Drgania występujące

w środowisku pracy.

Drgania mechaniczne zwane także wibracjami ,

można rozpatrywać jako oscylacyjny ruch

cząsteczek lub ciała względem punktu

odniesienia.

Charakter i lokalizacja skutków zdrowotnych

zależne są od miejsca wnikania i

rozprzestrzeniania się drgań w organizmie,

dlatego też umownie drgania podzielono na:



drgania o ogólnym działaniu na organizm

człowieka,



drgania działające na organizm człowieka

przez kończyny górne.

Drgania miejscowe przekazywane są do

organizmu przez ręce bezpośrednio z

trzymanych narzędzi wibracyjnych lub

pośrednio z elementów obrabianych na

urządzeniach drgających.

Drgania ogólne działają na całe ciało człowieka,

wnikając do organizmu z drgających

powierzchni,

na których pracownik stoi lub siedzi.

W pozycji stojącej drgania wnikają do organizmu

przez stopy. W pozycji siedzącej mogą wnikać

równocześnie z siedziska i oparcia siedziska

.

Reakcja organizmu na drgania zależy
od

:



intensywności drgań; intensywność wibracji

wyrażana jest najczęściej jako

przyśpieszenie „a” w m/s

2

,



częstotliwości drgań; drgania ogólne

mierzone są

w zakresie niskich częstotliwości do 90 Hz,

drgania miejscowe w zakresie 5-1400Hz,



kierunku działania na organizm; kierunek

działania drgań określa się zgodnie z

prostokątnym układem współrzędnych x, y i

z;



czasu ekspozycji na drgania,



charakteru drgań; charakter drgań zależy od

współczynnika szczytu „k”, definiowanego

jako stosunek szczytowej wartości

przyśpieszenia drgań do wartości skutecznej

przyśpieszenia.

Drgania dzielimy na: sinusoidalne, gdy

k=1,4;

przypadkowe dla 1,4<k<9 oraz wstrząsy,

gdy k>9.



obszaru i sposobu kontaktu ze źródłem drgań

oraz pozycji ciała; sposób i zasięg

rozprzestrzeniania się drgań w organiźmie

zależy od pozycji i postawy

przyjmowanej przez pracownika podczas

pracy,

W zależności od ułożenia ciała zmianie

ulegają

właściwości sprężyste i tłumienne ustroju.



wrażliwości osobniczej narażonego
pracownika; skutkiem narażenia na drgania
ogólne jest obniżenie sprawności funkcji
narządów zmysłów – pojawia się uczucie
zmęczenia, objawiające się zmniejszeniem
natężenia uwagi, wolniejszą reakcją na
bodźce świetlne i słuchowe itp.

Drgania mechaniczne działające na
organizm poprzez kończyny górne
powodują zmiany

w układzie kostno-stawowym i mięśniowym,

układzie naczyniowym i nerwowym.

Dopuszczalne wartości drgań

występujących na stanowiskach pracy

.

Zgodnie z rozporządzeniem MGiP z 10 października

2005r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie

najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych

dla zdrowia w środowisku pracy, opublikowanym w

Dz.U.

nr 212/05 poz.1769 zał. B wartości dopuszczalne

kształtują się następująco:

A/ drgania na stanowiskach pracy działające na organizm
człowieka
przez kończyny górne charakteryzowane są przez:

- ekspozycję dzienną wyrażoną w postaci równoważnej
energetycznie
dla 8 godzin działania sumy wektorowej skutecznych,
ważonych
częstotliwościowo przyśpieszeń drgań, wyznaczonych dla
trzech
składowych kierunkowych (a

hwx

,

a

hwy

, a

hwz

),

- ekspozycję trwającą 30 minut i krócej, wyrażoną w postaci
sumy
wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo
przyśpieszeń
drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych
(a

hwx

,

a

hwy

, a

hwz

),

- wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać wartości
2,8 m/s

2

,

- wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej nie może
przekraczać
11,2 m/s

2

,

Badania potwierdziły, że działanie drgań

miejscowych

w trzech kierunkach ma charakter synergistyczny

w porównaniu do działania w jednym kierunku,

dlatego też do oceny narażenia na te drgania

przyjęto sumę wektorową ważonych

częstotliwościowo wartości przyśpieszeń drgań

mierzonych w trzech kierunkach, którą oblicza się

z następującego wzoru:

Gdy czas działania drgań na pracownika jest krótszy

od 8 h, wtedy równoważną dla 8h, wartość sumy

wektorowej wyznacza się z następującej zależności:

2

,

,

2

,

,

2

,

,

,

RMS

z

w

RMS

y

w

RMS

x

w

s

w

a

a

a

a







t

a

T

a

s

w

h

eq

s

w

2

,

8

,

,

,

1



B/ drgania na stanowiskach pracy o ogólnym działaniu na
organizm
człowieka charakteryzowane są przez:

- ekspozycję dzienną wyrażoną w postaci równoważnego
energetycznie
dla 8 godzin działania skutecznego, ważonego
częstotliwościowo
przyśpieszenia drgań, dominującego wśród przyśpieszeń
drgań,
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych z
uwzględnieniem
właściwych współczynników (1,4a

hwx

,

1,4a

hwy

, a

hwz

),

- ekspozycję trwającą 30 minut i krócej, wyrażoną w postaci
skutecznego, ważonego częstotliwościowo przyśpieszenia
drgań,
dominującego wśród przyśpieszeń drgań, wyznaczonych dla
trzech
składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych
współczynników (1,4a

hwx

,

1,4a

hwy

, a

hwz

),

- wartość ekspozycji dziennej nie może przekraczać wartości
0,8 m/s

2

,

- wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej nie może

przekraczać

3,2 m/s

2

,

Wrażliwość człowieka na drgania poziome tj.

w kierunku osi x i y, jest większa niż na drgania

pionowe, czyli w kierunku osi z.

