Organizacje pracownicze

Wolność zrzeszania się w związkach

zawodowych

Art. 12.
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania

związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych
rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych
dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.

Art. 59.
1/ Zapewnia się wolność zrzeszania się w związkach

zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników
oraz w organizacjach pracodawców.

4/ Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i

organizacjach pracodawców oraz innych wolności
związkowych może podlegać tylko takim ograniczeniom
ustawowym, jakie są dopuszczalne przez wiążące
Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe.

Związek zawodowy

Ustawa z 23 maja 1991 roku o

Związkach Zawodowych (ZwZawU)

Art. 1. [Związek zawodowy] 1.

Związek zawodowy jest dobrowolną
i samorządną organizacją ludzi
pracy, powołaną do reprezentowania
i obrony ich praw, interesów
zawodowych i socjalnych.

Prawo koalicji

• Pełne prawo koalicji:
- Pracownicy bez względu na podstawę nawiązania stosunku

pracy

- Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
- Wykonujący pracę na podstawie umowy agencyjnej
- Osoby skierowane do zakładu pracy w celu odbycia zasadniczej

służby wojskowej

• Ograniczone prawo koalicji:
- Chałupnicy
- Emeryci i renciści
- Bezrobotni
- Funkcjonariusze Policji, Służby Więziennej, Straży Granicznej,

Państwowej Straży Pożarnej

- Urzędnicy służby cywilnej
- Pracownicy urzędów państwowych

Zakaz zrzeszania się w związkach

zawodowych

• Sędziowie
• Funkcjonariusze ABW, CBA, BOR-u, Agencji

Wywiadu

• Żołnierze zawodowi
• Członkowie KRRiT
• Prezes NIK
• RPO
• Prezes NBP
• Członkowie Rady Polityki Pieniężnej
• Osoby wykonujące pracę na podstawie umów

cywilnoprawnych

Zasada niezależności i

samorządności

• Zakładowa organizacja związkowa
• Międzyzakładowa organizacja

związkowa

• Ogólnokrajowe zrzeszenie (federacja)

związków zawodowych

• Ogólnokrajowe organizacje

międzyzwiązkowe (konfederacje)

Tworzenie związków

zawodowych

• Uchwała o utworzeniu związku

zawodowego

Tryb ogólny (ustawowy)/tryb statutowy
• Uchwalenie statutu
• Wybór komitetu założycielskiego
• Rejestracja w KRS

Reprezentacja i reprezentatywność związków

zawodowych

Reprezentacja związkowa na szczeblu zakładowym
Reprezentatywna organizacja związkowa (ustawa o

Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i
wojewódzkich komisjach dialogu społecznego):

1) zrzesza więcej niż 300.000 członków będących

pracownikami

2) działa w podmiotach gospodarki narodowej, których

podstawowy rodzaj działalności jest określony w więcej niż
w połowie sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), o
której mowa w przepisach o statystyce publicznej.”.

Reprezentatywna zakładowa organizacja związkowa:
1) będąca organizacją członkowską ponadzakładowej

organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną (…) pod
warunkiem że zrzesza ona co najmniej 7 proc. pracowników
zatrudnionych u pracodawcy, lub

2) zrzeszająca co najmniej 10 proc. pracowników
zatrudnionych u pracodawcy.

Uprawnienia związków zawodowych

• W zakresie współtworzenie prawa
• W indywidualnych sprawach pracowniczych
a/ uprawnienia opiniodawczo-konsultacyjne
b/ uprawnienia o charakterze stanowczym
c/ uprawnienia informacyjne
d/ uprawnienia związane z przejściem zakładu pracy
e/ uprawnienia związane ze zwolnieniami grupowymi
f/ uprawnienia procesowe
• Uprawnienia kontrolne

Ochrona trwałości pracy działaczy

związkowych

Art. 32
3. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, reprezentatywnej w

rozumieniu art. 241

25a

Kodeksu pracy, wskazuje pracodawcy

pracowników podlegających ochronie przewidzianej w ust. 1, w
liczbie nie większej niż liczba osób stanowiących kadrę
kierowniczą w zakładzie pracy albo liczba pracowników ustalona
zgodnie z ust. 4.

4. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 3,

zrzeszającej do 20 członków ma prawo wskazać pracodawcy 2
pracowników podlegających ochronie przewidzianej w ust. 1, a w
przypadku organizacji zrzeszającej więcej niż 20 członków
będących pracownikami ma prawo wskazać, jako podlegających
tej ochronie, 2 pracowników oraz dodatkowo:

1) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 10 członków tej organizacji będących

pracownikami, w przedziale od 21 do 50 tych członków,

2) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 20 członków tej organizacji będących

pracownikami, w przedziale od 51 do 150 tych członków,

3) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 30 członków tej organizacji będących

pracownikami, w przedziale od 151 do 300 tych członków,

4) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 40 członków tej organizacji będących

pracownikami, w przedziale od 301 do 500 tych członków,

5) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 50 członków tej organizacji będących

pracownikami, w przedziale powyżej 500 tych członków.

Obowiązki pracodawcy wobec

związków zawodowych

• Udostępnienie pomieszczenia i urządzeń

technicznych niezbędnych do wykonywania
działalności statutowej

• Pobieranie z wynagrodzenia pracownika składki

związkowej w zadeklarowanej przez niego
wysokości

• Udzielenie zwolnień od pracy członkom zarządu

związku

• Udzielenie zwolnień od pracy związkowcom na

czas niezbędny do wykonania doraźnej
czynności