Składniki ciała w ocenie

Składniki ciała w ocenie

wydolności fizycznej

wydolności fizycznej

organizmu.

organizmu.

Test PWC

Test PWC

170

170

•

Ocena składników ciała

Ocena składników ciała

•

Na masę i proporcje poszczególnych

Na masę i proporcje poszczególnych

komponentów ciała istotny wpływ mają

komponentów ciała istotny wpływ mają

czynniki genetyczne, wiek, płeć, stopień

czynniki genetyczne, wiek, płeć, stopień

aktywności fizycznej, ilość oraz skład

aktywności fizycznej, ilość oraz skład

pokarmu i inne.

pokarmu i inne.

•

Przebieg zmian masy ciała i jej

Przebieg zmian masy ciała i jej

poszczególnych komponentów w czasie

poszczególnych komponentów w czasie

życia osobniczego jest różny w różnych

życia osobniczego jest różny w różnych

populacjach i wykazuje dużą zmienność

populacjach i wykazuje dużą zmienność

osobniczą.

osobniczą.

•

Do około 16 roku u kobiet i 20-23 roku

Do około 16 roku u kobiet i 20-23 roku

życia u mężczyzn, rośnie masa ciała

życia u mężczyzn, rośnie masa ciała

szczupłego (beztłuszczowa masa ciała –

szczupłego (beztłuszczowa masa ciała –

LBM). Pod wpływem treningu fizycznego

LBM). Pod wpływem treningu fizycznego

(zwłaszcza o charakterze siłowym) LBM

(zwłaszcza o charakterze siłowym) LBM

może wzrastać w dużym zakresie. Jest to

może wzrastać w dużym zakresie. Jest to

przede wszystkim efekt zwiększenia

przede wszystkim efekt zwiększenia

masy mięśniowej.

masy mięśniowej.

•

Wiele wskaźników fizjologicznych wykazuje

Wiele wskaźników fizjologicznych wykazuje

większą korelację z LBM niż z całkowitą

większą korelację z LBM niż z całkowitą

masą ciała. Dotyczy to np. reakcji

masą ciała. Dotyczy to np. reakcji

hemodynamicznej układu krążenia

hemodynamicznej układu krążenia

podczas wysiłku (częstość skurczów serca,

podczas wysiłku (częstość skurczów serca,

objętość wyrzutowa serca) i

objętość wyrzutowa serca) i

maksymalnego poboru tlenu.

maksymalnego poboru tlenu.

•

Szczególne znaczenie z punktu widzenia

Szczególne znaczenie z punktu widzenia

zdolności wysiłkowej ma wielkość

zdolności wysiłkowej ma wielkość

umięśnienia, masa tkanki tłuszczowej oraz

umięśnienia, masa tkanki tłuszczowej oraz

stosunek masy tkanki tłuszczowej do

stosunek masy tkanki tłuszczowej do

beztłuszczowej masy ciała (Fat/LBM).

beztłuszczowej masy ciała (Fat/LBM).

•

Masa mięśni stanowi większą część masy

Masa mięśni stanowi większą część masy

ciała szczupłego, co ma znaczący wpływ

ciała szczupłego, co ma znaczący wpływ

na wielkość wskaźnika Fat/LBM.

na wielkość wskaźnika Fat/LBM.

•

Większa masa mięśni oznacza niższe

Większa masa mięśni oznacza niższe

wartości wskaźnika Fat/LBM i mniejsze

wartości wskaźnika Fat/LBM i mniejsze

obciążenie mięśni „zbędnym balastem”,

obciążenie mięśni „zbędnym balastem”,

jakim jest tłuszcz. Jest to równoznaczne z

jakim jest tłuszcz. Jest to równoznaczne z

większymi możliwościami wysiłkowymi.

większymi możliwościami wysiłkowymi.

•

Odwrotnie - wyższe wartości wskaźnika

Odwrotnie - wyższe wartości wskaźnika

Fat/LBM. Są jednoznaczne z ograniczeniem

Fat/LBM. Są jednoznaczne z ograniczeniem

zdolności wysiłkowej, bowiem „masa

zdolności wysiłkowej, bowiem „masa

aktywna” (mięśnie) musi dźwigać większy

aktywna” (mięśnie) musi dźwigać większy

„balast”(tłuszcz).

„balast”(tłuszcz).

•

Należy przy tym podkreślić, że tłuszcz jest

Należy przy tym podkreślić, że tłuszcz jest

ważną tkanką, pełniącą szereg ważnych

ważną tkanką, pełniącą szereg ważnych

funkcji w organizmie.

funkcji w organizmie.

•

Poza dostarczaniem energii, tłuszcze

Poza dostarczaniem energii, tłuszcze

stanowią materiał do syntezy hormonów,

stanowią materiał do syntezy hormonów,

witamin i innych aktywnych biologicznie

witamin i innych aktywnych biologicznie

związków.

związków.

