Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
TEORIA PRODUKCJI
TEORIA PRODUKCJI
dr Jarosław TESKA
dr Jarosław TESKA
teska@o2.pl
teska@o2.pl
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
TEORIA PRODUKCJI
TEORIA PRODUKCJI
dr Jarosław TESKA
dr Jarosław TESKA
teska@o2.pl
teska@o2.pl
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
PROCES PRODUKCJI – to proces transformacji czynników
wytwórczych na produkty gotowe (dobra konsumpcyjne
lub pośrednie dobra wytwórcze)
PROCES PRODUKCJI – to proces transformacji czynników
wytwórczych na produkty gotowe (dobra konsumpcyjne
lub pośrednie dobra wytwórcze)
FUNKCJA PRODUKCJI – techniczna zależność między nakładami
czynników wytwórczych a uzyskiwanym wynikiem produkcji
FUNKCJA PRODUKCJI – techniczna zależność między nakładami
czynników wytwórczych a uzyskiwanym wynikiem produkcji
N
P
e
=
X=f(L,K,t ...)
X=f(L,K,t ...)
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
PRODUKT CAŁKOWITY JAKO FUNKCJA SKALI ZATRUDNIENIA
CZYNNIKA ZMIENNEGO A
TPP – produkt całkowity (total physical product)
X
TPP
0
A
1
A
2
A
3
A
K, t – bez zmian
K, t – bez zmian
A
1
– minimalny nakład czyn-
nika A powodujący uruchomie-
nie produkcji
A
1
– minimalny nakład czyn-
nika A powodujący uruchomie-
nie produkcji
A
1
- A
2
– ponadproprcjonalny
wzrost produkcji aż do pełnej
absorpcji czynników stałych
A
1
- A
2
– ponadproprcjonalny
wzrost produkcji aż do pełnej
absorpcji czynników stałych
A
2
- A
3
– mniejszy przyrost pro-
dukcji niż przyrost czynnika A
A
2
- A
3
– mniejszy przyrost pro-
dukcji niż przyrost czynnika A
od A
3
– zmniejszenie produkcji
w skutek przekroczenia progu
absorbcji czynnika stałego
od A
3
– zmniejszenie produkcji
w skutek przekroczenia progu
absorbcji czynnika stałego
W klasycznym ujęciu wyróżniamy
trzy czynniki produkcji:
pracę, kapitał i ziemię.
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
PRODUKT KRAŃCOWY
Produkt krańcowy oznacza zmianę wielkości produkcji,
a nie wartości produkcji.
Produkt krańcowy mierzymy zmianą wielkości produktu
całkowitego wynikającą ze zmiany skali zaangażowania
czynnika wytwórczego o 1 jednostkę, przy utrzymaniu
nie zmienionej skali zaangażowania pozostałych
czynników wytwórczych.
A
TPP
MPP
A
TPP
A
MPP
A
- krańcowy produkt czynnika zmiennego A
- zmian wielkości produktu całkowitego
- zmiana skali zaangażowania czynnika A
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
PRODUKT CAŁKOWITY (TPP)
A PRODUKT KRAŃCOWY (MPP)
I PRODUKT PRZECIĘTNY (APP)
A
1
A
2
A
3
A
A
4
A
5
TPP
T
m
s
R
A
1
A
2
A
3
A
A
4
A
5
MPP
APP
APP
M
P
P
a)
b)
+
0
-
R’
s’
T’
MPP osiąga punkt maksymalny przy skali
zaangażowania czynnika A odpowiadającej
punktowi przegięcia krzywej TPP (A
2
).
Maksimum APP przypada na spadającym
ramieniu MPP przy skali zaangażowania
czynnika zmiennego, przy której promień
wyprowadzony z początku układu współ-
rzędnych jest styczny do TPP (A
3
).
W punkcie A
4,
odpowiadającym maksimum
TPP, MPP osiąga 0, przy większej skali
zastosowania czynnika A MPP jest ujemne.
W punkcie A
5
, gdy TPP=0, APP również =0.
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
PRAWO MALEJĄCEJ PRODUKTYWNOŚCI
Prawo malejącej produktywności – jeśli rośnie skala zastosowania jednego
z czynników wytwórczych przy niezmiennej skali zaangażowania
przynajmniej jednego z pozostałych czynników, to po osiągnięciu pewnej
granicznej wielkości produktu całkowitego produkt krańcowy zaczyna
maleć (pkt. R), co jest spowodowane coraz mniej korzystną
proporcją ilościową czynnika zmiennego i stałego.
Prawo malejącej produktywności jest prawem krótkiego okresu, tzn.
działa gdy skala stosowania przynajmniej jednego z czynników
wytwórczych jest niezmienna, a także działa w ramach jednej określonej
technologii
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
WPŁYW INNOWACJI NA PRODUKT KRAŃCOWY
MPP
M
P
P
3
M
PP
2
M
PP
1
A
1
A
2
A
3
A
S
R
T
Przy wzroście zaangażowania czynnika A ponad A
1
dochodzi do wzrostu produktywności czynnika A
co odzwierciedla przejście z punktu R na MPP
1
do punktu S na MPP
2
i T na MPP
3.
Nadal prawdziwe jest prawo produktywności krańcowej.
