FARMAKOKINETYKA 1

background image

Elementy

Elementy

farmakologii ogólnej

farmakologii ogólnej

dr hab.med. Marlena Broncel

dr hab.med. Marlena Broncel

Klinika Chorób Wewnętrznych z

Klinika Chorób Wewnętrznych z

Oddziałem Farmakologii Klinicznej i

Oddziałem Farmakologii Klinicznej i

Terapii Monitorowanej

Terapii Monitorowanej

42 651 10 59

42 651 10 59

background image

Farmakologia

Farmakologia

Farmakon- lek

Farmakon- lek

Logos- słowo-nauka

Logos- słowo-nauka

Nauka o lekach:

Nauka o lekach:

-działanie lecznicze leków

-działanie lecznicze leków

-działania niepożądane leków

-działania niepożądane leków

-działania toksyczne leków

-działania toksyczne leków

-losy leków w organizmie

-losy leków w organizmie

-interakcje lekowe

-interakcje lekowe

-zasady działania leku na poziomie

-zasady działania leku na poziomie

przedklinicznym i klinicznym

przedklinicznym i klinicznym

-ekonomika farmakoterapii

-ekonomika farmakoterapii

background image

Główne dziedziny

Główne dziedziny

farmakologii

farmakologii

1.farmakodynamika- wpływ leków na

1.farmakodynamika- wpływ leków na

czynność poszczególnych układów i

czynność poszczególnych układów i

narządów

narządów

2.farmakokinetyka- losy leków w

2.farmakokinetyka- losy leków w

organizmie

organizmie

3.farmakologia kliniczna-

3.farmakologia kliniczna-

kliniczne aspekty działania leków

kliniczne aspekty działania leków

background image

NAJWAŻNIEJSZE WYMOGI

NAJWAŻNIEJSZE WYMOGI

STAWIANE LEKOM

STAWIANE LEKOM

S K U T E C Z N Y

B E Z P IE C Z N Y

N A L E Ż Y T E J J A K O Ś C I

L E K

background image

POSTAĆ LEKU

POSTAĆ LEKU

SUBSTANCJA LECZNICZA

SUBSTANCJA LECZNICZA

SUBSTANCJE POMOCNICZE:

SUBSTANCJE POMOCNICZE:

a) właściwości użytkowe

a) właściwości użytkowe

b) rozcieńczenie substancji leczniczej

b) rozcieńczenie substancji leczniczej

c) odpowiednie wchłanianie substancji

c) odpowiednie wchłanianie substancji

leczniczej

leczniczej

d) zabezpieczenie przed rozkładem

d) zabezpieczenie przed rozkładem

background image

Postacie leków

Postacie leków

1.stałe- proszki, tabletki, drażetki,

1.stałe- proszki, tabletki, drażetki,

pigułki, czopki

pigułki, czopki

2.płynne, półpłynne- roztwory, wyciągi,

2.płynne, półpłynne- roztwory, wyciągi,

napary, nalewki, mieszanki, syropy

napary, nalewki, mieszanki, syropy

3.aerozole-

3.aerozole-

4.pary, gazy- leki stosowane do

4.pary, gazy- leki stosowane do

znieczulenia ogólnego

znieczulenia ogólnego

background image

POSTACIE LEKU O

POSTACIE LEKU O

NIEMODYFIKOWANYM UWALNIANIU

NIEMODYFIKOWANYM UWALNIANIU

to preparaty, w których substancje pomocnicze,

to preparaty, w których substancje pomocnicze,

czy sposób wytwarzania nie zmieniają w sposób

czy sposób wytwarzania nie zmieniają w sposób

zdecydowany szybkości uwalniania i wchłaniania

zdecydowany szybkości uwalniania i wchłaniania

substancji leczniczej

substancji leczniczej

Przykładem najprostszej postaci

Przykładem najprostszej postaci

o niezmodyfikowanym uwalnianiu jest roztwór

o niezmodyfikowanym uwalnianiu jest roztwór

background image

POSTACIE LEKU O MODYFIKOWANYM

POSTACIE LEKU O MODYFIKOWANYM

UWALNIANIU

UWALNIANIU

Mogą charakteryzować się uwalnianiem

Mogą charakteryzować się uwalnianiem

przyspieszonym, pulsacyjnym, najczęściej

przyspieszonym, pulsacyjnym, najczęściej

jednak

jednak

charakteryzują się uwalnianiem przedłużonym

charakteryzują się uwalnianiem przedłużonym

(spowolnionym) lub opóźnionym

(spowolnionym) lub opóźnionym

background image

ZALETY:

ZALETY:

uzyskanie stałego poziomu substancji

uzyskanie stałego poziomu substancji

leczniczej w organizmie

leczniczej w organizmie

zmniejszenie lub eliminowanie działań

zmniejszenie lub eliminowanie działań

niepożądanych związanych z wahaniami

niepożądanych związanych z wahaniami

stężeń leku we krwi

stężeń leku we krwi

WADY:

WADY:

brak natychmiastowego działania leku

brak natychmiastowego działania leku

wysoka cena

wysoka cena

background image

POSTACIE LEKU O OPÓŹNIONYM

POSTACIE LEKU O OPÓŹNIONYM

UWALNIANIU

UWALNIANIU

to takie preparaty, z których uwalnianie

to takie preparaty, z których uwalnianie

substancji leczniczej rozpoczyna się dopiero

substancji leczniczej rozpoczyna się dopiero

po pewnym czasie od podania leku

po pewnym czasie od podania leku

background image

Nazwy leków

Nazwy leków

Nazwa handlowa

Nazwa handlowa

Nazwa międzynarodowa

Nazwa międzynarodowa

Nazwy grupowe leków

Nazwy grupowe leków

np. Leki przeciwbólowe – analgetica

np. Leki przeciwbólowe – analgetica

uspokajające- sedativa

uspokajające- sedativa

background image

SYNERGIZM

SYNERGIZM

Jest zjawiskiem polegającym na tym,

Jest zjawiskiem polegającym na tym,

że 2 leki lub więcej leków stosowanych

że 2 leki lub więcej leków stosowanych

jednocześnie lub w krótkich odstępach

jednocześnie lub w krótkich odstępach

czasu wspiera się wzajemnie w

czasu wspiera się wzajemnie w

działaniu farmakologicznym

działaniu farmakologicznym

Wyróżnia się:

