Społeczno-ekonomiczne
uwarunkowania zdrowia

Igor Radziewicz-Winnicki

Zakład Promocji Zdrowia i Pielęgniarstwa

Środowiskowego
Śląski Uniwersytet Medyczny w

Katowicach



Bank Światowy – czynniki warunkujące

zdrowie populacji to:

1.

poziom zamożności

2.

poziom wykształcenia

Czas trwania życia w krajach „Trzeciego Świata”

uwarunkowany jest przede wszystkim:

-

skrajnym ubóstwem

-

brakiem dostępu do czystej wody

-

wysokim narażeniem na choroby infekcyjne

-

brakiem dostępu do opieki zdrowotnej

Bezrobocie a zdrowie



M. Harvey Brenner udowodnił związek

pomiędzy wahaniami wskaźników zgonów

w USA a zmieniającym się poziomem

bezrobocia



Bezrobocie obniża dochód rodziny i standard

życia



Utrata możliwości realizacji celów zawodowych

nasila lęk przed przyszłością i napięcia w

rodzinie



Brenner oszacował, że 1% wzrostu bezrobocia,

które będzie się utrzymywało przez 5 lat stanie

się przyczyną 37 000 zgonów (USA)

Bezpośrednie skutki
zdrowotne bezrobocia



obniżenie oceny własnej wartości bezrobotnych,



wzrost częstości zaburzeń lękowych i konsumpcji leków



więcej przypadków jawnej klinicznie depresji



wzrost zgonów i samobójstw



wyższy odsetek zachowań dewiacyjnych po utracie pracy



ataki astmy oskrzelowej, bóle w krzyżach, uszkodzenia

skóry



wzrost zachorowalności na choroby układu sercowo-

naczyniowego niezależnie od stanu zdrowia przed utratą

pracy



rosnąca zależność wszystkich negatywnych wskaźników

wraz z wydłużaniem się czasu pozostawania bez pracy



wzrost umieralności wśród żon bezrobotnych



wzrost chorobowości wśród dzieci bezrobotnych

10% wzrost stopy bezrobocia (ca. 900,000 osób – USA)
średnio staje się przyczyną:
WZROSTU O:
1.2% WSZYSTKICH ZGONÓW
1.7% ZGONÓW Z POWODU CHORÓB SERCOWO-
NACZYNIOWYCH
1.3% ZGONÓW Z POWODU MARSKOŚCI
1.7% SAMOBÓJST
4.2% HOSPITALIZACJI PSYCHIATRYCZNYCH
4.0% ARESZTOWAŃ
0.8% NAPADÓW (NOTOWANYCH)

(M. Harvey Brenner: Influence of the Social Environment on Psychology: The Historical Perspective,
W:Stress and Mental Disorder , ed. James E. Barrett, NY: Raven University Press, 1979)



Wzrost liczby przepisywanych leków



Bezrobocie  obniżenie zdrowia, ale

jednocześnie niski stan zdrowia
powoduje wysokie ryzyko bezrobocia



bezrobocie rozkłada się w
społeczeństwie nierównomiernie - w
największym stopniu dotyczy osób o
najniższym poziomie wykształcenia i
dochodów

GUS, III kwartał 2007r.

Bezrobocie w Polsce



Nowa jakość w okresie transformacji
ustrojowej – od 1989 roku



Przed 1989 rokiem opisywano
„bezrobocie ukryte” – praca niezgodna z
kwalifikacjami



Bardzo wysoka dynamika (lata 1990-
1991)



Długotrwały charakter (indywidualny
czas bezrobocia zwykle > 1 roku)

Stopa bezrobocia w latach 1990-2007

(bezrobocie rejestrowane)

