System

polityczny

Izraela

Sonia Konkel 063dc

Twórcy ustroju politycznego Izraela

wzorowali się zarówno na wielu

rozwiązaniach brytyjskich (brak

konstytucji spisanej w jednym akcie,

ograniczona rola głowy państwa,

podobieństwa w systemie sądowniczym),

jak i kontynentalnych (m.in.

proporcjonalne wybory do parlamentu).

Polityczny system państwa jest

uregulowany poprzez Ustawy Zasadnicze.

Podstawowe informacje

Ustrój polityczny: republika demokratyczna
System polityczny:

parlamentarno-

gabinetowy

Prezydent:

Szimon Peres

Premier :

Ehud Olmert

Historia

Korzenie obecnego kształtu ustroju politycznego Izraela tkwią w
starożytności. Jednoizbowy parlament czerpie swą nazwę od
Wielkiego Zgromadzenia, rady utworzonej przez Żydów po ich
powrocie z wygnania babilońskiego w V w. p.n.e.
We współczesnej historii Palestyny, w 1920 po raz pierwszy
zebrało się Zgromadzenie Reprezentantów (Assefat
Hanivharim), będące najwyższym przedstawicielstwem Jiszuwu
- społeczności żydowskiej w Palestynie, będącej wówczas
terytorium mandatu brytyjskiego.
Po ogłoszeniu niepodległości przez Izrael, Tymczasowa Rada
Państwa funkcjonowała jako legislatywa nowego państwa aż do
wyborów do Zgromadzenia Konstytucyjnego (Ha'assefa
Hamechonent).
13 czerwca 1950 roku przyjęto tzw. uchwałę Harariego,
mówiącą o tym iż poszczególne elementy systemu
konstytucyjnego regulowane będą przez osobne akty prawne,
które następnie zostaną połączone w konstytucję. Do tego
jednak nie doszło.

Syjonizm

Syjonizm (od nazwy wzgórza Syjon w

Jerozolimie, na którym stała Świątynia

Jerozolimska) – ruch narodowy i towarzysząca

mu ideologia stworzenia niezależnego

państwa żydowskiego na terenie Palestyny

oraz zahamowanie procesów asymilacyjnych

mniejszości żydowskiej w poszczególnych

krajach. Syjonizm doprowadził do powstania

Państwa Izrael w 1948 r., w którym jest

ideologią dominującą; współcześnie jego

celem jest także utrzymanie jedności narodu

żydowskiego żyjącego w rozproszeniu i jego

więzi z Izraelem.

Idea utworzenia niezależnego

państwa żydowskiego pojawiła się pod
koniec XIX w. w środowiskach europejskich
Żydów.

Ruch ten, nazwany syjonistycznym,

zorganizował kilkanaście kongresów, na
których dyskutowano możliwości
utworzenia „prawnie zabezpieczonej
siedziby dla ludu żydowskiego".

Twórca

tego ruchu Theodor Herzl przedstawił w
1896 r. w pracy "Państwo żydowskie"
("Judenstaat") koncepcję, według której
Żydzi powinni utworzyć własne państwo
stając się niepodległym narodem, a nie tylko
wspólnotą etniczno-religijną.

Syjonizm był odpowiedzią na

narastające nastroje antysemickie w okresie
rozkwitu ruchów nacjonalistycznych w
Europie i niepowodzenia asymilacji.

Specyficzna konstytucja

w Izraelu zrezygnowano z konstytucji

spisanej w formie jednego
dokumentu. Poszczególne sfery życia
reguluje zbiór pojedynczych ustaw:

(Prawa Fundamentalne, Ustawy

Zasadnicze, דוסי קוח), tworzą one
blok konstytucyjny.

Skład bloku
konstytucyjnego:

Deklaracja
Niepodległości
Państwa Izrael
Knesset (parlament)
Ziemie Izraela
Prezydent Państwa
Gospodarka
Finansowa Państwa

Armia
Jerozolima
Sądownictwo
Kontroler
Państwowy
Godność Ludzka i
Wolność
Rząd
Wolność Zawodowa

Parlament

Kneset

. - Jest parlamentem jednoizbowym, w

którego sład wchodzi 120 deputowanych

wybieranych na 4-letnią kadencję.

wybierani według ordynacji

proporcjonalnej, która przewiduje 2%

próg wyborczy.