Wyróżnia się:

Synergizm addycyjny

Synergizm addycyjny

Synergizm hiperaddycyjny

Synergizm hiperaddycyjny

background image

ANTAGONIZM

ANTAGONIZM

Polega na wzajemnym oddziaływaniu 2

Polega na wzajemnym oddziaływaniu 2

leków działających przeciwnie, dającym

leków działających przeciwnie, dającym

w rezultacie zahamowanie lub zniesienie

w rezultacie zahamowanie lub zniesienie

ich działania farmakologicznego

ich działania farmakologicznego

Antagonizm konkurencyjny

Antagonizm konkurencyjny

(kompetycyjny)

(kompetycyjny)

Antagonizm funkcjonalny

Antagonizm funkcjonalny

(czynnościowy)

(czynnościowy)

Antagonizm chemiczny

Antagonizm chemiczny

background image

Antagonizm funkcjonalny

Antagonizm funkcjonalny

Polega na tym ,że dwa leki o różnym

Polega na tym ,że dwa leki o różnym

punkcie uchwytu wywołują przeciwne

punkcie uchwytu wywołują przeciwne

działanie

działanie

Np. epinefryna a acetylocholina

Np. epinefryna a acetylocholina

background image

Antagonizm konkurencyjny

Antagonizm konkurencyjny

Występuje wówczas, gdy 2 leki

Występuje wówczas, gdy 2 leki

(agonista i antagonista) mające taki

(agonista i antagonista) mające taki

sam punkt uchwytu działania

sam punkt uchwytu działania

konkurują o ten sam receptor.

konkurują o ten sam receptor.

background image

Antagonizm chemiczny

Antagonizm chemiczny

Polega na tym, że 2 leki reagujące ze

Polega na tym, że 2 leki reagujące ze

sobą tworzą związek słabszy lub

sobą tworzą związek słabszy lub

nieczynny biologicznie.

nieczynny biologicznie.

To zjawisko jest wykorzystywane w

To zjawisko jest wykorzystywane w

leczeniu zatruć

leczeniu zatruć

background image

Tachyfilaksja

Tachyfilaksja

Jest to zjawisko polegające na

Jest to zjawisko polegające na

szybkim wygaszaniu działania leku,

szybkim wygaszaniu działania leku,

np. przy dożylnym podawaniu

np. przy dożylnym podawaniu

efedryny po każdym następnym

efedryny po każdym następnym

wstrzyknięciu występuje coraz

wstrzyknięciu występuje coraz

słabsze podwyższenie ciśnienia

słabsze podwyższenie ciśnienia

tętniczego, aż w końcu mięśnie

tętniczego, aż w końcu mięśnie

gładkie naczyń przestają reagować

gładkie naczyń przestają reagować

na wprowadzony lek

na wprowadzony lek

background image

Tolerancja

Tolerancja

Jest procesem podobnym do

Jest procesem podobnym do

tachyfilaksji , lecz rozwijającym się

tachyfilaksji , lecz rozwijającym się

wolniej.

wolniej.

Do uzyskania tej samej reakcji

Do uzyskania tej samej reakcji

konieczne jest stopniowe zwiększanie

konieczne jest stopniowe zwiększanie

dawki leku

dawki leku

background image

Nadwrażliwość na leki

Nadwrażliwość na leki

Jest zjawiskiem uwarunkowanym

Jest zjawiskiem uwarunkowanym

genetycznie lub nabytym.

genetycznie lub nabytym.

Objaw ten występuje na tle

Objaw ten występuje na tle

uczuleniowym u osób z wrodzoną

uczuleniowym u osób z wrodzoną

skłonnością do reagowania w sposób

skłonnością do reagowania w sposób

gwałtowny i nietypowy na minimalne

gwałtowny i nietypowy na minimalne

dawki leków.

dawki leków.

background image

Idiosynkrazja

Idiosynkrazja

Jest to stan zwiększonej

Jest to stan zwiększonej

odczynowości organizmu na

odczynowości organizmu na

określony związek chemiczny.

określony związek chemiczny.

background image

Kumulacja leków

Kumulacja leków

Gromadzenie się leków w organizmie.

Gromadzenie się leków w organizmie.

Proces ten zachodzi w przypadkach

Proces ten zachodzi w przypadkach

podawania dawek leku w zbyt

podawania dawek leku w zbyt

krótkich odstępach czasu, tak że

krótkich odstępach czasu, tak że

organizm nie jest w stanie całkowicie

organizm nie jest w stanie całkowicie

wydalić dawki poprzedniej przed

wydalić dawki poprzedniej przed

podaniem następnej.

podaniem następnej.

background image

Działania niepożądane i

Działania niepożądane i

toksyczne leków

toksyczne leków

Najwięcej objawów niepożądanych

Najwięcej objawów niepożądanych

powstaje ze strony przewodu

powstaje ze strony przewodu

pokarmowego: nudności, wymioty,

pokarmowego: nudności, wymioty,

bóle brzucha, uszkodzenie błony

bóle brzucha, uszkodzenie błony

śluzowej żołądka i jelit, krwawienia

śluzowej żołądka i jelit, krwawienia

Antybiotyki- hamują wzrost flory

Antybiotyki- hamują wzrost flory

bakteryjnej

bakteryjnej

Działanie teratogenne- uszkadzają płód

Działanie teratogenne- uszkadzają płód

Działanie embriotoksyczne- poronienia,

Działanie embriotoksyczne- poronienia,

obumarcie płodu

obumarcie płodu

background image

Dawkowanie leków

Dawkowanie leków

1.Dawka progowa lub minimalna

1.Dawka progowa lub minimalna

2.Dawka terapeutyczna

2.Dawka terapeutyczna

3.Dawka uderzeniowa

3.Dawka uderzeniowa

4.Dawka toksyczna

4.Dawka toksyczna

5.Dawka śmiertelna

5.Dawka śmiertelna

background image

FARMAKOKINETYKA

FARMAKOKINETYKA

jest dziedziną nauki, która zajmuje się matematyczną

jest dziedziną nauki, która zajmuje się matematyczną

oceną procesów kinetycznych, jakim lek podlega w

oceną procesów kinetycznych, jakim lek podlega w

ustroju tj:

ustroju tj:

uwalnianie- LIBERATION

uwalnianie- LIBERATION

wchłanianie- ABSORPTION

wchłanianie- ABSORPTION

dystrybucja- DISTRIBUTION

dystrybucja- DISTRIBUTION

biotransformacja- METABOLISM

biotransformacja- METABOLISM

wydalanie- EXCRETION

wydalanie- EXCRETION

ELIMINACJA LEKU jest sumą dwóch procesów:

