___________________________________

Slajd 107

Uwaga! Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu

przemocy w rodzinie

• Uchwalona przez Sejm RP w dniu 6.maja 2010.
• Już w „starej” ustawie był Art. 12. Osoby, które w związku z

wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o
popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny,
powinny niezwłocznie zawiadomić o tym Policję lub prokuratora.

• Rozszerzona definicja przemocy – krzywdy moralne, ograniczanie

wolności seksualnej.

• Całkowity zakaz kar fizycznych.
• Wymusza zmiany w KRiO oraz w KK (ściganie z urzędu sprawcy lekkiego i

średniego uszkodzenia ciała trwającego poniżej 7 dni, chyba że było to
działanie nieumyślne, wtedy o zgłoszeniu decyduje ofiara).

___________________________________

Slajd 108

Jak te zmiany dotyczą psychologów?

• Rozszerzenie „procedury niebieskiej

karty” na pracowników służby
zdrowia i oświaty (dotąd tylko policja
i pomoc społeczna).

• Zgłoszeniu podlega każda forma

przemocy, każdy ma obowiązek
zgłaszać (do tej pory obowiązek
dotyczył przemocy wobec osoby
małoletniej lub w przypadku
ciężkiego uszkodzenia ciała. Osoba
dorosła zgłaszała sama).

• Rozszerzona (słusznie!), ale

nieprecyzyjna definicja przemocy
pozostawia duże pole do nadużyć

___________________________________

Slajd 109

wnioski

Psycholog ma prawo bronić prawa klienta do

poufności

Prawo określa sytuacje, w których psycholog ma

obowiązek ujawnienia informacji poufnych

Odpowiedzialność spoczywa na psychologu

(dlatego ważna jest superwizja i solidarność
zawodowa)

___________________________________

Slajd 110

wykład VII - ostatni

Nowe formy pracy

psychologa. Psycholog

poza zawodem.

___________________________________

Slajd 111

Nowe formy pracy psychologa

Problemy, które najbardziej dzielą środowisko

psychologiczne:

• Wystąpienia w mediach
• Diagnoza i terapia przez internet
• Reklama, organizacja, biznes

„stare problemy w nowej szacie”

___________________________________

Slajd 112

Psycholog w mediach

• Gazety – rubryka „Psycholog radzi…”
• Telewizja

– programy publicystyczne i interwencyjne
– komentowanie wydarzeń bieżących w programach

informacyjnych

– programy rozrywkowe

• W jakiej roli psycholog tu występuje?

– Popularyzator wiedzy?
– Diagnosta?
– Prognosta?

___________________________________

Slajd 113

„Public face” psychologii

• wiedza tajemna / pewna wiedza naukowa
• Psycholog ma prawo mieć „trochę nie po

kolei” – szczególna wrażliwość itp.

• Na studia psychologiczne idą ludzie, którzy

mają problemy ze sobą

• Psycholog ma „rentgen w oku”.
• Choroby psychiczne są malownicze
• Psycholog prawdę ci powie…

___________________________________

Slajd 114

Kodeksy etyczno-zawodowe na temat

wystąpień w mediach - podsumowanie

• Nie pchać się do mediów
• Przekazywać rzetelną wiedzę
• Unikać widowiska, sensacji i wyolbrzymiania
• Nie diagnozować, nie opiniować
• Wypowiadać się o sprawach, a nie o osobach
• Nie wypowiadać się w imieniu środowiska, jeśli

nie mamy uprawnień w tej sprawie

• Zaznaczać, kiedy prezentujemy swoje osobiste

zdanie.

___________________________________

Slajd 115

Dokumenty, do których warto zajrzeć:

• Karta Etyczna Mediów (Rada Etyki Mediów

1995)

• Zasady Etyki Zawodowej w Polskim Radiu SA

(2001)

• Porozumienie „Przyjazne Media” (1999)
• Ustawa o radiofonii i telewizji z 29 grudnia

1992 roku, z późniejszymi zmianami art. 18
(nowelizacja 2004)

___________________________________

Slajd 116

PSYCHOLOG W INTERNECIE

___________________________________

Slajd 117

Psycholog w internecie

• Informacja

– Strony „problemowe”
– Strony placówek

• Reklama usług psychologicznych
• E-diagnoza
• E-terapia
• Strony, fora, grupy dyskusyjne itp…