 

stycz

eń

luty

marz

ec

kwie

cień

maj

czer

wiec

lipiec

sierp

ień

wrze

sień

paźd

ziern

ik

listo

pad

grud

zień

1990

0,3

0,8

1,5

1,9

2,4

3,1

3,8

4,5

5,0

5,5

5,9

6,5

1991

6,6

6,8

7,1

7,3

7,7

8,4

9,4

9,8

10,5

10,8

11,1

12,2

1992

12,1

12,4

12,1

12,2

12,3

12,6

13,1

13,4

13,6

13,5

13,5

14,3

1993

14,2

14,4

14,4

14,4

14,3

14,8

15,4

15,4

15,4

15,3

15,5

16,4

1994

16,7

16,8

16,7

16,4

16,2

16,6

16,9

16,8

16,5

16,2

16,1

16,0

1995

16,1

15,9

15,5

15,2

14,8

15,2

15,3

15,2

15,0

14,7

14,7

14,9

1996

15,4

15,5

15,4

15,1

14,7

14,3

14,1

13,8

13,5

13,2

13,3

13,2

1997

13,1

13,0

12,6

12,1

11,7

11,6

11,3

11,0

10,6

10,3

10,3

10,3

1998

10,7

10,6

10,4

10,0

9,7

9,6

9,6

9,5

9,6

9,7

9,9

10,4

1999

11,4

11,9

12,0

11,8

11,6

11,6

11,8

11,9

12,1

12,2

12,5

13,1

2000

13,7

14,0

14,0

13,8

13,6

13,6

13,8

13,9

14,0

14,1

14,5

15,1

2001

15,7

15,9

16,1

16,0

15,9

15,9

16,0

16,2

16,3

16,4

16,8

17,5

2002
*
a)
b)

18,1
20,1

18,2
20,2

18,2
20,1

17,9
19,9

17,3
19,2

17,4
19,4

17,5
19,4

17,5
19,5

17,6
19,5

17,5
19,5

17,8
19,7

18,0
20,0

2003
*
a)
b)

18,6
20,6

18,7
20,7

18,6
20,6

18,3
20,3

17,9
19,8

17,7
19,7

17,7
19,6

17,6
19,5

17,5
19,4

17,4
19,3

17,6
19,5

18,0
20,0

2004

20,6

20,6

20,4

19,9

19,5

19,4

19,3

19,1

18,9

18,7

18,7

19,0

2005

19,4

19,4

19,2

18,7

18,2

18,0

17,9

17,7

17,6

17,3

17,3

17,6

2006

18,0

18,0

17,8

17,2

16,5

15,9

15,7

15,5

15,2

14,9

14,8

14,8

2007

15,1

14,8 

14,3 

13,6

12,9

12,3

12,1

11,9

11,6 

11,3

11,2 

11,4

Określenie bezrobocia w
Polsce



Osoby, które:



Wiek > 18 lat i < 60 lat (kobiety) / <65 lat

(mężczyźni)



Nie nabyły praw do emerytury lub renty



Nie posiadają nieruchomości rolnej > 2ha



Nie podjęły pozarolniczej działaności

gospodarczej lub nie podlegają z innych

przyczyn obowiązkowi ubezpieczenia

społecznego



Osoby niepełnosprawne zdolne do podjęcia

pracy w wymiarze min. ½ wymiaru czasu pracy



Nie są aresztowane/nie odbywają kary

pozbawienia wolności



oficjalnie zarejestrowanych w Polsce

1,4 mln bezrobotnych, czyli 9,3 proc.

osób aktywnych zawodowo (sierpień

2008),



w unijnych statystykach odsetek

mniejszy – stopa bezrobocia przestała

być najwyższa w UE

(na podstawie Badania

Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) – za bezrobotnego

nie uznaje osoby, która pracuje na nielegalnie albo nie jest

zainteresowana podjęciem pracy (niezależnie od rejestracji,
badanie realizowane metodą ankiet telefonicznych).

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych oraz stopa bezrobocia

Stan w końcu sierepnia 2008r.

