WADY

OŚWIADCZENIA WOLI

Prawo cywilne



Wady oświadczenia woli są konstrukcją
normatywną



"Wadą oświadczenia woli w prawie cywilnym nie jest
jakakolwiek,

w

potocznym

rozumieniu,

nieprawidłowość woli czy jej uzewnętrznienie, lecz
tylko taka, którą za wadę uznaje ustawa" (wyrok z dnia
18 grudnia 2002 r., I ACa 1090/02, OSA 2004, z. 10, poz.
30).



wady oświadczenia woli art. 82-88 mają charakter
przepisów iuris cogentis

, wskazane nimi zasady nie

mogą być ani wyłączone, ani zmienione odmienną
wolą

stron,

aktem

niższego

rzędu

czy

postanowieniami statutu osoby prawnej (uchwała SN
z dnia 7 kwietnia 1992 r., III CZP 30/92, OSNC 1992,
nr 11, poz. 193).

Prawo cywilne



Polski

kodeks

cywilny

całkowicie

zerwał

z

psychologicznym podejściem do konstrukcji wad
oświadczenia woli (teoria woli, teoria oświadczenia,
teoria zaufania)



Istotne znaczenie mają jednak:



charakter i stopień natężenia wadliwości procesu
psychicznego,



rodzaj czynności prawnej, przy dokonywaniu której
wada wystąpiła (jednostronna czy dwustronna,
odpłatna czy nieodpłatna)



stopień naganności zachowania się osoby wywołującej
wadę oświadczenia woli u kontrahenta.

Prawo cywilne



Z punktu widzenia skutków,

jakie pociąga za sobą

wystąpienie wady oświadczenia woli, kodeks cywilny
wyróżnia dwa rodzaje wad, a mianowicie:



powodują bezwzględną nieważność czynności prawnej



brak świadomości i swobody - art. 82 k.c.



pozorność - art. 83 k.c.



powodują

wzruszalność

(nieważność

względną)

czynności prawnej,

tzn. pociągają za sobą możliwość

uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli



błąd - art. 84-85 k.c.



podstęp - art. 86 k.c.



groźba - art. 87 k.c.

Prawo cywilne



W

odniesieniu

do

działań

osób

prawnych

zastosowanie ma teoria organów

(art. 38 k.c. )



o wadzie oświadczenia woli osoby prawnej decyduje
wada oświadczenia woli jej organu

•

(por. wyrok SN z dnia 6 grudnia 1984 r., II CR

442/84, Lex, nr 8658).



Wadliwości procesu woli (mylne wyobrażenie, obawa,
brak zamiaru wywołania skutków prawnych itp.),
stanowiące element stanu faktycznego wady prawnie
doniosłej, a występujące u organu osoby prawnej,

przesądzają o uznaniu ich za występujące u samej
osoby prawnej.

Prawo cywilne



Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia
woli



Art. 82 k.c.



Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę,
która z

jakichkolwiek powodów

znajdowała się

w

stanie wyłączającym świadome albo swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli

.



Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej,
niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby
nawet

przemijającego,

zaburzenia

czynności

psychicznych

Prawo cywilne



Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia
woli



Przyczyny:

choroby

psychiczne,

zaburzenia

psychiczne

pourazowe,

psychozy,

otępienie,

niedorozwój

umysłowy,

stany

depresyjne,

maniakalne, alkoholizm, wysoka gorączka, hipnoza,
długotrwałe obłożne choroby, narkomania, agonia



Decyduje stan opisany w art. 82 k.c. a nie przyczyna,
która go wywołała !



Przyczyna wyłączająca swobodne powzięcie decyzji i
wyrażenie woli tkwić musi w samym oświadczającym,
a nie w sytuacji zewnętrznej, w jakiej on działa (np.
zdenerwowanie wypowiedzeniem pracy)

Prawo cywilne



Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia
woli



Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza
brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć
własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie
sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego
postępowania" (wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., IV
CSK 7/05, Lex, nr 180191)



"granica między stanem wyłączającym świadome
powzięcie decyzji, a stanem wyłączającym swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest bardzo
płynna" (wyrok SN z dnia 7 lutego 2006 r., IV CSK
7/05, Lex, nr 180191).

