Borelioza i inne
choroby
przenoszone przez
kleszcze

Dorota Bander

Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii
PUM 2011

Choroby odkleszczowe w Polsce – wg

meldunków epidemiologicznych 2010/11

l.p
.

Jednostka chorobowa

01.01-

31.10.2011

01.01-

31.10.2010

Liczb

a

Zapad. Liczb

a

Zapad.

39

.

Tularemia

6

0,02

4

0,01

64
.

Borelioza z Lyme

9 159 23,98

9

005

23,58

66
.

Dur wysypkowy

-

-

-

-

67
.

Gorączka Q

-

-

-

-

68
.

Gorączka plamista i inne
riketsjozy

2

0,01

-

-

77
.

Kleszczowe zapalenia
mózgu

222

0,58

294

0,77

wczesna

późna

Borelioza z Lyme

(krętkowica odkleszczowa)



Rumień wędrujący
(EM)



Neuroborelioza
wczesna:
limfocytarne zomr;

zapalenia korzeni
nerwowych;
porażenie
n.twarzowego;



Zapalenie
m.sercowego



Zaburzenia rytmu
serca: blok AV I-II



stawowa-
nawracające
zapalenie maziówki



neuroborelioza



acrodermatitic
chronica migrans



ZESPÓŁ
POBORELIOZOW
Y

Borelioza z Lyme –

rumień wędrujący



Kryteria diagnostyczne:

Czas: 3-30 dni po ukłuciu kleszcza

Wielkość : średnica > 5 cm

Charakter rumienia: szerzący się
na obwód z przejaśnieniem w
środku

Objawy podmiotowe:

brak

bólu ,

świądu, pieczenia

Wczesna

Późna

Borelioza z Lyme -diagnostyka

(krętkowica odkleszczowa)

Metoda

Wskazania Kontrol

a

Wykrywanie

przeciwciał

przeciw

boreliozie

metodą
ELISA

IgG/IgM lub

IgG i IgM

Test

przesiewo

wy:

3 tyg-3

miesiące od

ukłucia

kleszcza

Co 3-6

miesięcy

Western blot
IgG i IgM

Test
potwierdze

nia

j.w.

RT PCR w

kierunku

boreliozy

Borelioza

stawowa –

płyn

stawowy,

CSF?

Wg

wskazań

kliniczny

ch



Jak wczesna , może być
seronegatywizacja



Ważna diagnostyka
różnicowa
reumatologiczna: ANA,
RF, proteinogram…



Diagnostyka obrazowa:
rtg kości, MR
mózgowia, EMG …

Borelioza z Lyme –diagnostyka
WB

(krętkowica odkleszczowa)



Swoistość antygenów krętkowych w testach
Western blot

antygen

znaczenie

Specyficzn
ość

VisE

Głownie późna faza boreliozy, ale

może też występować na początku

zakażenia

wysoka

p100 (p83;

p94)

Charakterystyczny dla etapu III (późna

borelioza)

wysoka

p66

Występuje w I i II fazie choroby

niska

p60

Występuje w I i II fazie choroby

niska

p58

Częste reakcje krzyżowe z innymi

patogenami

niska

p41 (flagellina) Silna odpowiedź w I fazie choroby

(szczególnie w klasie IgM)

niska

p39 (BmpA)

Wykrywany we wszystkich fazach

choroby

wysoka

p35 (OspB)

Rzadko wykrywany – głownie późna

faza infekcji

wysoka

p31 (OspA)

Rzadko wykrywany – głownie późna

faza infekcji

wysoka

OspC

(p23-25)

Wykrywany w I fazie infekcji –

wczesna i silna odpowiedź w klasie

IgM

wysoka

Wczesna

Póżna

Borelioza z Lyme- leczenie

(krętkowica odkleszczowa)



Skórna:

Doustnie:



Neuroborelioza:

Dożylnie:

Ceftriakson

2g/dobę lub cefotaksym
8g/dobę przez 21-28 dni



Kursy antybiotyku
(?)



Leki objawowe:
przeciwzapalne,
przeciwbólowe,
uspokajające



Leczenie
psychoterapią

Wybór

Lek

Dawka

Pierwszego

rzutu(>14l)

doksycykli

na

2x100mg

Pierwszego

rzutu(<14l)

amoksycyl

ina

25-

50mg/kg

Alternatywn

y

Cefuroksy

m aksetyl

2x500mg

Zespół poboreliozowy



Przewlekły stan zapalny wywołany

reakcją

na

zakażenie krętkami borrelia



Ustępują kliniczne objawy boreliozy i zanikają
przeciwciała przeciw krętkowe.



Może zależeć od genetycznych cech układu
zgodności tkankowej(MHC) i odmian HLA; np.
większa skłonność u osób z HLAB57



Niecharakterystyczne dolegliwości: zmęczenie,
bóle stawów, poczucie choroby, osłabienie
wzroku, słuchu



Diagnostyka bardzo trudna



Leczenie bardzo trudne



Antybiotykoterapia patogenetycznie bez
znaczenia.

