POLITYKA FISKALNO

- BUDŻETOWA

opracowały:

Joanna Chmielewska

Agnieszka Grzelak

Wioleta Górna

Monika Rybicka

POJĘCIE POLITYKI FISKALNO -

BUDŻETOWEJ



Została wyodrębniona z ogólnej polityki

ekonomicznej (gospodarczej) państwa ze

względu na specyfikę używanych środków

(nie zaś celów finansowych).

POJĘCIE POLITYKI FISKALNO –
BUDŻETOWEJ C.D.



Polega na regulacji wysokości oraz proporcji dochodów i
wydatków budżetowych. Obejmuje politykę podatkową oraz
politykę wydatków budżetowych. Polityka budżetowa
wyodrębniana jest nie ze względu na specyfikę
realizowanych celów, lecz ze względu na specyfikę środków,
którymi się posługuje. Jej cele muszą być zgodne z celami
polityki gospodarczej i społecznej państwa. Polityka
budżetowa zajmuje się sposobami wykorzystania dochodów
i wydatków publicznych do realizacji stojących przed
państwem zadań. Dochody i wydatki budżetowe
wykorzystywane są do zapewnienia wykonania określonych
usług publicznych, ochrony istniejących instytucji
polityczno-ustrojowych, zapewnienia rozwoju i ochrony
określonych dziedzin i form działalności gospodarczej i
realizacji określonych przemian w gospodarce. Głównym
środkiem realizacji polityki budżetowej jest budżet państwa.

CELE POLITYKI FISKALNO -
BUDŻETOWEJ



Celem jest zapewnienie równowagi
budżetowej między dochodami a wydatkami,
operowanie wydatkami i przychodami
państwa – a więc gromadzenie i pobieranie
dochodów, wydatkowanie środków
publicznych, jak również regulowanie ich
wysokości i struktury, finansowanie deficytu,
zaciąganie zobowiązań angażujących środki
publiczne oraz zarządzanie środkami i
długiem publicznym.



Cele te wyznaczają podstawowe funkcje
polityki budżetowej.

FUNKCJE POLITYKI FISKALNO –
BUDŻETOWEJ

1.

Alokacyjna

2.

Fiskalna

3.

Redystrybucyjna

4.

Stabilizacyjna

DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA



środki pieniężne pobierane od podmiotów
gospodarczych i gospodarstw domowych
przez państwo lub przez odrębny organ
samorządu terytorialnego w celu realizacji
wydatków zapewniających wypełnienie zadań
państwowych.

STRUKTURA DOCHODÓW
BUDŻETOWYCH

I.

Dochody podatkowe

1.

Podatki pośrednie

1.1. Podatki od towarów i usług
1.2. Podatek akcyzowy



Od wyrobów nabytych wewnątrzwspólnotowo



Od wyrobów akcyzowych produkcji krajowej



Od wyrobów akcyzowych importowanych

1.3. Podatek od gier

2.

Podatek dochodowy od osób prawnych

3.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

4.

Podatki zniesione

STRUKTURA DOCHODÓW
BUDŻETOWYCH C.D.

II.

Dochody niepodatkowe

1.

Dywidendy i wypłaty z zysku



Z tyt. udziałów Skarbu Państwa w spółkach



Od przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek
Skarnu Państwa



Pozostałe (prawo poboru)

2.

Wypłaty z zysku NBP

3.

Cła

4.

Dochody jednostek budżetowych

5.

Wypłaty jednostek samorządu terytorialnego

6.

Pozostałe dochody niepodatkowe

III.

Dochody zagraniczne

IV.