- Mandaty dodatkowe są przydzielane

według metody Bader-Ofera

- Czynne prawo wyborcze przysługuje

obywatelom, którzy ukończyli 18 lat

- bierneprawo wyborcze zyskuja

obywatele, którzy ukończyli - 21 lat.

- W Knesecie nie wymaga się kworum

(parlament przyjmuje ustawy w składzie

jaki jest na sali)

-

Ustawy podpisuje prezydent, który nie ma

prawa weta.

-

Kneset jest upoważniony do usunięcia ze

stanowiska Prezydenta państwa.

-

Może również zdecydować o

wcześniejszych wyborach.

-

Aby ustawa została zatwierdzona, projekt

musi przejść przez trzy czytania w

parlamencie. Ostatecznie ustawę podpisuje

prezydent, premier i odpowiedni minister.

Ustawy publikowane są w izraelskim

Dzienniku Ustaw - Reshemot

Partie polityczne

Na przestrzeni ostatnich lat w Izraelu

były dwie wiodące partie polityczne

Likud (דוכיל, ugrupowanie

centroprawicowe) i Partia Pracy -

Avoda (הדובעה, partia

socjaldemokratyczna), jednak żadna z

nich nie zdołała osiągnąć większości

bezwzględnej 61 deputowanych w

Knesecie. Z tego powodu zawsze

powstawały rządy koalicyjne.

Partie Polityczne

1990-

2001

W latach 1990-2001 obie partie na przemian

wygrywały wybory, a następnie tworzyły koalicje

rządzące z mniejszymi ugrupowaniami (premierami

w tym okresie byli: Icchak Szamir, Icchak Rabin,

Szimon Peres, Beniamin Netanjahu, Ehud Barak i

Ariel Szaron). Ponowne rządy Wielkiej Koalicji to

lata 2001-2003 i 2004-2005, związane to było z

koniecznością zapewnienia poparcia dla planu

Ariela Szarona,( dotyczącego likwidacji osiedli

żydowskich na terenach Autonomii Palestyńskiej)

Obecnie, po wyborach z 28 marca 2006, rząd

tworzy nowe, centrowe ugrupowanie, Kadima

(המידק), które jednak również zmuszone było

zawrzeć koalicję z Partią Pracy i kilkoma mniejszymi

partiami (Gil i Szas).

Wybory 2006

Największe szanse na zwycięstwo dawały

nowo powstałej prawicowej partii Kadima,

która odłamała się od partii Likud (październik

2005). Założycielem partii był urzędujący

premier Izraela Ariel Szaron, który wciąż

przebywa w szpitalu w stanie śpiączki.

Partia pod obecnym tymczasowym

przewodnictwem wicepremiera Ehuda

Olmerta zapowiada wycofanie się z większości

terytoriów palestyńskich, ale na własnych

warunkach i bez żadnych negocjacji z

Autonomią Palestyńską

Prezydent

Szimon Peres

od 2003 r.
wybierany jest
przez Kneset na 7-
letnią kadencję,
bez prawa reelekcji

pełni funkcje
reprezentacyjne i
formalne

Kompetencje prezydenta

podpisywanie ustaw przyjętych przez

parlament,
prawo do ogłaszania amnestii i łagodzenia

wyroków,
przyjmowanie listów uwierzytelniających
nominowanie wysokich osobistości na stosowne

stanowiska,
podpisywanie umów międzynarodowych (za

zgodą Knessetu).
Prezydent nominuje na stanowisko premiera

lidera partii, która posiada większość w

Knessecie.

Premier

Ehud Olmert
przyjęto brytyjski model
urzędu premiera, jest
on najsilniejszym
przedstawicielem
władzy wykonawczej, a
jego upoważnienie do
rządzenia pochodzi z
rąk głowy państwa,
które jest następnie
zatwierdzane przez
parlament.

Kompetencje premiera

Łączą się one z kompetencjami

rządu, premier w Izraelu jest

nazywany również pierwszym

ministrem.