ELIMINACJA LEKU jest sumą dwóch procesów:

metabolizmu i wydalania

metabolizmu i wydalania

background image

UWALNIANIE LEKU

UWALNIANIE LEKU

Uwalnianie leku polega na przechodzeniu substancji

Uwalnianie leku polega na przechodzeniu substancji

leczniczej z postaci leku (np. drażetka, tabletka) do

leczniczej z postaci leku (np. drażetka, tabletka) do

roztworu w płynach organizmu

roztworu w płynach organizmu

Dzieli się na trzy etapy

Dzieli się na trzy etapy

:

:

1.

1.

Rozpad postaci leku

Rozpad postaci leku

2.

2.

Rozpuszczenie substancji leczniczej

Rozpuszczenie substancji leczniczej

3.

3.

Dyfuzję do miejsca wchłaniania

Dyfuzję do miejsca wchłaniania

background image

Rozpad postaci leku

Rozpad postaci leku

background image

DOSTĘPNOŚĆ

DOSTĘPNOŚĆ

FARMACEUTYCZNA

FARMACEUTYCZNA

Jest to mierzona w warunkach

Jest to mierzona w warunkach

in vitro

in vitro

ilość substancji leczniczej

ilość substancji leczniczej

uwalniającej się z postaci leku i

uwalniającej się z postaci leku i

rozpuszczającej się w otaczającym

rozpuszczającej się w otaczającym

płynie oraz

płynie oraz

szybkość

szybkość

z jaką ten

z jaką ten

proces zachodzi

proces zachodzi

background image

WCHŁANIANIE

WCHŁANIANIE

jest to przenoszenie substancji

jest to przenoszenie substancji

leczniczej z miejsca wchłaniania do

leczniczej z miejsca wchłaniania do

krążenia ogólnego

krążenia ogólnego

background image

Rodzaje mechanizmów

Rodzaje mechanizmów

transportu leków przez błony

transportu leków przez błony

biologiczne:

biologiczne:

1.

1.

dyfuzja bierna

dyfuzja bierna

2.

2.

transport przez tworzenie par jonowych

transport przez tworzenie par jonowych

3.

3.

transport przenośnikowy (aktywny,

transport przenośnikowy (aktywny,

ułatwiony)

ułatwiony)

4.

4.

transport konwekcyjny (przenikanie przez

transport konwekcyjny (przenikanie przez

pory)

pory)

5.

5.

pinocytoza

pinocytoza

background image

DROGI WCHŁANIANIA LEKÓW

DROGI WCHŁANIANIA LEKÓW

1.

1.

Wchłanianie przez skórę-

Wchłanianie przez skórę-

głównie leki lipofilne

głównie leki lipofilne

2.

2.

Wchłanianie przez płuca-

Wchłanianie przez płuca-

gazy, pary, cząsteczki ciała stałych w postaci

gazy, pary, cząsteczki ciała stałych w postaci

aerozoli, zawiesin (o średnicy<1

aerozoli, zawiesin (o średnicy<1

μ

μ

m)

m)

3.

3.

Wchłanianie z jamy ustnej-

Wchłanianie z jamy ustnej-

wiele leków rozpuszczalnych w tłuszczach,

wiele leków rozpuszczalnych w tłuszczach,

jak i w wodzie np. nitrogliceryna

jak i w wodzie np. nitrogliceryna

4.

4.

Doodbytniczo

Doodbytniczo

-czopki, wlewy doodbytnicze

-czopki, wlewy doodbytnicze

5.

5.

Wchłanianie z tkanki podskórnej-

Wchłanianie z tkanki podskórnej-

wstrzyknięcia podskórne,

wstrzyknięcia podskórne,

implantacje) i

implantacje) i

z tkanki mięśniowej

z tkanki mięśniowej

6.

6.

Donaczyniowo

Donaczyniowo

-ominięcie procesu wchłaniania, w wyniku czego

-ominięcie procesu wchłaniania, w wyniku czego

następuje szybsze i gwałtowne działanie; wyłącznie roztwory wodne,

następuje szybsze i gwałtowne działanie; wyłącznie roztwory wodne,

wyjątkowo sporządzane za pomocą ultradźwięków emulsje olejowe lub

wyjątkowo sporządzane za pomocą ultradźwięków emulsje olejowe lub

roztwory koloidalne albo zawiesiny

roztwory koloidalne albo zawiesiny

7.

7.

Śródoponowo

Śródoponowo

-do przestrzeni podpajęczynówkowej, głównie leki

-do przestrzeni podpajęczynówkowej, głównie leki

znieczulające miejscowo i leki chemioterapeutyczne w zapaleniu opon

znieczulające miejscowo i leki chemioterapeutyczne w zapaleniu opon

mózgowych

mózgowych

8.

8.

Do jam ciała-

Do jam ciała-

dootrzewnowo-bardzo rzadko stosowane w klinice, do

dootrzewnowo-bardzo rzadko stosowane w klinice, do

jamy opłucnej, dostawowo, do zatok obocznych nosa-głównie działanie

jamy opłucnej, dostawowo, do zatok obocznych nosa-głównie działanie

miejscowe

miejscowe

9.

9.

Dotchawiczo-

Dotchawiczo-

niektóre leki stosowane podczas reanimacji-

niektóre leki stosowane podczas reanimacji-

np..adrenalina

np..adrenalina

background image

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ

WCHŁANIANIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO

WCHŁANIANIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO

1.

1.

Właściwości substancji leczniczej np.

Właściwości substancji leczniczej np.

rozpuszczalność w tłuszczach, stopień jonizacji

rozpuszczalność w tłuszczach, stopień jonizacji

leku

leku

2.

2.

