SZTUCZNE METODY

ANTYKONCEPCJI

MEDYCZNE KRYTERIA WYBORU

METODY ANTYKONCEPCJI

Do oceny metod antykoncepcji stosuje się
następujące kryteria medyczne:



skuteczność



odwracalność



bezpieczeństwo



akceptacja



korzyści poza-antykoncepcyjne

MECHANIZM DZIAŁANIA METOD SZTUCZNYCH

PRZEBIEGA KILKUTOROWO I POLEGA NA:



Zapobieganiu przenikaniu plemników do pochwy i/lub
szyjki macicy: metody mechaniczne,

metody chemiczne

,

antykoncepcja hormonalna

,

technika współżycia



Niszczeniu plemników które już dostały się do pochwy:

metody chemiczne

,

antykoncepcja wewnątrzmaciczna



Zapobieganiu zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki
jajowej w macicy: antykoncepcja wewnątrzmaciczna ,

antykoncepcja hormonalna



Zapobieganiu uwalnianiu komórek jajowych:

antykoncepcja hormonalna

1) ZAPOBIEGANIE PRZENIKANIU

PLEMNIKÓW DO POCHWY I/LUB SZYJKI

MACICY: METODY MECHANICZNE,

METODY CHEMICZNE

,

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

,

TECHNIKA WSPÓŁŻYCIA

METODY MECHANICZNE



prezerwatywy



prezerwatywa dla kobiet.



diafragma

METODY MECHANICZNE

PREZERWATYWA DLA MĘŻCZYZN

METODY MECHANICZNE

PREZERWATYWA DLA KOBIET

METODY MECHANICZNE

DIAFRAGMA - BŁONA

DOPOCHWOWA

METODY MECHANICZNE



prezerwatywy - jest to metoda stosowana przez
mężczyzn. Polega na założeniu prezerwatywy na penisa
bezpośrednio przed stosunkiem. Wskaźnik Pearla 2-15.



prezerwatywa dla kobiet - jest ona podobna do tej
stosownej przez mężczyzn. Długość ok. 17 cm,
zakończona na obu końcach pierścieniami. Wskaźnik
Pearla 5-21.



diafragma (błona dopochwowa) - ta metoda
antykoncepcji jest dobierana przez lekarza, który też
umieszcza błonę w pochwie. Powoduje ona szczelne
oddzielenie górnej części pochwy. Tę metodę zawsze
należy stosować ze środkami chemicznymi. Błonę usuwa
się z pochwy po 6-8 godzin po stosunku. Wskaźnik Pearla
3-15.

METODY MECHANICZNE

ZALETY



zmniejszają ryzyko zakażenia
chorobami przenoszonymi
drogą płciową (AIDS, WZW B,
wirus opryszczki (HSV2) i wirus
brodawczaka ludzkiego)



zmniejszają ryzyko wystąpienia
nie kontrolowanego wzrostu i
namnażania się komórek
nowotworowych szyki macicy



przyczyniają się wydłużenia
czasu aktu płciowego



łatwo dostępne i proste w
użyciu



wysoki wskaźnik skuteczności -
wskaźnik Pearla wynosi 0,4 -
3,6.

WADY



obniża doznania
seksualne



alergia na lateks



uszkodzenia
prezerwatywy, które
nie zostały
zauważone przed
stosunkiem



pęknięcia
prezerwatyw podczas
stosunku.

METODY CHEMICZNE



zole (pianki) - W Polsce niedostępne



kremy - W Polsce dostępne



płyny - W Polsce niedostępne



globulki - W Polsce dostępne

METODY CHEMICZNE

GLOBULKI

METODY CHEMICZNE

KREM PLEMNIKOBÓJCZY

METODY CHEMICZNE



Mechanizm działania metod chemicznych
polega na uszkadzaniu ściany komórkowej
plemników co prowadzi do ich obniżonej
zdolności ruchu oraz zapłodnienia.
Dodatkowo stanowią trudną do przebycia
barierę mechaniczną.



Pod względem składu chemicznego wszystkie
są do siebie bardzo podobne, zawierają
substancje czynną nonoxynol-9. Substancje
zawarte w tych preparatach nie uszkadzają
gumy z których wykonane są prezerwatywy.

