Państwo Franków

Dynasta Merowingów

Dynastia Karolingów

Karol Wielki

Renesans karoliński

Dynastia Merowingów



W 496 roku król Franków Chlodwig przyjął chrzest w

obrządku rzymskim. Król ten wywodził się z dynastii

Merowingów, pochodzącej wedle legendy od

mitycznego Meroweusza. Chlodwig korzystając z

chaosu

i

zamętu

towarzyszącego

upadkowi

zachodniego Cesarstwa, powiększał swoje państwo

podbijając sąsiednie plemiona. Wedle podania to

żona – chrześcijanka – namawiała go usilnie do

przyjęcia prawdziwej wiary. Faktem jest jednak, że

sam Chlodwig miał w tym swój interes: potrzebował

pomocy

galijskiego

duchowieństwa,

wiedział

bowiem, że sam nie będzie w stanie rządzić

rozległym państwem, zamieszkanym głównie przez

romanizowaną, chrześcijańską ludność. Duchowni

mieli zbierać podatki, nadzorować przestrzeganie

prawa, przeprowadzać zaciąg do armii, dbać o

bezpieczeństwo podległego sobie terenu. Takie

zadania przerastały możliwości Franków, żyjących

dotąd w niewielkich społecznościach plemiennych.

Chlodwig wiedział, że duchowni pomogą mu

sprawować władzę nad krajem, jeśli będzie on

chrześcijański. W średniowieczu ludzie nie mieli

prawa wyboru religii – razem z Chlodwigiem,
chrześcijanami stali się jego poddani.

Chrzest Chlodwiga

Dynastia Karolingów



Z czasem potomkowie Meroweusza tracili jego

energiczność i siłę, a także władzę. Ostatnich

królów z tej dynastii nazywano gnuśnymi, a ich

władza był czysto symboliczna: „Skarb i rządy

państwem należały do dostojników zwanych

majordomami, którzy posiadali najwyższą władzę.

Królowi nie pozostało nic więcej, jak zadowolić się

samym tytułem, nosić długie włosy i niestrzyżoną

brodę, zasiadać na tronie i udawać panującego.

Wysłuchiwał posłów przybywających zewsząd i

udzielał im odpowiedzi jakby na mocy własnej

woli,

ale

to,

co

mówił,

było

zawczasu

przygotowane i nakazane” [Einhard, Życie Karola

Wielkiego]. W 732 roku jeden z majordomów –

Karol Młot- pokonał pod Poitiers wdzierających

się do Galii Arabów. W połowie następnego

stulecia jego syn – Pepin Krótki za zgodą

papieża pozbawił tonu ostatniego władcę z

dynastii Merowingów – ostrzygł go (długie włosy

uważano za magiczne źródło królewskiej potęgi) i

zamknął w klasztorze. Perpin był pierwszym

królem z dynastii Karolingów.

732 – bitwa

pod Poitiers

Pepin ze swej strony – w
ramach
spłacania długu wdzięczności
–
obronił

papieża

przed

barbarzyńskimi
plemionami Longobradów.
Odebrane

im

ziemie

przekazał papieżowi i w ten
sposób w środkowej Italii w
756 roku powstało pastwo
Kościelne.

Karol Wielki



W 768 roku królem Franków został syn Pepina – Karol,
miał zamiar zjednoczyć w ramach swojego państwa
wszystkie germańskie plemiona, dlatego też jego
długoletnie panowanie wypełniły liczne wojny – łącznie
wojował przez 33 lata.



Dbał o dobre stosunki z papiestwem – siebie widział w roli
obrońcy papieża i chrześcijaństwa przed poganami i jako
tego, który wzmocni podstawy religii w swym państwie. Od
papieża oczekiwał wsparcia duchowego, modlitwy a tym
samym wsparcia politycznego. Oboje jednak – i Karol i
ówczesny papież Leon – uznawali, iż dana im władza jest
nadrzędna wobec władzy tego drugiego. Dlatego Karol nie
był zbytnio zadowolony, kiedy w Boże Narodzenie 800
roku, papież, podczas pobytu króla w Rzymie,
niespodziewanie włożył mu na głowę cesarską koronę,
czyniąc go cesarzem zachodniego cesarstwa rzymskiego.
Koronacja ta wywołał też oburzenie w Bizancjum, którego
władcy sami rościli sobie prawa do tytułu cesarzy
rzymskich.