Metabolizm jelitowy- np.morfina jest

Metabolizm jelitowy- np.morfina jest

metabolizowana w jelitach stąd jej wchłanianie z

metabolizowana w jelitach stąd jej wchłanianie z

jelit jest znakomite

jelit jest znakomite

3.

3.

Skład substancji pomocniczych

Skład substancji pomocniczych

4.

4.

Chory:

Chory:

a)

a)

pH środowiska w świetle przewodu pokarmowego

pH środowiska w świetle przewodu pokarmowego

b)

b)

aktywność enzymów trawiennych wobec leku

aktywność enzymów trawiennych wobec leku

c)

c)

obecność i rodzaj pokarmu

obecność i rodzaj pokarmu

background image

a)

a)

ukrwienie przewodu pokarmowego

ukrwienie przewodu pokarmowego

b)

b)

schorzenia układu pokarmowego

schorzenia układu pokarmowego

c)

c)

równoczesne zastosowane inne leki:

równoczesne zastosowane inne leki:

leki upośledzające motorykę przewodu

leki upośledzające motorykę przewodu

pokarmowego

pokarmowego

, zmniejszające sekrecję soków

, zmniejszające sekrecję soków

trawiennych wzmagają wchłanianie leków przez

trawiennych wzmagają wchłanianie leków przez

umożliwienie dłuższego kontaktu leku z dużą

umożliwienie dłuższego kontaktu leku z dużą

powierzchnią wchłaniającą jelita cienkiego

powierzchnią wchłaniającą jelita cienkiego

leki wzmagające perystaltykę

leki wzmagające perystaltykę

mogą przez

mogą przez

przyspieszenie pasażu treści pokarmowej w jelitach,

przyspieszenie pasażu treści pokarmowej w jelitach,

utrudniać wchłanianie substancji leczniczych

utrudniać wchłanianie substancji leczniczych

adsorpcja substancji leczniczych

adsorpcja substancji leczniczych

na powierzchni

na powierzchni

nie

nie

wchłaniających się ciał stałych

wchłaniających się ciał stałych

(wegiel,

(wegiel,

wodorotlenek glinu) powoduje ograniczenie

wodorotlenek glinu) powoduje ograniczenie

wchłaniania

wchłaniania

background image

Wpływ pożywienia na

Wpływ pożywienia na

wchłanianie

wchłanianie

1.adsorpcja leku-pektyny

1.adsorpcja leku-pektyny

2.kompleksowanie-tetracykliny + jony

2.kompleksowanie-tetracykliny + jony

wapniowe z mleka

wapniowe z mleka

3.wytrącanie leku- neuroleptyki przez garbniki

3.wytrącanie leku- neuroleptyki przez garbniki

w herbacie i kawie

w herbacie i kawie

4.wiązanie z białkiem pokarmowym-glikozydy,

4.wiązanie z białkiem pokarmowym-glikozydy,

sulfonamidy

sulfonamidy

5.konkurencja składników pokarmowych

5.konkurencja składników pokarmowych

(aminokwasów z L-Dopą)

(aminokwasów z L-Dopą)

6.zmiana pH treści pokarmowej

6.zmiana pH treści pokarmowej

6.sok grejpfrutowy

6.sok grejpfrutowy

background image

DOSTĘPNOŚĆ

DOSTĘPNOŚĆ

BIOLOGICZNA

BIOLOGICZNA

Szybkość i czas wchłaniania

Szybkość i czas wchłaniania

substancji leczniczej z postaci

substancji leczniczej z postaci

leku do miejsca działania

leku do miejsca działania

background image

Badanie dostępności

Badanie dostępności

biologicznej in vivo

biologicznej in vivo

Oznaczenie stężenia leku lub i jego

Oznaczenie stężenia leku lub i jego

metabolitów w płynach ustrojowych:

metabolitów w płynach ustrojowych:

krew, osocze, mocz

krew, osocze, mocz

Parametry

Parametry

opisujące dostępność

opisujące dostępność

biologiczną leku:

biologiczną leku:

AUC

AUC

-pole powierzchni pod krzywą

-pole powierzchni pod krzywą

zależności zmian stężenia leku od czasu

zależności zmian stężenia leku od czasu

C

C

max

max

-maksymalne stężenie leku

-maksymalne stężenie leku

t

t

max

max

-

-

czas po jakim jest osiągane

czas po jakim jest osiągane

C

C

max

max

background image

Pole pod krzywą stężeń AUC

Pole pod krzywą stężeń AUC

Jest to miara ilości leku,
jaka dociera do krążenia
ogólnego w postaci nie
zmienionej

background image

Biologiczny okres półtrwania

Biologiczny okres półtrwania

leku t

leku t

0,5

0,5

Jest to czas, po upływie którego stężenie leku
we krwi zmaleje o połowę w wyniku procesu
eliminacji ( czyli po zakończeniu procesu
wchłaniania i dystrybucji)

ln2 (0,693)

t

0,5 = -------------

K

background image

Przedstawienie parametrów określające

Przedstawienie parametrów określające

dostępność biologiczną leku

dostępność biologiczną leku

background image

Na dostępność biologiczną ma

Na dostępność biologiczną ma

wpływ:

wpływ:

