Żywienie krów mlecznych

oraz żywieniowe metody

zapobiegania chorobom

metabolicznym

Najczęściej stosowane pasze w

gospodarstwach wysokoprodukcyjnych

• kiszonka z kukurydzy
• sianokiszonka
• prasowane wysłodki buraczane

• mieszanki zbóż z gospodarstw
hodowców (najczęściej kukurydza,
soja, owies) lub przygotowane w
mieszalniach
• mieszanki uzupełniające
przeznaczone dla gospodarstw, jako
dodatek do pasz pełnodawkowych
• białkowe mieszanki uzupełniające
• dodatki mineralno-witaminowe

Najczęstsze systemy

zadawania pasz i utrzymania

zwierząt

• TMR (całość paszy mieszana w wozie

paszowym i podawana bezpośrednio
zwierzętom w ilości zależnej od okresu
produkcyjnego)

• PMR (pasze treściwe podawane z bazy

paszowej w postaci granulatu – obory
wolnostanowiskowe lub zadawane ręcznie na
podstawie osiąganej produkcji mlecznej)

• Ręczne zadawanie i mieszanie pasz
• Baza i stół paszowy

Najczęstsze błędy dietetyczne

prowadzące do rozwoju zaburzeń

metabolicznych

 brak ustalania zapotrzebowania zwierząt na

składniki pokarmowe w zależności od okresu

produkcyjnego (np. ujemny bilans energii,

niedobory mineralne)

 zła jakość pasz
 „oszczędność” hodowców, szczególnie w

zakresie podawania odpowiednich ilości pasz

treściwych

 błędy przy zadawaniu pasz (np. złe

wymieszanie -TMR; zbyt duża gęstość

zwierząt-wyjadanie karmy)

 błędy przy tworzeniu grup produkcyjnych

 problemy z dobieraniem odpowiednich ilości

dodatków mineralno – witaminowych

 nadmierne otłuszczenie krów, szczególnie w

okresie przedporodowym

 krowa w gospodarstwie wysokoprodukcyjnym

(szczególnie w laktacji) powinna mieć dostęp

do paszy przynajmniej przez 16 – 20 h

 zawartość suchej masy w TMR powinna

wynosić 40 – 45%

 krowa powinna mieć stały dostęp do wody,

szczególnie w laktacji

Najczęstsze schorzenia

metaboliczne występujące u

wysokoprodukcyjnych krów

mlecznych

♣ketoza
♣porażenie poporodowe
♣kwasica
♣syndrom tłustej krowy
♣zaleganie poporodowe
♣zasadowica
♣przemieszczenie trawieńca
♣wzdęcie żwacza
♣tężyczka hipomagnezemiczna

Postępowanie dietetyczne

w wybranych

schorzeniach

metabolicznych u krów

mlecznych

Kwasica żwacza

(niestrawność kwaśna)

 zahamowanie rozwoju flory bakteryjnej

żwacza na skutek nieprawidłowej fermentacji,

w wyniku spożywania łatwostrawnych i

łatwofermentujących węglowodanów

 tworzenie się w żwaczu nadmiernej ilości

kwasu mlekowego z jednoczesnym spadkiem

pH treści żwacza do wartości około 4

 szybkie wytwarzanie i gromadzenie się w

żwaczu dużych ilości kwasu mlekowego oraz

toksycznych amin wchłanianych do krwi, co

powoduje rozwój objawów klinicznych

W trakcie choroby należy:

• pierwszego dnia przeprowadzić głodówkę; podawać per

os tylko substancje buforujące – NaHCO

3

(150 – 250 g /

zwierzę), preparaty wieloelektrolitowe, stymulatory
zdrowej flory bakteryjnej, ekstrakty płynu żwacza

• od drugiego dnia podawać dobre łąkowe siano
• w następnych dniach wyeliminować z paszy łatwo

strawne węglowodany i stopniowo wprowadzać paszę
treściwą, zielonki, a na samym końcu kiszonki

• w całym okresie leczenia podawać duże ilości wody w

celu rozcieńczenia kwaśnego środowiska w żwaczu

• po uzyskaniu odpowiedniego pH w żwaczu można

rozpocząć podawanie prawidłowych ilości
węglowodanów, ale z dodatkiem substancji buforujących
(NaHCO

