Behawiorystyczne

koncepcje człowieka –

człowiek jako system

nawyków, bez
świadomości.



Przez towarzyszenie bodźców obojętnych,

bodźcom kluczowym następuje
przekształcenie bodźców obojętnych we
wtórne bodźce kluczowe .



(bodźce kluczowe – jedzenie, bodźce

obojętne – dźwięk)

Iwan Pawłow



Psychologia powinna badać związki

,,bodziec” (S – stimulus) – ,,reakcja” (R –

response ),

czyli ustalać, jaki bodziec

wywołuje jaką reakcję.



Źródłem inspiracji dla Watsona były

badania rosyjskiego uczonego

John Broadus Watson



Zgodnie z

prawem efektu

reakcje

ujawniane w danej sytuacji umacniają się,
jeżeli po nich następuje przyjemność, a
osłabiają się, jeżeli po nich następuje
przykrość.

Edward Thorndike



Zachowanie człowieka zależy od

wyposażenia genetycznego oraz od
środowiska fizycznego i społecznego.

Burrhus Fredric Skinner

Czym jest behawioryzm ?

Behawioryzm” to nazwa, pochodząca z
angielskiego: behavior/behaviour, która znaczy:
zachowanie. Behawioryzm jest kierunkiem w
psychologii, który rozwinął się w XX w., głównie
na terenie Stanów Zjednoczonych.

Główne założenia
behawioryzmu



twierdzenie, że zjawiska psychiczne są

ubocznymi artefaktami działania mózgu i nie
da się ich skutecznie zbadać metodami
naukowymi, bo są one niedostępne dla
obserwacji.



Psychologia jako rzetelna nauka musi

ograniczyć się do tego, co mierzalne i jasno
definiowalnych eksperymentów, w trakcie
których poddaje się się człowieka określonym
bodźcom i obserwuje się określone reakcje na
te bodźce.

Główne założenia
behawioryzmu



Podważenie obrazu człowieka autonomicznego

: środowisko kieruje człowiekiem, ale także
wpływa na zmianę środowiska :

KONCEPCJA CZŁOWIEKA

ZEWNĄTRZSTEROWANEGO



Indywidualne ,,ja” zostało ukształtowane w
przeszłości.



(człowiek jest jak kula bilardowa, kijem
środowisko)



Stany wewnętrzne (myślenie, świadomość,

cechy, charakter) człowieka nie wpływają na
ludzkie reakcje

Wzmocnienia



Konsekwencje zachowania

instrumentalnego, które są ważne dla
człowieka i sterują jego działaniem.



Pokarm



Wynagrodzenie



Uznanie społeczne



Podziw



Miłość partnera

NAGRODY 

Wzmocnienie pozytywne

Wzmocnienie negatywne



Zagrożenie



Przymus



Dezaprobata grupy



Degradacja

zawodowa



Porażka

KARY 

Sterowanie pozytywne -> motywowanie
działania za pomocą wzmocnień pozytywnych.

Procedura stosowania nagród – system reguł
decydujący o częstotliwości i charakterze
wzmocnień pozytywnych.

Reguła

Opis

,, stała proporcja”

Wzmacniana jest każda n’ta

reakcja np. co trzecia albo co

dziesiąta

,,zmienna proporcja”

Wzmocnienia są stosowane

nieregularnie, przypadkowo,

przy zachowaniu pewnej ich

przeciętnej liczby

,,stały odstęp czasowy”

Czas ten może być wyrażony w

sekundach, dniach

,,zmienny odstęp czasowy”

Zachowuje pewną wielkość

przeciętną odstępu czasowego

METODA KOLEJNYCH PRZYBLIŻEŃ



W początkowym etapie uczenia się nagradza

się reakcje, które są wprawdzie bardzo odległe
od pożądanych, ale zostały opanowane przez
człowieka