proces wchłaniania

proces wchłaniania

efekt pierwszego przejścia

efekt pierwszego przejścia

czynność wątroby, np. w niewydolności

czynność wątroby, np. w niewydolności

wątroby zwiększa się znacznie dostępność

wątroby zwiększa się znacznie dostępność

biologiczna leków ulegających

biologiczna leków ulegających

metabolizmowi pierwszego przejścia

metabolizmowi pierwszego przejścia

background image

DOSTĘPNOŚĆ BIOLOGICZNA

DOSTĘPNOŚĆ BIOLOGICZNA

BEZWGLĘDNA

BEZWGLĘDNA

-

-

porównanie badanego lek podanego

porównanie badanego lek podanego

pozanaczyniowo z tym samym

pozanaczyniowo z tym samym

lekiem podanym donaczyniowo

lekiem podanym donaczyniowo

WZGLĘDNA

WZGLĘDNA

-

-

porównanie preparatu badanego z

porównanie preparatu badanego z

preparatem standardowym o znanej

preparatem standardowym o znanej

dostępności biologicznej

dostępności biologicznej

background image

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

dostępność biologiczną leku

dostępność biologiczną leku

Czynniki związane ze

Czynniki związane ze

stosowanym lekiem

stosowanym lekiem

Czynniki związane z

Czynniki związane z

organizmem

organizmem

przyjmującym lek

przyjmującym lek

postać chemiczna i

postać chemiczna i

fizyczna leku, wielkość

fizyczna leku, wielkość

cząsteczek substancji

cząsteczek substancji

leczniczej, postać

leczniczej, postać

krystalograficzna,

krystalograficzna,

obecność substancji

obecność substancji

pomocniczych

pomocniczych

wiek, stan fizjologiczny,

wiek, stan fizjologiczny,

stopień wypełnienia

stopień wypełnienia

żołądka, choroby,

żołądka, choroby,

równoczesne stosowanie

równoczesne stosowanie

innych leków, rodzaj

innych leków, rodzaj

pokarmu, rytm dobowy

pokarmu, rytm dobowy

background image

Efekt pierwszego przejścia-

Efekt pierwszego przejścia-

first pass effect

first pass effect

Zmniejszanie się ilości leku po jego

Zmniejszanie się ilości leku po jego

wchłonięciu z przewodu

wchłonięciu z przewodu

pokarmowego, a przed dotarciem do

pokarmowego, a przed dotarciem do

krążenia ogólnego

krążenia ogólnego

background image

Leki, które charakteryzuje

Leki, które charakteryzuje

efekt pierwszego życia

efekt pierwszego życia

acebutolol

acebutolol

hydralazyna nalokson

hydralazyna nalokson

alprenolol

alprenolol

hydrokortyzon nifedypina

hydrokortyzon nifedypina

amitryptylina

amitryptylina

imipramina

imipramina

nitrogliceryna

nitrogliceryna

cyklosporyna

cyklosporyna

izoprenalina

izoprenalina

paracetamol

paracetamol

chlorpromazyna

chlorpromazyna

kwas acetylosalicylowy

kwas acetylosalicylowy

diltiazem

diltiazem

labetolol

labetolol

prazosyna

prazosyna

doksepina

doksepina

dwuazotan izosorbidu

dwuazotan izosorbidu

propranolol

propranolol

metoklopramid

metoklopramid

salicylamid

salicylamid

werapamil

werapamil

fenacetyna

fenacetyna

metoprolol

metoprolol

tymolol

tymolol

fluorouracyl

fluorouracyl

morfina

morfina

background image

DYSTRYBUCJA

DYSTRYBUCJA

jest to rozmieszczenie leku w organizmie

jest to rozmieszczenie leku w organizmie

Jednym z głównych czynników mających wpływ na

Jednym z głównych czynników mających wpływ na

proces dystrybucji leku w organizmie jest

proces dystrybucji leku w organizmie jest

wiązanie

wiązanie

leków z białkami krwi i tkanek

leków z białkami krwi i tkanek

oraz

oraz

przenikanie

przenikanie

leków przez specyficzne bariery takie jak:

leków przez specyficzne bariery takie jak:

krew-mózg

krew-mózg

krew płyn mózgowo-rdzeniowy

krew płyn mózgowo-rdzeniowy

łożysko

łożysko

mleko

mleko

osocze

osocze

background image

Rozmieszczenie leku w organizmie
w zależności od objętości
dystrybucji (Vd)

Vd = 10-20 L lek ulega dystrybucji w
płynie 4,3% m.c.
wewnątrzkomórkowym

Vd = 25-30 L lek ulega dystrybucji w
płynie 20-30% m.c.
zewnątrzkomórkowym

Vd =40 L lek ulega dystrybucji we
wszystkich

35-42% m.c. tkankach

Vd = 100% m.c. Lek wiąże się w
znacznym stopniu z

materiałem biologicznym

background image

Kompartment

Kompartment

Kompartment jest to zespół tkanek i narządów,
których wspólną cechą jest zdolność do
równomiernej dystrybucji leków lub ich
metabolitów.

Tkanki i narządy oddzielone są od siebie błonami o
różnych właściwościach transportowych a więc
tworzą układy 1, 2 lub wielokompartmentowe.

Kompartment jest obszarem kinetycznie
jednorodnym, w którym lek po rozmieszczeniu ma
jednakowe stężenie w danym momencie czsowym.

background image

METABOLIZM

METABOLIZM

Przemiany metaboliczne prowadzą

Przemiany metaboliczne prowadzą

zwykle do powstania związków o

zwykle do powstania związków o

większej polarności, co sprzyja ich

większej polarności, co sprzyja ich

eliminacji (związki polarne w

eliminacji (związki polarne w

mniejszym stopniu podlegają

mniejszym stopniu podlegają

wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach

wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach

nerkowych i drogach żółciowych

nerkowych i drogach żółciowych

background image

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

metabolizm leków

metabolizm leków

płeć

płeć

stan fizyczny

stan fizyczny

wiek stany chorobowe

wiek stany chorobowe

leki

leki

alkohol

alkohol

palenie tytoniu

palenie tytoniu

background image

WYDALANIE

WYDALANIE

Wydalanie leków z organizmu odbywa się

Wydalanie leków z organizmu odbywa się

różnymi drogami przez:

różnymi drogami przez:

nerki z moczem

nerki z moczem

wątrobę z żółcią

wątrobę z żółcią

przewód pokarmowy z kałem

przewód pokarmowy z kałem

gruczoły ślinowe ze śliną

gruczoły ślinowe ze śliną

gruczoły potowe z potem

gruczoły potowe z potem

płuca z wydychanym powietrzem

płuca z wydychanym powietrzem

gruczoły mleczne z mlekiem

gruczoły mleczne z mlekiem

background image

ELIMINACJA

ELIMINACJA

Eliminacja substancji leczniczej w

Eliminacja substancji leczniczej w

organizmie jest sumą dwóch

organizmie jest sumą dwóch

procesów: metabolizmu i wydalania

procesów: metabolizmu i wydalania

Szybkość procesu eliminacji określają

Szybkość procesu eliminacji określają

parametry farmakokinetyczne tj.:

parametry farmakokinetyczne tj.:

1.

1.

Biologiczny okres półtrwania T

Biologiczny okres półtrwania T

1/2

1/2

2.

