Staw krzyżowo –
biodrowy

Budowa stawu

•

Staw płaski utworzony przez kości krzyżową i
biodrową. Powierzchnie stawowe tworzą:
powierzchnia uchowata kości biodrowej  oraz
powierzchnia uchowata kości krzyżowej.

•

Powierzchnie stawowe pokryte są przez
chrząstkę włóknistą, a między nimi znajduje
się wąska szczelina stawowa.

•

Niewielki zakres ruchomości w stawie

Bierna stabilizacja stawu

•

Staw posiada torebkę stawową o krótkich włóknach, która w
niewielkim stopniu blokuje kości przed przemieszczaniem się.

•

Z tego względu wewnątrz stawu występują dodatkowe więzadła
krzyżowo-biodrowe międzykostne (całkowicie przykryte i
zrośnięte z w. biodrowo – krzyżowymi grzbietowymi)

•

Na zewnątrz stawu występują odpowiednio więzadła
krzyżowo-biodrowe brzuszne  oraz więzadła biodrowo-
krzyżowe grzbietowe.

•

Pośrednio staw wzmacniają więzadła:

-biodrowo-lędźwiowe,
-krzyżowo-guzowe,
-krzyżowo-kolcowe.

W. krzyżowo-
biodrowe
brzuszne

W. krzyżowo
-biodrowe
grzbietowe

W.

biodrowo -

lędźwiowe

W. krzyżowo

-guzowe

W. krzyżowo-

kolcowe

Czynna stabilizacja stawu
krzyżowo - biodrowego

•

Do najważniejszych grup mięśniowych
stabilizujących należą:

-taśma powierzchowna tylna,
-taśma funkcjonalna tylna,
-układ boczny,
-taśma funkcjonalna przednia.

Taśma
powierzchowna tylna

Odpowiada układowi podłużnemu głębokiemu, a
przebiega ona następująco:

podeszwowa powierzchnia palucha i palców

->

rozcięgno podeszwowe i krótkie zginacze

palców

->

pięta

->

ścięgno Achillesa

->

mięsień

brzuchaty łydki

->

kłykcie kości udowej

->

mięśnie kulszowo-goleniowe

->

guz

kulszowy

->

więzadło krzyżowo-guzowe

->

kość krzyżowa

->

powięź piersiowo-

lędźwiowa

->

mięsień prostownik grzbietu

->

guzowatość potyliczna

->

czepiec ścięgnisty

->

powięź czaszki

->

brzeg nadoczodołowy.

Taśma funkcjonalna tylna

Wg. Diane Lee jest analogiczna do pasma tylnego
skośnego, którae przebiega następująco:

guzowatość piszczelowa

->

ścięgno podrzepkowe

->

rzepka

->

mięsień obszerny boczny

->

trzon

kości

udowej

->

mięsień pośladkowy wielki

->

kość krzyżowa

->

powięź krzyżowa i piersiowo-

lędźwiowa

->

mięsień najszerszy grzbietu

->

trzon

kości ramiennej.

•

W mechanizmie działania dużą rolę odgrywa mięsień
pośladkowy wielki, którego włókna wplatają się w
powięź piersiowo-lędźwiową i włókna mięśnia
najszerszego grzbietu.

•

Aktywność taśmy odgrywa znaczącą rolę w kompresji
stawowej, podczas chodu i ruchów skrętnych.

Układ boczny

Utworzony z mięśnia pośladkowego
średniego i małego oraz mięśni
przywodzicieli uda po stronie
przeciwnej. Pomimo braku
bezpośredniego oddziaływania na
ryglowanie wymuszone stawu
krzyżowo biodrowego to odgrywają
one dużą rolęw działaniu miednicy w
trakcie stania i chodzenia.
Automatycznie blokowany w wypadku
niestabilności stawów.