Stopa

WOJEWÓDZTWA

bezrobocia

(do aktywnych

zawodowo)

w %

POLSKA

1404,4

9,3

DOLNOŚLĄSKIE

104,9

9,8

WOJ. KUJAWSKO-POMORSKIE

103,6

12,9

WOJ. LUBELSKIE

96,4

10,8

WOJ. LUBUSKIE

42,4

11,6

WOJ. ŁÓDZKIE

98,1

9,2

WOJ. MAŁOPOLSKIE

91,2

7,2

WOJ. MAZOWIECKIE

180,3

7,5

WOJ. OPOLSKIE

32,8

9,3

WOJ. PODKARPACKIE

109,6

12,6

WOJ. PODLASKIE

41,1

9,1

WOJ. POMORSKIE

66,2

8,4

WOJ. ŚLĄSKIE

122,4

7,0

WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIE

74,3

13,5

WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIE

79,8

15,7

WOJ. WIELKOPOLSKIE

84,7

6,0

WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIE

76,8

12,7

Bezrobotni zarejestrowani

w tysiącach

WOJ. ŚLĄSKIE

122,4

7,0

tys.

%

Podregion bielski

15,4

6,2

Podregion rybnicki

12,5

6,0

Bielski

3,0

6,7

Raciborski

1,9

5,6

Cieszyński

4,4

7,4

Rybnicki

1,0

6,6

Żywiecki

3,7

7,2

Wodzisławski

3,4

7,3

m. Bielsko-Biała

4,2

4,7

m. Jastrzębie-Zdrój

2,6

6,3

Podregion bytomski

14,1

9,7

m. Rybnik

2,4

4,3

Lubliniecki

1,8

7,6

m. Żory

1,3

7,6

Tarnogórski

3,4

7,2

Podregion sosnowiecki

27,2

10,4

m. Bytom

7,0

12,6

Będziński

5,7

11,8

m. Piekary Śląskie

1,9

10,3

Zawierciański

6,7

14,7

Podregion częstochowski

18,0

8,8

m. Dąbrowa Górnicza

5,1

8,9

Częstochowski

4,4

10,8

m. Jaworzno

2,6

8,1

Kłobucki

2,5

8,3

m. Sosnowiec

7,1

9,1

Myszkowski

3,6

14,5

Podregion tyski

6,9

4,4

m. Częstochowa

7,5

6,9

mikołowski

2,5

6,9

Podregion katowicki

16,1

4,5

Pszczyński

1,5

3,7

m. Chorzów

3,7

9,3

Bieruńsko-lędziński

0,8

3,4

m. Katowice

3,9

1,9

m. Tychy

2,0

3,7

m. mysłowice

2,3

7,7

Podregion gliwicki

12,3

6,7

m. Ruda Śląska

2,6

5,2

Gliwicki

2,1

6,7

m. Siemianowice Ślaskie

2,2

10,9

m. Gliwice

4,3

4,7

m. Świętochłowice

1,4

10,5

m. Zabrze

5,9

9,9

Stopa bezrobocia w woj.
Śląskim – sierpień 2008r.



Długość okresu pozostawania bez

pracy jest czynnikiem wysoce

zwiększającym prawdopodobieństwo

obniżenia wskaźników zdrowia



Narastanie stresu



Popadanie w ubóstwo



Izolacja społeczna



Zmniejszające się szanse na

znalezienie pracy

Przyczyny bezrobocia



Czynniki koniunkturalne – sytuacja

gospodarcza



Czynniki strukturalne – niedostosowanie

poziomu kwalifikacji pracowników do

wymogów ekonomicznych



Czynniki indywidualne – „wyuczona

bezradność” (wg Seligmana)



Czynniki kulturowe – preferowany styl

życia



„rodzinne i osobiste” – gł. kobiety – opieka

nad członkiem rodziny



Rodziny objęte bezrobociem utrzymują się z

zasiłków dla bezrobotnych i zasiłków

rodzinnych – w 90% rodzin dochód na osobę

poniżej minimum



40% korzysta z pomocy społecznej



Wzrost częstości konfliktów w diadzie

małżeńskiej, osłabienie więzi rodzinnych,

porzucanie rodziny.