3

)

Zapobieganie

 podawanie pasz mało rozdrobnionych (m.in.

ograniczają

wydzielanie

śliny,

która

ma

właściwości buforujące)

 stopniowa zmiana dawki pokarmowej w celu

przystosowania flory i fauny żwacza do jej

wykorzystania

 dzielenie dawki pasz treściwych na kilka odpasów

w celu ograniczenia jednorazowego podawania

zbyt dużych ilości łatwostrawnych węglowodanów

 stosowanie

mieszanek

paszowych

o

podwyższonym poziomie substancji buforujących

nadmierną kwasowość w żwaczu (np. NaHCO

3

)

 stosowanie TMR lub PMR i stałego dostępu krów

do paszy

Zasadowica żwacza

(niestrawność zasadowa)

 dawka pokarmowa zawierająca nadmiar białka lub

zastępujących go substancji niebiałkowych azotowych i

jednocześnie

brak

odpowiedniej

ilości

włókna

surowego może prowadzić w żwaczu do gwałtownie

przebiegających procesów powodujących powstawanie

znacznych ilości amoniaku oraz karbaminianu amonu.

 wchłonięcie do krwi powstałych związków powoduje

ogólną alkalozę oraz zatrucie organizmu przeżuwacza

 gromadzące

się

produkty

rozpadu

białek

i

niebiałkowych

substancji

azotowych

mając

powinowactwo do tkanki nerwowej, wywołują objawy

szczególnie ze strony układu nerwowego.

Postępowanie lecznicze w zakresie

dawki pokarmowej powinno być
oparte na podawaniu:

• łatwo strawnych węglowodanów -

śruta, rośliny okopowe

• dużej ilości wody
• dobrego łąkowego siana
• substancji zakwaszających (kwas

octowy, kwas mlekowy)

• dobrze przygotowanych kiszonek

Zapobieganie
• bilansowanie dawki pokarmowej w zakresie

zawartości białka w suchej masie karmy (nie więcej

niż 17 – 22%)

• zastępowanie białka niebiałkowymi substancjami

azotowymi w ilości nie przekraczającej 20%

bytowych potrzeb białkowych mimo, że

dopuszczalny jest 30 a nawet 40% udział takich

substancji

• podawanie pasz wolnych od bakterii E. coli, Proteus

vulgaris – korzystny wpływ na wytwarzanie

toksycznych substancji w żwaczu

• podawanie odpowiednich ilości włókna surowego
• odpowiednia zawartość łatwostrawnych

węglowodanów w dawce pokarmowej

• przynajmniej 1-2 tygodniowe przystosowanie

zwierząt do zmiany karmy na zawierającą wyższą

ilość białka lub niebiałkowych substancji azotowych

Wzdęcie żwacza

1)postać pienista (drobnobańkowa) - małe

pęcherzyki

gazów

są

równomiernie

rozmieszczone

w

treści

pokarmowej

żwacza, wypełniając całą jego objętość

(przy

podawaniu

pasz

zawierających

saponiny,

rośliny

motylkowe:

młoda

lucerna, koniczyna).

2)postać grubobańkowa - gazy gromadzą się

w żwaczu nad treścią pokarmową, tworząc

jedną lub kilka komór i rozdymając głównie

górną jego część.

W celu uniknięcia wzdęć należy:
• podawać odpowiednią ilość włókna surowego
• ograniczać nadmierne rozdrobnienie paszy

(prawidłowa produkcja śliny)

• nie poić zwierząt bezpośrednio po powrocie z

pastwiska lub podaniu pasz objętościowych

(nie dotyczy obór ze stałym dostępem do

wody)

• odrzucać pasze pokryte rosą, szronem lub

nasiąknięte wodą

• ograniczyć skarmianie pasz zawierających

saponiny oraz roślin motylkowych

• ograniczyć pasze zawierające zbyt dużą ilość

wody lub łączyć je z dużą ilością pasz

strukturalnych (siano, słoma)

• stopniowo przyzwyczajać zwierzęta do nowego

rodzaju karmy, przede wszystkim zielonki,

pasz motylkowych (przed wypędzeniem na

pastwisko lub zastosowaniem jej w żywieniu

oborowym). Zwierzęta powinny co najmniej

tydzień wcześniej otrzymywać wybrana paszę

w stopniowo wzrastających ilościach.

