OBRAŻENIA

GŁOWY LUDZI

W PODESZŁYM

WIEKU

Anna Kapusta

Iwona Duda

Definicja urazu u osób starszych budzi wiele
kontrowersji. Dane epidemiologiczne wskazują,
że śmiertelność związana z urazami wzrasta w
sposób istotny już powyżej 40 r.ż, jednak
większość badaczy uznaje za punkt zwrotny 65.
rok życia. Od tego momentu śmiertelność
pourazowa wzrasta o ok. 6,5% rocznie. Wiek jest
niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu w wyniku
urazu. Stwierdzono, że przy określonej ciężkości
obrażeń po urazach tępych, śmiertelność jest
dwukrotnie wyższa u pacjentów powyżej 65 r.ż.,
niż u ludzi młodszych. Ogólna śmiertelność
pourazowa wynosi 6,6% u osób pomiędzy 65. a
80. r.ż., oraz 10% u osób powyżej 80. r.ż. W tej
ostatniej grupie notuje się również znacznie
gorsze ostateczne wyniki czynnościowe leczenia,
co z reguły prowadzi do utraty samodzielności
przez tych pacjentów

NAJCZĘSTSZE MECHANIZMY URAZÓW
U OSÓB STARSZYCH TO:



– upadek,



– wypadek komunikacyjny,



– potrącenie przez pojazd.

Upadki są najczęstszą przyczyną urazów, powikłań
pourazowych i związanej z nimi śmiertelności u
ludzi starszych. Upadek zdarza się przynajmniej
raz w roku u 30% osób powyżej 65 r.ż., u 40% osób
powyżej 80 r.ż., i aż u 50% osób powyżej 90 r.ż. W
połowie przypadków upadki kończą się urazem, w
tym urazem ciężkim u 10-15% chorych .Najczęściej
do upadków dochodzi w trakcie wykonywania
normalnych aktywności życiowych. Spowodowane
jest to pogorszającą się z wiekiem ogólną
sprawnością ruchową, osłabieniem wzroku,
zaburzeniami równowagi, a niekiedy jest wynikiem
chorób towarzyszących lub skutkiem działania
zażywanych leków. Z podobnych przyczyn oraz z
powodu wydłużonego czasu reakcji, osoby starsze
często stają się sprawcami lub ofiarami wypadków
komunikacyjnych, które stanowią kolejną częstą
przyczynę urazów.

NAJBARDZIEJ TYPOWYMI URAZAMI
U OSÓB W STARSZYM WIEKU SĄ:



 złamania żeber,



urazy głowy/krwiak podtwardówkowy,



uszkodzenia/złamania kręgosłupa,



złamania nasady bliższej kości udowej,



złamania dystalnej części kości
promieniowej.

WCZESNE NASTĘPSTWA URAZÓW
GŁOWY



Do tej grupy zaburzeń możemy zaliczyć:



wstrząśnienie mózgu,



stłuczenie mózgu,



krwiaki wewnątrzczaszkowe
(nadtwardówkowe, podtwardówkowe,
śródmózgowe),



pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe,



ostre wodogłowie pourazowe,



pourazowy płynotok nosowy lub uszny,



uszkodzenie nerwów czaszkowych,



zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i
mózgu.

DO PÓŹNYCH
NASTĘPSTW ZALICZA SIĘ:



późny płynotok nosowy lub uszny,



nawracające zapalenie opon
mózgowych i mózgu,



ropień mózgu,



padaczkę pourazową,



pourazowy zanik korowo-podkorowy,



zespół pourazowy,



encefalopatię pourazową.

Specjalnym rodzajem krwiaka jest
tzw. przewlekły krwiak
podtwardówkowy. Występuje on
najczęściej u starszych ludzi, najczęściej
w 2-3 tygodnie po niewielkim urazie
głowy, o którym zazwyczaj się nie
pamięta. U chorego pojawia się
najczęściej niedowład, zaburzenia mowy
i bóle głowy. Krwiak jest płynny, więc
do jego usunięcia "wystarczy" wywiercić
w czaszce otwory trepanacyjne. Niestety
z różnych powodów ma on tendencję do
nawracania i jego leczenie bywa
kłopotliwe.

Na wyniki leczenia istotny wpływ mają

także choroby towarzyszące, niekiedy w
znaczny

sposób

osłabiające

odporność

fizjologiczną organizmu na uraz, a których
częstość występowania również rośnie wraz z
wiekiem. Ocenia się, że 80% populacji
powyżej 65 r.ż. cierpi na co najmniej jedną, a
50% na co najmniej dwie choroby przewlekłe,
zwiększające

–

nawet

kilkakrotnie

–

śmiertelność u tych chorych 

NAJPOWAŻNIEJSZE
RYZYKO STWARZAJĄ



marskość wątroby,



koagulopatie,



Choroba niedokrwienna serca,



przewlekła obturacyjna choroba płuc,



cukrzyca,



niewydolność nerek



choroby nowotworowe

Wielu z tych chorych stosuje na stałe leki,
które zmieniają odpowiedź na stres. Ocenia
się, że ok. 20% pacjentów z chorobą
niedokrwienną serca i 10% chorych z
nadciśnieniem tętniczym leczonych jest beta-
blokerami. Leki te mogą osłabiać tachykardię
– jeden z ważnych objawów hypowolemii.
Kolejną grupą leków zwiększającą ryzyko,
zwłaszcza w przypadku urazu czaszkowo-
mózgowego są antykoagulanty, powszechnie
stosowane w leczeniu zakrzepicy żylnej,
migotania przedsionków, po wszczepieniu
sztucznych zastawek serca, po operacjach na
tętnicach wieńcowych itp. Należy brać
również pod uwagę działanie powszechnie
stosowanych

leków

uspokajających

lub

przeciwdepresyjnych.

PODSUMOWANIE

Należy podjąć drobne, ale ważne

decyzje, które zmniejszyłyby liczbę
upadków, szczególnie osób starszych,
które to przypadki są liczne i przez to
stanowią istotny problem zdrowia
publicznego. Skutkiem upadków są nie
tylko wielkie koszty, ale i cierpienie
ofiar

upadków,

których

życiowy

standard istotnie się pogarsza. Upadki
nierzadko kończą się zgonem.