PROBLEMY ZDROWOTNE I

SPOŁECZNE LUDZI W

PODESZŁYM WIEKU

STARZENIE SPOŁECZEŃSTWA JAKO ZJAWISKO DEMOGRAFICZNE

CZSY STAROŻYTNE

– 22 LATA

ŚREDNIOWIECZE

– 30 LAT

KONIEC XIX w. – 40 LAT
PO 1900 ROKU – 45 LAT
OBECNIE

– 70-72 LATA ( dla mężczyzn 68-69 lat, dla kobiet 75-76 lat )

ŚREDNIA DŁUGOŚĆ ŻYCIA :

STARZENIEM SIĘ SPOŁECZEŃSTWA NAZYWAMY WZROST W NIM
ODSETKA LUDZI STARSZYCH W STOSUNKU DO CAŁEJ POPULACJI.

ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA ( WHO ) CHARAKTERYZUJE POPULACJĘ
W/G ODSETKA OSÓB W WIEKU 65 LAT I POWYŻEJ NASTĘPUJĄCO:

1.SPOŁECZEŃSTWO MŁODE

- PONIŻEJ 4%

2.SPOŁECZEŃSTWO DOJRZAŁE - 4-7%
3.SPOŁECZEŃSTWO STARE

- POWYŻEJ 7%

POLSKA DOŁĄCZYŁA DO GRONA SPOŁECZEŃSTW STARYCH W 1968 ROKU.

PROCES STARZENIA SIĘ POPULACJI JEST NATURALNYM WYNIKIEM
DEMOGRAFICZNEGO I SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO ROZWOJU.
MAJĄ NA TO WPŁYW:

-LEPSZE WARUNKI ŻYCIA I PRACY

-MNEJSZA ROZRODCZOŚĆ

-POSTĘP W DZIEDZINIE MEDYCYNY

-ROZWÓJ OPIEKI SPOŁECZNEJ

TA SYTUACJA DEMOGRAFICZNA RODZI WYZWANIA:

-ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEGO I SPOŁECZNEGO WSPARCIA
DLA STARSZEJ POPULACJI

-SPRAWNE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH
PRZEZ SŁUŻBĘ ZDROWIA

STARZENIE SIĘ I STAROŚĆ CZŁOWIEKA

STAROŚĆ JEST NATURALNYM OKRESEM ŻYCIA LUDZKIEGO POPRZEDZONYM
DŁUGOTRWAŁYM, POWOLNYM I STALE POSTĘPUJĄCYM PROCESEM STARZENIA.
CHARAKTERYZUJE SIĘ SPADKIEM WYDOLNOŚCI ORGANIZMU ORAZ ZABURZEIAMI
HOMEOSTAZY ROZUMIANEJ SZEROKO W ASPEKTACH: BIOLOGICZNYM, PSYCHICZNYM
I SPOŁECZNYM.

STAROŚĆ NALEŻY ROZPATRYWAĆ JAKO ZESPÓŁ KOMPLEMENTARNIE ZE SOBĄ
POWIĄZANYCH ZMIAN FIZJOLOGICZNYCH, PSYCHICZNYCH I SPOŁECZNYCH
WSKAZUJĄCYCH NA OGÓLNY STAN REGRESU.

STAROŚĆ BIOLOGICZNA – OZNACZA POSTĘPUJĄCĄ DEGENERACJĘ FUNKCJI ORGANIZMU,
BĘDĄCĄ EFEKTEM ZMIAN INWOLUCYJNYCH I DEGENERACYJNYCH WE WSZYSTKICH
NARZĄDACH I UKŁADACH. PROWADZĄ ONE DO OBNIŻENIA REZERWY FUNKCJONALNEJ
POSZCZEGÓLNYCH NARZĄDÓW CZYLI TZW. HOMEOSTENOZY.
STAROŚĆ BIOLOGICZNA MOŻE NASTĘPOWAĆ W WYNIKU STARZENIA FIZJOLOGICZNEGO,
TYPOWEGO DLA WIEKU, BĄDŹ PATOLOGICZNEGO.

STARZENIE FIZJOLOGICZNE – ZACHODZI WE WŁAŚCIWYM CZASIE, STOSOWNIE DO WIEKU,
MOŻLIWE TYLKO W PRZYPADKU CAŁKOWITEJ ELIMINACJI CZYNNIKÓW ŚRODOWISKOWYCH,
RACZEJ RZADKO SPOTYKANE.

STARZENIE PATOLOGICZNE – WYSTĘPUJE NADMIERNIE WCZEŚNIE W STOSUNKU DO WIEKU
KALENDARZOWEGO, WSKUTEK DZIAŁANIA WIELU CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH ( WADLIWE
ODŻYWIANIE, NISKA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, CHOROBY – MIAŻDŻYCA, CUKRZYCA, OTYŁOŚĆ
I INNE.