• z chwilą rozpoczęcia wypasu należy podawać

zwierzętom w przeddzień przed wyjściem na

pastwisko, w małych ilościach słomę lub siano

a także napoić.

• zwierzęta w początkowym okresie wypasania

powinny przebywać na pastwisku krótko i nie

w dni deszczowe, przy obfitej rosie.

Ketoza

Choroba charakteryzuje się :

• nagromadzeniem się związków ketonowych

we krwi (ketonemia), moczu (ketonuria),

mleku (ketolakcja) i w wydychanym powietrzu

występujące

na

tle

niedoborów

energetycznych spowodowanych błędami

żywieniowymi

• zmniejszeniem stężenia glukozy we krwi

(hipoglikemia)

• skłonnością do zwyrodnienia tłuszczowego

wątroby

 stosowanie zbilansowanych dawek pokarmowych

pod względem zawartości energii, suchej masy,

białka i związków mineralnych, pokrywających

potrzeby bytowe i produkcyjne krów

 stopniowa (przez 1-2 tygodnie) zmiana rodzaju

żywienia i przyzwyczajanie do nowej paszy

 eliminacja pasz ketogennych szczególnie

kiszonek z zawartością kwasu masłowego oraz

pasz, które są przyczyną fermentacji ketogennej

w żwaczu (skarmianie krów nadmierną ilością

łatwostrawnych węglowodanów obecnych w

śrutach zbóż, burakach, melasie)

 stosowanie związków glukoplastycznych w dawce

pokarmowej, jako stymulacja syntezy glukozy i

hamowanie ketogenezy (profilaktyczny dodatek

mieszanek takich jak: Ketomix 500ml, Ketostop

100 g dziennie przez 2 tygodnie przed do 6

tygodni po porodzie, Katapult)

 W okresie zasuszenia (8-4 tyg. p.p.) dawka

pokarmowa winna pokrywać zapotrzebowanie
bytowe i maksimum produkcję 10 l mleka,
można wtedy podawać do 5 kg buraków
cukrowych lub 10 kg buraków pastewnych

 Po porodzie

- zapewnienie energii w dawce
odpowiadającej
1 kg paszy treściwej na 3 kg mleka
- zapewnienie optymalnej ilości białka
strawnego (55g na 1 l mleka)
- podaż włókna surowego w ilości 18-20%
s.m.

(dobre siano, kiszonka z suszu)

Zespół nadmiernej

mobilizacji tłuszczu u krów

(ZNMT)

• zaburzenie żywieniowo-metaboliczne

polegające na nadmiernym otłuszczeniu krów
w okresie przedporodowym i nadmiernej
lipolizie tłuszczu zapasowego po porodzie,
prowadzącej do rozwoju stłuszczenia wątroby
(hepatosteatosis), zaburzeń zdrowia i
produkcyjności.

W czasie procesu chorobowego:

 stymulacja apetytu, przeszczep treści

żwacza, podawanie związków
glukoplastycznych w celu pobudzenia
glukoneogenezy i ograniczenia
stłuszczenia wątroby.

 ograniczenie wzmożonej lipolizy poprzez

dodatek do dawki pokarmowej kwasu
nikotynowego, glukozy

 dieta: dobre siano, słodka trawa, zielona

lucerna

Zapobieganie

Profilaktyka niedoborów energetycznych polegająca na

dostosowaniu

dawki

pokarmowej

do

aktualnego

zapotrzebowania produkcyjnego

odpowiednie żywienie w okresie zasuszania
- energia wystarczająca na potrzeby bytowe + 10 l

mleka

- ograniczenie dostępu krów zasuszonych do pasz

smakowitych, wysokoenergetycznych

- maksymalny przyrost masy ciała w porównaniu ze

szczytem laktacji - 15%

odpowiednie przygotowanie w okresie zasuszania do

laktacji

- stopniowe przygotowywanie zwierząt do przyjmowania

pasz wysokoenergetycznych po wycieleniu

- dodatek związków glukoplastycznych do karmy w

szczycie laktacji