___________________________________

Slajd 118

Diagnoza przez internet

• Raczej protodiagnoza, wstępne rozpoznanie problemu
• Pełna diagnoza jest NIEWYKONALNA
• Potencjalne zalety:

– możliwość dotarcia do szeroko rozumianych „grup ryzyka”
– możliwość rozpoznania problemu jako problemu i sięgnięcia po

pomoc

• Zasadnicze wady:

– Nie ma kontaktu osobistego
– Narzędzia możliwe do zamieszczenia w sieci, ale brak obserwacji
– Nie wiemy, kto siedzi „po drugiej stronie”…
– …ani kto mu stoi za plecami (nie ma gwarancji anonimowości ani

poufności)

– Z prawnego punktu widzenia nie ma możliwości udzielenia zgody na

badanie (podpis elektroniczny)

___________________________________

Slajd 119

Terapia przez internet

• Potencjalne korzyści:

– Dla osób zapracowanych, z silnym lękiem społecznym,

niepełnosprawnych

– Dla osób pozbawionych dostępu do psychologa lub

wyboru w tym zakresie

• Zasadnicze wady:

– Nie ma gwarancji poufności/anonimowości
– Ograniczony przekaz informacji
– Czy możliwe nawiązanie relacji terapeutycznej?
– Zmienia się dynamika sesji, czas między interakcjami

itp…

___________________________________

Slajd 120

„stare problemy w nowej szacie”

• Kto jest moim klientem?
• Dlaczego to robię? Dobro klienta?
• Co z zasadami podstawowymi:

– Autonomia klienta? Poufność?
– Kompetencja?
– Uczciwość?
– Odpowiedzialność zawodowa i społeczna?
– Solidarność zawodowa?

___________________________________

Slajd 121

PSYCHOLOG POZA ZAWODEM

___________________________________

Slajd 122

Kodeks Etyczno- Zawodowy

Psychologa

• Psycholog z racji swojego zawodu poczuwa się do

udzielania pomocy

psychologicznej w każdych okolicznościach

, gdy zachodzi taka potrzeba.

• Przyjmując określoną postawę wobec norm moralnych i obyczajowych

w życiu prywatnym psycholog zdaje sobie sprawę, że jego

decyzje w

sprawach osobistych mogą wpływać na jakość jego czynności
zawodowych

a także rzutować na zaufanie społeczne do psychologii i

psychologów. W społecznych oczekiwaniach zawarte są przy tym
wysokie wymagania dotyczące przestrzegania zasad etycznych w życiu
prywatnym przez osoby, których rola zawodowa obejmuje
oddziaływania na drugiego człowieka.

___________________________________

Slajd 123

• W przypadku rezygnacji z wykonywania zawodu psychologa na

rzecz innych ról zawodowych ( np. administracyjnych)

osoba z

wykształceniem psychologicznym nie powinna celowo
wykorzystywać związanej z kierunkiem wykształcenia wiedzy

oraz umiejętności poznawania ludzi i oddziaływania na nich w
sposób niezgodny z etyką zawodową psychologa. Psycholog
angażujący się w działalność polityczną nie powinien
wykorzystywać prestiżu zawodu psychologa jako argumentu
popierającego prezentowane poglądy.

___________________________________

Slajd 124

• Psycholog jako psychoterapeuta jest świadomy

niebezpieczeństw wynikających z jego możliwości wpływania
na innych ludzi, w związku z czym poddaje się superwizji lub
konsultacji

• Psycholog jest świadomy faktu, że ze względu na specyfikę

dyscypliny jego

osobiste przekonania, wartości i prywatne

normy etyczne wpływać mogą na dobór i sposób
przekazywania treści dydaktycznych

. Występując w roli

nauczyciela pokazującego wiedzę psychologiczną, psycholog
powinien zaznaczyć, kiedy prezentuje osobisty punkt
widzenia; obowiązuje go jednak znajomość i rzetelne
przedstawienie innych stanowisk.

___________________________________

Slajd 125

Kodeks Zasad Etycznych Psychoterapeuty

• Zadada 1. Odpowiedzialność.

• Zasada 1. a: Jako praktyk

psychoterapeuta zdaje sobie sprawę

z ciążącej na nim odpowiedzialności i ze swojego

potencjalnego wpływu na życie innych ludzi

. W sytuacjach

nacisku, związanych z kontaktami osobistymi, towarzyskimi,

instytucjonalnymi, środowiskowymi, lub presją polityczną i

finansową, które mogłoby prowadzić do nadużycia jego

wpływu, zachowuje szczególną ostrożność. Unika takiego

rodzaju relacji, które mogłyby ograniczyć jego bezstronność i

sprowokować konflikt interesów.

