Podział obligacji

PODZIAŁ OBLIGACJI

ZE WZGLĘDU NA

EMITENTA

OPROCENTOWANIE

PŁATNOŚĆ ODSETEK

WYKUP NOMINAŁU

DATĘ WYKUPU

Rząd i jego agencje

Stałe

Wypłacane wraz z

nominałem

Władze miejskie

Firmy

Fundacje

Organizacje

międzynarodowe

Dyskontowe

Weryfikowane

Zmienne

Odwrotnie zmienne

Z cap

Z collar

Z floor

Wypłacane okresowo

Realizowane przy

wykupie

Reinwestowane

Odroczone

W naturze

Nie wykupywanie

Wykupywanie

jednorazowe

Wykupywanie ratalne

(amortyzowane)

Wykupywanie losowe

Określona

Nieokreślona

Przed terminem

Podział obligacji c.d.

PODZIAŁ OBLIGACJI

ZE WZGLĘDU NA

WALUTĘ

MOŻLIWOŚĆ

ZMIANY NA

OBLIGATORIUSZA

FORMĘ

OKRES OBIEGU

Jednowalutowe

Akcje emitenta

Imienne

Dwuwalutowe

Z opcją wyboru

waluty

Inne akcje

Inne obligacje

Obligacje emitenta

Inną walutę

Złoto

Oprocentowanie

zmienne (ze

stałego)

Oprocentowanie

stałe (ze

zmiennego)

Na okaziciela

Materialna

Niematerialna

Krótkoterminowe

(↓ 5 lat)

Średnioterminowe

(5 – 10 lat)

Długoterminowe

(↑ 10 lat)

Podział obligacji c.d.

PODZIAŁ OBLIGACJI

ZE WZGLĘDU NA

ZASIĘG EMISJI

STOPIEŃ ZABEZPIECZENIA

PODMIOT ZABEZPIECZENIA

Krajowa

Całkowite

Hipoteka

Międzynarodowa

Częściowe

Niezabezpieczone

Zastaw

Depozyt

Gwarancja

Określone aktywa

Ogólnie

Podział obligacji c.d.

- skarbowe

Emitowane i gwarantowane
przez Skarb Państwa. Zazwyczaj
są długoterminowe (15-
30 letnie), ale np. w Polsce

emitowane są na okresy
krótsze: np.: dwuletnie.

- korporacyjne (przedsiębiorstw) Emitowane przez firmy. Nie

mają gwarancji Skarbu Państwa.

- komunalne
(gminne, municypalne)

Emitowane przez związki
samorządowe - miasta, gminy,
powiaty.

Kryterium: emitent
obligacji

Podział obligacji c.d.

Kryterium: oprocentowanie

o stałym oprocentowaniu Oprocentowanie nie zmienia się

przez cały czas, aż do terminu

wykupu; przynoszą stały dochód

o zmiennym
oprocentowaniu

Ich oprocentowanie zależy od
ustalonego wskaźnika (inflacji,
stopy rentowności bonów

skarbowych) w okresie
poprzedzającym wypłatę odsetek.
Oprocentowanie zmienia się w
okresach odpowiadających

płatnościom odsetek. Emitowane
są w warunkach wzrostu stopy
inflacji lub nieregularnych jej
wahań

Podział obligacji c.d

.

indeksowane

Celem ich jest zagwarantowanie
posiadaczowi, realnej siły
nabywczej wypłaconych odsetek
oraz kwoty wydatkowanej na

zakup obligacji. Wysokość odsetek
oraz kwoty wykupu może być
uzależniona od np. cen złota,

wskaźnika wzrostu cen.

zerokuponowe

Obligacje, od których nie są
płacone odsetki, emitowane po
cenie niższej niż nominalna, a

wykupywane po cenie nominalnej.

Kryterium: oprocentowanie
c.d.

