METODA

SYMULTANICZNO-

SEKWENCYJNA

Prof. dr hab. Jagoda Cieszyńska

Prof. dr hab. Jagoda

Cieszyńska

Prof. dr hab.

Jagoda Cieszyńska

Pracuje na Uniwersytecie Pedagogicznym w Katedrze

Logopedii. Przez 28 lat była psychologiem-logopedą w
Zespole Diagnozy
i Terapii, a obecnie pełni funkcję dyrektora merytorycznego
w Gabinecie Neurologopedycznym Gżegżółka. Prowadzi
badania naukowe obejmujące zagadnienia dotyczące
problemów związanych z dysleksją, dwujęzycznością i
dyglosją, nabywania
i rozwoju systemu językowego dzieci niesłyszących, metod
diagnozowania dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej
i metod badania rozwoju funkcji poznawczych u dzieci
wieku niemowlęcym, poniemowlęcym i przedszkolnym.

www.cieszynska.pl

Dlaczego nowa metoda?

• Współcześnie dzieci uczą się inaczej języka

mówionego i pisanego

• Przewaga stymulacji obrazem (telewizor,

komputer, bilbordy, reklamy) uniemożliwia

całkowicie stosowanie metod analitycznych

(głoskowanie)

• Znacząco krótszy czas rozmów z dorosłymi

• Zaburzony język mediów (postaci z kreskówek

z wadami wymowy)

• Opóźniony rozwój mowy z powodu przedłużającej

się oburęczności, braku pionizacji języka,

minimalnych uszkodzeń słuchu (alergie, katar,

zapalenie ucha, hałas)

• Obniżenie ogólnej sprawności ruchowej

Dla kogo przeznaczona?

• Dla dzieci rozpoczynających naukę
• Dla dzieci niesłyszących
• Dla dzieci z zaburzeniami, zwłaszcza

z dysleksją

Metoda symultaniczno-

sekwencyjna opiera się na:

• wynikach badań neuropsychologicznych,

dotyczących powiązań intermodalnych,

budowanych podczas przetwarzania bodźców

słuchowych i wzrokowych

• badaniach neuropsychologicznych

potwierdzających, że sylaba a nie fonem jest

najmniejszą jednostką percepcyjną

• wiedzy na temat funkcji symultanicznych

(prawopółkulowych) i sekwencyjnych

(lewopółkulowych) oraz kształtowania się

struktur umożliwiających przesłanie informacji

między półkulami mózgu (spoidło wielkie, istmus)

Metoda symultaniczno-

sekwencyjna opiera się na:

• założeniu, że percepcja słuchowa ma zasadnicze

znaczenie dla budowania systemu językowego dziecka

• powtórzeniu sekwencji rozwoju mowy dziecka (od

samogłosek, sylab, przez wyrazy dźwiękonaśladowcze,
do wyrazów i zdań)

• naśladowaniu 3 etapów nabywania systemu językowego:

POWTARZANIA, ROZUMIENIA, NAZYWANIA
(samodzielnego czytania)

• konstruowaniu dla potrzeb terapii podstawowych

schematów składniowych i minimalizacji systemów
języka

• pobudzaniu „zwierciadlanych neuronów” (mirror

neurons)

Czytanie symultaniczne

(prawopółkulowe)

• Czytanie samogłosek
• Czytanie wyrazów

dźwiękonaśladowczych

• Czytanie rzeczowników w

mianowniku

Czytanie sekwencyjne

(lewopółkulowe)

• Czytanie sylab otwartych
• Czytanie dwóch sylab
• Czytanie sylab zamkniętych
• Czytanie nowych wyrazów i zdań

5 etapów w nauce czytania

1)

Od samogłosek prymarnych do sylaby

otwartej

2)

Od sylaby otwartej do pierwszych

wyrazów

3)

Czytanie sylab zamkniętych

4)

Czytanie nowych sylab otwartych

i zamkniętych

5)

Samodzielne czytanie tekstów

www.zaciszeautyzmu.pl

Ćwiczenia na każdym etapie

wprowadzamy według reguły:

powtarzanie – rozumienie –

nazywanie.

POWTARZANIE

Zadaniem uczącego jest powtarzanie
głosek, odczytywanych przez
nauczyciela. Zwrócenie uwagi na
układ ust podczas wymawiania
samogłosek ułatwia zapamiętywanie.
Odczytując samogłoskę dziecko
zapoznaje się jednocześnie z jej
ruchową wizualizacją.

ROZUMIENIE

Realizowane jest poprzez wskazywanie lub

podawanie odczytywanych przez

nauczyciela samogłosek. Gdy dziecko ma

trudności ze wskazaniem samogłoski,

wtedy można zastosować wizualizację lub

odwołać się do układu ust podczas

wypowiadania głoski. Wówczas dziecko

samodzielnie będzie mogło odnaleźć

odczytaną/wskazaną przez dorosłego

literę. Wzbudzi to w nim motywację do

kontynuowania działania.