2.

Stała szybkość eliminacji

Stała szybkość eliminacji

3.

3.

Całkowity klirens leku

Całkowity klirens leku

background image

Podsumowanie

Podsumowanie

1.Wymień procesy składające się na losy

1.Wymień procesy składające się na losy

leku w organizmie

leku w organizmie

2.Czym jest uwarunkowanie wchłanianie

2.Czym jest uwarunkowanie wchłanianie

leku z miejsca podania?

leku z miejsca podania?

3.Co to jest dostępność biologiczna leku i

3.Co to jest dostępność biologiczna leku i

jakie znaczenie praktyczne ma oznaczenie

jakie znaczenie praktyczne ma oznaczenie

jej stopnia?

jej stopnia?

4.Podaj definicję i omów podstawowe

4.Podaj definicję i omów podstawowe

pojęcia związane z dystrybycją

pojęcia związane z dystrybycją

5.Jakie są różnice pomiędzy dystrybucją

5.Jakie są różnice pomiędzy dystrybucją

prawdziwą a pozorną?

prawdziwą a pozorną?

background image

ZASADY

ZASADY

WPROWADZANIA

WPROWADZANIA

LEKÓW

LEKÓW

background image

LEKI

LEKI

LEKI ORYGINALNE -INNOWACYJNE

LEKI ORYGINALNE -INNOWACYJNE

LEKI ODTWÓRCZE -GENERYCZNE

LEKI ODTWÓRCZE -GENERYCZNE

background image
background image

BADANIA PRZEDKLINICZNE

BADANIA PRZEDKLINICZNE

- lek oryginalny

- lek oryginalny

Synteza nowego związku

Synteza nowego związku

chemicznego

chemicznego

Badania farmakologiczne na

Badania farmakologiczne na

zwierzętach

zwierzętach

background image

FAZA I

FAZA I

Populacja:

Populacja:

10-15 osób zdrowych w wieku 21-55 r.ż.

10-15 osób zdrowych w wieku 21-55 r.ż.

Kryteria wykluczenia

Kryteria wykluczenia

Osoby chore

Osoby chore

Osoby zażywające leki

Osoby zażywające leki

Kobiety w okresie rozrodczym

Kobiety w okresie rozrodczym

Kobiety w czasie ciąży

Kobiety w czasie ciąży

Kobiety w czasie laktacji

Kobiety w czasie laktacji

Dzieci

Dzieci

Osoby starsze

Osoby starsze

Osoby uzależnione od alkoholu, leków, narkotyków

Osoby uzależnione od alkoholu, leków, narkotyków

Osoby chore psychicznie

Osoby chore psychicznie

background image

FAZA II

FAZA II

Populacja-

Populacja-

osoby cierpiące na chorobę, do

osoby cierpiące na chorobę, do

leczenia której potencjalny lek jest

leczenia której potencjalny lek jest

przeznaczony.

przeznaczony.

100-500 chorych

100-500 chorych

Główny cel-

Główny cel-

określenie reakcji chorego na nową

określenie reakcji chorego na nową

substancję

substancję

background image

FAZA II

FAZA II

1. Badania otwarte, niekontrolowane

1. Badania otwarte, niekontrolowane

badanie leku na pacjentach-

badanie leku na pacjentach-

ochotnikach- podanie leku w

ochotnikach- podanie leku w

ustalonym zakresie dawek

ustalonym zakresie dawek

2.Badania porównawcze,

2.Badania porównawcze,

kontrolowane z pojedynczo lub

kontrolowane z pojedynczo lub

podwójnie ślepą próbą w odniesieniu

podwójnie ślepą próbą w odniesieniu

do placebo lub leku standardowego

do placebo lub leku standardowego

background image

PODWÓJNIE ŚLEPA PRÓBA

PODWÓJNIE ŚLEPA PRÓBA

POTRÓJNIE ŚLEPA PRÓBA:

POTRÓJNIE ŚLEPA PRÓBA:

7-14 dni-

7-14 dni-

wash out period – placebo

wash out period – placebo

placebo responders

placebo responders

background image

FAZA III

FAZA III

Populacja-

Populacja-

średnio 2000 pacjentów w

średnio 2000 pacjentów w

różnych ośrodkach

różnych ośrodkach

Główne cele

Główne cele

- określenie związku między

- określenie związku między

bezpieczeństwem a skutecznością nowej

bezpieczeństwem a skutecznością nowej

substancji i ocena jej wartości

substancji i ocena jej wartości

terapeutycznej

terapeutycznej

-ocena jakości życia pacjenta pod

-ocena jakości życia pacjenta pod

wpływem działania nowego leku

wpływem działania nowego leku

background image

FAZA IV

FAZA IV

Przedłużone badania kliniczne po rejestracji

Przedłużone badania kliniczne po rejestracji

leku

leku

CEL

CEL

: dokładna ocena wskazań do stosowania

: dokładna ocena wskazań do stosowania

nowego leku

nowego leku

- obserwacja niezarejestrowanych dotąd działań

- obserwacja niezarejestrowanych dotąd działań

niepożądanych

niepożądanych

-ocena objawów przedawkowania leku

-ocena objawów przedawkowania leku

-interakcje lekowe

-interakcje lekowe

-działanie leku u dzieci i osób starszych

-działanie leku u dzieci i osób starszych

-działanie leku u kobiet w ciąży

-działanie leku u kobiet w ciąży

-u pacjentów z niewydolnością wątroby i nerek

-u pacjentów z niewydolnością wątroby i nerek

background image

PLACEBO

PLACEBO

=placere (podobać

=placere (podobać

się)

się)

Substancja podobna do leku, lecz

Substancja podobna do leku, lecz

niezawierająca jego leczniczych

niezawierająca jego leczniczych

składników, działająca jedynie

składników, działająca jedynie

psychologicznie

psychologicznie

background image

LEK INNOWACYJNY

LEK INNOWACYJNY

(ORYGINALNY)

(ORYGINALNY)