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
PRODUKT PRZECIĘTNY
Produkt przeciętny (APP – average physical product)
to iloraz uzyskanej wielkości produkt całkowitego
i wielkości zużycia zmiennego czynnika wytwórczego
A
TPP
APP
A
A
TPP
APP
A
- produkt przeciętny w jednostkach naturalnych
- produkt całkowity
- ilość zużytego czynnika A
Krzywa produktu przeciętnego przecina krzywą produktu
krańcowego w swoim maksimum, a punkt przecięcia wynika
z rzutu punktu styczności prostej m wychodzącej z początku
układu współrzędnych i krzywej produktu całkowitego (pkt. S)
Wielkość produktu przeciętnego w tym punkcie jest równa
nachyleniu stycznej
3
1
3
A
A
SA
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
ELASTYCZNOŚĆ PRODUKCJI WZGLĘDEM CZYNNIKA ZMIENNEGO
Elastyczność produkcji względem czynnika zmiennego to relacja
względnej zmiany wielkości produkcji do względnej zmiany skali
zastosowanego czynnika zmiennego, gdy pozostałe czynniki
stosowane są w nie zmienionej ilości.
A
A
A
A
A
A
A
APP
MPP
A
TPP
A
TPP
A
A
TPP
TPP
E
Między środkiem układu współrzędnych
a pkt. S’ produkcja jest elastyczna (E>1),
dalej nieelastyczna (E<1) względem
czynnika zmiennego. Gdy MPP<0
elastyczność produkcji staje się ujemna.
Dalszy wzrost zatrudnienia czynnika
wytwórczego powoduje spadek
produktu całkowitego.
A
1
A
2
A
3
A
A
4
A
5
MPP
APP
APP
M
P
P
+
0
-
R’
s’
T’
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
UJĘCIE GRAFICZNE DWUCZYNNIKOWEJ FUNKCJI PRODUKCJI
produkt całkowity X
ilo
ść
cz
yn
nik
a B
ilość
czynn
ika A
X (A
0
)
X (B
0
)
H’
izokwanta
A
0
B
0
0
H
Rys. Wzgórze produkcji
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
MAPA IZOKWANT
B
A
0
IV
II
I
x
1
x
2
x
3
x
4
IZOKWANTA – to zbiór punktów oznaczających
różne metody wytwarzania (różne proporcje
czynników wytwórczych) tej samej wielkości
produkcji. Im izokwanta bardziej oddalona od
środka układu współrzędnych tym oznacza
większą ilość produktu całkowitego.
Efektywna wielkość produkcji jest jedynie
w ćwiartce I. Ćwiartki II, III i IV oznaczają
tę samą wielkość produkcji co w ćwiartce
I jednak osiąganą większymi nakładami
czynników A i B.
III
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
IZOKWANTY DLA CZYNNIKÓW ZMIENNYCH
DOSKONALE SUBSTYTUCYJNYCH
B
A
0
x
1
x
2
x
3
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
IZOKWANTY DLA CZYNNIKÓW
KOMPLEMENTARNYCH STOSOWANYCH W ŚCIŚLE
OKREŚLONYCH PROPORCJACH
B
A
0
x
1
x
2
x
3
Efektywna wielkość produkcji jedynie
na wierzchołkach kątów.
Prawo Justusa Liebiega
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
IZOKWANTA O MALEJĄCE KRAŃCOWEJ
STOPIE TECHNICZNEJ SUBSTYTUCJI
B
A
0
x
1
Δ
B
Δ
A
A
1
A
2
A
4
A
3
B
1
B
2
B
3
B
4
K
L
M
N
Krańcowa stopa technicznej substytucji
(MRTS marginal rate of technical substitution)
informuje o ilości jednego czynnika wytwórczego
substytuowanej jedną jednostką czynnika drugiego
(gdy zmieniają się metody wytwarzania lub proporcje
zużywanych czynników) bez zmiany wielkości
produktu całkowitego.
ZMIANA METODY WYTWARZANIA Z K DO L
B
A
MPP
MPP
A
B
A
B
MPP
A
MPP
B
MRTS – jest miarą nachylenia izokwanty
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
IZOKOSZTA, JEJ NACHYLENIE
B
A
0
TC
1
Δ
A
S
Δ
B
R
IZOKOSZTA to krzywa tego samego kosztu.
Każdy punkt izokoszty oznacza różną kombinację
czynników A i B jednak ten sam koszt dla przedsiębiorstwa.
TC = p
A
A + p
B
B
TC – koszt całkowity
A, B – czynniki wytwórcze
pA, pB – ceny czynników wytwórczych
ZMIANA KOMBINACJI CZYNNIKÓW Z R DO S
B
A
p
p
A
B
A
B
p
A
p
B
miara nachylenia izokoszty
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
KOMBINACJA NAJNIŻSZYCH KOSZTÓW
B
A
0
x
3
.
x
2
x
1
R
TC
1
Skoro nachylenie obu krzywych w R jest równe to
równe są prawe strony równań, wówczas:
A
B
B
A
p
p
MPP
MPP
NAJTAŃSZA KOMBINACJA CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH,
leżąca w punkcie styczności izokwanty i izokoszty wymaga
pełnienia warunku by relacje krańcowych produktów
rozpatrywanych czynników wytwórczych odpowiadałaby
relacjom cen tych czynników.
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki
Wojennej
TEORIA PRODUKCJI
TEORIA PRODUKCJI
DZIĘKUJĘ
ZA UWAGĘ
DZIĘKUJĘ
ZA UWAGĘ
dr Jarosław TESKA
teska@o2.pl
dr Jarosław TESKA
teska@o2.pl