METODY CHEMICZNE

Pod względem postaci możemy podzielić je na:



zole (pianki) - gotowe do użycia natychmiast,
umieszczane w pochwie przy pomocy specjalnego
aplikatora



kremy - gotowe do natychmiastowego użycia,
umieszczane w pochwie przy pomocy specjalnego
aplikatora nakręcanego na tubę



płyny - do płukania pochwy po stosunku



globulki - rozpuszczające się w pochwie do postaci
pianki. Od momentu założenia do pochwy do
pełnego rozpuszczenia, a co za tym idzie i
skuteczności, należy odczekać ok. 15 minut. Przy
każdym kolejnym stosunku należy zakładać kolejną
globulkę

METODY CHEMICZNE

ZALETY:



Do natychmiastowego
zastosowania



Nie ma wpływu na karmienie
piersią



Może być stosowana jako
uzupełnienie innych metod
antykoncepcyjnych.



Ogólnie dostępne, bez recepty



Brak skutków ubocznych



Zwiększają zwilżenie pochwy,
tzw. "poślizg"



Działanie antywirusowe -
zmniejszenie ryzyka zakażenia
chorobami wirusowymi
przenoszonymi drogą płciową
jak HIV/AIDS, WZW B

WADY:



Ograniczona skuteczność -

wskaźnik

Pearla 5-20



Uczucie zabrudzenia



Wymaga stosowania przy
każdym stosunku.



Wymaga odczekania 15-
20 minut.



W przypadku dość
częstego stosowania -
wysoki koszt.



Bardzo rzadko
występujące uczulenia na
składniki preparatów

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA



tabletki antykoncepcyjne



antykoncepcja postkoitalna (tzw.
antykoncepcja po)



plastry antykoncepcyjne



wkładka domaciczna (tzw. spirala)



zastrzyk hormonalny

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

ANTYKONCEPCJA POSTKOITALNA

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

PLASTRY ANTYKONCEPCYJNE

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

ZASTRZYK HORMONALNY

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Antykoncepcja hormonalna polega na stosowaniu, podawanych w różny sposób,
preparatów zawierających hormony. W antykoncepcji zastosowanie znalazły
dwie ich grupy:

Progestageny:



hamują wydzielanie LH przez co hamują samo jajeczkowanie



zmieniają konsystencje śluzu szyjkowego, tak że staje się on nieprzepuszczalny
dla plemników



zmieniają budowę błony śluzowej macicy, czyniąc ją mniej podatną na przyjęcie
zapłodnionej komórki jajowej do implantacji



zmniejszają kurczliwość jajowodów oraz ilość komórek rzęskowych w nich się
znajdujących co powodują zwolnienie transportu komórki jajowej i plemników w
jajowodach (im później się spotkają tym mniejsza szansa na zapłodnienie)

Estrogeny:



zwiększają czułość organizmu na progestageny, przez co było możliwe
zmniejszenie ilości progestagenów w tabletce, przy cały czas zachowanym
efekcie antykoncepcyjnym



hamując wydzielanie FSH zapobiegają wzrostowi pęcherzyka w jajniku, a co za
tym idzie hamują owulacje

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA



tabletki antykoncepcyjne - dwuskładnikowe, są to leki
przyjmowane przez okres 21 dni codziennie o tej samej
porze (maksymalne opóźnienie to 12 godzin), stosując
następnie siedmiodniową przerwę, w której powinno
wystąpić krwawienie. Nowe opakowanie rozpoczyna się w
ósmym dniu od wzięcia ostatniej tabletki. Środki
jednofazowe zawierają stałą dawkę hormonów, zaś dwu-i
trójfazowe dwie lub trzy dawki zależne od fazy cyklu.
Hamują one owulację i zmieniają lepkość śluzu. Tabletki
jednoskładnikowe (minipigułki) stosuje się ciągle (tu
maksymalne opóźnienie to 3 godziny). Ich działanie polega
głównie na zmianie konsystencji śluzu. Można je stosować
podczas karmienia i przy przeciwwskazaniach do
przyjmowania estrogenów.  Metoda ta musi zostać dobrana
przez lekarza indywidualnie dla każdej kobiety. Wskaźnik
Pearla w pierwszym przypadku wynosi 0,1-3, w drugim -
0,7-1. Skuteczność tej metody obniżają wymioty i biegunka.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA



antykoncepcja postkoitalna (tzw.
antykoncepcja po) - jest to metoda
stosowana po niezabezpieczonym stosunku
(głównie w przypadku gwałtu). Zawiera ona
duże dawki hormonów i należy ją przyjąć do
72 godzin po współżyciu - optymalny czas to
do 12 godzin. Ma ona różne działanie w
zależności od fazy cyklu - przed owulacją
hamuje ją, natomiast w czasie owulacji
opóźnia wędrówkę komórki jajowej w
jajowodzie oraz zmienia grubość błony
macicy. Nie wolno jej stosować jako
rutynowego środka antykoncepcyjnego, ze
względu na liczne działania niepożądane.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA



plastry antykoncepcyjne - zawierają
estrogen i progesteron, które bezpośrednio
wnikają do krwi omijając wątrobę, przez co
zmniejszają jej zużycie. Należy je stosować
raz w tygodniu, zawsze tego samego dnia.
Czwarty tydzień jest wolny od przyklejania
plastra i w tym czasie powinno wystąpić
krwawienie. Środek ten przykleja się na:
pośladki, podbrzusze, górną część tułowia,
zewnętrzną część ramion. Nie należy tej
metody stosować na skórę podrażnioną i
owłosioną oraz u kobiet o wadze powyżej 90
kilogramów - możliwość odklejenia. Wskaźnik
Pearla - 0,2-0,8.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA



wkładka domaciczna (tzw. spirala) -
wyróżniamy dwa rodzaje wkladek
domacicznych: hormonalne i niehormonalne -
zawierające miedź. Środek ten powoduje tzw.
sterylny stan zapalny, uniemożliwiający
zagnieżdżenie. Jest to metoda stosowna raz
na kilka lat. Wskaźnik Pearla: wkładka
niehormonalna 0,2-1,5; hormonalna 0-0,6.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA



zastrzyk hormonalny - wykonywany jest
raz na trzy miesiące. Powoduje on
zahamowanie owulacji, zagęszczenie śluzu
szyjkowego i zmiany w śluzówce macicy,
uniemożliwiające zagnieżdżenie. Wskaźnik
Pearla 0,3-1,2.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

ZALETY



wysoki wskaźnik
skuteczności



 wygodę w użyciu



 zmniejszenie
dolegliwości związanych z
zespołem napięcia
przedmiesiączkowego



obniżenie ryzyka
wystąpienia raka jajników
oraz błony śluzowej
macicy



 regulują cykle
miesiączkowe.

WADY



brak ochrony przed
chorobami
przenoszonymi
drogą płciową



działania
niepożądane: ze
strony układu
krwionośnego,
pokarmowego,
moczowego.

2) NISZCZENIE PLEMNIKÓW
KTÓRE JUŻ DOSTAŁY SIĘ DO
POCHWY:

METODY CHEMICZNE

,

ANTYKONCEPCJA WEWNĄTRZMAC
ICZNA



WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA

WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA

WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA



Metoda ta polega na umieszczaniu w jamie macicy tzw.
wkładek wewnątrzmacicznych o różnych kształtach i
budowie zwanych popularnie "spiralami" (ang. IUD -
IntraUterineDevice). Najczęściej wkładki mają kształt
spirali, powyginanej litery S lub litery T. Wkładka
wykonana jest z tworzywa sztucznego, często z dodatkiem
miedzi. Część wkładek zawiera w swoim trzonie kapsułkę
uwalniającą stopniowo hormony. Wkładkę przy pomocy
specjalnego aplikatora umieszcza lekarz w jamie macicy.
Nitki przymocowane do wkładki po jej założeniu, zostają
przycięte na krótko i znajdują się w ujściu zewnętrznym
szyjki macicy. Pozwalają skontrolować czy znajduje się ona
we właściwym miejscu. Większość wkładek nasycona jest
solami baru co umożliwia ich uwidocznienie na zdjęciach
Rtg. Zainteresowanych bliżej procedurą zakładania i
usuwania wkładek odsyłamy do artykułów specjalistyczny.

WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA



Zasada działania wkładek wewnątrzmacicznych:
Jak każde ciało obce wkładka wewnątrzmaciczna
powoduje stan zapalny. W związku z tym w macicy
pojawia się duża ilość leukocytów - białych ciałek krwi,
które niszczą plemniki oraz często również komórkę
jajową. Leukocyty niszcząc endometrium (błonę śluzową
macicy) zapobiegają zagnieżdżaniu się zapłodnionej
komórki jajowej w jamie macicy, co powoduje wydalenie
jej wraz z krwią w czasie miesiączki. Większość obecnie
stosowanych wkładek zbudowana jest z użyciem drutu
miedzianego, który zwiększa jej skuteczność. Miedź
mając właściwości miejscowo drażniące pozwala na
zmniejszenie rozmiarów samych wkładek, a co za tym
idzie ograniczenie niektórych objawów ubocznych. Nie
stwierdzono natomiast negatywnego wpływu miedzi na
stan i zachowanie plemników, ani na proces zapłodnienia.

WKŁADKA WEWNĄTRZMACICZNA

ZALETY:



brak stwierdzonych
niepożądanych działań ogólno
ustrojowych



prawie 100% możliwość
cofnięcia efektu
antykoncepcyjnego



brak związku z aktywnością
seksualną



wysoka łatwość dostępu



brak wpływu na pokarm
kobiecy



wysoka skuteczność (Wskaźnik
Pearla wynosi 0,3-2,1 a dla
wkładek uwalniających
hormony nawet 0,1)

WADY:



nieprawidłowe
krwawienia



bolesność



ryzyko przebicia
ściany macicy,
penetracji do jelit czy
pęcherza moczowego



zwiększone ryzyko
poronienia w
przypadku zajścia w
ciążę

3) ZAPOBIEGANIE ZAGNIEŻDŻENIA
SIĘ ZAPŁODNIONEJ KOMÓRKI
JAJOWEJ W MACICY:
ANTYKONCEPCJA WEWNĄTRZMACI
CZNA

, ANTYKONCEPCJA HORMONALNA
 
4) ZAPOBIEGANIE UWALNIANIU
KOMÓREK JAJOWYCH:

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

INNE METODY ANTYKONCEPCJI:

Metod chirurgiczne



Podwiązanie lub przecięcie jajowodów u
kobiet lub nasieniowodów u mężczyzn,
prowadzące do stałej niepłodności, tzw.

sterylizacja

. W Polsce prawnie zakazana i

wykonywana jedynie ze wskazań lekarskich.

SKUTECZNOŚĆ RÓŻNYCH

METOD ANTYKONCEPCJI

na podstawie danych Center for Young

Women's

Health Children's Hospital, Boston, USA

WYBIERZ ODPOWIEDNIĄ METODĘ

ANTYKONCEPCJI DLA SIEBIE



20 lat

Młodzi ludzie przed dwudziestym rokiem
życia, którzy mają sporadyczne kontakty
seksualne najczęściej korzystają z
prezerwatyw. Jeśli jednak para regularnie
współżyje i chce wykluczyć jakiekolwiek
ryzyko ciąży, to najlepszym
zabezpieczeniem będzie doustna
antykoncepcja hormonalna, czyli
pigułka.



20 – 35 lat

Kobietom po 20 roku życia, lekarze najczęściej
zalecają pigułki antykoncepcyjne. Ich duży
wybór umożliwia, by każdej zdrowej kobiecie
dobrać właściwe. Są skuteczne pod warunkiem,
że przyjmuje się je codziennie o tej samej
porze. Wiele kobiet zbyt często zapomina o
tym i dlatego metoda ta może się u nich okazać
nieskuteczna. Zapominalskim lekarz może
zaproponować antykoncepcję w zastrzykach
(Depo-Provera 150), które przyjmuje się co trzy
miesiące. Kobieta, która urodziła już „wszystkie
swoje dzieci” i nie planuje więcej, może
zdecydować się na założenie domacicznej
wkładki (spirali) zabezpieczającej przed ciążą
przez 3, a nawet 5 lat.



35 – 45 lat

Po 35 roku życia zwiększa się ryzyko
powikłań zakrzepowych, szczególnie u kobiet
palących papierosy. Dlatego właśnie
klasyczne pigułki antykoncepcyjne
dwuskładnikowe (do takich właśnie należy
Minulet)  nie są wskazane dla kobiet po 35
roku życia, które palą. Można jednak
stosować pigułki jednoskładnikowe
(Cerazette), zastrzyki antykoncepcyjne
(Depo - Provera 150) oraz domaciczne
wkładki antykoncepcyjne. To pierwsze
rozwiązanie jest chyba najlepsze dla kobiet
przyzwyczajonych już do pigułek.



