Układ krążenia

( budowa, rola)- wykład

dr Joanna

Jasińska

• Rola układu krążenia:

– transportująca (subst. odż., O2, CO2),
– termoregulująca,
– immunologiczna,

• Układ krążenia:

– układ krwionośny
– limfatyczny

• Na układ krwionośny składa się:

– serce
– naczynia krwionośne (żyły, tętnice,

naczynia włosowate)

Budowa układu krwionośnego

Zadaniem układu krążenia (dokładniej: układu krążenia

krwi, tj. układu krwionośnego) jest transportowanie krwi -

płynu zawierającego niezbędne dla organizmu składniki

odżywcze (głównie glukozę, aminokwasy i tłuszcze) oraz

tlen, konieczny do spalania niektórych z tych związków i

przenoszony za pomocą czerwonego barwnika krwi,

zwanego hemoglobiną. Krew transportuje też hormony,

uwalniane do niej przez układ dokrewny, a także komórki

układu immunologicznego i przeciwciała.

Najważniejszymi elementami układu krążenia są: serce -

system dwu pomp (lewej i prawej komory serca) tłoczących

krew do całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i

małego), oraz naczynia krwionośne - tętnice, przez które

krew wydostaje się z serca, i żyły, transportujące krew do

serca.

Żył
y:

• (łac. venae) – wszystkie naczynia krwionośne prowadzące

krew do serca bez względu na to czy jest to krew

utleniona (tętnicza) czy nie utleniona (żylna).

• Naczynia żylne mają cienką warstwę mięśniówki gładkiej,

ściany wiotkie, mogą posiadać zastawki zapobiegające

cofaniu się krwi. Prowadzą krew z obwodu do serca.

Zależnie od tego gdzie żyły prowadzą krew ma ona różny

kolor. Jeżeli z obwodu do serca, do przedsionka

prawego prawej komory - krew jest ciemnowiśniowa.

Wynika to z tego, że jest ona pozbawiona tlenu oraz bogata

w produkty przemiany materii. W żyłach idących od płuc ku

przedsionkowi prawemu - krew jest jasnoczerwona, mocno

dotleniona.

Tętnice:

• Składają się z trzech warstw:

– błona wewnętrzna - utworzona przez komórki śródbłonka

spoczywające na warstwie włókien kolagenowych i

leżącej jeszcze bardziej odśrodkowo blaszce sprężystej

wewnętrznej zbudowanej z włókien elastycznych,

– błona środkowa - utworzona przez warstwę komórek

mięsni gładkich i leżącą odśrodkowo blaszkę sprężystą

zewnętrzną,

– przydanka (błona zewnętrzna, - luźna tkanka łączna z

licznymi, podłużnymi włóknami kolagenowymi i

elastycznymi.

Aorta- tętnica główna

duży pień tętniczy, którego gałęzie doprowadzają krew
tętniczą do wszystkich tkanek. Jest największą tętnicą
człowieka. Aorta rozpoczyna się w przedłużeniu stożka
tętniczego lewego, następnie wstępuje w śródpiersiu
górnym ku górze i nieco w prawo na 5 do 7 cm, a
następnie ponad korzeniem płuca lewego zatacza łuk ku
tyłowi i w lewo i wchodzi do śródpiersia tylnego na lewą
stronę kręgosłupa, do którego dochodzi na poziomie Th3
lub Th4. Najwyższy punkt łuku u osoby młodej znajduje
się 2-3 cm poniżej górnego brzegu mostka. Po dojściu
do kręgosłupa zstępuje pionowo w dół przesuwając się z
lewej powierzchni kręgosłupa na jego powierzchnię
przednią, a po przejściu przez rozwór aorty w przeponie
wchodzi do przestrzeni zaotrzewnowej brzucha, gdzie
oddaje swoje największe gałęzie, a sama zmniejsza
swoją średnicę. Na wysokości L4 dzieli się na dwie
symetryczne tętnice biodrowe wspólne i znacznie
cieńszą, stanowiącą bezpośrednie przedłużenie aorty
tętnicę krzyżową pośrodkową.