___________________________________

Slajd 126

Zasada 2. Kompetencja.

• Zasada 2. e: Psychoterapeuta ma świadomość, że

osobiste

problemy i konflikty mogą przeszkadzać w jego efektywnej
pracy

. W związku z tym powstrzymuje się od podejmowania

jakiegokolwiek działania w tych sytuacjach, w których jego
osobiste

problemy

prowadziłyby

nieadekwatnych

zachowań bądź szkody. W momencie uświadomienia sobie
osobistych problemów, szuka kompetentnego profesjonalnego
wsparcia, aby określić, czy powinien zawiesić, zakończyć lub
ograniczyć zakres działalności zawodowej.

___________________________________

Slajd 127

Zasada 3. standardy moralne i prawne

• Zasada generalna:

Moralne i etyczne standardy, których

psychoterapeuta przestrzega w prywatnym życiu, nie są

wyłącznie jego sprawą osobistą, ponieważ mogą wpływać na

wypełnianie zawodowych obowiązków

oraz umniejszać

publiczne zaufanie do psychoterapii i psychoterapeutów.

Standardy

winny

być

przedmiotem

refleksji

psychoterapeuty.

Powinien on być wrażliwy na obowiązujące

normy społeczne

oraz na możliwy wpływ, jaki jego zachowanie

może wywierać na innych psychoterapeutów oraz ich

klientów, w przypadku gdy odbiega ono od przyjętych zasad.

Psychoterapeuta obowiązany jest również być świadomym

potencjalnego

wpływu

swoich

zachowań

forum

publicznym.

___________________________________

Slajd 128

Zasada 7. Wystąpienia publiczne

• Zasada 7.d: Psychoterapeuci nie występują w celu uzyskania

osobistych

korzyści

reklamach

lub

ogłoszeniach

komercyjnych

doradzających

dokonanie

zakupu

lub

zastosowanie produktu czy usługi własnej lub pochodzącej z
konkretnego źródła, jeżeli ich udział jako psychoterapeutów
ma

uwiarygodnić

informacje

zaletach oferowanego

produktu czy usługi.

Zasada 8. Techniki terapeutyczne

• Zasada 8g: Psychoterapeuci nie stosują metod i technik

terapeutycznych poza kontekstem terapeutycznym.

___________________________________

Slajd 129

Podsumowując:

• Nasze życie prywatne ma wpływ na pracę
• Nasze życie społeczne/publiczne nie jest naszą

prywatną sprawą

• Jeśli mamy problemy - idziemy do kolegi po

fachu

• Nie wykorzystujemy wiedzy psychologicznej

dla własnej korzyści

• Nie stosujemy technik poza pracą (szeroko

rozumianą)

___________________________________

Slajd 130

KONIEC

Dziękuję osobom, które wytrwale uczęszczały
na wykłady  Slajdy w połączeniu z Państwa
notatkami i pamięcią powinny pozwolić na
odtworzenie treści wykładów.

Życzę powodzenia na egzaminie!

K.Sikora

___________________________________

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
K1 2011 12 zad 2
1 MSL temat 2011 12 zaoczneid 1 Nieznany
Pochodne funkcji, IB i IŚ, 2011 12
Calki, IB i IS, 2011 12 id 1073 Nieznany
dodatkowe8 analiza 2011 12 id 1 Nieznany
egz pol ETI EiT 2011 12
Lista zagadnien 2011-12, ! UR Towaroznawstwo, II ROK, chai
ćw 5 pdf przekształcenia użytkow, teren 2011 12
E1 2011 12 zad 3 id 149124
egz pol ETI AiR IBM 2011 12
Wykład 2011-12-20, psychologia drugi rok, psychologia ról
2011 12 02
gotowość szkolna przewodnik EK1 2011 12
2010 09 2011 12 Kalendarz żydowski 5770 5771 5772
IS 2011 12 wyklad 11 15 12 2011 MDW
Instrukcja GO 1 LABORATORIUM 2011 12 ćw2
lista nr5 EKONOMETRIA1 2011 12 Nieznany

więcej podobnych podstron