

"Umiłowanie mądrości,

czyli czego można

nauczyć się od filozofów

greckich"

Antyczne szkoły filozoficzne i słynni filozofowie-wprowadzenie do

świata starożytnej filozofii

Co to jest

filozofia?

Filozofia



z greckiego "

philosophia

" - znaczy: "umiłowanie

mądrości".



Filozofia dla starożytnych Greków oznaczała

poszukiwanie wiedzy wyrastające ze zdziwienia w

zetknięciu ze światem.



Filozofia odeszła od tradycyjnych mitów lub

zwyczajnego postrzegania świata.

Krótka historia



Filozofia zrodziła się w starożytnej Grecji (VII w. przed
Chr.).



Pierwsi filozofowie interesowali się przyrodą, pytali o
zasadę ( po grecku "arche"), czyli o powstanie i
budowę świata otaczającego człowieka.
Później zajmowali się człowiekiem i wspólnotą ludzką,



pytano wówczas o drogi do osobistego szczęścia oraz
o miejsce człowieka w społeczności,



poszukiwano najlepszych form organizacji państwa i
sposobów sprawowania władzy. Najlepsze systemy
filozoficzne starożytności stworzyli Platon i
Arystoteles.



Chrześcijaństwo przejęło dorobek filozoficzny
starożytnych, wykorzystując go przy budowie własnej
koncepcji filozoficznej, światopoglądowej i kulturowej.

W starożytnej filozofii

wyróżniamy pięć okresów:



naturalistyczny, z dominacją filozofii przyrody,



humanistyczny, jako okres działalności
sofistów i Sokratesa,



okres tzw. wielkich syntez, z
najwybitniejszymi nazwiskami epoki –
Platonem i Arystotelesem,



okres szkół hellenistycznych, czyli szkół
stoików, epikurejczyków, sceptyków oraz
szkoły eklektycznej;



religijny, czyli tzw. neoplatonizm.

Szkoły

filozoficzne

Sofiści



Protagoras i Gorgiasz



Polegało ono na przekonaniu, że każdy człowiek
żyje w odmiennym świecie (relatywizm
kosmologiczny), co wynikać miało z tego, iż
poszczególne jednostki odbierają inne wrażenia, a
tylko one stanowiły dla sofistów rzetelne źródło
poznania (sensualizm).



Stanowisko takie znalazło wyraz w stwierdzeniu
Protagorasa: "człowiek jest miarą wszechrzeczy", i
w przyjęciu relatywnej koncepcji prawdy. W
konsekwencji sofiści dopuścili istnienie wielu
różnych, sprzecznych ze sobą prawd, zmierzając
ku agnostycyzmowi, czyli poglądowi negującemu w
ogóle możliwości poznawcze człowieka.

Platonicy



Platon,Amoniusz, Św. Augustyn, Tomasz z Akwiniu,



To idealizm tzn. teoria głosząca, że we wszystkich dziedzinach bytu (istnienia) i
działania, obok pierwiastków realnych, które są przemijające, istnieją pierwiastki
idealne, które są wieczne; i że pierwiastki idealne mają przewagę nad realnymi.



A dokładniej:
- TEORIA BYTU - istnieje byt idealny, któremu przyporządkowany jest świat
rzeczywisty. Tym bytem idealnym są idee - czyli to co bezpośrednio, w
doświadczeniu, nie jest nam dane; możemy poznać je jedynie rozumowo;
- PSYCHOLOGIA - istnieje nieśmiertelna dusza, a ciało jest dla niej więzieniem; ciało
to coś niższego niż dusza;
- TEORIA POZNANIA - istnieje wiedza rozumowa, niedoświadczalna, wrodzona, a
wiedza zmysłowa, jako zależna i niepewna musi jej być podporządkowana;
- ETYKA - właściwym celem człowieka są dobra idealne. Słynna triada platońska:
PRAWDA = PIĘKNO = DOBRO. Najważniejsza wartość : dobro.
- ESTETYKA - sztuka tylko naśladuje rzeczywistość, jest więc mniej wartościowa niż
byt ( czyli idee). Artyści to tylko rzemieślnicy, którzy posiedli pewne umiejętności. Z
idealnego państwa trzeba wypędzać artystów (wpływają na emocje człowieka);
- KONCEPCJA MIŁOŚCI -od miłości do pięknych ciał, przez miłość do pięknych dusz,
do miłości piękna wiecznego tj. idea piękna.