Rynek obligacji

SKARB PAŃSTWA

NBP

Banki komercyjne

Banki i inne

Instytucje finansowe

Osoby fizyczne

I prawne

Biura maklerskie

Giełda

Rynek jednolity i ciągły

Sprzedaż

pozagiełdowa

sprzedaż
publiczna

przetarg
ograniczony

p
i
e
r
w
o
t
n
y

w
t
ó
r
n
y

rynek

rynek

Rynek obligacji c.d.

Rynek pierwotny

• Na całym świecie państwa korzystają z tej możliwości

kredytowania działalności, jaką daje sprzedaż obligacji.
Sprzedaż tych papierów przez państwo odbywa się w tzw.
obrocie pierwotnym, czyli ich pierwszym nabywcom. Krąg
uprawnionych do zakupu obligacji na rynku pierwotnym
określony jest w prospekcie emisyjnym. W Polsce jest on
najczęściej dość szeroki i z reguły obejmuje krajowe i
zagraniczne osoby fizyczne i prawne, choć bywają emisje, które
skierowane są do węższej grupy nabywców. Cena, po jakiej
obligacje sprzedawane są na rynku pierwotnym, to cena
emisyjna obligacji. Cena ta może, lecz nie musi, być równa
wartości nominalnej. Może być ona od niej zarówno niższa jak i
wyższa. Decyzja emitenta w tym zakresie zależy od
przewidywanego popytu i atrakcyjności warunków emisji.

Rynek obligacji c.d.

Rynek wtórny - giełda

• Wkrótce po sprzedaniu obligacji przez państwo na rynku

pierwotnym, z reguły trafiają one do obrotu wtórnego, czyli
na giełdę. Intencję wprowadzenia obligacji na giełdę emitent
zapisuje już w prospekcie emisyjnym, aby kupujący miał
pewność, że nie będzie miał problemów z ewentualnym
wcześniejszym upłynnieniem swojej inwestycji. Możliwość
handlu na giełdzie jest ważna także dla potencjalnych
nabywców, którzy w czasie sprzedaży obligacji przez
państwo nie mieli odpowiednich funduszy lub po prostu nie
zdążyli ich wtedy kupić. Sprzedaż na rynku pierwotnym trwa
na ogół tylko kilka tygodni, na giełdzie obligacje można
kupić i sprzedać prawie do dnia wykupu. Rynek wtórny
obligacji to Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie lub
Centralna Tabela Ofert (CeTO).

Rynek obligacji c.d.

• Cena - wartość nominalna

- wartość, od której naliczane są

odsetki. Po tej cenie, powiększonej o narosłe odsetki, emitent
wykupuje obligacje po upływie terminu zapadalności.

• Cena emisyjna

- cena, po jakiej kupujemy obligacje od

emitenta. Może ona być niższa lub wyższa od ceny
nominalnej i najczęściej zależy od przewidywanego przez
Emitenta zainteresowania zakupem obligacji oraz od ich
oprocentowania.

Przy założeniu, że wartość nominalna obligacji = 100, gdy

1/ cena emisyjna > 100, obligacja z tzw. premią,
2/ cena emisyjna < 100, obligacja z tzw. dyskontem,
3/ cena emisyjna = 100, cena równa wartości nominalnej.

Cena obligacji

Mówiąc o cenie obligacji należy bardzo precyzyjnie

określać co mamy na myśli. W przypadku tego instrumentu
występują bowiem aż cztery różne znaczenia "ceny obligacji":
cena emisyjna, rynkowa, rozliczeniowa oraz nominalna.

Rynek obligacji c.d.

• Cena rynkowa (kurs giełdowy)

- ustalana jest na codziennych

sesjach giełdowych i zależy od popytu i podaży. Określana jest
w procentach wartości nominalnej. Nie jest to jednak ta cena,
jaką faktycznie płaci kupujący i otrzymuje sprzedający
obligacje,

gdyż

nie

uwzględnia

narosłych

odsetek

przypadających w danym dniu.