Odwołując się do
układu ust,
pomagamy dziecku
wskazać
właściwą samogłoskę

NAZYWANIE

Polega na zamianie ról – dziecko
odczytuje samogłoski, lub nazywa
przedstawione na ilustracjach
sytuacje, zaś nauczyciel wskazuje
literę odpowiadającą głosce. Poprzez
to działanie dąży się do samodzielnego
czytania.

I etap: Od samogłosek

prymarnych do sylaby otwartej

Naukę czytania rozpoczynamy się od
poznania samogłosek ustnych.
Odczytywanie samogłosek angażuje
głownie prawą półkule mózgu, która
w sposób symultaniczny obejmuje obraz
graficzny litery. Dzięki wykorzystaniu
wizualizacji w umyśle dziecka integrują
się obraz, ruch i dźwięk związany z
artykulacją danej samogłoski.

Np. uniesienie rąk ku górze,

naśladujące obraz litery Y,

wydanie dźwięku.

Początkowo dziecko odczytuje pojedyncze

litery, oznaczające wypowiadane głoski,

następnie wprowadzamy sekwencje tych

samych liter, np. dziewczynka śpiewa A A

A, potem różnych, np. kotek czyta Y I E U O

A.

Jest to ważny etap
stopniowego
przechodzenia od
całościowego
(symultanicznego) czytania
prawopółkulowego do
sekwencyjnego
(analitycznego)
czytania lewopółkulowego.
Kształtowany jest przez to
także
odpowiedni kierunek
czytania
(od lewej strony kartki do
prawej)
oraz dokładne odczytywanie
tylu samogłosek, ile zostało

zapisanych.

Jeśli dziecko opanuje już znajomość

samogłosek, wprowadzamy sylaby otwarte

(posługując się np. wyrazami

dźwiękonaśladowczymi: MU, BE, KU KU).

Przykładowe ćwiczenie: dziecko ma

przyporządkować odgłosy do odpowiednich

zwierząt

Stopniowo wprowadza się także nowe

spółgłoski (zawsze w sylabach, nigdy w

izolacji): p, m, b, l, f, w,

t, d. Zapoznajemy dziecko z prostymi

wyrazami do czytania globalnego, np.

rzeczowniki w mianowniku MAMA, TATA,

AUTO, NOS, OKO lub czasowniki

w 3 os. lp., czasu teraźniejszego: STOI, JE,

LATA.

W zależności od postępów można

wprowadzić proste zdania: ALA JE LODY.

II etap: Od sylaby otwartej do

pierwszych wyrazów

Poszerzamy zakres sylab otwartych,

wykorzystując nowe spółgłoski: z, s, k, g, j,

n. Wykorzystujemy też zestawy:

samogłoska + sylaba otwarta (np. ANA,

ENE). Posługujemy się globalnymi

wyrazami znanymi dziecku, ale

wprowadzamy też nowe. Tworzymy również

wyrazy dwusylabowe, składające się z sylab

otwartych, np. PABA, MALA, FAWA. Można

wprowadzić zdania i teksty zbudowane

z poznanych dotychczas sylab.

Wprowadzenie spółgłoski odbywa

się według kolejności:

KA KO KU KE KI KY

NA NO NU NE NI NY

III etap: Czytanie sylab

zamkniętych

Pracujemy na sylabach otwartych i

zamkniętych z poznanymi dotychczas

spółgłoskami: p, m, b, l, t, d, f, w, s, z,

k, g, j, n. Wprowadzamy wyrazy

zamknięte, np. LOL, NYK, MUK.

Wyrazy abstrakcyjne uniemożliwiają

dziecku zgadywanie. Zasób poznanych

dotychczas sylab pozwala na czytanie

dłuższych zdań i tekstów.

IV etap: Czytanie nowych

sylab otwartych i zamkniętych

Dziecko zapoznaje się
z dwuznakami oraz
spółgłoską Ł.
Nadal są one realizowane
w sylabach zamkniętych
lub otwartych. Zwiększamy
ilość wyrazów czytanych
globalnie oraz tekstów.

V etap: Samodzielne czytanie

tekstów

Oparty jest głównie na samodzielnym

czytaniu tekstów, jednak dalej

pracujemy na materiale sylabowym.

Nadal ćwiczymy czytanie sylab

otwartych i zamkniętych,

wprowadzając spółgłoski miękkie oraz

samogłoski nosowe.

Wykorzystywać do tego

możemy historyjki

Dziękuję za uwagę :-)