Obniżenie wydatków na cele nauki dzieci



Obniżenie osiągnięć szkolnych dzieci



Pogorszenie situsu dzieci w grupie

rówieśniczej

Ubóstwo

Definicja z 1984 r. Sformułowana przez

Radę Ministrów Wspólnoty Europejskiej
stwierdza się, że:

„(...) ubóstwo odnosi się do osób, których

środki materialne i socjalne są
ograniczone w takim stopniu, że poziom
ich życia obniża się poza akceptowane
minimum socjalne w kraju
zamieszkania.(...)”.

Podział ubóstwa
1. Ubóstwo obiektywne – mierzone poziomem

dochodów lub wydatków poszczególnych

gospodarstw domowych

2. Ubóstwo subiektywne – uzyskane na

podstawie opinii członków gospodarstw

domowych poziom dochodów niezbędnych

do utrzymania na minimalnym poziomie.

3. Miara ubóstwa uzyskana na podstawie

wskażników niepieniężnych np. warunki

mieszkaniowe, spędzanie wolnego czasu, itp.

Przyczyny ubóstwa

1. BEZROBOCIE – spośród ponad 2 mln. bezrobotnych 70% nie ma prawa do zasiłku, 40%
jest bez pracy ponad 2 lata. Szczególnie jest ono dotkliwe na wsi i małych miasteczkach,
gdzie upadły PGR-y lub lokalne zakłady pracy.

2. ZATRZYMANIE MIGRACJI ZE WSI DO MIASTA – po zlikwidowaniu hoteli
robotniczych w miastach nie ma się gdzie zatrzymać, aby szukać pracy lub pracować. Na wsi
zaś ubywa miejsc pracy.

3. WIELODZIETNOŚĆ – nawet wyższa od przeciętnej pensja każdego z rodziców zmusza
rodzinę np. 2+8 do życia na poziomie poniżej granicy minimum socjalnego. Ponad 70%
rodzin wielodzietnych żyje w ubóstwie.

4. CHOROBA – mamy w Polsce 5 mln. ludzi niepełnosprawnych. Za większość usług
medycznych trzeba płacić. Często choroba w rodzinie oznacza jej finansową katastrofę.

5. NISKI POZIOM EDUKACJI – 20,9% Polaków ma wykształcenie podstawowe ukończone, 5,5%

gimnazjalne, 22,6% zasadnicze zawodowe, 33,1% średnie i policealne, 15,3% wyższe.
z badań CBOS-u wynika, że najzamożniejsi Polacy przyczyn biedy upatrują się w

lenistwie, niezaradności życiowej i alkoholiźmie. Ubodzy zaś jako główne przyczyny biedy

wymieniają bezrobocie, niskie emerytury i renty, chorobę i kalectwo.

Topografia ubóstwa w
Polsce:

Poziom wykształcenia:



wyższe – 1% rodzin jest ubogich



średnie – 10% rodzin jest ubogich



zasadnicze-podstawowe – 20% rodzin jest ubogich

Miejsce zamieszkania



wielkie miasta – 5%



średnie i małe miasta – 12%



wieś – >20%

Źródło utrzymania – nie zarobkowe 45% rodzin jest biednych, utrzymują się

one z nie zarobkowych źródeł (zasiłki, datki, renty itp.)

Dzietność:



4 lub więcej dzieci – 40% rodzin



3 dzieci – poniżej 20% rodzin



1-2 dzieci – rzadko

•Na Świecie ponad 200 milionów dzieci poniżej 5 roku życia nie osiąga
swojego potencjału rozwojowego (gł. Południowa Azja, Afryka
Subsaharyjska)

•Czynnikami ryzyka opóźnionego rozwoju są: ubóstwo, niedożywienie,
choroby, niedostateczna stymulacja rozwojowa środowiska domowego
prowadzące do:

•Słabego rozwoju funkcji poznawczych
•Niedostatecznego rozwoju motorycznego
•Zaburzonego rozwoju społeczno-emocjonalnego