Inne choroby odkleszczowe

– KZM –

kleszczowe zapalenie mózgu



Arbowirusowe KZM



Różne odmiany wirusów(20) i typowe dla regionów:
Ameryka Północna: komary od ptaków:

wirus

zachodniego Nilu ;

wirus zapalenia

mózgu St.Luis i inne. Europa i Azja : kleszcze
od świń i koni –arbowirusy B: wirus japońskiego zapalenia
mózgu

wirus środkowoeuropejskiego zm

wirus rosyjskiego wiosenno-letniego zm



Okres wylęgania 7-14 dni



Gorączka, bóle głowy, zaburzenia świadomości, objawy
oponowe



Diagnostyka: badanie S i PMR: serologia KZM IgG i IgM ( IgG
dodatnie też po szczepieniu)



Leczenie objawowe, rokowanie dobre ( zgony 5%)
(ale w zm Zach.Nilu zgony do35%)

Inne choroby odkleszczowe

– tularemia



Wywołana zakażeniem pałeczką G(-)Francisella tularensis; rezerwuar:
króliki/zające



Ciężka postać płucna



Łagodniejsza postać wrzodziejąco-węzłowa lub węzłowa



Objawy: gorączka, śródmiąższowe zapalenie płuc lub owrzodzenie
na skórze ( w miejscu ukłucia kleszcza) i bolesne powiększenie
regionalnego węzła chłonnego



Diagnostyka: wywiad, objawy, badanie serologiczne IgG i IgM,
trudna hodowla pałeczek(bardzo inwazyjne, możliwe zakażenia
laboratoryjne)



Nie udowodniono przenoszenia z człowieka na człowieka (poza
laboratoryjnymi), ale podejrzenie lub rozpoznanie wymaga
hospitalizacji zgodnie z ustawą o zapobieganiu zakażeń…



Leczenie: Streptomycyna i.m.
alternatywny Ciprofloksacyna p.o. 2x750mg przez 21 dni;
w ciężkich przypadkach zomr: SM+cefalosporyna III

Inne choroby odkleszczowe

– babeszjoza



Babesia : pasożyt z Królewstwa Protista, rozwijający się u
dwóch żywicieli:

Pierwszy - kregowiec (też człowiek) – rozmnażanie przez
podział w erytrocytach

Drugi – bezkręgowiec – rozmnażanie bezpłciowe przez
schzogonia: schizonty – merozoity w komórkach jajowych
kleszczy (Ixodida)



Babesia microti wywołuje babeszjozę u ludzi



B.canis-b.psów; B.bigemina-b.bydła;B.equi-b.koni…



Objawy gorączka, niedokrwistość; często bezobjawowa



Diagnostyka: rozmazy krwi ( wtręty w erytrocytach), PCR



Leczenie: Doksycyklina p.o. lub i.v.

Inne choroby odkleszczowe

– anaplazmoza



Ludzka anaplazmoza granulocytarna (HGA-human granulocytic
anplasmosis; dawniej HGE-human granulocytic ehrlichiosis; erlichioza)



Wywołana przez G(-) Anaplasma phagocytophilum –
wewnątrzkomórkowy patogen neutrofili, tworzący morule,
uwalniane do krwi;

zakażone neutrofile uwalniają dużo cytokin mielosupresyjnych

(IL-8, MIP-1α) a nie prozapalnych(TNFα iIL-1) więc hamują reakcje obronne



1-szy opis u ludzi w latach 90-tych u chorego z Wisconsin(USA);
Europa kilkadziesiąt zachorowań, Polska 1996-2011 – 6
przypadków (w 2011 - 2)



Klinika: zakażenia bezobjawowe lub nawet zagrażające życiu:
Wylęganie: 1-60dni; gorączka, bóle mięśni, głowy, poty,
atypowe zapalenie płuc, nudności, wymioty, biegunka,
hepatosplenomegalia, cholestaza, zapalenie wątroby, zomr;
hipoplazja szpiku z trombocytopenią



Rozpoznanie: rozmazy krwi m.Giemsy(morule ),
serologia(IFA,ELISA..), PCR



Leczenie: Doksycyklina p.o. lub i.v. ;alternatywnie CIP; dzieci:
RMP

Choroby odkleszczowe –

zapobieganie



Szczepienia

KZM –

kleszczowe zapalenie mózgu: od skończeniu 1 rż

Encepur Adults (0,5ml/1,5ug antygenu wirusa KZM)

Encepur –Kids (0,25ml/0,75ug antygenu wirusa KZM)od >12rż

FSME-Immun (0,5ml/2,4ug antygenu wirusa KZM)

FSME-Immun Junior (0,25ml/1,2ug antygenu wirusa KZM)< 12 rż

Schemat szczepień:

podstawowe: 0 – (1)3m-ce – (9)12 mcy ; przypominające co 3 lata

Schemat po ekspozycji ( przyspieszony): 0-7dni – 21 dni – 12 m-cy

Choroby odkleszczowe –

zapobieganie



Unikanie miejsc bytowania kleszczy:
wysoka trawa, zarośla, lasy, parki,
chodzenie po wytyczonych drogach etc



Zakładanie odzieży z długim
rękawem, spodni; używanie białych
kolorów – czarny wabi np. komary



Stosowanie repelentów na odzież
i/lub skórę



Walka z kleszczami ?