Wypłaty do budżetu Państwa z Unii Europejskiej

V.

http://

www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_oz_biuletyn_st
atystyczny_08m_2011.pdf

str.84

STRUKTURA DOCHODÓW
BUDŻETOWYCH

VAT
Akcyza
PIT
CIT
Prywatyzacja
Inne

58,7

38,2

24,8

24,
6

7,
7

119,
3

Dochody budżetu Państwa w 2011 r. (w mld
zł)

STRUKTURA DOCHODÓW I
WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

VAT

Akcyza

PIT

CIT

składki

99,4

53,9

35,8

24,2

128,2

107,3

56,2

36

21,9

135,7

119,3

58,7

38,2

24,8

144,4

Porównanie wpływów z podatków i składek na ubezpieczenie społeczne z lat 2009-2011 (w mld zł)

2009 2010 2011

STRUKTURA WYDATKÓW
BUDŻETOWYCH

I.

Dotacje i subwencje

1.

Subwencje ogólne

2.

Dotacje do funduszy celowych



Fundusz Ubezpieczeń Społecznych



Fundusz Emerytalno – Rentowy

3.

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na
realizację zadań bieżących z zakresu

4.

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na
zadania bieżące własne

5.

Dotacje podmiotowe dla szkół wyższych

II.

Świadczenia na rzecz osób fizycznych

III.

Wydatki bieżące jednostek budżetowych

1.

Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń

2.

Zakup materiałów i usług

STRUKTURA WYDATKÓW
BUDŻETOWYCH C.D.

IV.

Wydatki majątkowe

1.

Wydatki i zakupy inwestycyjne państwowych
jednostek budżetowych

2.

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na
inwestycje i zakupy inwestycyjne z zakresu
administracji rządowej oraz …

3.

Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na
realizację ich własnych inwestycji i zakupów
inwestycyjnych

V.

Rozliczenia z bankami

VI.

Obsługa długu publicznego

1.

Obsługa długu krajowego

2.

Obsługa długu zagranicznego

VII.

Środki własne Unii Europejskiej

STRUKTURA WYDATKÓW
BUDŻETOWYCH

na

uk

a

ad

m

in

ist

ra

cj

a

ob

ro

na

n

ar

od

ow

a

be

zp

ie

cz

eń

st

w

o

oc

hr

on

a

zd

ro

w

ia

po

m

oc

s

po

łe

cz

na

0

5

10

15

20

25

2010
Kolumna1

Wybrane wydatki budżetowe według działów (w mld
zł)

STRUKTURA DOCHODÓW I
WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

0

100

200

300

400

500

600

700

539,7

590,8

51,1

558,6

647,9

89,3

622,3

697,7

75,4

Porównanie dochodów i wydatków publicznych w latach 2009-2011 (w mld zł)

2009
2010
2011

RODZAJE POLITYKI BUDŻETOWEJ

Polityka fiskalna opiera się na wykorzystaniu
podatków i wydatków budżetowych do
stabilizacji gospodarki oraz realizacji innych
celów ekonomicznych i społecznych.
Instrumenty te mogą być wykorzystywane w
różny sposób. Można mówić o:

a.

Aktywnej polityce budżetowej
(dyskrecjonalnej)

b.

Pasywnej polityce budżetowej.



Presja na wzrost wydatków budżetowych przy
ograniczonych możliwościach zwiększenia
odchodów prowadzi do powstawania
DEFICYTU BUDŻETOWEGO oraz prób jego
likwidacji m.in. Poprzez zaciąganie pożyczek
u społeczeństwa. Pożyczki te w okresach
późniejszych trzeba spłacić łącznie z
należnym oprocentowaniem. W ten sposób
poważną i trwałą pozycją w budżecie wielu
rozwiniętych gospodarczo krajów stają się
wydatki związane z obsługą DŁUGU
PUBLICZNEGO.

DEFICYT BUDŻETOWY



Różnica między strumieniami wydatków a
dochodami; dotyczy jednego roku fiskalnego
(kalendarzowego); na koniec roku deficyt
budżetowy powiększa dług publiczny. Deficyt
budżetowy może powstawać z konieczności
obsługi długu publicznego.

