WSPÓŁCZYNNIK

WSPÓŁCZYNNIK

PRZYROSTU

PRZYROSTU

NATURALNEGO

NATURALNEGO

Przyrost naturalny

Przyrost naturalny

Jest to różnica między liczbą urodzeń i liczbą

Jest to różnica między liczbą urodzeń i liczbą

zgonów w badanym okresie na określonym

zgonów w badanym okresie na określonym

terytorium.

terytorium.

Obliczona na 1000, 10 000 lub 100 000

Obliczona na 1000, 10 000 lub 100 000

ludności

ludności

Współczynnik przyrostu to wartość względna wyrażana w
promilach ‰ (lub jeśli naturalnego jego wartość jest duża to w
procentach %). Obliczany jest za pomocą wzoru:

Gdzie:
W – współczynnik przyrostu naturalnego,
U – liczba urodzeń,
Z – liczba zgonów,
L – liczba ludności.

Różnica pomiędzy

Różnica pomiędzy

współczynnikami urodzeń

współczynnikami urodzeń

i zgonów

i zgonów

Warto zwrócić uwagę, że współczynnik

Warto zwrócić uwagę, że współczynnik

przyrostu

przyrostu

naturalnego może być również

naturalnego może być również

obliczany jako

obliczany jako

różnica między współczynnikiem

różnica między współczynnikiem

urodzeń

urodzeń

(rodności) i współczynnikiem zgonów:

(rodności) i współczynnikiem zgonów:

Wp

Wp

.

.

n

n

. =

. =

Wu

Wu

–

–

Wz

Wz

Przyrost naturalny w

Przyrost naturalny w

Polsce

Polsce



Zmiany wskaźnika przyrostu naturalnego w Polsce do

Zmiany wskaźnika przyrostu naturalnego w Polsce do

połowy lat pięćdziesiątych były niewielkie i kształtowały

połowy lat pięćdziesiątych były niewielkie i kształtowały

się na wysokim poziomie (około 20‰). W związku z tym

się na wysokim poziomie (około 20‰). W związku z tym

osoby urodzone w tamtych latach należą do

osoby urodzone w tamtych latach należą do

wyżu

wyżu

demograficznego

demograficznego

. Po roku 1955 następuje znaczny

. Po roku 1955 następuje znaczny

spadek poziomu wskaźnika przyrostu naturalnego do

spadek poziomu wskaźnika przyrostu naturalnego do

około 8,5‰ w roku 1970. Od roku 1976 notujemy stałą

około 8,5‰ w roku 1970. Od roku 1976 notujemy stałą

tendencję spadkową przyrostu naturalnego w Polsce. W

tendencję spadkową przyrostu naturalnego w Polsce. W

roku 2002 po raz pierwszy po II wojnie światowej

roku 2002 po raz pierwszy po II wojnie światowej

zanotowano ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego.

zanotowano ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego.

Dla lepszego zobrazowania zjawiska zamieszczono

Dla lepszego zobrazowania zjawiska zamieszczono

poniżej wykres zmian przyrostu naturalnego w

poniżej wykres zmian przyrostu naturalnego w

poszczególnych latach oraz kartogramy ukazujące

poszczególnych latach oraz kartogramy ukazujące

przyrost naturalny w poszczególnych województwach

przyrost naturalny w poszczególnych województwach

Polski

Polski

Zmiany przyrostu

Zmiany przyrostu

naturalnego w latach 1950

naturalnego w latach 1950

-2004

-2004

Tabela: Przyrost naturalny

Tabela: Przyrost naturalny

w Polsce w latach 2005 -

w Polsce w latach 2005 -

2008

2008

Przyrost rzeczywisty

Przyrost rzeczywisty



Z przyrostem ludności związane jest pojecie

Z przyrostem ludności związane jest pojecie

przyrostu rzeczywistego.

przyrostu rzeczywistego.

Przyrost

Przyrost

rzeczywisty

rzeczywisty

to suma przyrostu naturalnego i

to suma przyrostu naturalnego i

salda migracji . Może on być ujemny i

salda migracji . Może on być ujemny i

określamy go wzorem :

określamy go wzorem :

Prz = U - Z + I - E

Prz = U - Z + I - E

gdzie:

gdzie:

U - liczba urodzin,

U - liczba urodzin,

Z - liczba zgonów,

Z - liczba zgonów,

I - imigracja,

I - imigracja,

E - emigracja. 

E - emigracja. 