„Mądrość źródłem dobra i piękna”

Arystotelicy



Arystoteles



Wykluczają skrajności, nie zajmują
stanowisk jednoznacznych, np.
idealistycznych czy materialistycznych,
czysto racjonalistycznych czy
sensualistycznych, moralistycznych czy
hedonistycznych.



Ich istotą jest odnajdywanie w
jednostkowym tego, co ogólne, a w
ogólności tego, co jednostkowe.

Stoicy



Zenon z Kition



Świat jako całość stanowi żyjący organizm i jest doskonały i boski.
Ten, kto tego bezpośrednio doświadczy, jest mędrcem, nic go nie
przerazi ani nie załamie, widzi bowiem zawsze doskonałość całej
rzeczywistości i wie, że wszystkie przemiany (także takie jak
rozkład i śmierć) służą całości.



Stoicy uznali, że to, co zgodne z rozumem, jest zgodne z naturą, a
to, co z nią zgodne, jest dobre i rozpoznanie tego jest cnotą.
Twierdzili, że cnota stanowi jedyne dobro moralne, z którego
wynikają wszystkie pozytywne działania, jest też niepodzielna, czyli
nie można być "częściowo" cnotliwym - albo się ją posiada w
całości, albo wcale. Cnotliwy mędrzec nie podlega afektom, które
stoicy kwalifikowali jako złe. Zachowuje on w każdej sytuacji
przysłowiowy "stoicki spokój". Podobnie jak cały świat, stoicy
traktowali społeczeństwo jak organizm - stąd wynikał postulat
działania dla wspólnego dobra.

„W szczęściu jak i w nieszczęściu trzeba zachowywać spokój”

Epikurejczycy



Epikur, Metrodor z Lampsakos, Hermachos z
Mityleny,Filodemos z Gadary, Zenon z
Sydonu, Lukrecjusz



W swoich rozważaniach podejmowali głównie
problemy etyczno-psychologiczne, socjologiczne i
metodologiczne.



CARPE DIEM-to hasło epikurejczyków, tłumaczone

jako chwytaj dzień – czyli wykorzystuj maksymalnie

każdą chwilę życia, doceń jej urodę. Nie zmarnuj

żadnej szansy, która jest Ci dana. Doceń tę chwilę,

staraj się być aktywny.

Cynicy



Antystenes z Aten, Diogenes z Synopy.



Starożytni cynicy greccy wywodzą swe poglądy
od Sokratesa.



Filozofia cyników była pierwszym systemem z
całego szeregu greckich filozofii życia. Cynicy
programowo odrzucali rozważanie zagadnień z
teorii bytu i teorii poznania koncentrując się
prawie wyłącznie na etyce. Dla cyników jedyną
wartością godną analiz filozoficznych była cnota.
Wszystko inne było im obojętne ? łącznie z
szeroko rozumianą wiedzą. Wszystko inne
odciąga człowieka od prób osiągnięcia i
zrozumienia prawdziwej cnoty i dlatego jest w
istocie złem.

Sceptycy



Pirron



Sceptycy uważali, że nie można dociec
prawdy o żadnej rzeczy, należy więc
powstrzymać się od wydawania
jakichkolwiek sądów o rzeczywistości -
taka postawa daje spokój prowadzący do
szczęścia.



Twierdzili również, że niemożliwe jest
poznanie uzyskiwane dzięki pojęciom,
ponieważ poznając pojęcie, poznajemy
cały gatunek, a nie to, co istnieje
konkretnie.

„Prawda jest niedostępna dla człowieka”