STARZENIE FIZJOLOGICZNE JEST Z ŻYCIU PRAWIE NIESPOTYKANE, DLATEGO TYLKO
NIELICZNI DOŻYWAJĄ WIEKU 110-130 LAT.

WŚRÓD NAJISTOTNIEJSZYCH ZJAWISK CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA PROCESÓW STARZENIA
WYMIENIANE SĄ:

-Histereza plazmy komórek – skupianie się koloidów białkowych w większe konglomeraty
przy postępującym odwodnieniu i inne zmiany w pracy komórki

-zmniejszenie całkowitej ilości wody w ustroju oraz wzrost tkanki tłuszczowej

-nagromadzenie w tkankach różnych złogów ( wapnia, lipofuscyny – barwnika starczego,
neuromelaniny w tkance mózgowej

-postępujące zmniejszanie zdolności komórek do podziału ( uwiąd starczy )

-zmiany pozakomórkowych elementów sprężystych tkanki łącznej, kolagenu i elastyny
( włókna staja się pogrubione i sztywne, ulegają skróceniu i fragmentaryzacji )

Wymienione zjawiska zachodzące na poziomie komórkowym powodują istotne zmiany
Narządowe w ustroju człowieka starego.

W układzie krążenia:

- włóknienie mięśnia sercowego

- zwłóknienie i pogrubienie błon w tętnicach

- zmiany miażdżycowe w tętnicach

- wzrost ciśnienia krwi

- zmniejszenie ukrwienia narządów

- tworzenie się żylaków i hemoroidów

- zakrzepy

W układzie oddechowym:

- zanik ścian pęcherzyków płucnych

- rozedma starcza

- zwiotczenie i zapadnięcie ściany oskrzela

- zmniejszenie się pojemności oddechowej płuc

W układzie pokarmowym:

-Zmniejszenie produkcji soków trawiennych

- mniejsze wchłanianie

- spowolnienie motoryki przewodu pokarmowego

- powstanie uchyłków i uchyłkowatość jelit

- przewlekłe zaparcia

- obniżenie kwasowości soku żołądkowego

- niestrawność i zaburzenia jelitowe

- wątroba i trzustka ulegają zmniejszeniu

W układzie moczowym:

- zmniejszenie perfuzji nerek i filtracji nerkowej

- u mężczyzn przerost gruczołu krokowego

W narządach ruchu – mięśnie, kości i stawy:

-zmniejszenie siły mięśniowej

- zrzeszotowienie kości ( osteoporoza )

- zwapnienia i zwyrodnienia w obrębie stawów

- ograniczenie ruchomości i występowanie bolesności

W układzie nerwowym:

-wydłużony czas reakcji

- zwolnienie procesów myślowych

- słabe zdolności adaptacji do nowych warunków

- osłabienie narządów zmysłów

- spadek napięcia mięśniowego

- zaburzenia koordynacji ruchowej

- upośledzenie zapamiętywania bieżących faktów

W układzie immunologicznym:

-maleje zdolność produkcji przeciwciał

Skóra ulega ścieńczeniu, traci elastyczność, pojawia się nieprawidłowa
Pigmentacja, naskórek, paznokcie nadmiernie rogowacieją. Zmniejsza się
Liczba gruczołów potowych oraz sieć naczyń skórnych, co może zaburzać
procesy termoregulacji.

Wszystkie zmiany przebiegają powoli, ale postępująco, jednak nierównomiernie
w czasie we wszystkich narządach.

Zmiany związane z wiekiem trudno jest nieraz oddzielić od współistniejących
zaburzeń patologicznych, chorobowych. Starość nie jest chorobą, ale toruje
drogę patologii i przez to kształtuje obraz kliniczny chorób odmienny
w porównaniu do ludzi w młodym wieku.

Spośród różnych chorób wieku starszego czołowe miejsce zajmuje miażdżyca
Tętnic, następnie choroby zwyrodnieniowe narządu ruchu i układu płucno-
sercowego oraz nowotwory.

Najczęściej wymienianymi przyczynami niepełnosprawności ludzi starych
są powikłania miażdżycy czyli zawały, udary i rozmiękanie mózgu, niewydolność
krążenia, zwyrodnienia układu kostno-stawowego, cukrzyca, nowotwory.

STAROŚĆ PSYCHOSPOŁECZNA – STANOWI PRZEDE WSZYSTKIM KONSEKWENCJĘ STRAT,
UŁOMNOŚCI I OGRANICZONEJ AUTONOMII NA JAKIE NARAŻONY JEST CZŁOWIEK STARY.
SZCZEGÓLNIE WAŻNA JEST UTRATA PRESTIŻU SPOŁECZNEGO ZWIĄZANEGO Z PEŁNIONYMI
OBOWIĄZKAMI ZAWODOWYMI, OGRANICZANIE I ZANIKANIE DOTYCHCZASOWYCH
KONTAKTÓW MIĘDZYLUDZKICH, RODZĄCE IZOLACJĘ SPOŁECZNĄ ZUBOŻENIE
WYNIKAJĄCE Z MNIEJSZYCH DOCHODÓW ORAZ PUSTKA ŻYCIOWA SPOWODOWANA
NADMIAREM TRUDNEGO DO WYPEŁNIENIA SATYSFAKCJONUJĄCYMI ZAJĘCIAMI
CZASU WOLNEGO.