Zmiana przyrostu

Zmiana przyrostu

rzeczywistego w Polsce w

rzeczywistego w Polsce w

latach 1950-2001

latach 1950-2001

Współczynnik ruchu naturalnego ludności na

Współczynnik ruchu naturalnego ludności na

ziemiach polskich 1897 i 1957

ziemiach polskich 1897 i 1957

Lata

Lata

Współczynniki ( w promilach )

Współczynniki ( w promilach )

urodzeń

urodzeń

zgonów

zgonów

Przyrost

Przyrost

naturalny

naturalny

1897

1897

1957

1957

43,5

43,5

27,6

27,6

25,5

25,5

9,5

9,5

18,0

18,0

18,1

18,1

W

W

1897

1897

__________ X

__________ X

100

100

W

W

1957

1957

63,4

63,4

38,3

38,3

100,6

100,6

WSPÓŁCZYNNIK

WSPÓŁCZYNNIK

DYNAMIKI

DYNAMIKI

DEMOGRAFICZNEJ

DEMOGRAFICZNEJ

Współczynnik dynamiki

Współczynnik dynamiki

demograficznej

demograficznej



wyraża stosunek liczby

wyraża stosunek liczby

urodzeń w badanym roku do

urodzeń w badanym roku do

liczby zgonów w tymże roku

liczby zgonów w tymże roku

C

L

F

W

t

t

t



WSPÓŁCZYNNIK

WSPÓŁCZYNNIK

WYRAŻAMY

WYRAŻAMY

WZOREM:

WZOREM:

W

W

D

D

=U

=U

t

t

/Z

/Z

t

t

*C

*C

Gdzie:

Gdzie:

U – liczba urodzeń w badanym okresie

U – liczba urodzeń w badanym okresie

t,

t,

Z – Liczba zgonów w badanym okresie

Z – Liczba zgonów w badanym okresie

t,

t,

C - constans (na ogół C= 1,0)

C - constans (na ogół C= 1,0)

Różnica pomiędzy przyrostem

Różnica pomiędzy przyrostem

naturalnym a dynamiką

naturalnym a dynamiką

demograficzna

demograficzna



Przyrost naturalny wyraża bezwzględną różnicę między liczbami

Przyrost naturalny wyraża bezwzględną różnicę między liczbami

urodzeń i zgonów, nie wyraża więc wzajemnych proporcji między

urodzeń i zgonów, nie wyraża więc wzajemnych proporcji między

oboma składnikami. Współczynnik dynamiki demograficznej –

oboma składnikami. Współczynnik dynamiki demograficznej –

odwrotnie – jest niezależny od bezwzględnej wartości (poziomów)

odwrotnie – jest niezależny od bezwzględnej wartości (poziomów)

składników przyrostu naturalnego, zależy natomiast od ich

składników przyrostu naturalnego, zależy natomiast od ich

wzajemnych proporcji. Współczynnik dynamiki demograficznej może

wzajemnych proporcji. Współczynnik dynamiki demograficznej może

przyjmować wartości:

przyjmować wartości:



0 < W

0 < W

D

D

< 1 – gdy roczna liczba urodzeń nie kompensuje nawet

< 1 – gdy roczna liczba urodzeń nie kompensuje nawet

rocznej liczby zgonów (liczba ludności badanej

rocznej liczby zgonów (liczba ludności badanej

populacji maleje)

populacji maleje)



W

W

D

D

= 1 – gdy roczna liczba urodzeń równa się rocznej liczbie

= 1 – gdy roczna liczba urodzeń równa się rocznej liczbie

zgonów (lczba ludności badanej populacji nie ulega

zgonów (lczba ludności badanej populacji nie ulega

zmianie)

zmianie)



W

W

D

D

>1 – gdy roczna liczba urodzeń nie tylko kompensuje roczną

>1 – gdy roczna liczba urodzeń nie tylko kompensuje roczną

liczbę zgonów, lecz także daje nadwyżkę (mamy do

liczbę zgonów, lecz także daje nadwyżkę (mamy do

czynienia z reprodukcją rozszerzoną)

czynienia z reprodukcją rozszerzoną)

WSPÓŁCZYNNIK DYNAMIKI

WSPÓŁCZYNNIK DYNAMIKI

DEMOGRAFICZNEJ NA TERENIE ZIEM

DEMOGRAFICZNEJ NA TERENIE ZIEM

POLSKICH W LATACH 1896-1999

POLSKICH W LATACH 1896-1999



1986-1900

1986-1900

1,738

1,738



1920-1930

1920-1930

1,928

1,928



1938

1938

1,771

1,771



1950

1950

2,643

2,643



1955

1955

3,034

3,034



1960

1960

2,986

2,986



1970

1970

2,046

2,046



1980

1980

1,978

1,978



1990

1990

1,405

1,405



1996

1996

1,111

1,111

Bibliografia:

Bibliografia:



Holzer : demografia s259-264

Holzer : demografia s259-264



http://www.stat.gov.pl/dane_spol-

http://www.stat.gov.pl/dane_spol-

gosp/ludnosc/index.htm

gosp/ludnosc/index.htm



http://www.stat.gov.pl/dane_spol-

http://www.stat.gov.pl/dane_spol-

gosp/ludnosc/index.htm

gosp/ludnosc/index.htm