45 + lat

Po 45 roku życia większość cykli miesiączkowych
u kobiet jest bezowulacyjnych, to znaczy, że nie
pojawiają się jajeczka zdolne do zapłodnienia,
dlatego ryzyko niepożądanej ciąży maleje, ale
nadal istnieje. Ponadto taka ciąża może mieć
nieprawidłowy przebieg i zwiększa się możliwość
wystąpienia wad wrodzonych płodu. Zdrowe i
niepalące kobiety mogą stosować
dwuskładnikowe pigułki antykoncepcyjne aż
do naturalnej menopauzy, jest to nawet dla nich
korzystne, bo mają wtedy regularne krwawienia.
Można też brać jednoskładnikowe pigułki
(Cerazette) albo stosować domaciczne wkładki
antykoncepcyjne lub zastrzyki (Depo-Prowera
150).



Kobieta karmiąca piersią

Regularne karmienie piersią (na żądanie) zapewnia dobrą antykoncepcję
tylko przez okres pierwszych trzech miesięcy, potem wraz z upływem czasu
zwiększa się możliwość wystąpienia owulacji, a więc i ryzyko zajścia w ciążę.
Przy doborze metody antykoncepcyjnej w tym okresie, ważne jest, by były
to środki bezpieczne zarówno dla matki, jak i karmionego przez nią
niemowlęcia. Mogą to być prezerwatywy i dopochwowe środki
chemiczne.
Z metod hormonalnych wyłącznie pigułki jednoskładnikowe (Cerazette)
oraz zastrzyki (Depo-Provera 150) . Hormony zawarte w tych preparatach
nie mają wpływu ani na jakość, ani na ilość produkowanego pokarmu i nie
działają niekorzystnie na rozwój karmionych dzieci.
Kobiety, które nie planują już ciąży, mogą także skorzystać z
domacicznych wkładek antykoncepcyjnych.
Samo karmienie piersią może stanowić skuteczną metodę zapobiegania
ciąży, ale tylko wtedy, gdy spełnione są trzy warunki. Przede wszystkim, jeśli
od porodu nie upłynęło więcej niż 3-6 miesięcy i w tym okresie nie
wystąpiła miesiączka. Ponadto niemowlę musi być w tym czasie karmione
przez całą dobę, nie rzadziej niż co dwie - trzy godziny.
Jeżeli choć jeden z tych warunków nie jest spełniony, należy stosować inną
metodę antykoncepcyjną, wybraną spośród tych, które nie wywierają
negatywnego skutku na pokarm i dziecko. Do takich należą wkładki
domaciczne, środki mechaniczne (prezerwatywy i krążki) oraz środki
chemiczne. Można także stosować bezestrogenową antykoncepcję
hormonalną (pigułki Cerazette i zastrzyki Depo- Provera 150).



Antykoncepcja dla nastolatek

Pigułek antykoncepcyjnych nie powinno się
przepisywać dziewczętom, u których nie doszło
jeszcze do uregulowania cykli miesiączkowych.
Przeważnie okres ten trwa około jednego roku,
dlatego nie zaleca się przyjmowania pigułek
nastolatkom, które dopiero co zaczęły
miesiączkować. Z badań wiadomo, że bardzo
wczesne rozpoczynanie życia seksualnego
często łączy się z przedwczesnym macierzyństwem,
rezygnacją z nauki i pogorszeniem szans życiowych.
Z drugiej jednak strony obserwuje się obniżenie
wieku inicjacji seksualnej. Dlatego ginekolodzy
przepisują środki antykoncepcyjne także
nastolatkom. Dziewczynom w tak młodym wieku,
które zdecydowały się na współżycie, poleca się
głównie prezerwatywy.



Antykoncepcja dla zapominalskich

Z różnych badań, zarówno europejskich, jak i
światowych, wiadomo, że kobiety stosujące
tabletki antykoncepcyjne, przeciętnie
zapominają o 5–7 tabletkach w roku. 
Antykoncepcja dla zapominalskich jest
szczególnie przydatna dla kobiet
zabieganych, dla których przyjmowanie
pigułek o stałej porze stanowi problem.
Możesz skorzystać z wkładki
wewnątrzmacicznej lub zastrzyku
hormonalnego. Co raz popularniejszy w
Polsce jest także hormonalny plaster
antykoncepcyjny i krążek dopochwowy.