•Najbardziej dostępnymi miernikami niedoborów rozwojowych są
zahamowanie rozwoju we wczesnym dzieciństwie oraz odsetek osób
żyjących w warunkach absolutnego ubóstwa

Koncepcja utraconego
potencjału



Różnica pomiędzy obserwowanym stopniem
rozwoju a poziomem, który mógłby zostać
osiągnięty w optymalnym środowisku
psychosocjalnym,

poziom zdrowia
zdolności poznawcze
osiągnięcia szkolne
docelowy poziom wykształcenia
osiągnięty situs społeczny
wysokość zarobków
ilość potomstwa
warunki tworzone dla wychowania potomstwa

(Thompson RA, Nelson CA. Developmental science and the media: early brain development. Am Psychol 2001;
56: 5–15).

Etapy rozwoju mózgu człowieka

Wskaźniki zahamowania
rozwoju



Ubóstwo



Miara deprywacji podstawowych potrzeb, dostępu do usług,

infrastruktury – 37% dzieci w krajach rozwijających się żyje w

warunkach poniżej minimum egzystencjalnego (<1 USD/dzień

- gł. obszary niezurbanizowane)



Zahamowanie wzrostu



wzrost jest podobny u dzieci <5rż na Świecie, a jego

zahamowanie znacznie częściej jest wynikiem niedożywienia i

infekcji niż zmiennych genetycznych



Odchylenia pojawiają się jeszcze w okresie rozwoju

prenatalnego (IUGR) oraz w okresie pierwszych 12-18

miesięcy



Większość dzieci pozostaje niska w okresie dorosłości

Lancet 2007, 369:60-70

Związki pomiędzy ubóstwem, zahamowaniem rozwoju a
osiągnięciami szkolnymi

Lancet 2007, 369:60-70

Niska masa urodzeniowa i zahamowanie
rozwoju dzieci poniżej 5 rż, Europa
Śr./Wsch, WNP 2005

Zahamowanie rozwoju a poziom
wykształcenia matek
Europa Śr./Wsch, WNP 2005

Współczynnik
relatywnego
ubóstwa w krajach
OECD 2000: dzieci
żyjące w
domostwach o
dochodzie na
członka rodziny
poniżej 50%
średniego
narodowego
dochodu

Zmiana
relatywnego
ubóstwa w
latach 1990-
ych

najlepsze

średnie

najgorsze

wyniki

Obszary rozwoju człowieka



funkcje sensoryczno-motoryczne



funkcje poznawcze



funkcje językowe



funkcje społeczno-eoknomiczne



rozwój fizyczny



Te procesy przebiegają równolegle i zależnie od siebie:



Wzrost w wieku 36 mies ma związek ze zdolnościami

poznawczymi, umiejętnością czytania, kompetencjami

matematycznymi i ogólną wiedzą w okresie późnej

adolescencji



Zahamowanie rozwoju w 24 mies ma związek z

kompetencjami poznawczymi w 19rż

Rozwój poznawczy we wczesnym
dzieciństwie a ostateczny poziom
wykształcenia



Funkcje poznawcze i kompetencje społeczno-emocjonalne we wczesnym

dzieciństwie determinują rozwój szkolny i ostateczny poziom wykształcenia



Deficyty rozwojowe obserwowane w niemowlęctwie narastają wraz z wiekiem



Na każde 10% wzrostu zahamowania rozwoju 7-9% dzieci nie kończy szkoły

podstawowej



Na każde 10% wzrostu współczynników ubóstwa 6-4% obniża się stopień

ukończenia szkoły podstawowej

Test kompetencji językowych w
wieku 36 do 72 miesięcy;

The Lancet 2007,369;60-70

Skuteczność programów stymulacji rozwojowej

IQ dzieci z zahamowaniem rozwoju i zdrowych w wieku 9-24 do
17-18 lat. Długoterminowy efekt stymulacji rozwojowej

Raport Banku Światowego

różnice w umiejętności czytania i pisania w

ciągu ostatnich 35 lat są przyczyną 55%
różnic w rozwoju ekonomicznym państw
europejskich, a 1% wzrost umiejętności
czytania i pisania ma prowadzić wzrostu
przychodu krajowego brutto w przeciągu
35 lat o 150%.