Prawo cywilne



Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia
woli



Stan faktyczny



Strony zawarły umowę agencyjną dotyczącą baru na
okres pięciu lat. Bez jej wypo wiedzenia pozwany
zawarł z powódką nowa umowę na niekorzystnych
dla powódki warunkach i wobec niewykonania planu
obrotu pozwany zaliczył na poczet zadłużenia część
kaucji złożonej przez powódkę.

•

Powódka

kwestionowała

dopuszczalność

jednostronnego

podwyższenia planu obrotowego i

stawki odpłatności,

zwłaszcza

że była w sytuacji

przymusowej,

gdyż

musiała

otworzyć

bar

w

konkretnym terminie i to pod warunkiem
podpisania umowy.

Prawo cywilne



Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia
woli



Zawarcie przez stronę niekorzystnej dla niej umowy z
powodu trudnej sytuacji ekonomicznej, w jakiej
strona ta się znajduje, nie powoduje samo przez się
nieważności jej oświadczenia woli w rozumieniu art
82 KC.



Wyrok SN z 1.7.1974 r., 111 CRN 119174
(OSPiKAI976 Nr2 poz 30)

•  

Prawo cywilne



Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia
woli



Z kręgu przyczyn - art. 82 KC - należy wyłączyć w
zasadzie

działanie

pod

naciskiem

pew nych

okoliczności

o

charakterze

majątkowym,

(ekonomicznym) związanych z kalkulacją strat i
zysków w zależności od tego, czy złoży się
oświadczenie woli czy też nie.



Przed takim ryzykiem, trudnościami i przymusowymi
sytuacjami przepis art. 82 KC nie chroni, re zerwując
sankcję nieważności dla przypadków, w których
strona została pozbawiona swobody.



Nie wyklucza to oceny z punktu widzenia zgodności
umowy z zasadami współżycia spo łecznego (art. 58 §
2 KC).

Prawo cywilne



Pozorność



Art. 83. § 1 k. c.



Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej
stronie za jej zgodą dla pozoru



Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia
innej czynności prawnej, ważność oświadczenia
ocenia się według właściwości tej czynności.

•

 

•  

Prawo cywilne



Pozorność



Elementy pozorności



oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru,



oświadczenie musi być złożone drugiej stronie,



adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na
dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru



Strony stwarzają pozór rzeczywistego dokonania
czynności prawnej o określonej treści, podczas gdy
tak naprawdę nie chcą wywołać żadnych skutków
prawnych, lub też wywołać inne, niż deklarują

•

 

•  

Prawo cywilne



Pozorność



Oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy
z góry powziętym zamiarem stron jest

brak woli

wywołania skutków prawnych,

przy jednoczesnej

chęci wprowadzenia innych osób (lub organów) w
błąd co do dokonania określonej czynności prawnej„

•

(wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00,

Lex,56054)

 



Dla uznania czynności prawnej za pozorną niezbędne
jest, aby adresat oświadczenia woli zgadzał się na
pozorność.

Zgoda musi być wyraźna i nie budzić

żadnych wątpliwości.

•  

Prawo cywilne



Pozorność



Wada pozorności dotyczyć może tylko oświadczeń woli,
nie odnosi się do oświadczeń wiedzy



Nie stanowi pozorności oświadczenie nie na serio



Nie

stanowi

pozorności

reservatio

mentalis

-

zastrzeżenie potajemne.

•  

Prawo cywilne



Pozorność - postacie



pozorność prosta

(bezwzględną lub absolutną)



Strony, dokonując czynności prawnej, nie mają

zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych



pozorność kwalifikowana

(względna, relatywna)



Strony zawierają czynność prawną pozorną tzw.
symulowaną dla ukrycia innej, rzeczywiście przez te
strony zamierzonej i dokonanej (czynność ukryta tzw.
dysymulowana). Rzeczywistym zamiarem stron jest
wywołanie innych skutków prawnych niż wynikałoby
to z treści ujawnionych oświadczeń.

