

Kierunek psychologiczny



Rozwinął się w XX wieku



Naukowe badanie obiektywnie dostrzegalnych

zachowań człowieka i zwierzęcia bez możliwości

obserwacji zjawisk psychicznych



Zachowaniem człowieka całkowicie steruje

środowisko zewnętrzne



Środowisko to bodźce(S), które powodują

określoną reakcję - zachowanie człowieka (R)



Procesy psychiczne człowieka – jego

świadomość, myślenie, charakter, wartości NIE

wpływają na jego zachowanie.



Ludzie podobnie jak wszystkie inne zwierzęta
działają według prostych zasad opierających
się na stałych, odruchowych lub wyuczonych
reakcjach na bodźce.



Świadomość nie istnieje, a jeśli istnieje to nie
może być przedmiotem psychologii



Próba zastosowania ścisłych metod
badawczych (stosowanych w naukach
przyrodniczych) do badania ludzkiej psychiki



Koncepcja ta zawsze wywoływała
kontrowersje, nigdy nie spotkała się
z powszechnym uznaniem



Iwan Pawłow (1849- 1936) – rosyjski fizjolog,
laureat Nagrody Nobla z medycyny w 1904r.

Udowodnił, że naturalne odruchy mogą pojawiać
się jako reakcja na sztuczne bodźce –
warunkowanie klasyczne (reakcyjne).

Doświadczenie:
Pawłow podawał psu jedzenie zaraz po
zapaleniu się żarówki. Po pewnym czasie
pies nauczył się, że włączenie światła
oznacza pokarm i zaczynał ślinić się na sam
widok zapalonej żarówki.



John B. Watson (1878- 1958) –
amerykański psycholog

Zastosował teorie Pawłowa dla
opracowania teorii uczenia się.



Przeprowadził zakazany w dzisiejszych czasach
(ze względów etycznych) eksperyment,
na jedenastomiesięcznym dziecku – Albercie.
Polegał on na uczeniu Alberta lęku przed szczurem poprzez
warunkowanie klasyczne. Gdy w polu widzenia dziecka
pojawiał się szczur, Watson uderzał w gong, wywołując
straszny hałas, który jest bodźcem bezwarunkowym
dla reakcji lękowej u dziecka. Albert zaczął szybko bać się
szczura. Nastąpiła także generalizacja tego lęku na inne
przedmioty podobne do szczura (maskotki, brody itp.).
Watson nigdy nie wygasił lęku u Alberta.



Edward L. Thorndike (1874- 1949) –
psycholog amerykański,
teoria warunkowania instrumentalnego

określone zachowania są wzmacniane
(nagradzane) lub karane. Zachowania
nagradzane utrwalają się
i występują częściej, natomiast zachowania
karane zanikają (nagrody są skuteczniejsze niż
kary)

Rodzaj

Człowiek (np.)

Zwierzę (np.)

Nagroda

Uznanie społeczne,

premia

Pokarm,

głaskanie

zwierzęcia

Kara

Nagana, mandat

Ból (skarcenie

zwierzęcia)

BODZIEC OBOJĘTNY

(nauczyciel zadaje uczniom pytanie)

REAKCJA

(uczeń odpowiada)

WZMOCNIENIE

(nagrodzenie za aktywność np. plusem w

dzienniku)

W tym wypadku uczeń uczy się (podlega

warunkowaniu), kojarząc w czasie bodziec obojętny

ze swoją konkretną reakcją.



Burrhus F. Skinner (1904- 1990) –
amerykański psycholog,
rozwinął teorię warunkowania
instrumentalnego oraz stworzył pojęcie
nauczania programowego.

Rozumiane jest jako ciąg dawek informacji

na dowolny temat, ściśle ze sobą powiązanych pod

względem logicznym i merytorycznym

oraz dostosowanych do celu dydaktycznego

i poziomu rozwoju uczniów.

Opiera się na teorii uczenia się krok za krokiem,

co oznacza podział materiału na bardzo małe

dawki informacyjne, gdyż są one łatwiejsze

do opanowania przez uczniów niż duże dawki.

Dzięki temu następujące po nich pytania ,

do których odpowiedzią są luki występujące

w poszczególnych ramkach, są łatwe i w zasadzie

uczniowie nie popełniają błędów, a tym samym nie

zniechęcają się do pracy.

Behawioryści szukają przyczyn zachowania

człowieka nie w jego wnętrzu, osobowości

ale w środowisku zewnętrznym

(interesuje ich to, co bezpośrednio

obserwowalne).

Nie negują oni istnienia życia wewnętrznego,

zwracają jedynie uwagę na to, że nie steruje

ono zachowaniem człowieka.

Np. Uczeń ma złe oceny… nie dlatego, że

jest leniwy czy mniej zdolny, ale dlatego, że

może nie mieć warunków do nauki w domu,

środowisko rówieśnicze może wywierać na

niego negatywny wpływ lub nauczyciel nie

potrafi przekazać wiedzy uczniowi…

Zachowanie człowieka można modyfikować

poprzez system kar i nagród

(wzmocnień negatywnych i pozytywnych),

które decydują o tym, do czego człowiek dąży,

a czego unika.



Wzmocnienia pozytywne (nagrody) –

doprowadzają do pożądanego i korzystnego

zachowania.