Taśma funkcjonalna
przednia

Częściowo odpowiada układowi
przedniemu skośnemu tworzonemu przez
mięśnie skośne brzucha. Przebiega
następująco:

kresa chropawa kości udowej

->

mięsień przywodziciel długi

->

guzek

kości łonowej i spojenie łonowe

->

boczny brzeg mięśnia prostego
brzucha

->

chrząstki 5 i 6 żebra

->

boczny brzeg mięśnia piersiowego
większego

->

brzeg kości ramiennej.

Ryglowanie strukturalne
i czynnościowe

*Model stabilizacji stawów krzyżowo-biodrowych opracowany przez
grupę holenderskich naukowców z Uniwersytetu Erazma w
Rotterdamie. Ich własność intelektualna kosztuje 12 Euro, w związku z
czym nie przeczytałam pełnej wersji artykułu, a jedynie posłużyłam się
streszczeniem.

•

Model ten uwzględnia istnienie dwóch ściśle
powiązanych ze sobą mechanizmów
umożliwiających zachowanie stabilności
wspomnianych stawów: zamknięcia
strukturalnego oraz zamknięcia siłowego

•

Ryglowanie strukturalne (samoistne) - realizowane
jest dzięki nieregularnemu ukształtowaniu powierzchni
stawów krzyżowo-biodrowych oraz ich specyficznemu
ustawieniu w przestrzeni, które uniemożliwia
przemieszczanie się centralnego elementu ku dołowi.

•

Ryglowanie siłowe (wymuszone) - biorą w nim
udział liczne więzadła oraz mięśnie tworzące
charakterystyczne mięśniowo-powięziowe taśmy
stabilizacyjne. Centralny element układu pozostanie
stabilny jedynie gdy zadziałają siły poprzeczne
zwiększając tarcie. Jest do tego potrzebny nakład
energii.

W wyniku współdziałania tych obydwu mechanizmów w

obrębie miednicy uzyskuje się tzw.

efekt autoryglowania stawów krzyżowo-biodrowych.

Ryglowanie samoistne

Ryglowanie wymuszone

Autoryglowanie stawów krzyżowo - biodrowych

•

Poprzez anatomiczne uwarunkowania
budowy stawu, w pozycji wyprostnej na staw
działają siła ścinająca, zorientowana
równolegle do powierzchni stawu i
zorientowana prostopadle siła
kompresyjna.

•

Siła kompresyjna powoduje, zwiększenie
zawartości stawu i zmniejszenie jego
ruchomości, co zabezpiecza go skutecznie
przed podwichnięciem – zwiększenie
obciążenia powoduje zwiększenie stabilności

•

W zrównoważeniu siły ścinającej istotną rolę
odgrywa budowa powierzchni stawowej
(płaska/pofałdowana) oraz struktura
chrząstki wyścielającej jamę stawu
(gładka/szorstka).

•

Siły poprzeczne powodują przesunięcie
elementów kostnych względem siebie, aż do
momentu zadziałania oporu struktur
ograniczających staw biernie (więzadeł) lub
czynnie (mięśni).

•

Istnienie sił poprzecznych stwarza ryzyko
wystąpienia urazów, w związku z zachwianą
liniową orientacją członów kostnych. W
wypadku stawu kulistego taka możliwość nie
istnieje ze względu na kształt powierzchni
stawowych.

•

Siła zginająca spowoduje przesunięcie,
które będzie przechyleniem bocznym jednego
z elementów kostnych. Dojdzie tym samym
do niesymetrycznego rozszerzenia szpary
stawu po jednej stronie. Położenie punktu
kontaktu kości zaś, przemieści się na
krawędź ich powierzchni.

•

By zapobiec hypermobilności, staw ten posiada
silny układ mięśniowo – powięziowo –
więzadłowy. Mechanizm zamknięcia
strukturalnego optymalizuje funkcjonalność
działania mechanizmu zamknięcia siłowego.

•

Siły ścinające działające na staw są
równoważone przez duże grupy mięśniowe, które
wytwarzają siły prostopadłe do powierzchni
stawu, przez co zwiększają kompresję i tarcie. To
zapewnia skuteczność zamknięcia siłowego.