• Cena rozliczeniowa

- cena rynkowa powiększona o odsetki, to

rzeczywista kwota jaką płaci kupujący i otrzymuje sprzedający
obligacje. Aby ją obliczyć, należy dodać do ceny rynkowej
należne w tym dniu odsetki. Wysokość odsetek publikowana
jest z wyprzedzeniem (np. w Cedule Giełdy Warszawskiej).

Cena obligacji
c.d.

Rynek obligacji c.d.

• wartość wyceniona jest wyższa od ceny rynkowej -

inwestor ocenia, że obligacja jest warta więcej niż kosztuje

na rynku - jest to tzw. niedowartościowanie obligacji; w

takiej sytuacji należałoby kupić obligację;

• wartość wyceniona jest niższa od ceny rynkowej -

inwestor ocenia, że obligacja jest warta mniej niż kosztuje

na rynku - jest to tzw. przewartościowanie obligacji; w takiej

sytuacji należałoby sprzedać obligację;

• wartość wyceniona jest równa cenie rynkowej -

inwestor ocenia, że obligacja jest warta dokładnie tyle, ile

kosztuje na rynku.

Wartość obligacji a cena obligacji
Inwestor porównuje wartość obligacji uzyskaną w wyniku
wyceny z ceną obligacji na rynku. Możliwe są tu trzy
przypadki:

Ryzyko w inwestowaniu w

obligacje

Ryzyko emitowania w obligacje jest
niewielkie gdy:

•

emitent obligacji jest wiarygodny (np. Skarb
Państwa);

•

nabywca obligacji nie sprzedaje ich do terminu
wykupu przez emitenta;

•

odsetki

z

tytułu

posiadania

obligacji

są

reinwestowane z zastosowaniem tej samej stopy
procentowej co stopa zwrotu obligacji

Ryzyko w inwestowaniu

w obligacje c.d.

Generalnie można powiedzieć, że obligacje są instrumentami
finansowymi o mniejszym ryzyku niż akcje, jednak różne
rodzaje obligacji charakteryzują się różnym poziomem
ryzyka. Jest kilka rodzajów ryzyka inwestycji w obligacje. Do
najważniejszych, które powinien brać pod uwagę inwestor,
należy zaliczyć:

• ryzyko niedotrzymania warunków (w tym ryzyko
bankructwa)

• ryzyko zmiany stopy procentowej

• ryzyko reinwestowania odsetek

Ryzyko w inwestowaniu w obligacje

c.d.

Ryzyko niedotrzymania warunków

Ryzyko niedotrzymania warunków jest to ryzyko

wynikające z faktu, że emitent (a więc zaciągający

kredyt) może nie zwrócić kwoty równej wartości

nominalnej lub nie zapłacić odsetek (lub jedno i

drugie). Obligacje skarbowe są w zasadzie wolne od

tego ryzyka, gdyż mamy prawo oczekiwać, że Skarb

Państwa jest wypłacalnym dłużnikiem. Największym

ryzykiem niedotrzymania warunków charakteryzują

się obligacje przedsiębiorstw.
Do oceny ryzyka niedotrzymania warunków służy tzw.

rating

obligacji.

Jest

on

tworzony

przez

wyspecjalizowane

instytucje

i

polega

na

zakwalifikowaniu obligacji do klas o różnym poziomie

ryzyka niedotrzymania warunków.

Im wyższe ryzyko niedotrzymania warunków, tym

wyższe powinno być oprocentowanie obligacji.
Im wyższe ryzyko niedotrzymania warunków, tym

wyższa stopa dochodu obligacji.

Ryzyko w inwestowaniu w

obligacje c.d.

Ryzyko stopy procentowej

Podstawowym przejawem ryzyka stopy procentowej jest

możliwość zmiany wartości (a zatem również ceny)

obligacji w sytuacji zmian stóp procentowych na rynku.

Nazywa się to również ryzykiem zmiany wartości. Im

bardziej wartość obligacji reaguje na zmiany stóp

procentowych,

tym

większe

jest

ryzyko

stopy

procentowej.