Mogą nimi być: pokarm, wynagrodzenie,

uznanie społeczne, awans, podziw,

miłość demonstrowana przez partnera.



Wzmocnienia negatywne (kary) – to bodźce

awersyjne, takie jak: przymus, dezaprobata

grupy, degradacja zawodowa, złe stopnie,

pozbawienie pokarmu, kary pieniężne itp.

GODNOŚĆ

WOLNOŚĆ

jest prawem do

czegoś (wzmocnień

pozytywnych)

to uwolnienie

zachowań człowieka

od czegoś

(od wzmocnień

negatywnych)

Behawioryści stworzyli sposób
modyfikowania ludzkiego zachowania zwany

INZYNIERIĄ BEHAWIORYSTYCZNĄ.
W jej skład wchodzą:



desensibilizacja - (metoda odczulania,
uniewrażliwienie)



terapia awersyjna

wykorzystywana jest do leczenia stanów lękowych,

czy agresji wywoływanej przez sytuacje neutralne lub nawet pożądane

(kontakty interpersonalne, kontakt z psami, kąpiel w morzu itp.)

Metoda zakłada, że niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się

i można się ich oduczyć. Metoda składa się z 3 etapów:

1) psycholog lub pedagog stara się poznać bodźce i reakcje

powodujące lęk, agresje lub wrogość. Należy tez określić zależność

miedzy rodzajem bodźca a siłą reakcji lękowej

i ułożyć hierarchiczną listę bodźców od najsłabszych do

najsilniejszych (np. gdy człowiek boi się pająków będzie to: rozmowa o

pająkach, obrazki z pająkami, oglądanie pająka na ekranie telewizora,

obserwacja żywego pająka, dotykanie pająka).

2) badacz poszukuje określonych sytuacji o wartości nagradzającej,

które mogą zneutralizować reakcję lękową tzw. sytuacje

neutralizujące. Typowym przykładem jest relaksacja lub tez ciekawa

zabawa, wyszukane pożywienie, środki farmakologiczne.

3)ostatni etap to właściwa desensibilizacja, coraz silniejsze bodźce

lękotwórcze zostają zestawione z sytuacjami neutralizującymi.

W ten sposób można wyleczyć 60-90% przypadków.

często wykorzystywana jest przy oduczaniu

niepożądanych nawyków takich jak picie

alkoholu.

Polega na jednoczesnym podawaniu

wzmocnienia pozytywnego (alkohol)

i negatywnego (środki farmakologiczne

np. powodująca wymioty apomorfina).

Po 10-15 próbach wytwarza się nowy

odruch warunkowy. Człowiek wymiotuje po

spożyciu alkoholu lub na sam jego widok.

Jej skuteczność jest mniejsza (20-80%).



Polega ono przede wszystkim na manipulowaniu
wzmocnieniami (karami/nagrodami) w celu
sterowania zachowaniami wychowanka oraz ich
modyfikacji.



Preferuje się wzmocnienia pozytywne, gdyż
stosowanie kar w procesie nauczania nie
eliminuje niepożądanych zachowań lecz tylko je
tłumi lub zahamowuje na pewien czas.



Dzieci jeśli sa karane, mogą dalej aspołecznie
postępować, ale będą to robiły w sposób
trudniejszy do wykrycia.



Możliwość zaprogramowania pracy
wychowawczej zgodnie z celami wychowania



Nie uwzględnia się osobistego udziału dzieci
w swoim wychowaniu i rozwoju



Brak odwoływania się do własnej aktywności
i samodzielności wychowanków w procesach
wychowawczych



Człowiek reaktywny a nie twórczy
i odpowiedzialny



Poznanie w jak sposób środowisko fizyczne

i społeczne oddziałuje na człowieka



Udowodnili, że ludzkie zachowanie jest

sterowane przez wzmocnienia pozytywne

i negatywne



Stworzyli koncepcję człowieka

zewnątrzsterowanego, reagującego na

bodźce znajdujące się w środowisku

naturalnym i społecznym



Prawa odkryte przez tych badaczy

pozwalają opisać, przewidzieć i czasem

wyjaśnić proste reakcje jednostki tj. nawyki

jazdy samochodem, działania konsumpcyjne



Behawioryzm miał zasadniczy wpływ na
rozwój psychologii w pierwszej połowie XX
wieku



Doprowadził on do ulepszenia metodologii
nauk psychologicznych



W dużym stopniu współtworzył współczesną
teorię uczenia się, psychologię poznawczą
oraz psychologię społeczną



http://www.simplypsychology.org/operant-

conditioning.html



http://www.psychologia.xmc.pl/behawioryzm-i-

psychoanaliza/



http://portalwiedzy.onet.pl/1537,,,,pawlow_iwan_pio

trowicz,haslo.html



http://portalwiedzy.onet.pl/31737,,,,skinner_burrhus

_frederic,haslo.html



http://portalwiedzy.onet.pl/54210,,,,warunkowanie,h

aslo.html



http://wyborcza.pl/1,75476,953946.html



http://www.slideshare.net/knbb_mat/teoria-

wychowania-w-zarysie-3



http://polanki.republika.pl/art3.html



M. Łobocki, Teoria wychowania w zarysie,
Wyd. Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków
2010.