•

Niedostateczna zawartość tkanki

Niedostateczna zawartość tkanki

tłuszczowej może wywołać szereg

tłuszczowej może wywołać szereg

zaburzeń funkcjonalnych w organizmie

zaburzeń funkcjonalnych w organizmie

człowieka.

człowieka.

•

Przykładowo, u kobiet obniżenie

Przykładowo, u kobiet obniżenie

zawartości tkanki tłuszczowej poniżej 17%

zawartości tkanki tłuszczowej poniżej 17%

może skutkować poważnymi zaburzeniami

może skutkować poważnymi zaburzeniami

cyklu menstruacyjnego.

cyklu menstruacyjnego.

•

Nawet krótkotrwałe niedożywienie może w

Nawet krótkotrwałe niedożywienie może w

znaczący sposób wpływać na pogorszenie

znaczący sposób wpływać na pogorszenie

zdolności wysiłkowej.

zdolności wysiłkowej.

•

Do oceny składników ciała

Do oceny składników ciała

wykorzystywane są pomiary biometryczne

wykorzystywane są pomiary biometryczne

(masa i wysokość ciała) oraz pomiary

(masa i wysokość ciała) oraz pomiary

składników ciała za pomocą analizatora

składników ciała za pomocą analizatora

firmy Tanita - BC 418 MA z wykorzystaniem

firmy Tanita - BC 418 MA z wykorzystaniem

metody BIA (Bioelectric Impedance

metody BIA (Bioelectric Impedance

Analysis).

Analysis).

•

Metoda BIA oparta jest na zasadzie, że

Metoda BIA oparta jest na zasadzie, że

tkanki: mięśniowa, łączna, kostna i woda,

tkanki: mięśniowa, łączna, kostna i woda,

stanowiące masę beztłuszczową

stanowiące masę beztłuszczową

(zawierają łącznie około 50-75 % wody),

(zawierają łącznie około 50-75 % wody),

przewodzą elektryczność znacznie lepiej

przewodzą elektryczność znacznie lepiej

niż tkanka tłuszczowa, która zawiera

niż tkanka tłuszczowa, która zawiera

śladowe ilości wody.

śladowe ilości wody.

•

BMR (Basal Metabolic Rate) – podstawowa

BMR (Basal Metabolic Rate) – podstawowa

przemiana materii.

przemiana materii.

•

Jest to ilość energii niezbędna do

Jest to ilość energii niezbędna do

podtrzymania podstawowych procesów

podtrzymania podstawowych procesów

życiowych organizmu.

życiowych organizmu.

•

Z praktycznego punktu widzenia BMR

Z praktycznego punktu widzenia BMR

oznacza ilość energii jaka należy dostarczyć

oznacza ilość energii jaka należy dostarczyć

organizmowi w postaci pokarmu, aby masa

organizmowi w postaci pokarmu, aby masa

ciała nie uległa zmianie, przy zachowaniu

ciała nie uległa zmianie, przy zachowaniu

minimalnej aktywności fizycznej.

minimalnej aktywności fizycznej.

Fat % - procentowa zawartość tkanki

Fat % - procentowa zawartość tkanki

tłuszczowej.

tłuszczowej.

Fat Mass – masa tkanki tłuszczowej.

Fat Mass – masa tkanki tłuszczowej.

FFM (Fat Free Mass) = LBM (Lean Body Mass)

FFM (Fat Free Mass) = LBM (Lean Body Mass)

–

–

beztłuszczowa masa ciała.

beztłuszczowa masa ciała.

Jest to różnica masy ciała i masy tkanki

Jest to różnica masy ciała i masy tkanki

tłuszczowej.

tłuszczowej.

TBW (Total Body Water) – całkowita masa wody.

TBW (Total Body Water) – całkowita masa wody.

•

BMI (body mass index) – wskaźnik masy

BMI (body mass index) – wskaźnik masy

ciała.

ciała.

•

Najprostszy, powszechnie stosowany

Najprostszy, powszechnie stosowany

wskaźnik oceny masy ciała jest wskaźnik

wskaźnik oceny masy ciała jest wskaźnik

masy ciała zwany też wskaźnikiem

masy ciała zwany też wskaźnikiem

Queteleta.

Queteleta.

•

BMI = masa ciała/wysokość ciała

BMI = masa ciała/wysokość ciała

2

2

•

Masa ciała wyrażona jest w kilogramach

Masa ciała wyrażona jest w kilogramach

•

Wysokość ciała wyrażona jest w metrach

Wysokość ciała wyrażona jest w metrach

•

Wskaźnik ten wyraża więc masę jednego

Wskaźnik ten wyraża więc masę jednego

metra kwadratowego ciała.

metra kwadratowego ciała.