Dlatego też do oceny narażenia na drgania

ogólne, skuteczne wartości ważone

przyspieszeń drgań mierzone w osiach x i y

zwiększa się 1,4-krotnie

w porównaniu do drgań działających w

kierunku

osi z, czyli pionowej.

W przypadku krótszej ekspozycji na drgania

ogólne, równoważną dla 8 h, wartość ważoną

przyśpieszeń drgań oblicza się z tego samego

wzoru, co dla drgań miejscowych.

Rozporządzenie MGiP z 5 sierpnia 2005r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach
związanych
z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne,
opublikowane w Dz.U.05.157.1318, określa m.in.
wartości progowe działania drgań:

- drgania miejscowe: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci
równoważnej energetycznie dla 8 godzin działania sumy
wektorowej
skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyśpieszeń drgań,
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych (a

hwx

,

a

hwy

,

a

hwz

) –

wartość progowa działania wynosi 2,5 m/s

2

,

- drgania ogólne: dla ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci
równoważnego energetycznie dla 8 godzin działania
skutecznego,
ważonego częstotliwościowo przyśpieszenia drgań,
dominującego
wśród przyśpieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech
składowych
kierunkowych z uwzględnieniem właściwych współczynników
(1,4a

hwx

,

1,4a

hwy

, a

hwz

) - wartość progowa działania wynosi 0,5

m/s

2

.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lipca 2005r.
opublikowane w Dz.U.05.136.1145 określa wartości
drgań, powyżej których wzbroniona jest praca
młodocianych.

1/ W przypadku narażenia na drgania działające na organizm
człowieka
poprzez kończyny górne wzbroniona jest praca młodocianym,
gdy:
- wartość ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnej
energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej
skutecznych,
ważonych częstotliwościowo przyśpieszeń drgań,
wyznaczonych
dla trzech składowych kierunkowych (a

hwx

,

a

hwy

, a

hwz

)

przekracza
1 m/s

2

,

- wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej, wyrażonej w
postaci
sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo
przyśpieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych
kierunkowych
(a

hwx

,

a

hwy

, a

hwz

) przekracza 4 m/s

2

,

2

/ w przypadku narażenia na drgania o ogólnym

działaniu
na organizm człowieka wzbroniona jest praca
młodocianym,
gdy:
- wartość ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci
równoważnego energetycznie dla 8 godzin
działania
skutecznego, ważonego częstotliwościowo
przyśpieszenia
drgań, dominującego wśród przyśpieszeń drgań,
wyznaczonych dla trzech składowych
kierunkowych
z uwzględnieniem właściwych współczynników
(1,4a

hwx

,

1,4a

hwy

, a

hwz

), przekracza 0,19 m/s

2

,

- wartość ekspozycji trwającej 30 minut i krócej,
wyrażonej
w postaci skutecznego, ważonego
częstotliwościowo
przyśpieszenia drgań, dominującego wśród
przyśpieszeń
drgań, wyznaczonych dla trzech składowych
kierunkowych
z uwzględnieniem właściwych współczynników
(1,4a

hwx

,

1,4a

hwy

, a

hwz

), przekracza 0,76 m/s

2.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 20 lipca 2002r.
opublikowane Dz.U.02.127.1092 podaje wykaz prac
wzbronionych kobietom w ciąży.

Kobietom w ciąży zabronione są wszystkie prace w warunkach
narażenia na drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka.

W przypadku narażenia na drgania działające na organizm przez
kończyny górne kobietom w ciąży zabroniona jest praca, gdy:
- wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych
częstotliwościowo
przyśpieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech składowych
kierunkowych X, Y i Z, przy 8-godzinnym działaniu drgań na
organizm,
przekracza 1 m/s

2

,

- maksymalna wartość sumy wektorowej skutecznych,
ważonych
częstotliwościowo przyśpieszeń drgań wyznaczonych dla
trzech
składowych kierunkowych X, Y i Z, dla ekspozycji trwającej 30
minut
i krótszej, przekracza 4 m/s

2

.

Celem badań jest wyznaczenie wielkości

charakteryzujących drgania mechaniczne występujące

na stanowiskach pracy,

do potrzeb oceny narażenia na omawiany czynnik

i określenia stopnia ryzyka zawodowego, będącego

następstwem tego narażenia, a także podjęcia działań

zmniejszających narażenie.

Pomiary należy przeprowadzać w trakcie wykonywania

przez pracownika konkretnych, typowych czynności

czy operacji technologicznych z narażeniem na

drgania. Podczas pomiarów na kontrolowanym

stanowisku powinny przebywa tylko osoby zatrudnione

w jego obrębie oraz członkowie ekipy pomiarowej.

Dziękuję za uwagę.

Maria Popiel