Analfabetyzm
funkcjonalny



Według badań międzynarodowych
organizacji, takich jak PISA
(Międzynarodowy Program Oceny
Umiejętności Uczniów), czy OECD
(Organizacja Współpracy Gospodarczej
i Rozwoju) blisko 40 % Polaków nie
rozumie tego, co czyta, a kolejne 30%
rozumie w niewielkim stopniu.

Odsetek dzieci w wieku 15 lat, które podają, że w ich domu jest mniej niż 10
książek

Odsetek
dzieci w
wieku 11, 13
i 15 które
“bardzo lubią
szkołę”

Ottawa, 1978

Czynniki determinujące
zdrowie – koncepcja pól
Marca Lalonde’a

16%

10%

53%

21%

cz. genetyczne
opieka zdrowotna
zachowanie
cz. środowiskowe

Zachowania zdrowotne a
struktura społeczna Wielkiej
Brytanii

60% społeczeństwa – klasa średnia, 40% - klasa

pracująca

I. klasa średnia-wyższa: wyższa kadra kierownicza,

prawnicy, lekarze, dentyści

II. klasa średnia-średnia: nauczyciele, kierownicy,

inżynierowie, naukowcy, pracownicy banków

III. klasa średnia-niższa: pracownicy umysłowi,

pielęgniarki, policjanci, urzędnicy, sekretarki,

właściciele drobnych sklepów, restauracji,

wykwalifikowani robotnicy (mistrzowie), rzemieślnicy,

kierowcy

IV. klasa pracująca: rolnicy, listonosze, konduktorzy,

robotnicy przyuczeni

V. klasa najniższa: robotnicy niewykwalifikowani,

sprzątaczki, inni pracownicy o bardzo niskim poziomie

dochodu

15% kobiet i
17% mężczyzn
to palacze
tytoniu

pali 36% kobiet i
49% mężczyzn

(Fitzpatrick RM,
1995)



Teoria ogólnej podatności



Koncentracja na nierównym rozkładzie
chorobowości w społeczeństwie: zwiększone
ryzyko dotyczy niektórych grup społecznych



Situs społeczno-ekonomiczny określany
wykonywanym zawodem, poziomem edukacji,
wysokością dochodów, miejscem zamieszkania,
warunkami zamieszkania, dostępem do
profesjonalnej opieki medycznej wiąże się z
prawdopodobieństwem większym niż
przeciętne z wystąpieniem określonych chorób



Teoria społeczno-środowiskowa



Zagrożeniem zdrowia są czynniki ryzyka
środowisk społecznego, fizycznego, biologicznego



Najistotniejsze czynniki to deprywacja materialna
oraz brak kontroli nad ważnymi dla jednostki
obszarami życia



Poprawa stanu zdrowia zależy od skutecznych
oddziaływań na zmienne środowiskowe – jako
najistotniejsze uznaje się działania
kompensacyjne (implikacje praktyczne w
promocji zdrowia)



„The Socioeconomic Status and Health

Chartbook” National Center of Health

Statistics 1998: mężczyźni w wieku 25-64

lat zarabiający mniej niż 10.000 USD mają

2,5x większe ryzyko zgonu z powodu

choroby serca niż osoby osiągające dochód

powyżej 25.000 USD (u kobiet nawet 3,4x)



2-krotnie więcej palących pośród biednych



Kobiety o niskich dochodach mają o 60%

większe ryzyko otyłości i znacznie częściej

prowadzą siedzący tryb życia

Lynch J: Factors in The Epidemiology of Cardiovascular disease, W: Integrating Behavioral and Social Sciences With Public Health, red.
Schneidermann N, Speers MA, Silva J, Tomes H, Gentry JH, Washington 2004, American Psychology Ass, s.58

Teoria Lobonte –
mechanizm
nabywania chorób
układu krążenia przez
osoby o niskim situsie
społecznym

Robotnicy, konduktorzy,
listonosze, rolnicy –

objawy

choroby pojawiają się
wcześniej, przewlekły przebieg,
konieczne zaopatrzenie
medyczne i socjalne

Adwokaci, dyrektorzy,
dentyści, lekarze,
nauczyciele, administracja,
księgowi –

objawy występują

później, nagły początek

Inne czynniki ekonomiczne jako
determinanty zdrowia

1.