Rząd

- Gabinet rady ministrów jest

głównym elementem władzy
wykonawczej w Izraelu.

- Rząd jest wyłaniany przez premiera

i odpowiada przed parlamentem

Kompetencje Rządu

- Prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną
państwa

(

posiada w tym celu wszystkie kompetencje, które nie są

zastrzeżone aktami prawnymi dla innych organów i instytucji
państwa tzw. domniemanie kompetencji. Szczególnie ważne są
decyzje rządu dotyczące spraw bezpieczeństwa i użycia sił
zbrojnych).

- Prawo Fundamentalne stanowi iż umowy
międzynarodowe zawarte przez rząd zatwierdza
Kneset i podpisuje prezydent, to jednak w
praktyce robi to samodzielnie rząd.
- Posiada on także dość szerokie uprawnienia
prawodawcze, na podstawie ustaw wydaje
rozporządzenia, a w stanie zagrożenia państwa
wydaje rozporządzenia nadzwyczajne.

Kontroler państwa

- Kontroler Państwa jest powoływany przez

prezydenta na podstawie rekomendacji

udzielonej danej osobie przez prezydium

Knesetu,

-

Powoływany na odnawialną kadencję

trwającą 5 lat.

-

jest zupełnie niezależny od rządu i

odpowiada za realizowanie swoich zadań

wyłącznie przed parlamentem.

-

głównymi obowiązkami jest sprawdzanie

państwowych instytucji pod kątem

legalności, regularności, wydajności,

ekonomiczności i etyczności działania.

Sądownictwo

Sądownictwo w Izraelu ma zagwarantowaną przez

prawo całkowitą niezależność od władzy

ustawodawczej i wykonawczej.

System sądowniczy składa się z trzech poziomów:
1) sądy magistrackie (zajmują się wykroczeniami

cywilnymi i drugorzędnymi),

2) sądy okręgowe (zajmują się wszystkimi

wykroczeniami kryminalnymi i cywilnymi, które

nie leżą w kompetencji sądów niższej instancji) i

3) Sąd Najwyższy (obejmujący swymi

kompetencjami obszar całego kraju).

Istnieją także sądy specjalne,

zajmujące się specjalnymi sprawami

takimi, jak wykroczenia drogowe,

kwestie prawa pracy, przestępstwa

nieletnich i inne. Sprawy dotyczące

stanu cywilnego obywateli (śluby i

rozwody) leżą w gestii sądów

różnych gmin religijnych.

Administracja
samorządowa

składa się z trzech typów

samorządów terytorialnych:

samorządy miejskie - występujące

w dużych miastach (Tel Awiw,

Hajfa, Jerozolima),
lokalne rady klasy "A" -

występujące w dużych osiedlach i

wioskach,
lokalne rady klasy "B" - zakładane

w małych skupiskach ludzkich.

Wolność i demokracja:

W raporcie „Freedom in the World 2005”,

ogłoszonym przez Freedom House, Izrael został

zakwalifikowany do kategorii państw „Wolne” ze

wskaźnikiem 2,0 w 7-stopniowej skali raport 2005
Raport „Freedom in the World” jest efektem

monitorowania przez organizację Freedom House:

-

zmian w zakresie respektowania i ochrony przez

władze państwowe praw politycznych (swoboda

działalności konkurencyjnych partii polit., wolne

wybory)

-

wolności obywatelskich (religijnych, etnicznych,

ekonomicznych, językowych, praw kobiet i rodziny,

wolności osobistych, wolności prasy, przekonań i

stowarzyszeń)

Wolność prasy i
mediów:

w raporcie Freedom of the Press 2005
(Freedom House) Izrael znalazł się w
kategorii państw "Wolne" na 61 miejscu
na 194 (razem z Grecją i Hongkongiem,
przed Koreą Południową, Włochami) ze
wskaźnikiem 28 w 100-stopniowej skali
[raport 2005, mapa wolności prasy]
w rankingu Press Freedom Index 2004
organizacji Reporterzy bez Granic, Izrael
jest sklasyfikowany w dwóch kategoriach:
terytorium Izraela (36 miejsce na 167)
oraz Terytoria okupowane (115 miejsce,
)[ranking 2004]