Klasyfikacja otyłości na podstawie BMI wg

Klasyfikacja otyłości na podstawie BMI wg

WHO (Genewa 1997)

WHO (Genewa 1997)

niedowaga

niedowaga

< 18,5

< 18,5

 

 

norma

norma

18,5 - 24,9

18,5 - 24,9

 

 

nadwaga

nadwaga

25 - 29,9

25 - 29,9

 

 

otyłość I stopnia

otyłość I stopnia

30 - 34,9

30 - 34,9

 

 

otyłość II stopnia

otyłość II stopnia

35 - 39,9

35 - 39,9

 

 

otyłość III stopnia

otyłość III stopnia

> 40

> 40

 

 

BMI - body mass index. Wskaźnik masy

BMI - body mass index. Wskaźnik masy

ciała

ciała

BMI = kg/m²

BMI = kg/m²

 

 

 

 

Klasyfikacja procentowej zawartości tkanki tłuszczowej

Klasyfikacja procentowej zawartości tkanki tłuszczowej

wg Hoeger (Hoeger's Principles and Labs for Physical Fitness)

wg Hoeger (Hoeger's Principles and Labs for Physical Fitness)

KOBIETY

KOBIETY

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

WIEK

WIEK

B.

B.

DOBRZ

DOBRZ

E

E

DOBRZE

DOBRZE

ŚREDNI

ŚREDNI

O

O

NADWAG

NADWAG

A

A

OTYŁOŚĆ

OTYŁOŚĆ

20 - 29

20 - 29

18

18

18,1 - 23

18,1 - 23

23,1 - 28

23,1 - 28

28,1 - 33

28,1 - 33

>33,1

>33,1

MĘŻCZYŹNI

MĘŻCZYŹNI

 

 

 

 

 

 

 

 

WIEK

WIEK

B.

B.

DOBRZ

DOBRZ

E

E

DOBRZE

DOBRZE

ŚREDNI

ŚREDNI

O

O

NADWAG

NADWAG

A

A

OTYŁOŚĆ

OTYŁOŚĆ

20 - 29

20 - 29

13

13

13,1 - 18

13,1 - 18

18,1 - 23

18,1 - 23

23,1 - 28

23,1 - 28

>28,1

>28,1

PWC

PWC

170

170

(

(

Physical Working

Physical Working

Capacity

Capacity

)

)

Miarą wydolności tlenowej w teście jest

Miarą wydolności tlenowej w teście jest

wielkość obciążenia

wielkość obciążenia

, którą badany może

, którą badany może

wykonać przy częstości skurczów serca 170

wykonać przy częstości skurczów serca 170

ud./min.

ud./min.

Do konstrukcji tego testu wykorzystano

Do konstrukcji tego testu wykorzystano

liniową zależność między zastosowanym

liniową zależność między zastosowanym

obciążeniem a częstością skurczów serca w

obciążeniem a częstością skurczów serca w

warunkach równowagi czynnościowej

warunkach równowagi czynnościowej

Wskaźnik PWC

Wskaźnik PWC

170

170

wyznacza się na

wyznacza się na

podstawie pomiarów HR podczas

podstawie pomiarów HR podczas

dwóch 5-minutowych obciążeń tak

dwóch 5-minutowych obciążeń tak

dobranych, by częstość skurczów serca

dobranych, by częstość skurczów serca

podczas pierwszego z nich osiągnęła

podczas pierwszego z nich osiągnęła

ok. 130 ud/min, a w drugim ok. 150

ok. 130 ud/min, a w drugim ok. 150

ud/min.

ud/min.

U osób słabo wytrenowanych oraz w

U osób słabo wytrenowanych oraz w

rehabilitacji leczniczej stosuje się

rehabilitacji leczniczej stosuje się

modyfikację testu PWC

modyfikację testu PWC

170

170

, czyli PWC

, czyli PWC

150

150

lub PWC

lub PWC

130

130

Ponieważ podczas próby stosuje się

Ponieważ podczas próby stosuje się

wysiłki w zakresie intensywności

wysiłki w zakresie intensywności

submaksymalnej, a wynik jest zależny

submaksymalnej, a wynik jest zależny

od motywacji badanego, PWC jest

od motywacji badanego, PWC jest

bardzo przydatnym testem oceny

bardzo przydatnym testem oceny

wydolności tlenowej w rehabilitacji,

wydolności tlenowej w rehabilitacji,

wysoce skorelowanym z VO

wysoce skorelowanym z VO

2max

2max

.

.

Analiza testu PWC

Analiza testu PWC

170

170

Metoda graficzna

N

N

1

1

i N

i N

2

2

– obciążenie w watach

– obciążenie w watach

f

f

1

1

i f

i f

2

2

– częstotliwość skurczów serca

– częstotliwość skurczów serca

BW – masa ciała w kg

BW – masa ciała w kg

Na podstawie PWC170 można obliczyć:

Na podstawie PWC170 można obliczyć:

VO

VO

2

2

max = 1,7 x PWC

max = 1,7 x PWC

170

170

+ 1240

+ 1240

Metoda analityczna