Indywidualne zachowania
pracowników

•

Job-strain Model – model praca-napięcie

•

Efford-Reward Imbalance Model – model
niezrównoważonego wysiłku i nagrody

2.

Dystrybucja dochodu jako główna
determinanta zdrowia

3.

Gwałtowny wzrost ekonomiczny jako
czynnik warunkujący zdrowie

1. Indywidualne
zachowania pracowników



Natura wykonywanej pracy w w różny sposób oddziałuje na

zdrowie pracowników.



Teoria Krasek i Theorell: Model Praca-napięcie: niska kontrola

nad wykonywaną pracą  wysoki poziom stresu



Model niezrównoważonego wysiłku: wymagająca i stresująca

praca oraz postrzeganie siebie jako niedostatecznie

nagradzanego (gratyfikacje finansowe i pozafinansowe: situs

społeczny, awans) powodują dystres i wzrost częstości chorób

układu sercowo-naczyniowego

Obydwa modele szczególnie dobrze dokumentują sytuację

najniższych klas społecznych (tj. klasa pracująca –

konduktorzy, listonosze, rolnicy oraz klasa najniższa –

robotnicy niskowykwalifikowani)



Brak satysfakcji z wykonywanej pracy ma
związek z wysokim odsetkiem zaburzeń
psychicznych



Zmiana pracy na bardziej
satysfakcjonującą  poprawa

funkcjonowania psychicznego

(Graetz, B.: Health consequences of employment and

unemployment: Longitudinal evidence for young men and
women. Social Science and Medicine 1993, 36(6), 715-724)

2. Dystrybucja dochodu a
zdrowie



Badania Willintona porównujące kraje o

wysokich dysproporcjach pomiędzy

zarobkami (USA, UK) oraz kraje o małych

różnicach w strukturze dochodów (Japonia,

Szwecja)



Małe różnice dochodów korelują pozytywnie

ze wskaźnikami wysokiej oczekiwanej

długości życia



Osoby z niskim dochodem – wysoka

podatność na infekcje i niedożywienie,

wypadki, podejmowanie zachowań

ryzykownych, uzależnienia

3. Gwałtowny wzrost
ekonomiczny



Mimo wysokiego popytu na pracę,
wzrostu płac i spadku bezrobocia –
wzrost liczby zgonów



Migracje, rozbicie więzi społecznych



Stres towarzyszący pracy



Wzrost spożycia alkoholu i papierosów

Wydarzenia życiowe jako
determinanty zdrowia



Istotne wydarzenia powodują zmianę, do której

jednostki muszą się przystosować



Skutki zdrowotne zależą do umiejętności radzenia

sobie w sytuacji trudnej (coping)



Skala Oszacowania Dostosowania Społecznego

(SRRS-Social Readjustment Rating Scale) – wg.

Holmesa i Rahe  43 zdarzenia o różnej punktacji

oceniające dostosowanie społeczne czyli „sumę i

czas trwania zmian w normalnych wzorcach

zachowania pod wpływem różnych zdarzeń

życiowych”



Ocena wymiarów:



Dostosowania społecznego



Indywidualnych stresorów życiowych



< 6 pkt: życie pozbawione stresu



6-8 pkt: normalne narażenie na stres



8-10 pkt: wysokie narażenie na
stresory



>11 pkt: bardzo wysoki wynik



>30 pkt: wysokie ryzyko rozwoju
poważnej choroby w ciągu 2 lat