Pozytywny

przejaw

ryzyka

stopy

procentowej występuje w przypadku spadku stóp

procentowych, gdyż wtedy rośnie wartość obligacji.

Negatywny przejaw ryzyka stopy procentowej występuje

w przypadku wzrostu stóp procentowych, gdyż wtedy

spada wartość obligacji.

Im wyższe oprocentowanie obligacji, tym mniejsze ryzyko

zmiany wartości obligacji.
Im krótszy okres do terminu wykupu obligacji, tym

mniejsze ryzyko zmiany wartości obligacji.

Ryzyko w inwestowaniu w

obligacje c.d.

•

Organizacje ponad narodowe np. EBOR - ich

obligacje są bezpieczniejsze nawet od obligacji

rządu amerykańskiego, ponieważ gwarantowane

są przez kilka rządów

•

Rządy poszczególnych krajów

•

Agendy rządów, instytucje rządowe

•

Jednostki samorządowe

•

Przedsiębiorstwa

-

charakteryzują

się

największym ryzykiem niedotrzymania warunków

umowy i potencjalnym ryzykiem bankructwa).

Emitenci obligacji wg ryzyka (od
najniższego)

R
Y
Z
Y
K
O

Ryzyko w inwestowaniu w obligacje

c.d.

Płynność

obligacji

Płynność, możliwość szybkiej sprzedaży obligacji po

oczekiwanej cenie, różni się dla różnych rodzajów

obligacji. Najbardziej płynne są obligacje skarbowe.

Małą płynnością charakteryzują się obligacje komunalne

niewielkich miast i gmin oraz obligacje przedsiębiorstw

mało znanych, działających na małym terenie.

Konkluzja

Inwestycje w obligacje należy preferować, gdy

inwestorowi zależy na ograniczaniu ryzyka. Należy

wówczas inwestować w obligacje skarbowe i trzymać je

do terminu wykupu. Inną zasadą jest inwestowanie w

obligacje o długości okresu do terminu wykupu zbliżonej

do horyzontu inwestycyjnego. Jeśli np. inwestor

spodziewa się większych wydatków za dwa lata,

wówczas powinien inwestować w dwuletnie obligacje

skarbowe. Z kolei chęć zwiększania stopy dochodu

prowadzi do konieczności inwestowania w obligacje o

dużym poziomie ryzyka.

Rodzaje obligacji

• Obligacja 1 (bond) – długoterminowa, udzielona firmie lub

rządowi pożyczka, krórej oprocentowanie może być stałe lub
zmienne. Obligacje mogą stanowić przedmiot obrotu na
rynku wtórnym, gdzie ich wartość waha się odpowiednio do
zmian stóp procentowych oraz statusu finansowego emitenta
(firmy lub rządu).

• Obligacja 2 (debenture, debenture stock) – papier

wartościowy o stałym oprocentowaniu emitowany przez
spółki w zamian za długoterminowe pożyczki, zabezpieczone
na określonych aktywach firmy lub wszystkich aktywach.

• Obligacje

„Buldog”

(bulldog

loan)

–

obligacja

denominowana w funtach szterlingach, lecz emitowana przez
podmiot inny niż brytyjski.

• Obligacja emitowana z rabatem

(zeroes, zero-coupon

bonds) – instrument typu obligacji (ale także akcji), który
nie jest oprocentowany. Nagrodą dla inwestorów jest to, że z
chwilą wykupu otrzymują większą kwotę niż pierwotnie
zainwestowali – pod warunkiem, że emitent ma
dostatecznie dużo aktywów netto, by się wypłacić.
Instrumenty takie stanowią zwykle jedyną kategorię akcji w
notowanych

na

giełdzie

trustach

inwestycyjnych.