•  

Prawo cywilne



Pozorność



Ocena czynności ukrytej



Wyrok z dnia 17 grudnia 1998 r., II CKN 849/98,
OSNC 1999, nr 7-8, poz. 128, " zaniżenie ceny nie
prowadzi w prostej konsekwencji do nieważności
umowy”

•  

Prawo cywilne



Pozorna czynność prawna a wymóg formy
aktu notarialnego



Stan faktyczny



Strony zawarły umowę w formie aktu notarialnego
nazwaną darowizną. Przedmiotem darowizny na rzecz
pozwanych

(syna

i

synowej

powódki)

była

zabudowana nieruchomość. Z tego samego dnia, co
umowa, pochodzi też podpisany przez pozwanych
doku ment obejmujący ich oświadczenie spisane przez
powódkę, w którym zobowiązali się - zapłacić
powódce w okresie jednego i pół roku określoną
sumę.

•  

•  

Prawo cywilne



Pozorna czynność prawna a wymóg formy
aktu notarialnego



"Ukryta pod pozorną darowizną umowa sprzedaży
nieruchomości nie czyni zadość wymaganiu formy
aktu notarialnego (art. 158 zdanie pierwsze) dla
umowy sprzedaży także wtedy, gdy w formie tej
nastąpiła pozorna darowizna. Umowa taka jest
zawsze nieważna (art. 73 § 2 zdanie pierwsze)"



Wyrok SN z 12.10.2001 r., V CKN 631100
(OSNC 2002, Nr 74, poz 91)

•  

•  

Prawo cywilne



Pozorna czynność prawna a wymóg formy
aktu notarialnego



W myśl art. 83 § 1 zd. 2 KC, ważność ukrytej
(dyssymulowanej) czynności prawnej ocenia się
według właściwości tej czynności. Czynność ukryta,
aby była ważna, musi zatem odpowiadać zarówno
przesłankom ważności przewidzianym dla ogółu
czynności prawnych, jak i przesłankom ważności
przewidzianym dla tego rodzaju czynności prawnych,
do których ona należy.



Za nieodzowne dla ważności dyssymulowanej umowy
sprzedaży nieruchomości trzeba uznać zawarcie tej
umowy w formie aktu notarialnego. W formie tej
powinny być wyrażone co najmniej elementy
przedmiotowo

istotne,

tj.

zobo wiązanie

się

sprzedawcy do przeniesienia własności oznaczonej
nieruchomości oraz zobowiązanie się kupującego do
zapłaty oznaczonej ceny.

•  

Prawo cywilne



Pozorność



Art. 83. § 2 k. c.



Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na
skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej
na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek
tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje
zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej
wierze.



przełamania zasady nemo plus iuris in alium
transfere potest quam ipse habet.

•

 

•  

Prawo cywilne



Błąd



Błąd polega na fałszywym, mylnym wyobrażeniu o
otaczającej rzeczywistości



nie stanowi błędu użycie przez strony niewłaściwych
nazw, określeń dla wyrażenia ich niewadliwej woli -
falsa demonstratio non nocet



nie stanowi błędu tzw. dyssens, czyli nieporozumienie



nie można mówić o błędzie, w sytuacji gdy ktoś składa
podpis na dokumencie bez uprzedniego przeczytania
go



nie ma też błędu, jeżeli oświadczający znał otaczającą go
rzeczywistość i rozumiał okoliczności np. zawieranej
umowy, ale wyciągnął z nich niewłaściwe wnioski i
podjął niesłuszną czy też niekorzystną dla siebie
decyzję.

Prawo cywilne



Błąd - przesłanki



Art. 84 k.c. § 1. W razie błędu co do treści czynności
prawnej można uchylić się od skutków prawnych
swego oświadczenia wol

i.

•

Błąd musi spełniać

łącznie

dwa kryteria:



musi być błędem

co do treści czynności prawnej

oraz



musi być istotny

Prawo cywilne



Błąd co do treści czynności prawnej



mylne wyobrażenie dotyczyć może

jakiegokolwiek

elementu czynności prawnej



O uznania błędu za błąd co do treści czynności prawnej
decyduje jego związek z treścią czynności, o którą chodzi



Przykładowo ma on miejsce wówczas, gdy fakt mylnie
wyobrażony łączy się z samą treścią dokonywanej
czynności, np. błąd co do przedmiotu sprzedaży czy najmu,
lub też z okolicznością, która staje się podstawą
dokonywanej czynności, np. błąd co do kwalifikacji
kontrahenta (adwokat, lekarz, architekt).