DEFICYT BUDŻETOWY

Emitowanie skarbowych

papierów wartościowych

nabywanych przez podmioty

niebankowe, tzn.

gospodarstwa domowe,

przedsiębiorstwa

niefinansowe i inwestorów

instytucjonalnych

Emitowanie skarbowych

papierów wartościowych

nabywanych przez podmioty

niebankowe, tzn.

gospodarstwa domowe,

przedsiębiorstwa

niefinansowe i inwestorów

instytucjonalnych

Emitowanie skarbowych

papierów wartościowych

nabywanych przez banki

komercyjne

Emitowanie skarbowych

papierów wartościowych

nabywanych przez banki

komercyjne

Korzystanie z kredytów

banków komercyjnych

Korzystanie z kredytów

banków komercyjnych

Korzystanie z kredytów

międzynarodowych instytucji

finansowych

Korzystanie z kredytów

międzynarodowych instytucji

finansowych

Wpływy z prywatyzacji

majątku państwowego

Wpływy z prywatyzacji

majątku państwowego

Zaciąganie kredytu w banku

centralnym bądź emitowanie

papierów wartościowych

nabywanych przez ten bank

– najbardziej inflacjogenny

Zaciąganie kredytu w banku

centralnym bądź emitowanie

papierów wartościowych

nabywanych przez ten bank

– najbardziej inflacjogenny

Metody finansowania deficytu

DEFICYT BUDŻETOWY



Podstawowymi instrumentami finansowania
deficytu są:



Bony skarbowe



Obligacje skarbowe

Metody finansowania deficytu

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

0

50

100

150

200

250

300

350

Ustawa
budżetowa
na 2011r.

Kolumna1

m

ld

z

ł

Szacowane dane dotyczące deficytu w Polsce za
okres styczeń – czerwiec 2011 roku

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

0

10

20

30

40

50

60

Ustawa
budżetowa
na 2011 r.

Kolumna1

W tym wydatki z tytułu

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

Problem deficytu w Polsce

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

Problem deficytu w Polsce

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

Problem deficytu w Polsce

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

Problem deficytu w Polsce

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE



Definicja długu publicznego zawarta jest w ustawie o finansach
publicznych
to nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów
publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów
finansowych między podmiotami należącymi do tego sektora



Dług publiczny to nie to samo co zadłużenie Skarbu Państwa !!!



dług publiczny to dług jednostek sektora publicznego (rządu i

samorządu terytorialnego)



dług Skarbu Państwa to dług sektora rządowego (budżetowego)

Problem długu publicznego w Polsce

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE



Historia długu publicznego w Polsce



Polska odziedziczyła po okresie gospodarki centralnie
planowanej dług publicznych przekraczający 80% PKB.



Był to głównie dług zagraniczny.



Krajowy dług publiczny był za to niewielki.



W latach 1990-2000 nastąpił silny spadek relacji długu do
PKB



W końcu lat 90’ relacja długu do PKB spadła poniżej 40%.



Zwiększenie się tej relacji prawie do 50% spowodował
gwałtowny wzrost deficytów budżetowych po roku 2000,
w połączeniu z powolnym wzrostem PKB.

Problem długu publicznego w Polsce

DŁUG PUBLICZNY-
OGRANICZENIA JEGO WIELKOŚCI



zadłużenie sektora publicznego nie może przekroczyć

60 % PKB

(kryterium konwergencji)



procedury ostrożnościowe w ustawie o finansach publicznych

(

kryterium dług/ PKB w %)

50-55%

55,01- 60%

powyżej 60%

•Rada Ministrów

uchwala projekt

budżetu, w którym

stosunek deficytu do

dochodów nie może

wyższy niz w roku

bieżącym

•obniżany jest deficyt

budżetowy
•RM przedstawia

sejmowi program

sanacyjny

•podmioty sektora

finansów publicznych

nie mogą udzielać

nowych poręczeń czy

gwarancji (w danym

roku i w następnym)
•RM przedstawia

sejmowi program

sanacyjny (w ciągu

miesiąca)
•w projekcie ustawy

budżetowej na kolejny

rok nie można

przewidywać deficytu

budżetowego

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

Problem długu publicznego w Polsce

PROBLEM DEFICYTU I DŁUGU
PUBLICZNEGO W POLSCE

Problem długu publicznego w Polsce