Karol nie miał stałej siedziby, stolicy, jego dwór wędrował
po całym kraju. Jednak ulubionym miastem króla, do
którego ściągnął uczonych, artystów, filozofów, nauczycieli,
był Akwizgran (dziś. Achen)

Św.

Piotr wręcza

oznaki
władzy świeckiej i
duchownej
Karolowi i
papieżowi.
Mozaika z końca
VIII w.

Organizacja państwa

Marchie

Marchie

Hrabstwa

Hrabstwa

Hrabiowie

Hrabiowie-
mianował ich król,
zarządzali

hrabstwami

hrabstwami

–

obszarami
położonymi w głębi
państwa,

ich

zadaniem

było

zbieranie podatków,
zaciąg

ludzi

do

wojska,

kontrola

podległych

sobie

obszarów

Margrabiowie

Margrabiowie

–

mianował ich król,
zarządzali

marchiami

marchiami

– terenami lezącymi
na

obrzeżach

państwa, narażonymi
na ataki wrogów, ich
kompetencje
przekraczały
uprawnienia hrabiów
–

mogli

w

razie

zagrożenia zebrać na
własną rękę wojsko i
wyruszyć na wojnę.

Dla kontroli podległych sobie
hrabiów i margrabiów Karol
powoływał

inspektorów

inspektorów – zawsze

podróżowali w parze duchowny i
świecki – którzy objeżdżali
państwo, wysłuchiwali skarg
poddanych i zawiadamiali władcę
o nadużyciach. Król miał wówczas

możliwość odwołania danego
urzędnika.

Tron Karola Wielkiego

Kaplica pałacowa

w Akwizgranie

Kompleks pałacowy w Akwizgranie

Podział Państwa

Lokalni urzędnicy
po śmierci Karola
zaczęli przekazywać
władze swoim synom,
co prowadziło do
tworzenia się
niezależnych księstw

Ataki Normanów (wikingów)
i Arabów

843 rok

843 rok

Verdun

Verdun

Ludwik Pobożny

Ludwik Pobożny

podzielił państwo

podzielił państwo

miedzy swoich

miedzy swoich

synów

synów

Zachodnia część

Zachodnia część

dla Karola Łysego

dla Karola Łysego

Środkowa część

Środkowa część

dla Lotara

dla Lotara

(Lothari Regum)

(Lothari Regum)

Wschodnia część

Wschodnia część

dla Ludwika

dla Ludwika

Niemieckiego

Niemieckiego

Cesarstwo
zamieszkiwały
ludy o różnych
językach i kulturze

Renesans karoliński



Chcąc wykształcić sprawnych urzędników Karol sprowadził
mnichów z Irlandii i Italii, by przy ich pomocy przeprowadzić
reformę istniejących szkół klasztornych, zakładać nowe i odtworzyć
starożytną łacinę (zniekształconą przez naleciałości barbarzyńskie)
oraz system nauczania. Wśród przybyłych byli

Alkiun

Alkiun z Yorku,

Piotr

Piotr

z Pizy

z Pizy oraz

Paweł Diakon

Paweł Diakon z klasztoru na Monte Cassino. W szkołach

karolińskich uczono czytania i pisania po łacinie, redagowania pism
urzędowych, logiki, matematyki, układania kalendarza, opisu ziemi,
przyrody, muzyki kościelnej. Klasztorni kopiści przepisywali teksty
starożytne, a dzięki temu nadworni uczeni mogli korzystać z
antycznego dorobku. I tak np. autor biografii Karola Wielkiego

Einhard

Einhard, czerpał wzory z dzieł pisarzy rzymskich. Najlepszą ze
szkół była szkoła pałacowa w Akwizgranie.

Legenda karolińska



Zarówno postać jak i państwo Karola wielkiego

obrosły z czasem legendą, stały się wzorcami

idealnego króla (zresztą samo słowo król pochodzi od

imienia Karol) oraz państwa. Do tych czasów

nawiązywały francuskie res gestae z XII wieku – min

słynna

Pieśń o Rolandzie,

Pieśń o Rolandzie, opowiadająca o walkach z

Arabami i śmierci wiernego królowi rycerza Rolanda.

W pieśni tej zawarty jest topos rycerza

średniowiecznego epoki feudalnej. Czasy Karola

wielkiego były źródłem inspiracji już dla twórców

okresu pełnego średniowiecza i aż do czasów

obecnych nie straciły na popularności.