Prawo cywilne



Błąd co do treści czynności prawnej



"Warunkiem prawnej doniosłości błędu w świetle art. 84
k.c. jest przede wszystkim to, aby błąd składającego
oświadczenie woli dotyczył treści czynności prawnej.
Przepis ten zakłada więc istnienie po stronie składającego
oświadczenie woli mylnego wyobrażenia o treści tego
oświadczenia (pomyłka) lub o takich okolicznościach, jak
np. fakty, do których odnosi się oświadczenie, normy
prawne, mające zastosowanie do dokonywanej czynności
prawnej, albo skutki prawne dokonywanej czynności
prawnej" (uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 października
2000 r., III CKN 963/98, OSNC 2002, nr 5, poz. 63).

Prawo cywilne



Błąd istotny



Art. 84 § 2. Można powoływać się tylko na błąd
uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający
oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i
oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia
tej treści (błąd istotny)



Obiektywna istotność błędu

oznacza, iż błąd jest tego

rodzaju, że żaden rozsądny człowiek, znający
prawdziwy stan rzeczy, nie złożyłby oświadczenia woli
tej treści



Błąd jest istotny subiektywnie

, jeżeli stanowi

"przyczynę sprawczą oświadczenia woli"

Prawo cywilne



Błąd istotny



"Niespełnienie się oczekiwań osoby dokonującej czynności
prawnej co do określonego rozwoju zdarzeń nie daje
podstaw do uznania oświadczenia woli za wynik błędu
prawnie doniosłego (art. 84 k.c.)". (Wyrok SN z dnia 19
października 2000 r., III CKN 963/98, OSNC 2002, nr 5, poz.
63)



"Błąd

w

prognozowaniu

rozpoczętej

działalności

gospodarczej (brak oczekiwanych zysków z prowadzonej
działalności gospodarczej) jest błędem co do pobudki, a nie
błędem co do treści czynności prawnej i tym samym przepis
art. 84 k.c. nie może tu mieć zastosowania„ (Wyroku SA z
dnia 17 sierpnia 1994 r., I ACr 312/94, Wokanda 1995, nr 8,
s. 41)



"gdyby jednak motywacja włączona została do treści
czynności prawnej, błąd w pobudce urasta do błędu
istotnego co do treści czynności prawnej". (uchwała SN z
dnia 31 sierpnia 1989 r., III PZP 37/89, OSNC 1990, nr 9, poz.
108).

Prawo cywilne



Błąd

w

przypadku

oświadczeń

woli

skierowanych

do

drugiej

strony

(okoliczności subiektywne)



Art. 84 par.2 k.c.



Jeżeli jednak

oświadczenie woli było złożone innej

osobie

, uchylenie się od jego skutków prawnych

dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy:



błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez
jej winy,



albo gdy wiedziała ona o błędzie



lub mogła z łatwością błąd zauważyć;



ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej
nieodpłatnej

Prawo cywilne



Błąd jako wada oświadczenia woli



Błąd

– fałszywe wyobrażeniu o rzeczywistości;



Błąd co do treści czynności prawnej

– błędne

oznaczenie rzeczy, błąd co do wysokości ceny,
zapewnienie o autentyczności lub kwalifikacjach;



Błąd istotny

– test osoby rozsądnej, nikt nie kupuje

rzeczy z wadami, falsyfikatów, nie korzysta z usług
niefachowców;



Okoliczności subiektywne

- błąd został wywołany

przez osobę, chociażby bez jej winy (np. falsyfikat
oznaczony przez sprzedawcę jak oryginał); osoba
wiedziała o błędzie (oznaczenie różnych towarów w
systemie tym samym kodem) - lub mogła z łatwością
błąd zauważyć (np. oznaczenie błędnej ceny przez
przedsiębiorcę)

Prawo cywilne



Błąd posłańca



Art. 85 k.c



Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą
do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd
przy złożeniu oświadczenia.



Kodeks cywilny na równi z błędem oświadczającego
traktuje zniekształcenie oświadczenia woli przez
posłańca (osobę użytą do przesłania oświadczenia
woli)

Prawo cywilne



Oczekiwania osoby dokonującej czynności
prawnej a możliwość powołania się na błąd



Stan faktyczny



Skarżący żądał unieważnienia umowy sprzedaży
działki bratu i jego żonie, gdyż jak uważał, działał pod
wpływem błędu, że jego brat wywiąże się z
nieformalnej umowy i zapewni matce mieszkanie w
domu znajdującym się na objętej sporem działce.
Tymczasem brat nie zapewnił matce wspomnianego
mieszkania.