Posiadacze takich papierów osiągają zysk kapitałowy
zamiast odsetek, co bywa korzystne dla osób płacących
wysokie podatki, gdyż mogą one de facto „przenieść”
roczne zyski, a z chwilą sprzedaży uniknąć w części lub
całości podatku od zysków kapitałowych. Ponieważ
instrumenty te są zwykle notowane na giełdzie, inwestor
może zrealizować swe zyski, nie czekając na datę wykupu
(co niekiedy wymaga wielu lat).

Rodzaje obligacji c.d.

Rodzaje obligacji c.d.

• Obligacje jankeskie (Yankee bond) – obligacja denominowana w

dolarach amerykańskich, lecz emitowana przez nieamerykańską
firmę lub bank.

• Obligacja „Królik” (bunny bond) – obligacja dająca inwestorowi

możliwość wyboru pomiędzy wypłatą oprocentowania w postaci
gotówki lub dodatkowych obligacji (królicząt).

• Obligacja odnawialna (flip-flop bond) – obligacja, którą

inwestor może zamienić na inny rodzaj instrumentu dłużnego, a
potem znów na obligację.

• Obligacja

samurajska

(samurai

bond)

–

obligacja

denominowana w jenie, emitowana w Japonii przez zagranicznego
emitenta.

• Obligacja śmieciowa (junk bond)- kapitał pożyczkowy o

wysokiej stopie oprocentowania stosowany w USA do
finansowania małych spółek, później zaś także do wielkich
wykupów z zastosowaniem dźwigni.

Rodzaje obligacji c.d.

• Obligacja zagraniczna

(foreign bond) – każda obligacja

denominowana w walucie obcej.

• Obligacja „poduszka”

(cushion bond) – obligacja, którą

emitent może szybko wykupić.

• Obligacja/pożyczka zamienna

(convertible bond/loan

stock) – pożyczka, w przypadku której pożyczkodawcy
przysługuje prawo jej konwersji, tj. może on domagać się,
zamiast spłaty, akcji firmy. Rozwiązanie stosowane
zwykle w firmach nie notowanych na giełdzie.

• Obligatoryzacja

(securitisation) – konwersja pożyczki

udzielonej danej firmie przez bank na rynkowe paiery
wartościowe, np. papiery komercyjne, weksle czy inne
zbywalne instrumenty dłużne. Od połowy lat 80-tych
termin ten zaczęto stosować do tworzenia nowych
zbywalnych papierów wartościowych z dowolnego
zestawu instrumentów finansowych, które wcześniej nie
podlegały obrotowi – zwykle przez zestawienie wielkiej
liczby małych transakcji w jedną większą całość.
Przykładem mogą być hipoteki.

Obligacje a akcje

AKCJE

OBLIGACJE

Akcje to prawa udziałowe tj.

stanowi udział w kapitale

akcyjnym.

Obligacje to papiery wartościowe

związane przede wszystkim z

wierzytelnościami pieniężnymi.

Dają akcjonariuszom na

podstawie prawa udziałowego

prawa majątkowe i korporacyjne.

Wyłącznie dają wierzycielom

prawa wynikające z

wierzytelności pieniężnych tj.

wartość nominalna + odsetki.

Wielkość dywidendy uzależniona

jest od wypracowanego zysku

oraz od przeznaczenia jego części

przez walne zgromadzenie

akcjonariuszy na cele dywidend.

Mogą podlegać stałemu

oprocentowaniu, a więc stały

dochód.

Wiążą się z dużym ryzykiem,

które z drugiej strony może

przynieść większy zysk niż akcje.

Nie podlegają pod ryzyko

operacyjne i strategiczne. W

przypadku upadłości mają

pierwszeństwo przed akcjami.

Kredyt obligacyjny a kredyt

bankowy

KREDYT OBLIGACYJNY

KREDYT BANKOWY

Wielu wierzycieli

Na ogół jeden wierzyciel

Zwrot długu ma charakter
jednorazowy

Zwrot długu następuje w
ratach

Emitent w dużym stopniu sam
kształtuje strukturę emisji

Warunki kredytu w dużym
stopniu narzuca bank