Naczynia włosowate:

• cienkościenne naczynia krwionośne (lub chłonne)

oplatające tkanki i docierające do niemalże każdej komórki

ciała. Są drobne, ale łącznie mają ogromną powierzchnię.

Zbudowane są ze śródbłonka. Ich średnica wynosi 7-15 μm.

Ich zadaniem jest wymiana gazów, składników

pokarmowych, zbędnych produktów przemiany materii,

hormonów i między krwią, a tkanką. Jeśli naczynie

włosowate pęknie w organizmie to nic się nie stanie.

• wyróżnia się następujące typy naczyń włosowatych:

– kapilary mięśniowe,

– kapilary trzewne,

– kapilary zatokowe.

Porównanie tętnic i żył.

Tętnice i żyły różnią się budową. Tętnice mają stosunkowo

grube i silnie umięśnione ściany, dzięki czemu są

elastyczne i wytrzymałe na zmiany ciśnienia. Żyły maja

stosunkowo cienkie i słabo umięśnione ściany, dlatego są

mniej elastyczne od tętnic i znacznie mniej wytrzymałe na

zmiany ciśnienia. W żyłach znajdują się kieszonkowe

zastawki, zapobiegające cofaniu się krwi. Główne naczynia

krwionośne rozdzielają się na coraz mniejsze naczynia, aż

wreszcie przechodzą w cienkościenne kapilary (naczynia

włosowate), gęsto rozmieszane w tkankach ciał. Przez

ściany naczy¨½ włosowatych odbywa się wymiana

substancji między krwią, a tkankami ciała.

Co to jest serce?

• mięśniowy narząd

warunkujący krążenie

krwi;

• u człowieka ssaków i

ptaków składa się z

czterech części

Budowa serca

1. Prawy przedsionek
2. Lewy przedsionek
3. Żyła główna górna
4. Łuk aorty
5. Lewa tętnica płucna
6. Żyła płucna dolna
7. Zastawka mitralna
8. Zastawka aortalna
9. Komora lewa
10. Komora prawa
11. Żyła główna dolna
12. Zastawka trójdzielna
13. Zastawka pnia
płucnego

Położenie serca

Serce człowieka jest położone
w śródpiersiu za mostkiem.
Wielkością i kształtem nieco
przypomina dłoń zaciśniętą w
pięść Ta niebywale sprawna
pompa zawieszona jest na
wielkich naczyniach
krwionośnych i ma własny
system naczyniowy (tętnice
wieńcowe oraz żyły serca. Z
zewnątrz jama serca otoczona
jest cienkim łącznotkankowym
workiem-osierdziem.

Obieg mały:

Komora prawa

Pień płucny i tętnice płucne

Naczynia włosowate płuc

Żyły płucne

Przedsionek lewy

Obieg duży:

Komora lewa

Aorta

Tętnice

Naczynia włosowate

(dochodzące do wszystkich

części ciała)

Żyły

Żyły główne

Przedsionek prawy

Obiegi krwi:

Transport gazów we
krwi:

Tlen wnika do krwinek czerwonych. tam przede

wszystkim tworzy nietrwały związek z hemoglobiną,

czyli jasnoczerwoną oksyhemoglobinę. W naczyniach

włosowatych dużego obiegu krew zasobna w tlen

oddaje go do komórek. Natomiast powstający w

komórkach dwutlenek węgla dyfunduje do osocza i

krwinek. tam wiązany jest na wiele sposobów między

innymi jako jony węglowe osocza oraz w postaci

karbaminohemoglobina. Dwutlenek węgla wędruje

więc z krwią w postaci związanej chemicznie i

częściowo jako gaz fizycznie rozpuszczony w osoczu.

Krzepnięcie krwi - naturalny,

fizjologiczny proces zapobiegający

utracie krwi w wyniku uszkodzeń

naczyń krwionośnych. Istotą

krzepnięcia krwi jest przejście

rozpuszczonego w osoczu

fibrynogenu w sieć przestrzenną

skrzepu (fibryny) pod wpływem

trombiny. Krzepnięcie krwi jest

jednym z mechanizmów obronnych

organizmu w wypadku przerwania

ciągłości tkanek.