Prawo cywilne

•  



Oczekiwania osoby dokonującej czynności
prawnej a możliwość powołania się na błąd



Niespełnienie się oczekiwań osoby dokonującej
czynności prawnej co do okre ślonego rozwoju zdarzeń
nie daje podstaw do uznania oświadczenia woli za
wynik błędu prawnie doniosłego (art. 84 KC).



Wyrok SN z 19.10.2000 r., 111 CKN 963198 (OSNC
2002, Nr 5, poz. 63)

Prawo cywilne

 Oczekiwania osoby dokonującej czynności

prawnej a możliwość powołania się na błąd

 Warunkiem prawnej doniosłości błędu w świetle art.

84 KC jest przede wszystkim to, aby błąd
składającego oświadczenie woli dotyczył treści
czynności prawnej. Przepis ten zakłada więc istnienie
po stronie składającego oświadczenie woli mylnego
wyobrażenia o treści tego oświadczenia

 Opisywana sytuacja nie łączy się z mylnym

wyobrażeniem o jakiejś okoliczności zewnętrznej, lecz
jest nie trafnym przewidywaniem. Z okoliczności
bowiem, na które powołuje się powód, wynika, że
wiedział on o pewnym zdarzeniu i prognozował na
jego

podstawie

określony

rozwój

sytuacji

w

przyszłości. Ta właśnie prognoza, która, jak się
później okazało, nie sprawdziła się, skłoniła go do
zawarcia umowy.

•  

Prawo cywilne



Podstęp



Element intencjonalny

- psychiczny - oznacza, że

sprawca podstępu musi działać celowo. Chodzi o
umyślność ukierunkowaną na wywołanie takiego
niezgodnego z prawdą obrazu rzeczywistości u innej
osoby (kontrahenta), który byłby zdolny skłonić ją do
dokonania określonej czynności prawnej



Element materialny

- określone zachowanie się -

zamiar musi zostać zmaterializowany przez podjęcie
określonego

zachowania

się.

Sama

intencja

oczywiście nie leży w kręgu zainteresowań prawa.
Musi wystąpić czynnik obiektywny w postaci
"wywołania błędu".

Prawo cywilne

 Podstęp



Art. 86 k.c.



§ 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona

podstępnie

,

uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli
złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także
wtedy, gdy:



błąd nie był istotny,



jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności
prawnej

•  

Prawo cywilne



Podstęp osoby trzeciej



Kodeks cywilny odrębnie i wyraźnie normuje podstęp
osoby trzeciej (art. 86 § 2 k.c.)



Podstęp

osoby

trzeciej

jest

równoznaczny

z

podstępem strony,



jeżeli ta ostatnia o podstępie wiedziała i nie
zawiadomiła o nim swego kontrahenta



albo jeżeli

czynność prawna była nieodpłatna.

Prawo cywilne

 Podstęp

•  



Stan faktyczny



Pozwana uzależniała zawarcie małżeństwa z powodem
od uznania jej dziecka. Powód, pragnąc doprowadzić
do zawarcia tego małżeństwa, uznał dziecko, chociaż
uważał, że nie jest jego ojcem. Jak jednak ustalił sąd,
powód uznając dziecko, uważał, że jest jego ojcem. Po
chrzcie dziecka, jego matka oświadczyła, ze powód
nie jest jej już potrzebny i nie zawarła z nim
małżeństwa. Powód domaga się unieważnienia
uznania dziecka.

Prawo cywilne

 Podstęp

•  



Do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia
woli złożonego pod wpływem błędu wywołanego
podstępnie wystarcza, żeby błąd dotyczył okoliczności
spoza treści oświadczenia woli, np. motywów, które
stanowiły przyczynę złożenia oświadczenia woli.



Wyrok SN z 15.1.1970 r.,l CR 400/6 (OSNC
1970,Nr12, poz. 225)

•  

Prawo cywilne



Błąd / Podstęp



Błąd zachodzi wtedy, kiedy mylne wyobrażenie
składającego oświadczenie woli o rzeczywistym stanie
rzeczy

stanowi

przyczynę

sprawczą

tego

oświadczenia.