PEŁEN ZAKRES BADAŃ

PEŁEN ZAKRES BADAŃ

chemiczno-farmaceutycznych

chemiczno-farmaceutycznych

farmakologiczno-toksykologicznych

farmakologiczno-toksykologicznych

klinicznych

klinicznych

background image

Stanowisko

Stanowisko

za

za

stosowaniem

stosowaniem

placebo w badaniach

placebo w badaniach

1.obiektywizacja badań przez

1.obiektywizacja badań przez

uniezależnienie wyników badań od

uniezależnienie wyników badań od

czynników niezwiązanych ze

czynników niezwiązanych ze

swoistym działaniem nowej, badanej

swoistym działaniem nowej, badanej

substancji leczniczej

substancji leczniczej

background image

Stanowisko

Stanowisko

przeciw

przeciw

stosowania

stosowania

placebo w badaniach-

placebo w badaniach-

1.pozbawienie chorego korzyści

1.pozbawienie chorego korzyści

standardowego leczenia

standardowego leczenia

2.placebo nie jest używane w

2.placebo nie jest używane w

codziennej praktyce leczniczej

codziennej praktyce leczniczej

background image

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

stosowania placebo

stosowania placebo

1. zakażenia

1. zakażenia

2.nowotwory

2.nowotwory

3.depresja endogenna

3.depresja endogenna

4.psychozy schizofreniczne

4.psychozy schizofreniczne

5.psychiatria dziecięca

5.psychiatria dziecięca

6.psychogeriatria

6.psychogeriatria

7.ciężkie stany chorobowe

7.ciężkie stany chorobowe

background image

Warunki dopuszczające użycie

Warunki dopuszczające użycie

placebo

placebo

1. brak akceptowanego,

1. brak akceptowanego,

standardowego leku w danej chorobie

standardowego leku w danej chorobie

2.skuteczność standardowego leczenia

2.skuteczność standardowego leczenia

nie przewyższa skuteczności placebo

nie przewyższa skuteczności placebo

3.skuteczność standardowego leczenia

3.skuteczność standardowego leczenia

jest wątpliwa

jest wątpliwa

4.skuteczna standardowa terapia nie

4.skuteczna standardowa terapia nie

jest dostępna lub zbyt kosztowna

jest dostępna lub zbyt kosztowna

background image

GCP- good clinical practice

GCP- good clinical practice

Zasady prawidłowego prowadzenia badań

Zasady prawidłowego prowadzenia badań

klinicznych, opracowane na podstawie

klinicznych, opracowane na podstawie

DEKLARACJI HELSIŃSKIEJ

DEKLARACJI HELSIŃSKIEJ

międzynarodowym standardem :

międzynarodowym standardem :

-medycznym

-medycznym

-etycznym

-etycznym

-naukowym

-naukowym

w zakresie planowania, prowadzenia,

w zakresie planowania, prowadzenia,

dokumentowania oraz ogłaszania wyników

dokumentowania oraz ogłaszania wyników

badań z

badań z

udziałem ludzi

udziałem ludzi

background image

GŁÓWNY CEL PRECYZOWANIA

GŁÓWNY CEL PRECYZOWANIA

ZASAD ETYCZNYCH

ZASAD ETYCZNYCH

RYZYKO

KORZYŚĆ

background image

Niechlubne karty badań

Niechlubne karty badań

klinicznych w przeszłości

klinicznych w przeszłości

1.Zbrodnicze eksperymenty w obozach

1.Zbrodnicze eksperymenty w obozach

hitlerowskich

hitlerowskich

2. ZSRR-

2. ZSRR-

Umieszczanie w szpitalach psychiatrycznych i

Umieszczanie w szpitalach psychiatrycznych i

stosowanie leków psychotropowych u osób

stosowanie leków psychotropowych u osób

zdrowych, niewygodnych politycznie

zdrowych, niewygodnych politycznie

3. USA:

3. USA:

Illinois- 800 więźniów z 3 więzień w stanie Illinois

Illinois- 800 więźniów z 3 więzień w stanie Illinois

zakażonych sztucznie malarią

zakażonych sztucznie malarią

Nowy Jork- wpływ haszyszu na organizm u więźniów

Nowy Jork- wpływ haszyszu na organizm u więźniów

Alabama- 1932-1972 – obserwacja nieleczonej kiły

Alabama- 1932-1972 – obserwacja nieleczonej kiły

u 600 czarnoskórych mieszkańców Alabamy

u 600 czarnoskórych mieszkańców Alabamy

4.Turcja:

4.Turcja:

więźniowie zakażani durem plamistym

więźniowie zakażani durem plamistym

background image

GŁÓWNE ZASADY

GŁÓWNE ZASADY

DEKLARACJI HELSIŃSKIEJ

DEKLARACJI HELSIŃSKIEJ

1.Dobrowolna, świadoma zgoda

1.Dobrowolna, świadoma zgoda

pacjenta

pacjenta

2. Ochrona życia, zdrowia,

2. Ochrona życia, zdrowia,

prywatności

prywatności

i godności pacjenta

i godności pacjenta

3.Dokładne informowanie pacjenta o

3.Dokładne informowanie pacjenta o

badaniu, jego przebiegu,

badaniu, jego przebiegu,

potencjalnych korzyściach i ryzyku

potencjalnych korzyściach i ryzyku

background image

LEK ODTWÓRCZY

LEK ODTWÓRCZY

(GENERYCZNY)

(GENERYCZNY)

RÓWNOWAŻNY

RÓWNOWAŻNY

FARMACEUTYCZNI

FARMACEUTYCZNI

E

E

Z LEKIEM

Z LEKIEM

ORYGINALNYM

ORYGINALNYM

RÓWNOWAŻNY

RÓWNOWAŻNY

BIOLOGICZNIE

BIOLOGICZNIE

Z LEKIEM

Z LEKIEM

ORYGINALNYM

ORYGINALNYM

background image

ZAŁOŻENIE

ZAŁOŻENIE

Podstawą badania równoważności

Podstawą badania równoważności

biologicznej jest

biologicznej jest

założenie

założenie

, że postaci

, że postaci

leku, które powodują wystąpienie u

leku, które powodują wystąpienie u

ludzi

ludzi

identycznych profilów stężenia

identycznych profilów stężenia

we krwi od czasu

we krwi od czasu

, muszą powodować

, muszą powodować

identyczny efekt leczniczy i

identyczny efekt leczniczy i

toksyczny.

toksyczny.