Stopniowo kryteria stają się coraz bardziej

surowe



Dzięki tej metodzie człowiek zdolny jest

podejmować działania o najwyższym stopniu
komplikacji

Metody konstruowania reakcji
człowieka

BŁĘDY STEROWANIA



Opóźnienie wzmacniania – wzmocnienie

powinno być bezpośrednie



Nagradzanie za bierność



Nie nagradzanie za zachowanie pożądane,

a karanie za przewinienia

Kara – niepożądany, awersyjny skutek
działania, który został celowo wprowadzony
przez ludzi, aby wyeliminować zachowania
dewiacyjne i aspołeczne

Wzmacnianie negatywne z reguły nie eliminuje
zachowań aspołecznych, tylko je tłumi i
zahamowuje na pewien okres.

Sterowanie negatywne (puniatyczne,
aweryjne) -> polega na stosowaniu wzmocnień
ujemnych



Kara może spełnić swoje zadania

wtedy i tylko wtedy, gdy zostanie
włączona w całościowy program
modyfikacji zachowania :

Nie wystarczy karać –
trzeba wskazać nowe
drogi osiągania
wzmocnień
pozytywnych



Generalizacja hamowania – kara tłumi nie

tylko reakcje niepożądane, ale też wiele
zachowań pozytywnych



Negatywne wzorce zachowania – proces

karania jest jednocześnie procesem uczenia
się, w którym osoba karana zapoznaje się z
negatywnymi wzorcami zachowań



Unikanie źródła karania



Zaburzenia emocjonalne

Zjawiska wywołane przez
wzmocnienia negatywne

… nie są stanami wewnętrznymi, ale cechami
zewnętrznego zachowania i można je definiować w
terminach wzmocnień pozytywnych i negatywnych

Nie można uwolnić człowieka od wszelkiej kontroli,
więc WOLNOŚĆ jest dążeniem do usunięcia ze
środowiska wzmocnień negatywnych.
GODNOŚĆ polega na dążeniu do
maksymalizowania liczby wzmocnień pozytywnych,
takich jak uznanie społeczne, podziw. Jest prawem
wzmocnień pozytywnych : bodźców moralnych.

Wolność i godność

Desensybilizacja

1. Poznanie bodźców, ułożenie

hierarchicznej listy bodźców

2. Poszukanie sytuacji neutralnej;

relaksacja

3. Właściwa desensybilizacja

(+) skuteczność 60-90%, trwałe

zmiany

(-) czasochłonna i kosztowna

Technika awersyjna

Polega na jednoczesnym

podawaniu wzmocnienia

pozytywnego (alkohol) i

wzmocnienia negatywnego

(środki morfologiczne

powodującego mdłości)

(+) skuteczność 20-80%

(-) wątpliwość etyczna techniki

Inżynieria społeczna

Celem nie jest zmiana stanów wewnętrznych np. poczucie
winy, lęk, siła woli, lecz

modyfikacja reakcji człowieka,

które można zaobserwować i są mierzalne.
TECHNIKI MODYFIKACJI ZACHOWANIA :



Wychowanie było organizowane przez specjalistów,
wychowawców, nauczycieli, psychologów.



System wychowania nie opierał się na układzie klasowo-
lekcyjnym. Uczeń miał większą swobodę wyboru specjalności.



Kształtowanie było permanentne, w okresie niemowlęcym

dzieci przebywały w pomieszczeniach zwanych ,,akwarium”
gdzie kontrolowano warunki środowiska. Nie ubierano dzieci,
wyeliminowano pieluszki co miało przyśpieszyć rozwój
motoryczny dziecka. W miarę rozwoju dziecko było dalej
kształcone w instrumentalnym, ale nigdy instytucjonalnym

systemie nauczania.



Przywiązywano wielką uwagę do kształcenia umiejętności
współpracy, wyeliminowano za to wszelkie formy konkurencji i
rywalizacji. Unikano promowania jednostek indywidualnych.

System wychowania – utopia
naukowa

Dziękujemy za uwagę 