ZAKRES I KONSEKWENCJE STAROŚCI PSYCHOSPOŁECZNEJ ZALEŻĄ OD CZYNNIKÓW:

* WEWNĘTRZNYCH – MOTYWACJA, EMOCJE, OCZEKIWANIA, ZADAŃ JAKIE CZŁOWIEK STAWIA
PRZED SOBĄ

* ZEWNĘTRZNYCH – WARUNKI MATERIALNE, TRUDNOŚCI ŻYCIOWE, OBOWIĄZKI NAKŁADANE
PRZEZ INNYCH, ZSPAKAJANIE POTRZEB, AKCEPTACJA OTOCZENIA, KONTAKTY MIĘDZYLUDZKIE.

STAROŚĆ BIOLOGICZNA JEST ZJAWISKIEM NIEUNIKNIONYM I NATURALNYM.

STAROŚĆ PSYCHOSPOŁECZNA JEST NASTĘPSTWEM RÓŻNYCH CZYNNIKÓW,

KTÓRYCH MOŻNA UNIKNĄĆ. ALE NIESTETY NIELICZNYM AKTYWNYM PRZEZ

CAŁE ŻYCIE, OTOCZONYM SERDECZNOŚCIĄ OSÓB BLISKICH, RODZINY,

PRZYJACIÓŁ, UDAJE SIĘ JEJ UNIKNĄĆ. CZUJĄ SIĘ MŁODZI MIMO PRZEŻYTYCH

LAT A PRZEDE WSZYSTKIM POTRZEBNI. MAJĄ POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI,

UŻYTECZNOŚCI DLA INNYCH, MOGĄ ŻYĆ GODNIEJ, NAWET GDY POJAWIAJĄ SIĘ

CHOROBY. SAMOTNOŚĆ, BEZCZYNNOŚĆ I IZOLACJA SPOŁECZNA POWODUJĄ

ROZGORYCZENIE, PRZERADZAJĄ SIĘ W APATIĘ I PASYWNOŚĆ POWODUJĄC

ODSUWANIE SIĘ OD ŻYCIA.

PROFILAKTYKA STARZENIA

PROFILAKTYKA STARZENIA – GERIOPROFILKTYKA – JEST TO ZESPÓŁ DZIAŁAŃ ZAPOBIEGAJĄCYCH
PRZEDWCZESNEJ, PATOLOGICZNEJ STAROŚCI POZWALAJĄCYCH NA ZACHOWANIE DOBREJ
SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ DO PÓŹNYCH LAT ŻYCIA.

BIOLOGICZNE CZYNNIKI PRZYSPIESZAJĄCE STARZENIE:

-ANTYZDROWY TRYB ŻYCIA

- PRZECIĄŻENIE UKŁADU NERWOWEGO – STRES, NADMIAR INFORMACJI, HAŁAS

- CHOROBY PRZEWLEKŁE – CUKRZYCA, OTYŁOŚĆ, MIAŻDŻYCA

SPOŁECZNE CZYNNIKI PRZYSPIESZAJĄCE STARZENIE:

-NAGŁA ZMIAN WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH

- SAMOTNOŚĆ, IZOLACJA SPOŁECZNA I PSYCHICZNA

- POGORSZENIE SYTUACJI MATERIALNEJ

- NADMIAR WOLNEGO CZASU

- BRAK PRZYGOTOWANIA DO STAROŚCI

- NIEWŁAŚCIWE NASTAWIENIE DO STAROŚCI

DZIAŁANIA OPÓŹNIAJĄCE STARZENIE MUSZĄ BYĆ ROZPOCZĘTE PRZED WEJŚCIE W WIEK STARCZY,
A NIE WTEDY GDY PROCES STARZENIA I CHOROBY WIEKU STARCZEGO JUŻ SIĘ ROZWINĘŁY.

POWINNY BYĆ PROWADZONE KOMPLEKSOWO, WIELOKIERUNKOWO I DŁUGOFALOWO Z
UWZGLĘDNIENIEM AKTUALNEGO STANU ZDROWIA. IM WCZEŚNIEJ ZOSTANĄ WDROŻONE TYM
WIĘKSZA SZANSA ICH POWODZENIA I ZABEZPIECZENIA BARDZIEJ FIZJOLOGICZNEJ STAROŚCI.

GŁÓWNYMI ELEMENTAMI GERIOPROFILAKTYKI STARZENIA SĄ: DIETOTERAPIA, KINEZYTERAPIA,
ERGOTERAPIA I PSYCHOTERAPIA.