background image

Badanie biorównoważności

Badanie biorównoważności

Badanie biorównoważności leków

Badanie biorównoważności leków

generycznych wykonuje się w celu

generycznych wykonuje się w celu

wykazania, że wszystkie ich

wykazania, że wszystkie ich

parametry mieszczą się w

parametry mieszczą się w

pewnym

pewnym

akceptowalnym zakresie

akceptowalnym zakresie

względem

względem

preparatu referencyjnego.

preparatu referencyjnego.

background image

20% dopuszczalna różnica

20% dopuszczalna różnica

w biodostępności między

w biodostępności między

lekiem oryginalnym a

lekiem oryginalnym a

odtwórczym

odtwórczym

background image

DOPUSZCZALNE RÓŻNICE MIĘDZY

DOPUSZCZALNE RÓŻNICE MIĘDZY

LEKIEM ORYGINALNYM A

LEKIEM ORYGINALNYM A

ODTWÓRCZYM

ODTWÓRCZYM

wielkości

wielkości

kształtu

kształtu

składu substancji

składu substancji

pomocniczych

pomocniczych

background image

BADANIE

BADANIE

BIORÓWNOWAŻNOŚCI

BIORÓWNOWAŻNOŚCI

Leki doustne w postaci kapsułek,

Leki doustne w postaci kapsułek,

tabletek, doodbytnicze, do nosa,

tabletek, doodbytnicze, do nosa,

przezskórne systemy terapeutyczne

przezskórne systemy terapeutyczne

osoby młode, ochotnicy obu płci

osoby młode, ochotnicy obu płci

-10-12 osób

-10-12 osób

wyjątek: leki przeciwnowotworowe,

wyjątek: leki przeciwnowotworowe,

w zakażeniach HIV

w zakażeniach HIV

background image

BADANIE

BADANIE

BIORÓWNOWAŻNOŚCI

BIORÓWNOWAŻNOŚCI

Jednorazowe podawanie badanego leku w

Jednorazowe podawanie badanego leku w

systemie naprzemiennym z lekiem

systemie naprzemiennym z lekiem

referencyjnym, przedzielonym okresem

referencyjnym, przedzielonym okresem

wypłukiwania leków : 3-4 T

wypłukiwania leków : 3-4 T

1/2

1/2

Najwyższa dawka

Najwyższa dawka

Dla leków o długim okresie półtrwania

Dla leków o długim okresie półtrwania

konieczne jest przeprowadzenie badań po

konieczne jest przeprowadzenie badań po

osiągnięciu równowagi stężenia leku we

osiągnięciu równowagi stężenia leku we

krwi

krwi

background image

PROBLEMY Z USTALENIEM

PROBLEMY Z USTALENIEM

RÓWNOWAŻNOŚCI BIOLOGICZNEJ

RÓWNOWAŻNOŚCI BIOLOGICZNEJ

1. Niski indeks terapeutyczny

1. Niski indeks terapeutyczny

2. Fizykochemiczne właściwości

2. Fizykochemiczne właściwości

substancji leczniczej

substancji leczniczej

3. Farmakokinetyczne właściwości

3. Farmakokinetyczne właściwości

substancji leczniczej

substancji leczniczej

4.Proces wytwarzania

4.Proces wytwarzania

background image

Grupy terapeutyczne dla

Grupy terapeutyczne dla

których

których

dostępność biologiczna ma

dostępność biologiczna ma

szczególne znaczenie

szczególne znaczenie

glikozydy

glikozydy

naparstnicy

naparstnicy

leki

leki

antyarytmiczne

antyarytmiczne

przeciwzakrzepowe

przeciwzakrzepowe

przeciwgrzybicze

przeciwgrzybicze

immunosupresyjne

immunosupresyjne

preciwdrgawkowe

preciwdrgawkowe

psychotropowe

psychotropowe

bisfosfoniany

bisfosfoniany

background image

WŁAŚCIWOŚCI

WŁAŚCIWOŚCI

FIZYKOCHEMICZNE

FIZYKOCHEMICZNE

SUBSTANCJI LECZNICZEJ

SUBSTANCJI LECZNICZEJ

niska rozpuszczalność w wodzie (poniżej

niska rozpuszczalność w wodzie (poniżej

5mg/1ml)

5mg/1ml)

wolny proces uwalniania (poniżej 50% w

wolny proces uwalniania (poniżej 50% w

30 minut)

30 minut)

wielkość i powierzchnia cząsteczki

wielkość i powierzchnia cząsteczki

wysoki stosunek substancji pomocniczej

wysoki stosunek substancji pomocniczej

do substancji leczniczej (5:1)

do substancji leczniczej (5:1)

substancje pomocnicze

substancje pomocnicze

background image

WŁAŚCIWOŚCI

WŁAŚCIWOŚCI

FARMAKOKINETYCZNE

FARMAKOKINETYCZNE

Wchłanianie w ograniczonym odcinku

Wchłanianie w ograniczonym odcinku

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

niewielkie wchłanianie (poniżej 50%)

niewielkie wchłanianie (poniżej 50%)

metabolizm w ścianie jelita i wątrobie

metabolizm w ścianie jelita i wątrobie

szybki metabolizm i wydalanie

szybki metabolizm i wydalanie

niestabilność substancji leczniczej w

niestabilność substancji leczniczej w

przewodzie pokarmowym

przewodzie pokarmowym

kinetyka zależna od dawki

kinetyka zależna od dawki

background image

PROCES WYTWARZANIA

PROCES WYTWARZANIA

ZASADY GMP (

ZASADY GMP (

Good Manufacturing

Good Manufacturing

Practice

Practice

)

)

KONTROLA CHEMICZNO-

KONTROLA CHEMICZNO-

FARMACEUTYCZNA

FARMACEUTYCZNA

GRANULACJA

GRANULACJA

SIŁA KOMPRESJI

SIŁA KOMPRESJI


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Farmakologia pokazy, Podstawy Farmakologii Ogólnej (W1)
Farmakokinetyka
farmakoterap otylosci
Farmakologia cw2 s
Farmakologia w schorzeniach przyzębia
Narkomania w nutri i farmakogenomice
niewydolność farmakoterapia
11 Farmakokinetykaid 12413 ppt

więcej podobnych podstron