Krzepnięcie krwi

Przebieg procesu
krzepnięcia:

•

płytki krwi (trombocyty) tworzą w miejscu przerwania ciągłości naczynia

tzw. czop płytkowy, na skutek zlepiania się trombocytów ze sobą,

•

uwolniona serotonina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w obrębie

zranienia,

•

płytki pod wpływem uszkodzeń mechanicznych wydzielają trombokinezę,

która uruchamia szereg procesów prowadzących do powstania właściwego

czynnika inicjującego krzepniecie krwi - w procesie tym ważne są jony

wapnia oraz białkowe czynniki osocza (np. heparynę),

•

powstały czynnik prowadzi do przekształcenia protrąbiny w trombinę

(postać aktywną), która z kolei powoduje przekształcenie fibrynogenu

(białka zawartego w osoczu krwi) w fibrynę (substancja nierozpuszczalna w

wodzie),

•

fibryna tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu.

•

dla prawidłowego zachodzenia procesu krzepnięcia krwi niezbędna jest

witamina K, która umożliwia syntezę protrombiny.

Co to jest grupa krwi?

• Grupa Krwi jest to cecha oznaczana na podstawie stwierdzenia

obecności lub braku antygenów i przeciwciał we krwi.

Określone antygeny tworzą układy grupowe występujące w

krwinkach czerwonych, krwinkach białych, płytkach krwi i w

białkach osocza.

Dokładniej poznane zostały układy grupowe krwinek czerwonych,

z których dla celów leczenia krwią najważniejsze są: układ AB0 i

układ Rh. Pozostałe układy grupowe jak MN, Kell itd. nabierają

znaczenia przy wielokrotnych przetaczaniach.

• W układzie AB0 wyróżnia się zasadniczo 2 antygeny: A i B, przy

czym antygen A w dwóch odmianach A1 i A2. W osoczu (surowicy)

krwi występują przeciwciała (izoaglutyniny) anty-A (alfa) i anty-B

(beta). Są to tzw. przeciwciała “naturalne” i obecność ich jest

uwarunkowana nieobecnością antygenów, przeciw którym są

skierowane.

• Grupę krwi określamy na podstawie badań serologicznych

według zawartości w niej Antygenów  takich jak A, A1,B

oraz DC .Zawartość  tego ostatniego czyli D razem z mniej

istotnymi ja Antygeny Ci E ale to D decyduje jaki mamy

odczynnik Rh jeżeli występuje to mamy Rh+(dodatni) jak go

brak to Rh-(ujemny)

• Antygeny są to wszystkie substancje które rozpoznaje

system obronny organizmu zwany immunologicznym.Mogą

one powodować powstawanie przeciwciał i uczulonych

limfocytów.Jeżeli dany antygen dobierze się z

dopasowanym do niego przeciwciałem to nazywamy to

odpowiedzią odpornościową czyli immunologiczną.Jeśli zaś

nie to tworzą się zaburzenia nawet o podłożu alergicznym.

Układ limfatyczny lub inaczej układ
chłonny – otwarty układ naczyń i
przewodów, którymi płynie jeden z
płynów ustrojowych – limfa, która
bierze swój początek ze
śródmiąższowego przesączu
znajdującego się w tkankach. Układ
naczyń chłonnych połączony jest z
układem krążenie krwi. Oprócz układu
naczyń chłonnych w skład układu
limfatycznego wchodzą także narządy
i tkanki limfatyczne. Najważniejszą
funkcją układu chłonnego jest obrona
przed zakażeniami oraz cyrkulacja
płynów ustrojowych.

Układ limfatyczny

Choroby układu krążenia:

• anemia,

• arytmia,

• choroba niedokrwienna serca,

• choroba wieńcowa,

• dusznica bolesna,

• zapalenie wsierdzia,

• zawał mięśnia sercowego,

• żylaki,

• niewydolności krążenia,

• zaburzenie rytmu serca,

• Miażdżyca.