Błąd może być wywołany umyślnie po to, żeby skłonić
do złożenia danego oświadczenia woli.



W razie błędu wywołanego podstępnie, uchylenie się
od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego
pod jego wpływem jest w stosunku do zasad ogólnych
ułatwione.

Prawo cywilne

•  



Groźba



Stan zewnętrzny

- określone zachowanie się

grożącego polegające na stworzeniu stanu zagrożenia
w celu wymuszenia określonego oświadczenia woli



Stan wewnętrzny

– powaga groźby, powstała obawa,

strach, groźba jest realna, ogranicza swobodę decyzji
– w stosunku

do własnej osoby lub innej osoby

, w

obawie

o dobra osobiste lub majątkowe

stanowi

poważne niebezpieczeństwo



Między

groźbą

a

złożeniem

odpowiedniego

oświadczenia przez zagrożonego musi zachodzić

związek przyczynowy.

Prawo cywilne

•  



Groźba



Art. 87 k. c.



Kto

złożył

oświadczenie

woli

pod

wpływem

bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej,
ten może uchylić się od skutków prawnych swego
oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł
się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi
poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Prawo cywilne



Działanie zgodne z prawem jako bezprawna
groźba



Stan faktyczny



Powódka kupiła samochód osobowy, a następnie
zawarła umowę ubezpieczenia w zakresie autocasco.
Samochód został skradziony. Powódka zgłosiła
pozwanemu kradzież samochodu. Pracownik firmy
detektywistycznej, pracujący na rzecz Towarzystwa
Ubezpieczeniowego w czasie spotkania z powódką,
wywierając na nią presję psychiczną i kierując pod jej
adresem bezprawne groźby (możliwość oskarżenia o
współudział w kradzieży) wymógł na powódce
złożenie oświadczenia o ,,wyrejestrowaniu zgłoszonej
szkody i zrzeczeniu się wszelkich roszczeń z tego
tytułu”. Śledztwo wykazało, że Powódka nie dopuściła
się kradzieży. Powódka uchyliła się od skutków
prawnych swego oświadczenia woli i wniosła o zapłatę
odszkodowania za skradziony samochód.

Prawo cywilne

•  



Działanie zgodne z prawem jako bezprawna
groźba



Bezprawność groźby (art. 87 KC) polega na
sprzecznym z prawem działaniu grożącego lub
wykorzystaniu działania formalnie zgodnego z
prawem do osiągnięcia celu, dla którego prawo to nie
przysługuje.



Wyrok SN z 19.3.2002 r., I CKN 1134199 (OSNC
2003,Nr 3, p.36)

Prawo cywilne



Działanie zgodne z prawem jako bezprawna
groźba



Kodeks

cywilny

nie

definiuje

pojęcia

groźby

bezprawnej, lecz określa jedynie przesłanki, które
nadają

jej

charakter

normatywny.

Są

nimi:

bezprawność, powaga groźby i normalny związek
przyczynowy

między groźbą a złożeniem oświadczenia

woli określonej treści, przy czym

przesłanki te muszą

wystąpić łącznie.



Przez

bezprawność groźby należy rozumieć przede

wszystkim zachowanie się sprzeczne z prawem

(ustawą lub zasadami współżycia społecznego), ale
także zachowanie formalnie zgodne z prawem, które
jednakże

zmierza

do

wymuszenia

złożenia

oświadczenia woli.

Prawo cywilne



Uchylenie

się

od

skutków

prawnych

oświadczenia woli



Art. 88 k.c.



§ 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia
woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem
błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie
złożone tej osobie na piśmie. (forma pisemna ad
probationem)



§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa:



w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia,



a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy
stan obawy ustał.

•  

Prawo cywilne



Konsekwencje uchylenia się od skutków
prawnych oświadczenia woli i niedochowania
terminu



Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia
woli powoduje, że czynność prawna staje się nieważna
od początku, ponieważ oświadczenie o uchyleniu ma
moc wsteczną (ex tunc)



Bezskuteczny upływ terminu określonego w art.88
par.2 k.c. prowadzi do konwalidacji czynności
prawnej. Staje się ona w pełni ważna i nie może być
przez nikogo kwestionowana